قۋات بوراش: كەيدە امالسىز قاتالدىققا باراسىڭ...
«قازىرگى زامانعى قازاق رومانى» ادەبي بىرلەستىگى بەلگىلى مەتسەنات، ERG كومپانياسىنىڭ ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ توراعاسى شۋحرات اليدجانۇلى يبراگيموۆتىڭ دەمەۋشىلىگىمەن وتكىزىپ جاتقان كونكۋرس ارقىلى ءوز رومانىن جازىپ جاتقان سەگىز قالامگەردىڭ اراسىندا جازۋشى قۋات بوراش تا بار.
ول كوپ جىل بويى جۋرناليستيكا مەن مەملەكەتتىك قىزمەتتىڭ تىزگىنىن كەزەك ۇستاپ كەلە جاتىر. تىلدەردى دامىتۋ جانە قوعامدىق ساياسي جۇمىس كوميتەتىنىڭ توراعاسى كەزىندە ءوزى دە كوپتەگەن ادەبي شارالاردى ۇيىمداستىرۋ مەن وتكىزۋگە تىكەلەي قاتىسقان. سول سياقتى قازاقستانداعى «بالالار ادەبيەتى جىلىنا» وراي وتكەن حالىقارالىق ونلاين سيمپوزيۋمىن قر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ ارحيۆ ىستەرى جانە قۇجاتتامانى باسقارۋ كوميتەتىنىڭ توراعاسى رەتىندە باسقارعان. وسىنداي قايراتكەر ەندى ءوزى قالامگەر رەتىندە بايقاۋعا قاتىسۋدا. «قازىرگى زامانعى قازاق رومانى» ادەبي بىرلەستىگى ارناۋلى ءتىلشىسى قۋات بوراشپەن سۇقباتتاستى.
– قۋات قاحارمانۇلى، «قازىرگى زامانعى قازاق رومانى» كونكۋرسىنىڭ اقتىق سايىسىنا شىققانىڭىز ءمالىم. بۇل جوباعا قاتىسۋ تۋرالى ۇيعارىمعا قالاي كەلدىڭىز؟
– شىنىمدى ايتسام، بۇعان دەيىن مەن وسى تاقىلەتتەس بىردە-ءبىر كونكۋرسقا قاتىسىپ كورمەپپىن. ويتكەنى قىزمەتتىڭ رەتىمەن مەملەكەت تاراپىنان وتكىزىلەتىن وسىنداي بايقاۋلاردىڭ باسى-قاسىندا جۇرۋگە تۋرا كەلگەندىكتەن ءوزىمنىڭ باسقالارمەن بىرگە باق سىناۋىمدى ابەستىك ساناپ كەلدىم. ال، بۇل كونكۋرستىڭ ءجونى مۇلدە بولەك بولدى. بيزنەس وكىلدەرىنىڭ قولداۋىمەن قوعامدىق نەگىزدەگى باستاما بولعاندىقتان قاتىسۋعا بەل بۋدىم. ءالى كۇنگە دەيىن بۇل سايىسقا كىمدەردىڭ قاتىسقانىن جانە قازىلار القاسىنىڭ قۇرامىندا كىمدەر بار ەكەنىن مۇلدە بىلمەيمىن. سوندىقتان، اقتىق سايىسقا ءوتۋ سەبەبىمدى شىعارماشىلىق يدەيامنىڭ بايقاۋ تالاپتارىنا ساي باعالانعانى شىعار دەپ توپشىلادىم.
– بۇل جوبا ءتول ادەبيەتىمىزدىڭ ودان ءارى وركەن جايۋىنا قالاي اسەر ەتەدى دەپ ويلايسىز؟
– بۇل جوبانىڭ ناتيجەسى قازاق ادەبيەتى ءۇشىن ۇلكەن ولجا بولۋعا ءتيىس. جالپى، جازۋشىعا شىعارماشىلىق ەركىندىك ۇسىنا وتىرىپ، ونى ىنتالاندىرۋ تەتىكتەرى ارقىلى جاڭا تۋىندىلار جازۋىنا ىقپال ەتۋ – تاريحتا بار قۇبىلىس. بۇگىندە الەمدىك ادەبيەتتىڭ شەدەۆرلەرىنە اينالعان شەكسپيردىڭ «گاملەتى»، گەتەنىڭ «فاۋستى»، ا.ديۋمانىڭ «گراف مونتە كريستوسى» – تەاتردىڭ، باسپانىڭ، گازەت رەداكتسياسىنىڭ تاپسىرىستارىمەن جازىلعان شىعارمالار. سوندىقتان، ءححى عاسىردىڭ العاشقى شيرەگىنىڭ سوڭىندا سەگىز روماننىڭ ءبىر مەزگىلدە جازىلۋى قازاق ادەبيەتىن ادىمىن اجەپتەۋىر العا وزدىراتىنى انىق. مەنىڭ ويىمشا، ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان قوعامنىڭ زياتكەرلىك بولمىسىن تەحنولوگيالىق تابىستارىمەن عانا ەمەس، ادەبي الەۋەتىمەن ولشەگەندە ۇلتتىڭ ورلەۋ دەڭگەيىن ءدال ايقىنداپ بەرۋگە بولادى.
– قۋات قاحارمانۇلى، ءسىز بۇعان دەيىن جۋرناليستيكادا، پوەزيادا تانىلدىڭىز؟ كوتەرەر جۇگى اۋىر پروزا جانرىنا سانالى تۇردە كەلدىڭىز بە؟
– قازاق قالامگەرلەرىنىڭ اعا بۋىنىنىڭ ءومىربايانىنا قاراساڭىز، ولاردىڭ ءبىرازى ولەڭنەن باستاپ، ودان ءارى گازەتتە جازۋ ماشىعىن قالىپتاستىرىپ، سودان كەيىن عانا جازۋشىلىققا بەت بۇرعان. مەن دە سول جولدان ءوتتىم. ءبىراز جىلدار «ەگەمەن قازاقستاننىڭ» ەڭبەكتورىسى بولدىم. بىراق مەن كوپ جىلدار مەملەكەتتىك قىزمەتتە ءجۇرىپ قالعاندىقتان بۇل كوشكە كەشتەۋ ىلەستىم. سوندا دا بولسا وكىنبەيمىن. اللا تاعالا كۇش-قۋات بەرسە جازۋدىڭ ەشقاشان ەرتە-كەشى بولمايدى دەپ سانايمىن.
– رومانىڭىزدا قوعامنىڭ قاي تاقىرىبىن قاۋزاعالى وتىرسىز؟
– ول ازىرگە قۇپيا بولىپ قالا بەرسىن. «اساتپاي جاتىپ قۇلدىق» دەمەيىك. مارتەبەلى وقىرمان ءۇشىن جۇمباق كۇيىندە قالسىن. ال، جازۋ پروتسەسىنە كەلسەم، بۇعان دەيىن ءبىراز اڭگىمەلەر جازدىم. الايدا مۇنداي كولەمدى شىعارماعا العاش رەت قالام سىلتەپ وتىرمىن. ەرىكسىز سول داۋىرگە، سول وقيعالار ورتاسىنا ەنىپ كەتەدى ەكەنسىڭ.
مەن ءوزىمدى پراگماتيك ادام سانايمىن. بىراق وسى روماندى جازۋ بارىسىندا باس كەيىپكەرلەرىمنىڭ ءبىرى تابيعي اپاتتان قايتىس بولعاندا كۇنى بويى كوڭىلسىز، جابىرقاپ جۇرگەنىمدى مويىندايمىن. كەيىپكەرلەرىڭدى كەيدە ايايسىڭ، كەيبىرىنىڭ جاعىمسىز حاراكتەرىن سومداۋ كەزىندە قاتالدىققا دا باراسىڭ.
– سوڭعى سۇراق، شىعارمانى قاشان اياقتاماقسىز؟
– نەگىزى، رومان سيۋجەتتىك-كومپوزيتسيالىق تۇرعىدا جازىلىپ ءبىتتى دەۋگە بولادى. قازىرگى ۋاقىتتا ادەبي رەداكتسيالاۋ پروتسەسىندەمىن. ءسوزىمنىڭ سوڭىندا وسى كونكۋرستا قارا ءۇزىپ، قازىرگى كۇندەرى قاجىماي-تالماي جازۋ ۇستەلىندە وتىرعان بارشا قاناتتاس قالامداستارعا شىعارماشىلىق شابىت، ساتتىلىك تىلەيمىن!
– قۋات قاحارمانۇلى، ۋاقىت تاۋىپ سۇقباتتاسقانىڭىزعا راحمەت!
ايىم الماسقىزى،
«قازىرگى زامانعى قازاق رومانى» ادەبي بىرلەستىگى ارناۋلى ءتىلشىسى
Abai.kz
