قازاقستان پرەزيدەنتى جانىنداعى ايەلدەر ىستەرى جانە وتباسىلىق-دەموگرافيالىق ساياسات جونىندەگى ۇلتتىق كوميسسيا وتكىزگەن ونلاين-كەڭەستە الماتى قالاسىندا 2030 جىلعا دەيىنگى وتباسىلىق جانە گەندەرلىك ساياسات تۇجىرىمداماسىنىڭ ىسكە اسۋ بارىسى قارالدى. كەڭەس بارىسىندا قالالىق كوميسسيا توراعاسى، الماتى قالاسى اكىمدىگى العاشقى كەزەڭنىڭ ناتيجەلەرىن بايانداپ، اتقارىلعان جۇمىستار مەن الداعى مىندەتتەرگە توقتالدى.

2017-2019 جىلداردى قامتيتىن ءبىرىنشى كەزەڭدە الماتى 6 نەگىزگى ماقساتتى كورسەتكىشكە قول جەتكىزدى. قالادا رەپرودۋكتيۆتى دەنساۋلىقتى قورعاۋعا باعىتتالعان 38 ۇيىم جۇمىس ىستەيدى، انالار مەكتەپتەرى اشىلعان، ال تاۋەكەل توبىنداعى ايەلدەر مەديتسينالىق باقىلاۋمەن قامتىلعان. سونىڭ ناتيجەسىندە ەرلەر مەن ايەلدەردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى اراسىنداعى ايىرماشىلىق سوڭعى ءۇش جىلدا 7,2 جاسقا دەيىن ازايدى. بۇل جوسپارلانعان مەجەدەن جوعارى كورسەتكىش: 2020 جىلعا – 8,5 جاس، 2023 جىلعا – 8 جاس، ال 2030 جىلعا – 7 جاس.

سونىمەن قاتار، پروفيلاكتيكالىق قىزمەتتەردىڭ دامۋى ايەلدەردىڭ دەنساۋلىعىنا تۇسەتىن سالماقتى ازايتىپ، جۇكتى ايەلدەر مەن جاڭا تۋعان نارەستەلەردىڭ قاۋىپسىزدىگىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەردى.

تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىقتىڭ الدىن الۋ شارالارى دا ماڭىزدى باعىتتاردىڭ ءبىرى بولىپ وتىر. الماتىدا «جانسايا» مەملەكەتتىك داعدارىس ورتالىعىنىڭ قىزمەتى كەڭەيتىلدى، ال ءار اۋداننان زورلىق-زومبىلىق قۇرباندارىنا كومەك كورسەتەتىن ورتالىقتار اشىلدى. بۇل ورتالىقتار پوليتسيامەن جانە مەديتسينا ۇيىمدارىمەن بىرلەسە جۇمىس ىستەيدى. وتكەن جىلى ايەلدەرگە جاسالعان زورلىق-زومبىلىق فاكتىلەرىنىڭ ازايۋى، سونداي-اق بالالارعا قاتىستى زورلىق جاعدايلارىنىڭ 48%-عا تومەندەۋى قابىلدانعان شارالاردىڭ تيىمدىلىگىن كورسەتەدى. بالالارعا ارنالعان وتباسى جانە بالالىق شاقتى قولداۋ ورتالىعى داعدارىس جاعدايىنداعى وتباسىلارعا ۋاقىتشا كۇتىم مەن پسيحولوگيالىق قولداۋ ۇسىنادى.

جەتىم بالالار مەن اتا-انا قامقورلىعىنسىز قالعاندارعا باعىتتالعان تالىمگەرلىك ينستيتۋتىنىڭ دامۋى دا جالعاسۋدا. بۇل ولاردىڭ قوعامعا بەيىمدەلۋىنە وڭ اسەر ەتەدى.

الەۋمەتتىك وسال ساناتتاعى ازاماتتارعا ارنالعان كەشەندى كومەك تە جۇيەلى تۇردە جۇرگىزىلۋدە. «باقىتتى وتباسى» ورتالىقتارى 28 مىڭ ادامدى قامتىدى، ونىڭ ىشىندە 3,5 مىڭ بالا ءتۇرلى الەۋمەتتىك قىزمەتتەر الدى. كوپ بالالى وتباسىلاردان شىققان 700-دەن استام ادام تۇراقتى جۇمىسقا ورنالاستىرىلدى.

الماتىداعى گەندەرلىك ساياساتتىڭ تاعى ءبىر ماڭىزدى باعىتى – ايەلدەردىڭ ەكونوميكالىق بەلسەندىلىگىن كوتەرۋ جانە كاسىپكەرلىكتى قولداۋ. قازىر ايەلدەردىڭ ورتاشا جالاقىسى ەرلەر جالاقىسىنىڭ 82,6%-ىن قۇرايدى، بۇل جوسپاردان جوعارى كورسەتكىش (2020 جىلعا – 70%، 2030 جىلعا –  75%). جىل باسىنان بەرى مىڭنان اسا ايەل ءوز ءىسىن باستاۋعا نەمەسە دامىتۋعا مەملەكەتتىك گرانت العان. 2017-2019 جىلدارى تىركەلگەن شاعىن جانە ورتا بيزنەس سۋبەكتىلەرىنىڭ 45,9%-ى ايەلدەرگە تيەسىلى.

قورىتىندىلاي كەلە، الماتى قالاسىندا 2030 جىلعا دەيىنگى گەندەرلىك جانە وتباسىلىق ساياسات تۇجىرىمداماسى جوسپارعا سايكەس ورىندالۋدا. تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىقتىڭ الدىن الۋ، ايەلدەردىڭ دەنساۋلىعىن قولداۋ، بالالاردى قورعاۋ، ايەل كاسىپكەرلەرىن دامىتۋ جانە الەۋمەتتىك تۇرمىسى تومەن توپتارعا كومەك كورسەتۋ باعىتتارى بويىنشا ايتارلىقتاي وڭ ناتيجەلەر بايقالادى.

Abai.kz