اۋىت مۇقيبەك. قان
"سىرتتاعى وتانداستارىمىزدىڭ كەلۋىنە جول اشىپ، ولاردىڭ ەل ىشىندە ورنالاسۋىنا جاعداي جاساۋىمىز كەرەك", - دەدى بۇگىن اقوردادا ءوتىپ جاتقان ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا ەلباسى ن.نازارباەۆ.
وقىرمان نازارىنا اقىن، "قازاق كوشىنىڭ" جوقتاۋشىسى اۋىت مۇقيبەكتىڭ "قان" دەگەن ولەڭىن ۇسىنىپ وتىرمىز.
قان
ەرتەڭى ءۇشىن ماڭگى ەلدىڭ،
كەلەدى تىنباي زار جەلگىم!
قانى سۇيىلعان قازاققا
قۇيسىن دەپ بۇگىن قان بەردىم!
ءوشتى عوي ءۇنى ەزگىنىڭ،
كەسپەيدى نەگە كەزدىگىڭ؟!
تۇرپىدەن بەتەر بولىپ تۇر،
«قانداسىم!» دەگەن ءسوز بۇگىن.
جۇك سالار بار ما نار ىزگى،
قايتارار ەسە، قارىزدى؟!
تۇركىدەن قالعان قايران قان,
سۇيىلىپ كەتكەن ءتارىزدى.
وتپەسىن بوسقا كۇنىم ەش،
قوسسام دەپ جۇرەم ءبىر ۇلەس.
قازاقى قانىڭ بولسا ەگەر،
توقتادى نەگە ۇلى كوش؟!
قول قويدى زاڭعا كەراناۋ،
زار جۇتىپ جاتتى ەل اناۋ.
ءبىر پەندە شىعىپ، «نۇرەكە،
مۇنىڭىز قالاي؟!» دەمەدى-اۋ!
ورناتىپ باسقا اۋىر حال،
ىستەمەس بۇلاي جاۋىڭ ءدال!؟
سوندىقتان تازا قان كەرەك،
قانىمداي مەنىڭ باۋىرمال!
بىلەتىن الاش باعاسىن،
ايىرعان جاۋدىڭ جاعاسىن،
ارعى اتام تۇگەل قاراكوك،
اكپار مەن سەيىت ناعاشىم.
قام كوڭىل اكە، مۇڭلى انام،
ءۇمىتىن ارتقان ءبىر ماعان...
سولاردان قالعان تازا قان،
تازا قان مىناۋ تۋلاعان!
قۇزعىندار كەلىپ قۇڭقىلداپ،
ءوڭىرىڭ بولسا جىرتىلماق.
بابادان كەلگەن باتىرلىق,
بۇل قاندا، مىنە، تۇر تۋلاپ!
جولداردىڭ شاڭىن بۇرقاتىپ،
كەلسەم دەپ شەتتە جۇرت اسىق.
وتانعا دەگەن ماحاببات,
ءور نامىس تاعى تۇر تاسىپ!
جىگەرىن قۇيعان قۇرىشتان،
قۇستارمەن كوكتە ءبىر ۇشقان،
ادالدىق جاعى – ارداقتى،
تۇمانبايمەنەن تۋىس قان!
اتقاندا كەشە اق تاڭىم،
بويىمدا تۋلاپ جاتتى اعىن.
سول قاننىڭ تىكە ارقاسى،
ەلىمدى ەسەن تاپقانىم.
سۇرقى اناۋ يەن ىرگەنىڭ،
تولتىرسام دەپ ەم ءبىر كەمىن.
ارقاسى تاعى سول قاننىڭ،
كوش-كوش دەپ شاۋىپ جۇرگەنىم.
شىعا ساپ بىردەن شوق باسقان،
شوق ەمەس، تۋرا وقتى اتقان –
قۇيىڭدار باستاپ كارىمنەن،
قازاقتىڭ كوشىن توقتاتقان!
قاشاتىن قازاق كوشىنەن،
شىقپاستاي ەتىپ ەسىنەن –
مينيسترلەرگە دە قۇيىڭدار،
كوگەندەپ قويىپ شەتىنەن!
ۇزىلگەن كوشتى جالعاسىن،
جالعاي الماسا، نارعا سىن!
ءۇن-ءتۇنسىز قولىن كوتەرگىش،
دەپۋتات بىتكەن قالماسىن!
شەتتەگى قازاق جيىلسىن،
ارقادان ءناسىپ بۇيىرسىن!
كوش دەسە كوزىن شەل باسقان،
اكىمدەرگە دە قۇيىلسىن!
سىرتتا ءجۇر قانداس ەڭىرەپ،
بوس جاتىر مۇندا توڭىرەك.
ەرتىسباەۆتار مەن قۇيىڭدار،
قۇلىباەۆتارعا كوبىرەك!
اشىلار شاعى جولدىڭ دا،
بولدى عوي ەكى ون جىلدا.
قانىمدى مەنىڭ كۇنى وتكەن،
ماماشەۆتارعا قور قىلما!
بولماسا شەشىم ەل سەنەر،
كوشۋگە ەل قالاي بەلسەنەر؟!
نۇرەكەڭە دە ءبىر تامشى،
قۇيىڭدار، كەرەك بولسا ەگەر!
بولەگەن نۇرعا ارقانى،
ەلىمنىڭ قىمبات ءار تاڭى.
بىلەكتەن ەنگەن ءار تامشىم،
جۇرەككە توتە تارتادى.
عۇنداردىڭ سىندى جاساعى،
تاقىمعا بىردەن باسادى.
قالعىپ ءبىر كەتكەن ميلاردىڭ،
قاقپاسىن تەۋىپ اشادى.
جابىلىپ قالدى جول بىراق،
قاسىرەت بۇنىم بولدى ناق!
ءبىر تامىپ كەتسە، ۇكىمەت
«قازاق!!!» دەپ شىعاد سول كۇنى-اق!
بار مەنەن تۇگەل جوقتى ەكشەپ،
ەل ءۇشىن باقىت – وت كەشسەك.
كور دە تۇر، جارتى تامشىممەن،
تۇرادى سەنات «كوش، كوش!!!» دەپ!
ارۋاعى قوزىپ اتانىڭ،
ارتادى قۇنى باتانىڭ.
«قانداسىم تۇگەل كەلسىن!» دەپ ،
اكىمدەر شۋلاپ قاتادى ءۇن.
الاشتىڭ قالماي كوشىنەن،
ەلىم دەپ مۇندا جەتىپ ەم.
بىلمەيتىن قازاق ءوز ءتىلىن،
اقىن بوپ شىقسىن شەتىنەن!..
قانىڭدى ءسويتىپ، قىمباتتىم،
قانىم كەپ مەنىڭ تۋلاتسىن.
بابامنىڭ رۋحىن وياتىپ،
دالامنىڭ زارىن تىڭداتسىن.
جيعىزسىن قايتا ەسىڭدى،
جاساتسىن جاڭا شەشىمدى.
بەتىڭدى بەرى قاراتىپ،
جالعاتسىن تاعى كوشىمدى!
جاسالسىن كەمەل ءبىر شەشىم،
جيناسىن قايتا جۇرت ەسىن!
الىستا جۇرگەن اعايىن،
ارقاعا تىكسىن كۇركەسىن!
بابالار قۇساپ ەر جۇرەك،
ەرلەرىم توكسىن تەردى كوپ.
مينيسترلەردىڭ مەن دەسە،
جۇرەگى تۇرسىن ەلجىرەپ!
باسىن ءبىر شالىپ ءار ءشوپتىڭ،
بولماسىن كوشكە قارسى ەشكىم!
دەپۋتاتتاردىڭ جولىققان،
كوزىنىڭ وتى جارق ەتسىن!
شاشىراپ جۇرگەن ۇلتىم كەپ،
كوبەيسىن حالقىم بىرتىندەپ.
اكىمدەردىڭ دە، كەزدەسسەم،
بۇيرەگى كەتسىن بۇلكىلدەپ!
قانداسىم كەلسىن دەمەسەك،
كەشپەيدى ءبىزدى كەلەشەك.
شەتتەگى ەل دەسە، شالقايماي،
ەزىلسىن بىتكەن ەمەشەك!
تۇسپەۋى ءۇشىن ارعا داق،
كەلەمىن تىنباي زارلاپ-اق.
پاتشادان باستاپ مەنىمەن،
تۋىسسىن قايتا بار قازاق!
ارتتىرۋ ءۇشىن سانىمدى،
ارنادىم شىبىن جانىمدى!
نامىس پەن ەرلىك كەرنەگەن،
ايامان قىزىل قانىمدى!
ءتۇيىرىم جۇرسە قانىڭدا ءار،
ەدىڭ سەن ماڭگى جالىندار.
بەرەيىن سارقىپ جۇرەكتەن،
جەتپەسە، تاعى الىڭدار!
اقىنى ەمەن كۇيكى ءىستىڭ،
مايدانعا ەل دەپ ءجيى ءتۇستىم.
قازاقتان اياعان قانىمدى،
قانىمدى مەنىڭ يت ءىشسىن!!!
02.08.2014
استانا
Abai.kz
