رەسپۋبليكا كۇنىنە وراي ازاماتتاردى سالتاناتتى ماراپاتتاۋ ءراسىمى بارىسىندا پرەزيدەنت ق. توقاەۆ ءسوز سويلەپ، قازاق حالقىنىڭ مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىگىن وركەندەتۋگە جول اشقان ەگەمەندىك دەكلاراتسياسىنىڭ (1990 جىلدىڭ 25 قازانىندا قابىلدانعان) قۇجات رەتىندەگى ءرولىن تاعى ءبىر اتاپ ءوتتى.

ءمانى زور وقيعادان بولەك، مەملەكەت باسشىسى بىرقاتار مالىمدەمە جاسادى، سونىڭ ىشىندە، "اق جول" دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ ۇستانىمى بويىنشا ايتۋلى ءارى ماڭىزدى بولىكتەرىنە توقتالىپ وتسەم دەيمىن.

1) ماسەلەن، الداعى كونستيتۋتسيالىق رەفورمانى ءسوز ەتە وتىرىپ، قاسىم-جومارت كەمەلۇلى جوسپارلانىپ وتىرعان وزگەرىستەر پارلامەنتتىڭ وكىلەتتىگى مەن بەدەلىن كۇشەيتىپ، وعان قوسا، "كونستيتۋتسياداعى وزگەرىستەر پارلامەنتتىڭ ءوزىن عانا ەمەس، سونىمەن قاتار، پرەزيدەنت، ۇكىمەت جانە ساياسي جۇيەنىڭ باسقا دا ماڭىزدى بولىكتەرىنە قاتىستى بولىمدەر قامتىلاتىنىن" تىلگە تيەك ەتتى. جالپى كولەمى بويىنشا جانە 2022 جىلعى كونستيتۋتسيالىق رەفورما اياسىندا جۇزەگە اسقان باستامالاردى ەسەپكە العاندا، بۇل وزگەرىستەر جاڭا كونستيتۋتسيا قابىلداۋمەن پارا-پار".

وسىعان بايلانىستى، پرەزيدەنت جانىنداعى پارلامەنتتىك رەفورما جونىندەگى جۇمىس توبىنىڭ مۇشەسى رەتىندە «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسى ءوزىنىڭ ساراپتامالىق توبىن قۇرىپ، وسى رەفورما بويىنشا ۇسىنىستارىمىزدى ازىرلەۋدى اياقتاپ قالعانىن اتاپ وتكەن ءجون. دەگەنمەن، پرەزيدەنت بۇگىن بەلگىلەگەن باعىتتاردىڭ ارناسى الدەقايدا كەڭ، سوندىقتان جان-جاقتى تالقىلاۋعا دايىندالۋىمىز كەرەك. پرەزيدەنتتىڭ ونى جاڭا كونستيتۋتسيانى قابىلداۋمەن سالىستىرعانىنا قاراعاندا، رەفورمانىڭ تەرەڭ ءارى جۇيەلى بولاتىنى ايدان انىق.

سوعان قاراماستان، بۇل رەفورمانىڭ نەگىزگى مازمۇنى ءبىر پالاتالى پارلامەنتكە پروپورتسيونالدى سايلاۋعا كوشۋ بولىپ تابىلادى. قاسىم-جومارت كەمەلۇلى ايتقانداي: «تەك پارتيالىق تىزىمدەرگە نەگىزدەلگەن ءبىر پالاتالى پارلامەنتتى قۇرۋ پارتيالاردىڭ ينستيتۋتسيونالدىق نىعايۋىنا، ولاردىڭ سايلاۋشىلارمەن جۇيەلى جۇمىسىنا ىقپال ەتەدى، بۇل ءبىزدىڭ مەملەكەتتىلىگىمىز ءۇشىن پايدالى بولماق».

«اق جول» دەمپارتياسى بۇعان دەيىنگى جىلدارى دا مۇنداي تاسىلدەردى قولداپ كەلگەن:

ءبىر پالاتالى پارلامەنتكە كوشۋ تۋرالى - اقپان 2017 ج.:

⁃         https://informburo.kz/novosti/politiki-vyskazalis-o-predlozhenii-sozdat-odnopalatnyy-parlament-v-kazahstane.html

⁃         https://camonitor.kz/26565-kazahstanskiy-senat-finita-lya-komediya.html?utm_source=chatgpt.com

⁃         https://vlast.kz/novosti/21861-partia-ak-zol-predlagaet-preobrazovat-kazahstanskij-parlament-v-odnopalatnyj.html

سايلاۋدىڭ پو پروپورتسيونالدى جۇيەسى تۋرالى:

⁃         تامىز 2019 ج.: https://time.kz/articles/reporter/2019/08/14/azat-peruashev-peremeny-nuzhny-i-dazhe-neizbezhny

⁃         اقپان 2022 ج. https://time.kz/articles/ugol/2022/02/09/azat-peruashev-politika-komandnyj-vid-sporta

⁃         ماۋسىم 2024 ج. https://kazpravda.kz/n/puls-peremen/

باسقاشا ايتقاندا، ءبىزدىڭ پرەزيدەنت ق.توقاەۆتىڭ ۇستانىمىمەن ءبىر باعىتتاعى ويلارىمىز اياق استىنان پايدا بولمادى، بۇل تاسىلدەردىڭ دۇرىستىعىنا كوزىمىز الدەقاشان جەتكەن، وعان جەكە (ارقاشان ءپوزيتيۆتى ەمەس) تاجىريبەمىز، سونداي-اق حالىقارالىق تاجىريبە مەن ەۋروپا كەڭەسىنىڭ باياندامالارى دا سەپ بولدى.(https://akzhol.kz/wp-content/uploads/2022/02/default.pdf).

سوندىقتان «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ رەفەرەندۋمعا دايىندىق بارىسىندا ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ ءۇشىن مول پراكتيكالىق تاجىريبەسى مەن دالەلدەرى بار. (https://cronos.asia/politika/poslanie-2025-parlament-reforma-cifrovizaciya).

ال، پرەزيدەنتتىڭ بۇگىنگى ءسوزى ونىڭ اۋقىمىن جاڭا، ءتىپتى ودان دا جوعارى دەڭگەيگە كوتەرىپ وتىر.

2) مەملەكەت باسشىسىنىڭ «كۇن تارتىبىندە ازاماتتاردى ەكونوميكالىق پاتريوتيزم رۋحىندا تاربيەلەۋدىڭ وزەكتى مىندەتى تۇر» دەگەن ءسوزىن ەرەكشە اتاپ ءوتۋ كەرەك.

بۇل ءتاسىل وتاندىق وندىرۋشىلەردى قولداۋعا كەلگەندە «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ ۇزاق جىلدار بويعى جۇمىسىنىڭ نەگىزگى پرينتسيپتەرىنىڭ ءبىرى بولىپ كەلەدى.

وسى سارىنداعى قاسىم-جومارت كەمەلۇلىنىڭ مىنا ءبىر ءسوزىن دە ەسكەرە كەتۋ كەرەك: «ادال كاسىپكەرلەردى ءوز ءپاتريوتيزمىن ناقتى ءىس-ارەكەتتەرمەن دالەلدەيتىن ازاماتتار رەتىندە قابىلداۋ كەرەك. ويتكەنى، ولار تاباندى تۇردە جاڭا جۇمىس ورىندارىن قۇرىپ، حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن جاقسارتۋعا ەلەۋلى ۇلەس قوسۋدا. شاعىن جانە ورتا بيزنەستى قولداۋ مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ باسىمدىعى بولىپ قالا بەرەدى».

ءبىزدىڭ ويىمىزشا، بۇل تسيتاتالار ق.توقاەۆتىڭ تسيفرلاندىرۋدى، جاساندى ينتەللەكتتى، جاڭا تەحنولوگيالاردى جانە ليبەرالدى ەكونوميكانى ىلگەرىلەتۋدەگى باستامالارىمەن ءبىر قاتاردا تۇرىپ، ءححى عاسىرداعى قازاقستاننىڭ ۇلتتىق يدەياسى بولۋىنا ابدەن لايىق.

بيزنەستىڭ رولىنە بەرىلگەن بۇل باعانى مەملەكەتتىك ورگاندار ءاردايىم ەستە ساقتاپ جۇرسە ەكەن دەيمىز، ولاردىڭ شەشىمدەرى كەيدە كاسىپكەرلەر مەن اق جول» دەمپارتياسىنىڭ دەپۋتاتتارى سياقتى ولاردىڭ ءماسليحاتتار مەن پارلامەنتتەگى وكىلدەرى تاراپىنان ءتۇرلى سۇراقتار تۋدىرادى، ماسەلەن، سالىق كودەكسى، قۇرىلىس كودەكسى، اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكسى، مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ تۋرالى زاڭ جانە باسقا دا ماسەلەلەر بويىنشا تالقىلاۋلارىمىزدى الايىق.

3) ارينە، مەملەكەت باسشىسىنىڭ ءوز سوزىندە جاڭا سالىق كودەكسىنە قاتىستى وعان كوپتەگەن وتىنىشتەردىڭ ءتۇسىپ جاتقانىن حابارلاۋى كەزدەيسوقتىق ەمەس:

«مەن پرەمەر-مينيسترگە ناقتى تاپسىرمالار بەردىم. ۇكىمەت ارنايى سالىق رەجيمىندە جۇمىس ىستەيتىن كاسىپورىنداردىڭ بۇرىنعى ءتىزىمىن ساقتاپ قالدى. بولاشاقتا شاعىن جانە ورتا بيزنەستى قولداۋدىڭ باسقا دا شارالارى جۇزەگە اسىرىلادى»، - دەپ اتاپ ءوتتى قاسىم-جومارت كەمەلۇلى.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىن، بيىلعى جىلدىڭ 2 قازانىندا «اق جول» دەمپارتياسى دەپۋتاتتارى ۇكىمەتكە جوسپارلانعان اسر تىزىمىنە قاتىستى «SOS جاعدايى» دەپ اتالعان ءوز ۇندەۋىن جولدادى (https://t.me/peruash/14076).

پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسىمەن وسى ماسەلە بويىنشا قابىلدانعان شەشىمدى ريزاشىلىقپەن قابىلداپ، «رەسپەكت، پرەزيدەنت مىرزا!» دەپ العىس ايتتىق.(https://t.me/peruash/14190)

مەملەكەت باسشىسى ۇكىمەتتەن كاسىپكەرلەرمەن سىندارلى ديالوگ ارقىلى ەكونوميكالىق رەفورمالاردى جالعاستىرۋدى تالاپ ەتتى.

وسىعان بايلانىستى «اق جول» فراكتسياسى جاڭا سالىق كودەكسىندە شوب جانە زاڭدى تۇلعالار (B2B) اراسىنداعى مامىلەلەرى ءۇشىن اسر-دى الىپ تاستاۋ تۋرالى قابىلدانعان شەشىمدى تالقىلاۋدى جالعاستىرۋ ورىندى دەپ سانايدى. ءبىز بۇل شەشىم كاسىپكەرلەرگە شامادان تىس قىسىم جاساپ، اسر رەجيمىن نەگىزىنەن جوققا شىعارادى دەپ سانايمىز.

بۇل داۋ «اق جول» فراكتسياسىنىڭ جاڭا سالىق كودەكسىنە قارسى داۋىس بەرۋىنىڭ سەبەپتەرىنىڭ ءبىرى بولدى. ءبىز بۇگىنگى پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسىن ەسكەرە وتىرىپ، كاسىپكەرلەر بۇل تالقىلاۋدى قايتا قاراستىرۋعا مۇمكىندىك الادى دەپ ۇمىتتەنەمىز; كەز قالاي بولعاندا دا ءوز ۇسىنىستارىمىزدى دايىنداپ جاتىرمىز.

4) ءبىز پرەزيدەنتتىڭ ەكونوميكا قۇرىلىمىندا كۇندەلى جانە سەرپىندى وزگەرىستەردىڭ، ونىڭ قوعام مەن مەملەكەتكە قايتارىمىن ناقتى ارتتىرۋدىڭ قاجەتتىلىگى تۋرالى سەنىمىن قولدايمىز.

سونىمەن قاتار، وسىنداي رەفورمالاردى كاسىپكەرلەردىڭ ازاماتتاردىڭ ەكونوميكالىق بەلسەندىلىگىن جۇمىلدىرۋداعى جەتەكشى ءرولىن ەسكەرە وتىرىپ جۇرگىزۋ قاجەت دەپ سانايمىز. قاسىم-جومارت كەمەلۇلى اتاپ وتكەندەي، رەفورما پروتسەسىندە بيزنەستىڭ نەگىزدەلگەن ۇسىنىستارىنا نازار اۋدارۋ جانە ولاردى ءتۇسىنۋ مۇددەلەر تەپە-تەڭدىگىن جانە قوعامدىق ديالوگتى ساقتاۋ ءۇشىن وتە ماڭىزدى. كاسىپكەرلەر، اسىرەسە شاعىن جانە ورتا بيزنەس، وزگەرىستەردى جۇزەگە اسىرۋدا مەملەكەتپەن باسەكەلەس ەمەس، سەرىكتەس. ويتكەنى ولاردىڭ وزدەرى ەركىن، ءادىل جانە گۇلدەنگەن قوعامدا ءومىر سۇرگىسى كەلەدى.

وسىعان بايلانىستى «اق جول» فراكتسياسى كاسىپكەرلىكتىڭ اشىقتىعى مەن ەكونوميكالىق اسەرىن ارتتىرۋعا، ونىڭ بيۋدجەتتى قالىپتاستىرۋداعى ءرولىن كۇشەيتۋگە كوشۋ ماڭىزدى دەپ سانايدى. بۇل سالىقتاردى كوتەرۋ ارقىلى ولاردىڭ قارىزدارىن ادال بيزنەستىڭ موينىنا جۇكتەي سالۋدىڭ ورنىنا، سالىق مادەنيەتىن دامىتۋدان، ادال سالىق تولەۋشىلەردى ماراپاتتاۋدان جانە سالىق تولەۋدەن جالتارۋشىلاردى كولەڭكەدەن شىعارۋدان باستالۋى كەرەك.

پرەزيدەنتتىڭ ەلىمىز ءالى قيىن جولدىڭ باسىندا عانا تۇرعانى تۋرالى سوزىمەن تولىق كەلىسەمىز، جانە «ءبىر-ءبىرىمىزدى قولداپ، قىزعانىش پەن جامان نيەتتەن ارىلۋىمىز كەرەك، قازاقستاندى كۇشتى، دامىعان ءارى الدىڭعى قاتارلى مەملەكەتكە اينالدىرۋ ءوز قولىمىزدا، ول ءۇشىن بارلىق مۇمكىندىكتەر مەن الەۋەتىمىز بار. ەكونوميكامىز تۇراقتى، جەرىمىز قۇنارلى، ال ازاماتتارىمىز تالانتتى جانە ەڭبەكقور».

بۇل سوزدەرگە قوسىلماسقا لاجىم جوق. «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسى بارلىق وتانداستارىمىزدى رەسپۋبليكا كۇنىمەن قۇتتىقتايدى!

ازات پەرۋاشەۆ،

ءماجىلىس دەپۋتاتى، «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ توراعاسى

Abai.kz