ءاليا بوپەجانوۆا: مادەنيەت - الەمنىڭ تىرەگى
- قازىرگى ۋاقىتتا اقپاراتتىڭ ەركىن اعىمى ەسىگىمىزدى قاقپاي ەنۋگە مۇمكىندىك الىپ وتىر. بىزگە قاجەتتى-قاجەتسىز مادەنيەت اعىمدارى سانامىزدىڭ بوس ساڭىلاۋىن تولتىرۋعا دايىن تۇر. وسى ورايدا رۋحاني ءتىنىمىزدى سىرتقى شابۋىلداردان قورعاپ تۇرۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
- بىزدەر جاھاندانۋ ۇدەرىسىندە كۇن كەشە باستادىق. 21-عاسىر اقپاراتتىڭ، مادەنيەتتىڭ عاسىرى. ال، الەمنىڭ ءتۇپ نەگىزى مادەنيەت. مىسالى، ەكونوميكا دا، ساياسات تا، الەۋمەتتىك ماسەلەلەر دە تۇپتەپ كەلگەندە، مادەنيەتكە تىرەلەدى. الەمدەگى اقپاراتتىق تەحنولوگيالار، اقپاراتتىق جۇيەلەر قاتتى دامىپ بارادى. اقپاراتتار تاسقىنىنىڭ، اسىرەسە، مىقتى دامىعان ەلدەردىڭ «سيمۆولدىق قولشاتىرلارىنىڭ» استىندا قالماۋ ءۇشىن ادامنىڭ نەگىزى، ياعني مادەنيەتى مىقتى بولۋى قاجەت. مۇندا ەڭ الدىمەن بۇكىل ماسەلە وتباسىلىق قۇندىلىقتاردا، ەكىنشى، ارينە، مەملەكەتتىك ساياساتتا جانە ول تۋدىرۋى ءتيىس العىشارتتاردا.
- مەملەكەتتىك تۇرعىدان اتقارىلاتىن جۇمىستارعا توقتالساڭىز.
- قازىرگى ۋاقىتتا اقپاراتتىڭ ەركىن اعىمى ەسىگىمىزدى قاقپاي ەنۋگە مۇمكىندىك الىپ وتىر. بىزگە قاجەتتى-قاجەتسىز مادەنيەت اعىمدارى سانامىزدىڭ بوس ساڭىلاۋىن تولتىرۋعا دايىن تۇر. وسى ورايدا رۋحاني ءتىنىمىزدى سىرتقى شابۋىلداردان قورعاپ تۇرۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
- بىزدەر جاھاندانۋ ۇدەرىسىندە كۇن كەشە باستادىق. 21-عاسىر اقپاراتتىڭ، مادەنيەتتىڭ عاسىرى. ال، الەمنىڭ ءتۇپ نەگىزى مادەنيەت. مىسالى، ەكونوميكا دا، ساياسات تا، الەۋمەتتىك ماسەلەلەر دە تۇپتەپ كەلگەندە، مادەنيەتكە تىرەلەدى. الەمدەگى اقپاراتتىق تەحنولوگيالار، اقپاراتتىق جۇيەلەر قاتتى دامىپ بارادى. اقپاراتتار تاسقىنىنىڭ، اسىرەسە، مىقتى دامىعان ەلدەردىڭ «سيمۆولدىق قولشاتىرلارىنىڭ» استىندا قالماۋ ءۇشىن ادامنىڭ نەگىزى، ياعني مادەنيەتى مىقتى بولۋى قاجەت. مۇندا ەڭ الدىمەن بۇكىل ماسەلە وتباسىلىق قۇندىلىقتاردا، ەكىنشى، ارينە، مەملەكەتتىك ساياساتتا جانە ول تۋدىرۋى ءتيىس العىشارتتاردا.
- مەملەكەتتىك تۇرعىدان اتقارىلاتىن جۇمىستارعا توقتالساڭىز.
- بۇگىنگى تاڭدا، اسىرەسە، الداعى بولاشاقتا مادەنيەتتىڭ كۇن كەشۋى، ياعني رۋحاني اينالىمعا ءتۇسۋى كوپ جاعدايدا اقپاراتتىق تەحنولوگيالارمەن تىكەلەي بايلانىستى بولادى. جانە جاڭا تەحنولوگيالار جاڭا مادەني فەنومەندەر تۋدىرىپ وتىر. اقپارات دەگەنىمىز، ەڭ الدىمەن، جاڭا ءبىلىم ەكەنىن ەستە ۇستار بولساق، ءبىلىم ەكونوميكاسىنىڭ دامي تۇسۋىنە بايلانىستى بىرتە-بىرتە قوعامنىڭ جالپى ءومىرسالتى وزگەرە باستايدى. ينتەرنەت، ساندىق تۆ، ونەردىڭ جاڭا تۇرلەرى دامي تۇسكەندە قوعامنىڭ ءوزىن-ءوزى ۇيىمداستىرۋ سيپاتى دا وزگەرەدى. دەمەك، اقپاراتتىق قوعامنىڭ دامۋ ستراتەگياسىن جاساۋشىلار وسى جايتتاردى مىقتاپ ەسكەرۋى قاجەت. اقپاراتپەن ەركىن الماسۋ جانە جاسالعان مادەني قۇندىلىقتارعا ەركىن قول جەتكىزەتىندەي جاعداي تۋدىرىلىپ، مادەني جانە گۋمانيتارلىق ءبىلىم جۇيەسىن دامىتۋ تەتىكتەرى قالىپتاسۋى قاجەت. بۇل، ءسوز جوق، مەملەكەتتىك تۇرعىدان اتقارىلاتىن شارالار.
- مادەنيەت دەگەننىڭ ءوزىن رۋحاني قازىنا دەپ وتىرمىز. بىراق ءبىز ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان قوعامدا ادامدار رۋحاني قازىنادان گورى قاراجاتتىق قازىناعا بەيىم سياقتى.
- دۇنيە-جارىقتاعى ادام تىرشىلىگىنىڭ ەكى قىرى، ابايشا قيسىنداعاندا، ءبىرى - ءتان قۇشتارلىعى، ءبىرى - جان قۇشتارلىعى. قاي زاماندا دا مۇنىڭ ءبىرى ارتىق، ءبىرى كەم دەپ تورەلىك ايتا المايسىز، مۇمكىن، وسى ەكى قۇشتارلىقتى شىن مانىندە تەڭ-تەل ۇستاي بىلگەن جاندار ۇيلەسىم، جاراسىممەن عۇمىر كەشەدى. مەنىڭشە، كىم-كىم دە ۇيلەسىمدى عۇمىر كەشۋگە ۇمتىلسا جاقسى. رۋحاني بايلىق پەن ماتەريالدىق بايلىقتى ءبىر-بىرىنە قاراما-قارسى قويۋ ۇيلەسىمسىزدىككە، جوسىقسىزدىققا باستايدى. بۇگىنگى قوعامدا ادامدار سەنىڭ انىقتاماڭشا ايتقاندا، «قاراجاتتىق قازىناعا» بەيىم بولسا، لايىقتى ءومىر كەشۋ ءۇشىن جانتالاساتىن بولار. ارينە، اركىم ءوز ۇعىمىندا، ءوز دەڭگەيىندە. ونىڭ ۇستىنە قازىرگى اقپاراتتىق زاماندا ادامدارعا «تاڭىلىپ وتىرعان» ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيى، سالتى بار. تەلەديداردان تاڭەرتەڭنەن كەشكە دەيىن بەرىلەتىن جارنامالار ءسىزدى گلامۋرلى ومىرگە، ەۋروستاندارتقا شاقىرادى دا جاتادى. بۇل ءوزى تۇتاس ءبىر نارىقتىق يندۋستريا. ءوزىڭىزدى سول گلامۋر اياسىندا كەمباعال سەزىنبەۋ ءۇشىن، ءومىردىڭ سانقىرلىلىعىن ءتۇيسىنۋ ءۇشىن، تۇجىرىمداپ ايتار بولساق، جان-جاقتان انتالاعان «سيمۆولدىق قولشاتىرلار» استىندا، اقپاراتتىق اعىندار، اعىمدار تاسقىنىندا قالماۋ ءۇشىن، ادامنىڭ يماني، مادەني وزەگى مىقتى بولۋى ءتيىس.
مادەنيەت كەڭ ۇعىم. مادەنيەت، مەنىڭشە، ەڭ الدىمەن، ۇيلەسىم، كەلىسىم، جاراسىم. مۇنىڭ ءوزى ادامنان تىنىمسىز جان ەڭبەگىن تالاپ ەتەدى. مادەنيەتتىڭ بىرنەشە انىقتاماسىنىڭ العاشقىسى - اۋ باستان ءبىر نارسەنى جاساۋ، وڭدەۋ دەگەن ماعىنا ەكەنى بەلگىلى. مىسالى، ادام ءوزىڭنىڭ، وتباسىنىڭ، اينالاسىنىڭ، الەۋمەتتىك ورتاسىنىڭ وڭدەلۋىنە، مادەنيلەنۋىنە ۇلەس قوسادى. ءوز-وزىڭمەن، ورتاڭمەن، قوعامىڭمەن، ءتىپتى مەملەكەتىڭمەن جانىڭا جايلى دا جارقىن قارىم-قاتىناس ورناتا ءبىلۋ; ءبىلىم، ەستەتيكا مۇنىڭ ءبارى تۇپتەپ كەلگەندە تاعى دا مادەنيەتكە كەلىپ تىرەلەدى. ال، بارىنە باستاۋ، جوعارىدا ايتىپ وتكەنىمىزدەي، وتباسى تاربيەسى.
ىشكى وزەگى مىقتى جان نەندەي دە سۇرقاي تاسقىنعا بوي بەرمەيدى. جاھاندانعان الەمنىڭ ءبىر ۇيلەسىمدى بولشەگى بولىپ كۇن كەشەدى. مۇنىڭ ءبارى - بيىك مادەنيەت، جان مادەنيەتى.
- جالپى مادەنيەتتى، ادەبيەتتى وسىرەتىن سىن عوي. سىن ماسەلەسىنە كەلسەك، كەڭەستىك داۋىردە سىن جاقسى دامىعان جانر بولاتىن. بىراق ءبىز تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن بۇل جانر ءۇنى باسەڭدەپ شىعاتىن سەكىلدى. سىنشى رەتىندە پىكىرىڭىز.
- سىننىڭ ءۇنى باسەڭدەدى دەگەننەن گورى الەۋمەتتىك سىندار ازايدى، جانردىڭ سيپاتى وزگەرىڭكىرەدى دەۋ ورىندى. ال، كەڭەستىك كەزەڭدەگى سىن بەلسەندىلىگىنە بايلانىستى بۇرىن دا بىرنەشە رەت پىكىر بىلدىرگەن ەدىم. تاعى قايتالاۋعا تۋرا كەلەدى، كەڭەستىك داۋىردە ادەبيەت تۇتاس ءبىر جۇيە رەتىندە دامىدى. سىني پروتسەس نەگىزىنەن مەرزىمدى ءباسپاسوز بەتتەرىندە ۇيىمداستىرىلدى، ويتكەنى ول جالپى ادەبي يدەولوگيانىڭ قۇرامداس بولىگى بولدى. مىسالى، 80-جىلدارى «قازاق ادەبيەتىنىڭ» سىن بولىمىندە ءتورت بىلدەي سىنشى جۇمىس ىستەدى. الدىن-الا جوسپار جاسالىپ، ادەبي ماسەلەلەر جۇيەلى تۇردە كوتەرىلدى. كىتاپ باسپالارىنىڭ جىلدىق جوسپارلارى ارقىلى نەندەي جاڭا شىعارمالار جارىق كورەتىنى بەلگىلى بولىپ، ولاردىڭ بارلىعىنا دەرلىك پىكىر ءبىلدىرىلىپ وتىردى. مۇنشاما قىرۋار جۇمىس بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە ادەبي پروتسەستى باعامداۋعا مۇمكىندىك تۋدىردى جانە ادەبيەتتىڭ قوعام الدىندا، وقىرمان الدىندا اكتۋاليزاتسيالانۋىنا جول اشتى.
بۇگىنگى تاڭدا دا سىن مەنەدجمەنتىن جاقسىلاپ قالىپتاستىرۋعا بولار ەدى. الايدا مەرزىمدى باسىلىمداردىڭ ءبىرازىندا قارجىلىق، ەندى ءبىرازىندا ينتەللەكتۋالدىق كۇشتەر جەتىمسىز.
- جالپى ءبىر شىعارماشىلىق ادامىنىڭ ەڭبەگىنە ءادىل باعا بەرۋ وڭاي ەمەس. كەيبىر باعالاۋلار نىساناعا ءدوپ تيسە، ەندى بىرەۋلەرى كەرىسىنشە بولۋى مۇمكىن. وسى تۇرعىدان قاراعاندا سىنشى بولۋ قيىن با؟
- باعا بەرۋشىلىك - سىننىڭ، ونىڭ ىشىندە دە الەۋمەتتىك سىننىڭ ءبىر سيپاتى عانا. ادەبي-كوركەم سىندى ءۇشىنشى شىندىق دەپ تە تانيدى. ءوز ۇعىمىمدا، سىن - كوركەم تۋىندىنىڭ جاڭاشا ينتەرپرەتاتسياسى، جاڭا ماعىنالارىن جاساۋشى.
سىنشىلىق - تابيعات بەرگەن قابىلەتتى ۇنەمى ۇشتاپ وتىرۋدىڭ جەمىسى. ءار سىنشىنىڭ ءوز ۇستانىمى، دەڭگەيى بار. مەنىڭشە، جاقسى ۇلگىلەردىڭ، جاقسى شىعارمالاردىڭ جاڭا ماعىنالارىن اشا وتىرىپ تا ادەبي پروتسەستى قۇرىلىمداندىرۋعا بولادى.
- مادەنيەتىمىزدىڭ ۇلكەن ءبىر سالاسى - دراماتۋرگيا. سوڭعى ۋاقىتتا بۇل جونىندە دە الىپقاشپا پىكىر كوپ. جاعدايعا قانىق مامان رەتىندە ءسىزدىڭ دە ءۋاجىڭىز بار شىعار.
- نەگىزى الىپقاشپا پىكىرلەر تولىقتاي كاسىبيلەنبەگەن ورتالاردا كوپ كەزدەسەدى. مۇنىڭ ەكىنشى ءبىر سەبەبى باق-تىڭ ارزان تەحنولوگيالارىنان تۋىندايدى - جۇرتشىلىقتىڭ نازارىن اۋدارۋ ءۇشىن مىندەتتى تۇردە كونفليكت، تارتىس تۋدىرىپ وتىرۋ كەرەك دەگەن ۇعىم بار. ءبىر قاراماققا، باق جۇرتشىلىقتىڭ كوكەيىندەگى ماسەلەنى كوتەرگەنسيدى، بىراق، كاسىبيلىك جەتىسىڭكىرەمەيدى دە، جوق جەردەن داۋ-شار تۋادى. سوڭعى كەزدەرى دراماتۋرگيا تۋرالى اڭگىمەلەردىڭ دەنى دە وسىلاي تۋىندادى.
دراماتۋرگيا بار ما، جوق پا، سىن بار ما، جوق پا، ت.ب. ماسەلە كوتەرۋ، تارتىس تۋدىرۋ الىسقا اپاراتىن نارسە ەمەس. اڭگىمەنى، مەنىڭشە، باسقا جازىقتىققا كوشىرۋ كەرەك. مىسالى، ماسەلەنى قازىرگى دراماتۋرگيادا قانداي كوركەمدىك ىزدەنىستەر بار، نە جەتپەي جاتىر دەگەن تۇرعىدان قويسا نەمەسە ناقتى ءبىر شىعارمانى جان-جاقتى تالداسا - اڭگىمە باسقاشا سيپات الار ەدى. ال، قازىرگى دراماتۋرگيادان كوپولشەمدىلىكتى، ستيليستيكاداعى جاڭالىقتاردى، جاڭا ەسىمدەردى ىزدەيتىندەر قاتارىندا ءوزىم دە بارمىن. بىراق، قالاي دەگەندە دە قانشا ادام - سونشا تانىم. مىسالى، الماتىدا درامالىق ەكى تەاتر عانا بار - م.اۋەزوۆ تەاترى مەن ع. مۇسىرەپوۆ تەاترى. بۇل الماتى ءۇشىن وتە از. ويتكەنى كورەرمەن ءوزىنىڭ تالعام-تانىمىنا قاراي قالاعان تەاترىنا، ماسەلەن، پسيحولوگيالىق، اۆانگاردتىق، الەۋمەتتىك، ءسوز، تەاترىنا، ت.ب. باراتىنداي مۇمكىندىگى بولۋى ءتيىس. الماتىدا 10 نەمەسە 20 تەاتر بولسا دا كوپ ەمەس. ارينە، بۇل بولاشاقتىڭ شارۋاسى.
- سونشاما تەاتردى قالاي قارجىلاندىرامىز؟
- ارينە، مەن ايتقاننان نەمەسە ارمانداعاننان ول تەاترلار پايدا بولا قالمايدى. بۇعان قوعامنىڭ ءوزىنىڭ ىشكى دايىندىعى بولۋى كەرەك. تەاتر قاۋىمىنىڭ وزىندە قاجەتتىلىك تۋى قاجەت. مۇمكىن تاۋەكەل كەرەك شىعار. بۇل، ەندى ازاماتتىق قوعام دامىعان، ياعني قوعام مۇشەلەرىنىڭ ءوز تاراپىنان قارەكەتشىلدىك كوبەيگەن جاعدايدا جۇزەگە اساتىن شارۋالار. ال، ازىرگە قوعامنىڭ بەلسەندىلىگى، جاقسى ماعىناسىنداعى يدەياشىلدىعى تومەندەۋ بولعاندىقتان بىزدەرگە جاڭا يدەيالار نەگىزىنەن جوعارى جاقتان جىبەرىلەدى. دەگەنمەن دە جەكە باستامالار دا بارشىلىق. ماسەلەن، بولات اتاباەۆ م. اۋەزوۆ تەاترىندا رەجيسسەر بولدى، سپەكتاكلدەرى تابىستى ءجۇردى. بىراق، ول ءوزى قارەكەتتەنىپ، جەكە تەاترىن قۇرۋعا كىرىستى. ناتيجەسى - «اق ساراي» تەاترى. نۇرقانات جاقىپباەۆ جەكە جاستار ترۋپپاسىن اشقان بولاتىن، بۇل توپ قازىر استانا جاستار تەاترىنىڭ نەگىزىن قۇراپ وتىر. مارقۇم قايرات سۇگىربەكوۆتىڭ دە ءوز تەاترىن جاساۋعا دەگەن ۇمتىلىستارى بولىپ ەدى... مەنىڭشە، قوعامنىڭ ءوزى ءوسىپ-جەتىلگەندە مۇنداي تەاترلار اشىلا بەرەدى. وعان العىشارتتار دا بار. مىسالى، ەلباسىنىڭ ازاماتتىق قوعامدى دامىتۋدىڭ 2006-2011 جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداماسى تۋرالى جارلىعىنا سايكەس قوعامدىق ۇيىمدارعا مەملەكەت تاراپىنان قولداۋ كورسەتىلەدى. بۇل - وتە جاقسى ساياسات.
. - «مادەني مۇرا» باعدارلاماسى قولعا الىنعاننان بەرى ءبىراز ۋاقىت بولدى. اۋىز تولتىرىپ ايتارلىق جەتىستىكتەر دە جوق ەمەس. ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، بۇل باعدارلاماعا ەنبەي قالعان ءسىز بايقاعان قانداي ماسەلە بار؟
- «مادەني مۇرا» - مەملەكەتىمىزدىڭ مەملەكەتتىلىگىن تانىتاتىن، جان-جاقتى باعدارلاما. اينالدىرعان بىرنەشە جىل ىشىندە قىرۋار جۇمىس اتقارىلدى. ءالى يگەرىلۋى ءتيىس قازىنامىز كوپ. ارحەولوگيا سالاسىنىڭ وزىندە نازاردان تىس قالىپ جاتقان قانشاما عاجايىپ تاريحي جانە مادەني ەسكەرتكىشتەر كەشەنى بار؟! مىسالى، ۇلى جىبەك جولىنداعى ءىرى كەنتتەردىڭ ءبىرى ساۋداكەنتتى الالىق /قازىرگى جامبىل وبلىسى، سارىسۋ اۋدانى، ساۋداكەنت اۋىلى تۇسىندا./ ساۋداكەنتكە كىرە بەرىستە وتە ۇلكەن توبە بار، حالىق ونى كۇلتوبە دەپ اتايدى. ءبىزدىڭ بالا كەزىمىزدە اجەمىز بىزدەرگە «ساۋداكەنت ساۋداسى مەن ونەرى قاتار دامىعان، حالقى جاقسى تۇراتىن، گۇلدەنگەن، ۇلكەن قالا ەكەن. بەيعام جاتقان بەيبىت كەنتتى كۇلمەسحان دەگەن حان ۇلكەن اسكەرىمەن كەلىپ شاۋىپ، جەرمەن-جەكسەن ەتىپتى» دەپ اڭگىمە ايتاتىنى ەسىمدە. اكادەميك الكەي مارعۇلان 1946 جىلى جۇرگىزگەن ارحەولوگيالىق قازبالار بۇل جەردە ءۇى عاسىردىڭ وزىندە كوشپەلىلەردىڭ تۇراعى بولعانىن انىقتاعان. ىح عاسىردا سۇگۇلحان دەپ اتالعان ساۋداكەنت ەندى بىرەر عاسىردان كەيىن ۇلى جىبەك جولىنداعى كونە تارازدان كەيىن ەكىنشى ورىن العان ۇلكەن ساۋدا ورتالىعى بولعان. جەكە ساۋداكەنتتى عانا زەرتتەمەي، وسى باعىتتى تۇتاس قامتۋ كەرەك شىعار. ال، مۇنداي كەشەندى نىساندار رەسپۋبليكامىزدا از ەمەس. سوندىقتان دا «مادەني مۇرا»، مەنىڭشە، ءۇزىلىسسىز، جۇيەلى تۇردە جۇرگىزىلۋى ءتيىس باعدارلاما.
قازىرگى تاڭدا الدىڭعى كەزەكتە مادەني مۇرالارىمىزدى اكتۋاليزاتسيالاۋ، ياعني بۇگىنگى كۇن جانە بولاشاق ءۇشىن پارمەندى جۇمىس جاساۋى ءۇشىن رۋحاني قازىنامىزدى ءوز ىشىمىزدە دە، سونسوڭ الەمدىك رۋحاني اينالىمعا ءتۇسىرۋ تۇرعىسىنان كەشەندى شارالار جۇزەگە اسىرىلۋى ءتيىس. بۇل تۇستا باق پەن ەباق-تىڭ ءرولى وتە ۇلكەن.
- كەڭەستىك جۇيەنىڭ ءبىر ارتىقشىلىعى دەيمىز بە، جوق جەتىستىگى دەيمىز بە - قوعامدا قالامگەرلەردىڭ ىقپالى مىقتى بولعان. ول كەزدەگىدەي تانىمالدىق قازىرگى اقىن-جازۋشىلارىمىزدا جوق. جالپى ءبىزدىڭ قوعامدا زيالى دەپ كىمدى اتاۋعا بولادى؟
- كەڭەستىك جۇيە كەلمەسكە كەتتى عوي، سوندىقتان دا ول كەزدەگى احۋال بۇگىن بولۋى مۇمكىن ەمەس. مەن، مۇمكىن، ءبىراز ادامعا جاقپايتىن شىندىقتى ايتسام - قالامگەرلەردىڭ كەڭەس وداعى كەزىندەگى ەرەكشە بەدەل-ىقپالى، ءبىر ەسەپتەن، كەڭەستىك يدەولوگيا سالدارىنان، قوعامنىڭ جابىقتىعىنان، جالپى ورتانىڭ بىلىمسىزدىگىنەن دە تۋىنداعان احۋال. ءۇندى ەلىندەگى كاستالاردى بىلەسىز عوي. گەنەزيس ءارتۇرلى بولعانىمەن ەپتەپ سوعان ۇقساڭقىرايتىن جاعداي.
ول كەزدەگىدەي تانىمالدىق قازىرگى اقىن-جازۋشىلاردا بولماۋى دا مۇمكىن. بۇعان بىرنەشە سەبەپ بار. باستىسى - قازىرگى تاڭدا قوعام وزگەردى، ەكىنشىدەن، ونەر دەموكراتيالاندى، ءاربىر ادام جەكە تۇلعالىققا ۇمتىلا الادى. اقپاراتتىق جۇيەلەردىڭ دامۋى كونتەكستىندە قوعامنىڭ قۇندىلىقتارى ءالى دە وزگەرەدى. بۇل رەتتە شىعارماشىلىق زيالى قاۋىمنىڭ ءرولى مەن مارتەبەسى قانداي بولماق؟ وقىرمانىمەن، كورەرمەنىمەن بايلانىس مۇمكىندىگى قانشالىقتى بولادى؟ اقپاراتتىق جۇيەلەر كەڭەيە تۇسكەندە مادەنيەتكە دەگەن قىزىعۋشىلىق ازايا ما؟ الدە كەرىسىنشە مادەني قابات نىعايىپ-قۇنارلانا ما، وز قاتارىنا جاڭا ادامداردى تارتا ما؟ بۇلار كۇن تارتىبىنە قويىلۋى ءتيىس، تالقىلاۋدى قاجەت ەتەتىن ماڭىزدى ماسەلەلەر. ال، زيالىلىلىق تۋرالى سۇراۋىڭا ايتارىم: زيالى دەپ زيالىنى تانيمىز. ولار قوعامنىڭ ەڭ قۇنارلى قاباتىن قۇرايدى.
- تاقىرىپتان تىسقارى سۇراق. تالانت دەگەن نە؟ تالانتتى دەگەن كىم؟ جانە ونىڭ ءبىزدىڭ الماعايىپ قوعامداعى ورنى
- تالانت - ادامنىڭ تابيعاتتان بەرىلەتىن بەلگىلى ءبىر قابىلەتى. ول قابىلەت تاباندى ەڭبەكپەن ۇشتالادى. تالانتتى ادام - تىنىمسىز ەڭبەك يەسى، ءوزىن-ءوزى جۇزەگە اسىرا العان جانە سونىسىمەن ءوزىن ومىردەن، ومىردەن ءوزىن تاپقان ادام. بولات اتاباەۆتىڭ تالماي ايتاتىن ءبىر پىكىرى بار: «بىزدە تالانتتىلار كوپ، كاسىبيلەر جوق، ماعان تالانتتار ەمەس، كاسىبيلەر كەرەك»» دەيدى ول. بۇل تۇستا ول ەپتەپ ۇعىمداردى اۋىستىرىڭقىرايدى. ال، مەنىڭشە، تالانتتى ادام - ءوز ونەرى مەن ءبىلىمىن كاسىبي تۇردە ءوزىنىڭ جانە قوعامنىڭ قاجەتىنە جۇمساپ، يگىلىگىنە جاراتا الاتىن ادام. ياعني شىن مانىندەگى كاسىبي ادام. بۇگىنگى سانمەن قيسىنداساق، باسەكەگە قابىلەتتى ادام. ءبىزدىڭ قوعامدا تالانتتى ادامدار وزىنە لايىق ورنىن الا الادى دەپ بىلەمىن.
«الاشوردا» اپتالىعى، 16/07/09
