كوپەەۆا نە دەپ كوسىلدى؟..
شىمكەنتتەن شىعاتىن «زامانا» گازەتى قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارى گاۋھار كوپەەۆانىڭ ء(بىرتۇرلى تانىس فاميليا) كەزەكتى ءبىر ەسەپ بەرۋ جيىنىنا قاتىسقان كەزدەگى سويلەگەن ءسوزىن قاز-قالپىندا جاريا ەتىپتى. كتك ارناسىنداعى «ناشا كازاشا» باعدارلاماسىنىڭ كەيىپكەرلەرى سياقتى قويىرتپاقتاپ سويلەيتىن مەملەكەتتىك قىزمەتكەر جالعىز گاۋھار حانىم عانا ەمەس، ارينە. وتكەندە ساۋداباەۆ دەيتىن «سۇڭعىلا» ساياساتكەرىمىزدىڭ القالى توپتا قالاي القىنعانىن جاريا ەتكەنبىز. ونى بىرقاتار گازەتتەر كوشىرىپ تە باستى. ەندى، مىنە، قازاقستانداعى ەڭ قازاعى مول شىمكەنت قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى گاۋھار كوپەەۆانىڭ نە دەپ كوسىلگەنىنە كوز جۇگىرتىڭىز...
شىمكەنتتەگى ءال-فارابي اۋدانىنىڭ اكىمى نۇرباقىت يمانقۇلوۆ ەسەپ بەرگەن جيىنعا قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارى گاۋھار كوپەەۆا دا قاتىسقان بولاتىن. ن.يمانقۇلوۆ مىنبەردە ەسەپ بەرىپ جاتقاندا ونىڭ اتىنا تۇرعىنداردان جازباشا كوپتەگەن سۇراقتار قويىلدى.
جەر تەلىمى، بالاباقشا، باعدارشام تۋرالى ساۋالدارعا كەلگەندە گاۋھار كوپەەۆا ءوزى جاۋاپ بەرۋدى ءجون كورسە كەرەك مىنبەرگە كوتەرىلىپ بىلاي دەدى:
شىمكەنتتەن شىعاتىن «زامانا» گازەتى قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارى گاۋھار كوپەەۆانىڭ ء(بىرتۇرلى تانىس فاميليا) كەزەكتى ءبىر ەسەپ بەرۋ جيىنىنا قاتىسقان كەزدەگى سويلەگەن ءسوزىن قاز-قالپىندا جاريا ەتىپتى. كتك ارناسىنداعى «ناشا كازاشا» باعدارلاماسىنىڭ كەيىپكەرلەرى سياقتى قويىرتپاقتاپ سويلەيتىن مەملەكەتتىك قىزمەتكەر جالعىز گاۋھار حانىم عانا ەمەس، ارينە. وتكەندە ساۋداباەۆ دەيتىن «سۇڭعىلا» ساياساتكەرىمىزدىڭ القالى توپتا قالاي القىنعانىن جاريا ەتكەنبىز. ونى بىرقاتار گازەتتەر كوشىرىپ تە باستى. ەندى، مىنە، قازاقستانداعى ەڭ قازاعى مول شىمكەنت قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى گاۋھار كوپەەۆانىڭ نە دەپ كوسىلگەنىنە كوز جۇگىرتىڭىز...
شىمكەنتتەگى ءال-فارابي اۋدانىنىڭ اكىمى نۇرباقىت يمانقۇلوۆ ەسەپ بەرگەن جيىنعا قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارى گاۋھار كوپەەۆا دا قاتىسقان بولاتىن. ن.يمانقۇلوۆ مىنبەردە ەسەپ بەرىپ جاتقاندا ونىڭ اتىنا تۇرعىنداردان جازباشا كوپتەگەن سۇراقتار قويىلدى.
جەر تەلىمى، بالاباقشا، باعدارشام تۋرالى ساۋالدارعا كەلگەندە گاۋھار كوپەەۆا ءوزى جاۋاپ بەرۋدى ءجون كورسە كەرەك مىنبەرگە كوتەرىلىپ بىلاي دەدى:
- كونەچنو، جەر بەرىلەدى. سەبەبى، مەن سىزگە ايتايىن، 2007 جىلدا ءوزى باياعى داعدارىسقا دەيىن، پومنيتە، باياعى قانشاما كرەديتتەر بانكتەر بەرگەن اناۋ-مىناۋ دەگەن... ول كەزدە پريامو قايناپ تۇرعان كەزىندە، ويباي، جەردى دەگەن بەسپلاتنو الىپ، دوپۋستيم، 5 مىڭ دوللارعا الىپ، ساتىپ 30 مىڭعا، 100 مىڭعا بارداك بوپ كەتكەن. ول كەزدە جەر دەگەن سامىي زولوتوي رەسۋرس بولعان. سوندىقتان، ارينە، اراسىندا پوريادوچنىي ادامدار... كوتورىي... پرەسسى نەتۋ زدەس دا. (جان-جاعىنا قاراپ قويدى). كوتورىي نە پلاتيلي، ەشقانداي زاياۆلەنيە نە پوتەريالوس. ول وبششي باعادا بار نارسە. سوندىقتان ءسىز زانوۆو، پوۆتورنو دەپ جازاسىز. ي وسىنداي وت تاكوە چيسلومەن باياعىدا زاياۆلەنيە بەرگەنمىن، وسىنداي-وسىنداي دەپ زانوۆو بەرەسىز. ي بىزدە چەتۆەرگ، ۆوت، ساعات 16.00-دە اپتا سايىن زەمەلنىي كوميسسيا بارلىق ارىزداردى راسسماتريۆاەت. سوندىقتان نە بويتەس. ا پوچەمۋ، ەسلي دوپۋستيم، ءوتىنىشتى الماسا، ۆوت ۆ ەتوم ۆوپروس، نەگە بۇلار نە پرينيمايۋت زاياۆلەنيا، مەن سىزگە ايتايىن، باياعىدا اناۋ «شىمكەنتجەر»، «شىمكەنتجەر» ەمەس... ەندى جەر ءبولىمى، دا، بۇلار كاك پوپالو بەرە-بەرگەن جەرلەردى. ي پولۋچاەتسيا چتو، اناۋ كوممۋنيكاتسيا، ينجەنەرنىي كوممۋنيكاتسيا جوق جەرلەردى بەرىپ، اناۋ نەلەردى، جەرلەردى، ەندى انا جاقتان بىزگە ارىزدار پوستوياننو ءتۇسىپ جاتىر. نەگە، پوتومۋ چتو و ەردە نە سۋ جوق، نە گاز، نە ەلەكتريچەستۆو، ەشقانداي تسيۆيليزوۆاننىي كوممۋنيكاتسيالار جوق. ەندى پولۋچاەتسيا نا سۆويۋ گولوۆۋ ناشلي پروبلەمۋ. ەندى بىلاي ىستەيمىز، مىناۋ جاڭادان اشىلعان مولتەك اۋدان... و ياقتا نە بار... ەسلي تام ۆسيا كوممۋنيكاتسيا يمەەتسيا، يمەننو سو ياققا بۋدەت راسپرەدەلياتسيا جەر ۋچاسكەسى. مەنىڭشە، ول دۇرىس سياقتى. چتوبى دۆوينوي رابوتى نە بىلو.
ال ەندى گ.كوپەەۆانىڭ بالاباقشا ماسەلەسى جونىندەگى ساۋالعا بەرگەن جاۋابى مىناداي بولدى:
- قىسقاشا ايتىپ كەتەيىن، بىزدە 36 مىڭنان استام وچەرەدتە تۇر دا. ونى ءبىز قالاي شەشەمىز؟ مى ناچالي رازبيراتسيا، دەتسكيە سادى كوتورىە كاجدىي رەستوران، ساۋنا، باسقا دا مەكەمەلەر بوپ كەتكەن. سولاردى قايتارۋ ماسەلەسىمەن زانيماەمسيا. نو، دوپۋستيم، مەن بيزنەسمەنمىن دا، باياعىدا مەن زاڭدى تۇردە مەن پريۆاتيزاتسيا جاساعانمىن دا. ماعان 15 جىل ەتو پروشلو، دوپۋستيم، دا، 15 جىل پروحوديت، ي كو منە پرەدياۆليايۋت پرەتەنزيا «سەن ماعان داۆاي»، مەملەكەتتىك ورگاندار، وني جە ۆسە راۆنو يمەيۋت ۆلاست، سيلۋ دەگەندەي دا، اناۋ-مىناۋ دەپ، «داۆاي، قايتار» دەپ، سونى دوپۋستيم، بالاباقشا، دا ۋ ناس ستويت. مى سەيچاس س ەتيم زانيماەمسيا. بىزدە وبلىستان جۇمىس توبى قۇرىلعان. ونى باسقارىپ وتىرعان ءوزى وبلىس اكىمى. پوچەمۋ، پوتومۋ چتو شىمكەنت قالاسى ۋجە رازگرۋزيتسيا، بىلاي بوپ. ءبىر سەميادا مينيمۋم ءتورت بالا بار. دۇرىس پا، ولاردىڭ بارلىعىن نادو ساديككە ۋسترويت. ساديكتەر مىنانداي، ليۋبوي ءبىر ساديكتى سالساڭ، مينيمۋم 350 ميلليونداي كەرەك اقشا، بىرىنشىدەن، ەكىنشىدەن جەر ۋچاسكەسى كەرەك. ا ءال-فارابي رايونى ەتو جە سامىي تسەنتر. و بىزدە ۆووبششە ءال-فارابيسكوم رايونە ني ودنوي زەملي نەتۋ نورمالنىي. ءبىر يزياتە جاساساڭ، ەرتەڭ كۇندە پريامو اناۋ سوتتاسىپ ماسقارا قىلادى. ءبىر ۆوپروستى شەشۋ ءۇشىن قانشاما جىل كەتەدى دا، چتوبى زاڭداستىرۋ ءۇشىن. ەندى، ا تەپەر، ءبىر ساديك نەگىزى، دا، ۆمەستيموست تەك قانا 320-داي بالا. ءبىز قازىر پراۆيتەلستۆوعا قانداي ۇسىنىسپەن شىعىپ وتىرمىز؟ وسىنداي-وسىنداي ءبىز ۇلكەن ساديكتى سالامىز، 1 مىڭ بالاعا، سوندىقتان ستويت زاداچا، اكيماتقا ماعان سروچنو 100 بالاباقشا كەرەك، سونى داۆايتە، قاراستىرايىق دەپ. پوەتومۋ، ءبىز ەندى، كونەچنو، مى باسقا مينيتسەنتر اشامىز، پريشكولنىي. ا موجەت بىت، چاستنىي ۇيلەردى الامىز ارەنداعا. پوەتومۋ بالاباقشا تۋرالى... ي جوسپاردا 2010 جىلدا گدە-تو مينيمۋم 5-6 ساديك اشۋ. بىلتىر «اسار» مەن «نۇرساتتە» اشىلعان، نوۆىي، جاڭادان سالعان. نۋ، ول اشىلعاندا ول ەتو پروبلەما. نۋ ۆسەگو 500 بالا، ونى مىنانداي 30 مىڭنان استام بالانى... ەتو جە نادو پو حودۋ بىسترو رەشات.
تۇرعىندار تاراپىنان «ايقاپ» ءمولتەكاۋدانىنا باعدارشام قويىلا ما دەگەن ساۋالعا قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارى تومەندەگىدەي جاۋاپ بەردى:
- ەكىنشىدەن، ءسىز ايتىپ وتىرسىز، سۆەتوفور. مەجدۋ پروچيم، مەن سىزگە ايتايىن، اناۋ «تومەنگى وتىرار» دەيمىز دا، اناۋ «بام»، بىلتىر دا... ۆوت ءبىز كوشەنى سالدىق... دا، اۋلالاردى جوندەدىك. پوەتومۋ، ۆى مەنيا يزۆينيتە، مەن سىزگە ايتايىن، قالانىڭ شەتى ۆووبششە، بىزدە ونداي نە تو چتو تام سۆەتوفور پوستاۆيت، بۇلاردىڭ سۋلارى جوق قوي. وني جە حوديات كولودەتستەن الىپ، ەرتەڭگى كۇنى ينفەكتسيامەنەن، اناۋ بولنيتساعا ءتۇسىپ. پوەتومۋ داۆايتە، سىزگە ايتايىن، ءبىر سۆەتوفوردىڭ قۇنى 10 ميلليون تەڭگە، «لەجاچي پوليتسەيسكي» 1 ميلليون تەڭگە. ا ءبىز نەمىز، بيۋدجەتىمىز ۆسەگو 17 ميلليارد تەڭگە، كەيدە ونىڭ ىشىندە 12 ميلليارد تەڭگە ۋجە ءسىزدىڭ زارپلاتالارىڭىز، شكولدىڭ، ساديككە، زدراۆووحرانەنيەگە، باسقاسى سوتسيالنىە ۆىپلاتى، كومپەنساتسيا، ينۆاليدنوست بار. كوممۋنالنىي... كوممۋنالنىي ۆسە پلاتەجي 200 گوسۋچرەجدەنيە بىزدە بار، قالادا. ونىڭ ءبارىن جە نادو سبالانسيروۆات. ەندى تەكۋششي سودەرجانيە، ءبىز ايتامىز، سانيتاريا دەيمىز، جول دەيمىز، وسۆەششەنيە، باسقا دەيدى، 2,5 ميللياردتاي. قالعان رازۆيتياعا... رازۆيتياعا نە جاتادى؟ جولدىڭ قۇرىلىسى... دا، بىزدە ۆودوپروۆودتار بار. و تۇگىلى نە تو چتو ۆنۋتريكۆارتالنىي... بىزدە ماگيسترالنىي داجە جوق، نە تو چتو. تاك-چتو، ءسىز ەندى كىشكەنە سابىر قىلىڭىز، اينالايىندار...
كوپەەۆا حانىم نەسيە ماسەلەسى جونىندە بىلاي دەدى:
- تەپەر، سرازۋ ايتىپ كەتەيىن، يپوتەكالىق كرەديتتەر، دا... كتو جە زادال ۆوپروس، ەتو ستراشنايا پروبلەما، ەتو ستراشنايا... الماتىدا قانشاما پيكەت بولىپ اتىر... استانادا قانشاما پيكەت بوپ اتىر. سول، ەتو... مەن سىزگە ايتايىن، مىنا-ا-انشا قۇجاتتار كەرەك. ويباي، كومەكتەسىڭىز، اناۋسى-مىناۋسى، قانشاما زالوگتار، انالار ساتىپ، اۋكتسيونعا بەرىپ، ءبىز ءۇيسىز قالىپ اتىرمىز، ي تاك دالەە. پو زاكونۋ بىزگە بانك باعىنبايدى، اكيماتقا. ولار ناپريامۋيۋ ناتسيونالنىي بانكقا باعىنادى. ناتسيونالنىي بانك مينيستەرستۆو فينانسوۆقا باعىنادى. ا-ا، مەن ساعان كومەكتەسە المايمىن دەپ ءوزىمىز داجە سوۆەست نە پوزۆولياەت ونداي جاعدايدا. سوندىقتان پو يپوتەچنىم، ۆسەم كرەديتام، داۆايتە، ءبىر، كاكوي-تو ءبىر شەشىمگە كەلەيىك، بىرگە. سەبەبى بۇل جۇمىس دەگەن قانداي نارسە... تى موجەش... موجەت بىت ءبىر نورمالنىي جيتەل كەلىپ ايتاتىن شىعار. ە، اينالايىن، داۆايتە، ۆوت تاكوە مىنانداي جولى بار، مىنانداي... ونىڭ ءبارىن قاراستىرايىق. ءبىز اكىمدىك تاراپىنان سو جاققا جازايىق... وسىلاي ىستەيىك.
...گ.كوپەەۆا حانىم مۇنان دا وزگە بىرنەشە ساۋالدارعا جاۋاپ بەرگەن بولاتىن. ءبىز قالا اكىمى ورىنباسارىنىڭ ءسوزدەرىن قاز-قالپىندا، بىراق ازداپ ىقشامداپ، كوپشىلىكتى ەڭ كوپ تولعاندىرىپ جۇرگەن سۇراقتارعا بايلانىستى جاۋاپتارىن بەرىپ وتىرمىز.
(«زامانا» - اقپارات).