جالپى، بۇل كۇندەرى ەۋرازيا كەڭىستىگىندە قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ماسكەۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىندە وقىعان ءدارىسى قىزۋ تالقىلانۋدا. ماسەلەن، م. لومونوسوۆ اتىنداعى ممۋ-ءنىڭ قازاقستاندىق فيليالى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى، فيلوسوفيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور ءسابينا ايازبەكوۆا ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىندەگى بريفينگىندە ءبىلىم بەرۋ، عىلىم جانە مادەنيەت ماسەلەلەرىنە وراي وي-پىكىرلەرىمەن ءبولىستى. «مەملەكەت باسشىسى تۇراقتى تۇردە ەكونوميكالىق وداق اياسىنان شىعىپ جاتاتىن اۋقىمدى، كوپ قىرلى ماسەلەلەردى قاراستىرادى»،- دەپ اتاپ ءوتتى ول. س. ايازبەكوۆانىڭ ايتۋىنشا، ەلباسىمىز ەۋرازيالىق ينتەگراتسيانىڭ كەلەشەگى تۋرالى ءدارىس وقيتىن الاڭ رەتىندە ممۋ-ءىن كەزدەيسوق تاڭداپ العان جوق. بۇل ۋنيۆەرسيتەت قۇرىلعاننان بەرى جاڭا يدەيالار مەن عىلىمي بولجامدار قالىپتاساتىن، قوعامداعى ەڭ وزەكتى جانە كوكەيكەستى ماسەلەلەردى شەشۋدەگى قىزۋ پىكىرتالاستار جۇرگىزىلەتىن وقۋ ورداسىنا اينالدى. سونىمەن قاتار، ممۋ ارقاشان ەركىن وي ايتاتىن، قوعام الدىندا جوعارى جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەيتىن ورتاسى بار وقۋ ورنى رەتىندە ەرەكشەلەنەدى.

ەۋرازيالىق ينتەگراتسيا يدەياسى ەكونوميكالىق وداقپەن عانا شەكتەلمەيدى. س. ايازبەكوۆا بۇل يدەيانىڭ ەۋرازيالىق ۋنيۆەرسيتەتتەر قاۋىمداستىعىن قۇرۋعا نەگىز بولعانىنا توقتالدى. عالىمنىڭ پىكىرىنشە، كسرو كۇيرەگەننەن كەيىن ممۋ-دىڭ ارقاسىندا پوستكەڭەستىك كەڭىستىكتەگى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ اراسىنداعى بايلانىستار ۇزىلگەن جوق. سوندىقتان دا، ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى، عىلىمداعى تاجىريبەمەن الماسۋعا دەگەن قاجەتتىلىك ەۋرازيالىق ينتەگراتسيانىڭ قالىپتاسۋىنىڭ ماڭىزدى فاكتورىنا اينالدى. «ەۋرازيالىق ينتەگراتسيا يدەياسىن ساناسىنا سىڭىرگەن مىڭداعان ماماندار – ەكونوميستەر، ساياساتتانۋشىلار، فيلولوگتار جانە ت.ب. ەۋرازيالىق ۋنيۆەرسيتەتتەر قاۋىمداستىعىنا كىرەتىن وقۋ ورىندارىن ءبىتىردى. جانە وسى تۇلەكتەردىڭ ەرىك-جىگەرىمەن ەۋرازيالىق باستامانىڭ باعىتتارى ايقىندالىپ، جوسپارلارى جۇزەگە اسىرىلدى»،- دەدى س. ايازبەكوۆا.

«قازىرگى تاڭدا ممۋ-دە تەك قازاقستان ءۇشىن ەمەس، كۇللى ەۋرازيالىق كەڭىستىكتەگى قۇبىلىستار مەن قاجەتتىلىكتەرگە ۇندەس عىلىمي جوبالار مەن باعدارلامالار دايىندالادى،- دەپ پىكىرىمەن ءبولىستى پروفەسسور س. ايازبەكوۆا.- اتاپ ايتقىم كەلگەنى، ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى ينتەگراتسيا بۇرىننان بەرى ءجۇرىپ جاتىر: مەملەكەتتەر ءوز ەگەمەندىگىن الىپ، شەكارالارىن بەلگىلەگەنىمەن، بىلىمدە شەكارا جوق. ممۋ-دىڭ وقىتۋشىلارى قازاقستانعا تۇراقتى تۇردە كەلىپ، ءوز تاجىريبەسىمەن بولىسەدى. ەكى ەلدىڭ ستراتەگيالىق دامۋىنا قاجەتتى جانە ماڭىزدى عىلىمي جوبالاردى جاساپ، ىسكە اسىرادى». جالپى، بۇل باعىتتا ممۋ-دىڭ قازاقستاندىق فيليالىن ەۋرازيالىق باستامانىڭ جۇزەگە اسىرىلعان تابىستى جوباسى دەپ اتايتىنى بەلگىلى.

پروفەسسوردىڭ ايتۋىنشا، ۋنيۆەرسيتەت ستۋدەنتتەرى باسقا جوعارى وقۋ ورىندارىمەن سالىستىرعاندا قازاق ءتىلى، قازاق ادەبيەتى، قازاق مادەنيەتى سياقتى پاندەردى تەرەڭدەتىپ وقيدى. سونىمەن قاتار، ەۋرازيالىق ينتەگراتسياعا قاتىستى ماسەلەلەر زەرتتەلىپ، تالقىلاناتىن ەۋرازيالىق مادەنيەت اتتى ءپان دە وقىتىلادى ەكەن. سوندىقتان، قازاقستاندىق ستۋدەنتتەر وزدەرىنە قانداي جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەلەتىنىن جاقسى تۇسىنەدى. ۋنيۆەرسيتەتتى تامامداعان سوڭ ەلىمىزدە جۇمىس ىستەيتىن جاستار دا ينتەگراتسيالىق ۇدەرىسكە ءوز ۇلەستەرىن قوسقىسى كەلەدى،- دەيدى ول.

جالپى، قازىرگى كەزدەگى ينتەگراتسيالىق ۇدەرىس عىلىم مەن يننوۆاتسيا سالاسىندا قازاقستان مەن رەسەيدىڭ ۋنيۆەرسيتەتتەرىنىڭ بىرلەسىپ جۇمىس ىستەۋىنە جول اشتى. مىسالعا، س. امانجولوۆ اتىنداعى شىعىس قازاقستان مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى ءارتۇرلى باعىتتار بويىنشا رف-سىنىڭ 10 جوعارى وقۋ ورنىمەن ىنتىماقتاستىقتا جۇمىس ىستەيدى. سەمەيدەگى شاكارىم اتىنداعى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەت، د. سەرىكباەۆ اتىنداعى شىعىس قازاقستان مەملەكەتتىك تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى ءنوۆوسىبىر، تومسك، ماسكەۋ، بارناۋل، سانكت-پەتەربور، دۋبنا جانە باسقا قالالاردىڭ ۋنيۆەرسيتەتتەرىمەن، عىلىمي-زەرتتەۋ زەرتحانالارىمەن تىعىز قارىم-قاتىناس ورناتقان. عىلىمي-زەرتتەۋ جۇمىستارىنىڭ تاقىرىپتارى مىنالار: ماتەريالدار سينتەزى مەن قورىتپاسىن زەرتتەۋ، ەنەرگەتيكا، گەودەزيا، ماشينا جاساۋ جانە ت.ب. بىرلەسكەن جوبالار.

ءبىلىم بەرۋ مەن عىلىمداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ ناتيجەسىندە ومىرشەڭ يدەيالار پايدا بولۋدا. مىسالعا، شىعىس قازاقستان وبلىسىنداعى كۋرچاتوۆ قالاسىندا عىلىم قالاشىعىن سالۋ كوزدەلىپ وتىر. بۇل تۋرالى شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى بەردىبەك ساپارباەۆ استانادا ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىندەگى بريفينگتە: «عىلىم قالاشىعىن سالۋ تۇرعىسىندا ءبىز رەسەيدەگى بيسك، دۋبنا قالالارىنىڭ تاجىريبەسىن زەرتتەدىك. رەسەيدە عىلىم قالاشىعى تۋرالى زاڭ دا قابىلدانعان. وسى سياقتى زاڭدى بىزگە دە قابىلداۋعا بولادى. وسىنداي ۇسىنىسپەن مەملەكەت باسشىسىنا حات جازعانبىز. ەلباسى ءبىزدى تولىق قولدادى. قازىر ۇكىمەتپەن بىرلەسىپ جۇمىس جۇرگىزىپ جاتىرمىز. عىلىم قالاشىعىن سالۋعا كۋرچاتوۆ قالاسى وتە قولايلى. ويتكەنى، وندا عىلىمي، وندىرىستىك جانە كادرلىق بازا بار» دەپ مالىمدەگەنى بەلگىلى.

ءامىرلان ءالىمجان.   

اباي-اقپارات