ەكى كۇنگە سوزىلعان ىرعاسۋى مەن ىرەسۋىنىڭ بار مازمۇنىن بايانداپ شىعۋ مۇمكىن ەمەس جانە ول ءبىزدىڭ ماقساتىمىزعا دا جاتپاسا كەرەك. تەك سولاردىڭ ىشىندە جازۋشىلىق پسيحولوگياعا قاتىستى اۋەزوۆ پەن ونىڭ «اباي» رومانى تۋرالى تىڭ نەمەسە قياس قيىستىرىلعان پىكىرلەردەن ءۇزىندى بەرەمىز. الدىن-الا ايتارىمىز، بۇل تالقىلاۋ بۇرىنعى تالقىلاۋدان وزگەشە ءوتتى. «باسقا ۋاقىتتىڭ كەلگەنىن، ەسكى ساياساتتىڭ ەسكىرگەنىن»، «ەندىگى وقىرماندار، قازىرگى حالىق وكىلدەرى سولاقاي سىنعا كونبەيتىنىن، سۇيىكتى جازۋشىلارىن ارانداتۋشىلاردان جانىن سالىپ قورعايتىنىن» مالىمدەدى (دىلدابەكوۆ). الايدا دوساليەۆ سياقتى «كىر سۋدى» اۋەزوۆتىڭ مويىنىنا سارىلداتىپ توگە سالعاندار دا بولدى. سونداي-اق بۇل جولعى تالقىلاۋدىڭ بايانداماشىلارى دا سىني ويلاۋ جۇيەسى باسقا دەڭگەيدەگى جاڭا تولقىن وكىلدەرى بولاتىن. سونىڭ ءبىرى سول كەزدەگى جاس اقىن تاكەن الىمقۇلوۆ ەدى. ول «اباي» رومانىن كوركەم سىننىڭ تالابىنا وراي تالداي كەلىپ، قوسىمشا بايانداماسىن بىلاي ساباقتادى:

ت.الىمقۇلوۆ: ء«يا، جولداستار، روماننىڭ دا رومانى بار. ارينە، ءبىزدىڭ جازۋشىلارىمىزدىڭ بىرەۋى ءبىرىنشى ورىس رەۆوليۋتسياسى كەزىندەگى قازاق اۋىلىنداعى تاپتىق جىكتەلىس تۋرالى رومان جازسا جاقسى بولار ەدى. بىراق «اباي» رومانىنىڭ اۆتورى ءوزىنىڭ الدىنا مۇنداي مىندەت قويماعان جانە ونىڭ نەگىزگى تاقىرىبىنىڭ ەرەكشەلىگىنە بايلانىستى قويۋى دا مۇمكىن ەمەس. دەمەك، ويلاعاندى زورلاپ ورىنداتۋعا بولمايدى. ارينە، «اباي» رومانى سياقتى اسا تەرەڭ الەۋمەتتىك روماندا تاپتىق كۇرەستى اينالىپ وتۋگە بولمايدى. الايدا ول كۇرەس قارۋلى قاقتىعىستان، جارىلىستان عانا ەمەس، يدەيالىق قاقتىعىستان دا كورىنىس بەرەدى. ءبىز «اباي» رومانىنان ەڭ الدىمەن ەڭبەكشى حالىقتىڭ يدەيالىق سالتاناتىن، ونىڭ رەاكتسيالىق كۇشپەن كۇرەسى جەڭىسپەن اياقتالاتىنىن كورەمىز. بۇل ورايدان العاندا «ابايدى» حالىق تۋرالى رومان دەپ باعالايتىندارمەن باتىل تۇردە كەلىسۋگە بولادى. ءيا، بۇل ءبىر حالىقتىڭ دامۋ تاريحىنداعى تاعدىرىن بەينەلەگەن رومان. مۇنى كورمەۋ، دەمەك، شىندىقتى كورمەۋ بولىپ تابىلادى.

ادام اسا ىرگەلى عيمارات سالدى دەيىك. ارينە، ونداعىنىڭ ءبارى سىڭعىرلاپ تۇرمايتىنى راس، وندا ءالى دە سىلاق تيمەگەن جەرلەر دە بار. ونى كورسەتۋىمىز كەرەك، بىراق، ءبىزدىڭ كەيبىر نۇرىشەۆ سياقتى سىنشىلارىمىز قۇساپ، ءتىسىڭدى شىقىرلاتا شايناپ تۇرىپ: «شىركىن، مىنا ارانى بالعامەن پەرىپ قالسام، عيمارات وپىرىلىپ تۇسەر ەدى-اۋ»,– دەپ قۇشىرلانۋعا بولمايدى.

«ونەر دەگەنىمىز، ادامنىڭ ومىرگە قۇشتارلىعى جانە ءوزىن-ءوزى جەتىلدىرۋى. سول سياقتى «اباي» رومانىنىڭ اۆتورىنا دا بۇل ءتامسىل جات ەمەس. وسى ماعىنادان العاندا «اباي» رومانىنا بىرنەشە ەسكەرتۋ ايتقىم كەلەدى. مۇندا اۋىلداعى تاپتىق كۇرەس كورسەتىلمەگەن دەپ ايتۋعا بولمايدى. بۇل اۋەزوۆ رومانىنىڭ وزەگىن جارىپ ءوتىپ جاتىر، ەڭبەكشى ادامداردىڭ فەودالدار مەن بايلاردىڭ قاناۋىنا قارسىلىعى، ولاردىڭ ءوزارا قاقتىعىسى ءۇش كىتاپتىڭ دا جەلىسىنە ارقاۋ بولعان. الايدا ءوزىنىڭ كولەمدى شىعارماسىندا اۋەزوۆ قاراپايىم ادامداردىڭ تۇرمىسى مەن ءومىر ءسۇرۋ كورىنىسىنە از كوڭىل بولگەن. اشتىق پەن ءولىپ تاۋسىلۋعا بەت العان كەدەي-كەپشىكتەردى وسىنشاما مۇحتاجدىققا ءتۇسۋىنىڭ سەبەپتەرىن جازۋشى اشپايدى. قاناۋشىلاردىڭ مەيىرىمسىزدىگىن كوڭىلسىز كورىنىستەرىن اباي ءوزىنىڭ ولەڭدەرىندە دە جازدى ەمەس پە. مۇنداي الەۋمەتتىك كورىنىستەردى بۇگىنگى كۇننىڭ تالابى تۇرعىسىنان بارىنشا جالاڭاشتاپ جازۋ كەرەك ەدى. ويتكەنى، كوشپەلى ءومىر سالتىنداعى ورتاشا شارۋالاردىڭ ءوزى ءوزىنىڭ ءومىر ءسۇرۋى مەن ەرتەڭگى كۇنى ءۇشىن ۇنەمى الاڭداۋمەن تىرشىلىك ەتتى.

سونىمەن قاتار، اۋەزوۆتىڭ رومانىندا وتكەندى وبەكتيۆتى تۇرعىدان سۋرەتتەۋ باسىم، ال بۇل ەرىكتى نە ەرىكسىز تۇردە وتكەندى اسىرەلەۋگە الىپ كەلەدى. جازۋشىنىڭ ءوزىنىڭ حالقىنىڭ وتكەنى تۋرالى كوپتەگەن قىزىقتى، تانىمدى ماعلۇماتتار بەرە وتىرىپ، ءوزى تۇرعىسىنان ەشقانداي سىني كوزقاراس بىلدىرمەستەن، كەنەتتەن قۇنانبايدى مەكەگە شىعارىپ سالعان سالتاناتتى ءسات سياقتى فەودالدىق عۇرىپتاردىڭ تىگىسىن جاتقىزا سۋرەتتەيدى. وسىدان بارىپ اتىشۋلى، شارتتى تۇردەگى وتكەندى اسپەتتەۋ قىلاڭ بەرەدى. كەي-كەيدە، ەگەردە حالىقتى اباي سياقتى ءادىل، وركەنيەتتى ادام بيلەسە، وندا الەۋمەتتىك توڭكەرىستىڭ قاجەتى جوق سياقتى اسەردە قالدىرادى. بۇل رەتتەن العاندا «كازاحستانسكايا پراۆدانىڭ» سىنىنداعى كوپتەگەن ەسكەرتپەلەر نازار اۋدارۋعا تۇرارلىق.

الايدا، قوعامدىق سانانىڭ ەرەكشە ءارى كۇردەلى ءتۇرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلاتىن ونەردىڭ وزىنە ءتان ەرەكشەلىگىنە ساي ءار شىعارما وزىنە اسا زەرەك ءارى قامقورلىقپەن قاراۋدى تالاپ ەتەدى. وتكەندى وبەكتيۆتى تۇرعىدان بەينەلەۋى – اۋەزوۆتىڭ رومانىنىڭ بەتىن انىقتاپ بەرگەن دەپ ايتۋىمىزعا بولا ما؟ جوق، ولاي دەپ ايتا المايمىز. بۇل روماندارعا وركەنيەتتى، ومىرشەڭ يدەيا، ءبىزدىڭ حالقىمىزدىڭ ەجەلدەن قالىپتاسقان دوستىق يدەياسى، ولاردىڭ ورتاق تاعدىرى تەرەڭدەي نەگىز قالاعان.

ۋاقىتتىڭ شەكتەۋلى ەكەنىن ەسكەرە وتىرىپ، مەن بۇل رومانداردىڭ بارلىق جاقسى جاقتارىنا توقتالىپ جاتپايمىن، ونىڭ ۇستىنە، بايانداماشى احتانوۆ جولداس جەتكىلىكتى ەتىپ ايتتى. جولاي ەسكەرتە كەتەرىم، احتانوۆ جولداس رومان تۋرالى ءوزىنىڭ كوزقاراسىنان كورى، روماننىڭ مازمۇنىنا كوپ توقتالدى.

بۇگىنگى كۇنگى تالقىلاۋىمىزدىڭ نەگىزگى تاقىرىبىنا ورالا وتىرىپ ايتارىم: «اباي» رومانى – تولىققاندى كوركەم تۋىندى. كەيىپكەرلەردىڭ اشىق مىنەزى، تەرەڭ قۇشتارلىعى، ماعىنالى دا بەينەلى ءتىلى قازاق ءتىلىن بايىتادى، بايانداماشى بۇل تۋرالى «قازاق ءتىلىن قالىپتاستىرادى» دەپ ورىنسىز دالەلدەدى.

احتانوۆ: مەن ادەبي ءتىلدى قالىپتاسىرىپ، ونى دامىتادى دەدىم.

– مۇنىڭ بارلىعى، كىتاپتىڭ كوركەم جازىلۋى، ونىڭ ءسوزسىز تاماشا ءسوز شەبەرىنىڭ جازعاندىعىن كۋالاندىرادى. وكىنىشكە وراي، «اباي» رومانىنىڭ وسى ءبىر تالاسسىز جەتىستىگىن «كازاحستانسكايا پراۆدانىڭ» رەداكتسيالىق ماقالاسى كورمەگەن. بۇل ماقالاداعى كەلتىرىلگەن مىسالداردىڭ بارلىعى شىعارمانىڭ زياندى ەكەنىن دالەلدەۋگە تىرىسىپ، ناقتى قورىتىندىلار جاسالماي، ء«ىشىڭ ءبىلسىن» دەپ ەمەۋىرىن ەتۋى وقىرمانداردى ەكى ۇشتى كۇيدە قالدىردى. ەگەردە بۇل سىزدەردىڭ بەرىك ۇستانىمدارىڭىز بولسا، وندا «كازاحستانسكايا پراۆداداعى» جولداستار اياعىنا دەيىن ءادىل بولۋلارىڭىز كەرەك ەدى. وندا: وسىدان ءتورت جىل بۇرىن «اۋەزوۆتىڭ «اباي» رومانى قازاق ءومىرىنىڭ ەنتسيكلوپەدياسى» دەپ قاتە جازعاندارىڭىزدى مويىنداڭىزدار، الدە سىزدەر «پراۆدانىڭ»، «ليتەراتۋرنايا گازەتانىڭ» پىكىرلەرىمەن كەلىسپەيسىزدەر مە؟ ومىردە ءبارى دە بولادى. كەيدە ءوز كوزقاراسىڭدى قايتا قاراۋعا تۋرا كەلەدى، ول ءۇشىن اسا سەنىمدى ءارى داۋسىز دالەلدەر كەرەك، ال سىزدەردىڭ دالەلدەرىڭىز سەندىرمەيدى.

مەن: «اباي» رومانى كەمشىلىكسىز ەمەس، وندا دالاداعى تاپتىق كۇرەس سۇرقايىلاۋ كورسەتىلگەن، اۆتور بارلىق بەينەلەردى بىردەي ءساتتى شىعارا الماعان، روماندا شۇبالاڭقىلىق بار – دەپ ايتقىم كەلىپ تۇرعان جوق، مۇنىڭ بارلىعى بۇرىن، سونىڭ ىشىندە ەڭ ءبىرىنشى الەكساندر فادەەۆ اتاپ وتكەن بولاتىن. ارينە. شىندىقتى قايتالاۋ شىرىقتى بۇزبايدى. الايدا، جولداستار، ادامنىڭ بۇكىل ءومىرىنىڭ ماعىنالى جەمىسى، جانى مەن قانى بولىپ تابىلاتىن ادال ەڭبەگىن ارانداتۋعا دا بولمايدى.

مىسالى مەن: «اباي» رومانىندا ورىس ادامدارىنىڭ بەينەسى جوق دەگەنمەن تۇجىرىممەن مۇلدەم كەلىسپەيمىن. ولار بار! بىلگىڭىز كەلسە ايتايىن، مۇندا ءبىزدىڭ حالقىمىزعا قۇشاعىن كەڭ اشقان وركەنيەتتى روسسيانىڭ بەينەسى بار. ارينە، كوركەمدىك تولىققاندىلىعى مەن سەنىمدىلىگى تۇرعىسىنان العاندا بارلىق ورىستىڭ بەينەلەنۋى ءبىر كەلكى ەمەس. بۇل ورايدا اۆتورعا ايتار تىلەك كوپ.

ال ەندى دالا قىزدارىنىڭ كيىمدەرىن، ءتىپتى بايدىڭ قىزىنىڭ شولپىسىنىڭ سۋرەتتەلۋىن الايىق. اباي – پوەتيكالىق، ماحابباتشىل تۇلعا. مۇندا تۇرعان قانداي الەۋمەتتىك قاۋىپ بار؟ ءوزىنىڭ بارلىق اسىل اشەكەيىنە قاراماستان قىز جىبەك تە وركەنيەتتى قىز دەپ ەسەپتەلەدى ەمەس پە! ەگەردە ءوزىمىزدىڭ نيكولاي وستروۆسكي پولياكتىڭ بەگىمىن مۇقىم جاساۋ-جابدىعىمەن مالىندىرىپ سۋرەتتەسە، وندا ونى ءبىزدىڭ زامانىمىزعا ۇلگى ەتىپ ۇسىنىپ وتىر دەپ ايتۋعا بولا ما؟ كەيبىر سىنشىلاردىڭ ونەردىڭ كۇردەلى زاڭدىلىقتارىن بىلمەي، كوپقىرلى ەمەس، بىرجاقتى، كوپ بوياۋلى ەمەس، ءبىر-اق بوياۋمەن سىرلانعان ورتاقول، سۇرقايى شىعارمالار جازۋدى تالاپ ەتۋىنە رەنجىمەسكە بولمايدى. كەيبىر يگى مىرزالىقتى كورسەتۋ ماقساتىندا سۋرەتكەر ءتىپتى دۇشپان تاپتىڭ وكىلدەرىنىڭ ءوزىنىڭ ادامدىق قاسيەتتەرىن كورسەتۋگە ءماجبۇر بولاتىنىن دالەلدەپ جاتۋ كەرەك پە. وعان مىسالدى الىستان ىزدەۋدىڭ قاجەتى جوق. مۇقانوۆتىڭ «جۇمباق جالاۋىنداعى» – ەليزاۆەتانىڭ، مۇسىرەپوۆتىڭ «قاراعاندىسىنداعى» (؟ – «ويانعان ولكەدەگى» – ت.ج.) – ۋشاكوۆتىڭ، تاعى دا باسقالاردىڭ بەينەسىن الساق تا جەتكىلىكتى. ونىڭ بارلىعى تۋىندىنىڭ يدەياسىنا بايلانىستى. م.اۋەزوۆ سۋرەتتەۋىندەگى قىزدارعا تۋرا سونداعى بەينەلەنگەنىندەي كورىك قاجەت ەدى. مەن تابيعات سۋرەتتەرى جونىندەگى دوساليەۆتىڭ پىكىرىن تالداپ جاتپايمىن. مەن ونىڭ شالقالاقتاي شاپشىعانىنا جانە (نۇرىشەۆ پەن «كازاحستانسكايا پراۆدانىڭ» ماقالاسىن – ت.ج.) قورعاشتاي سويلەگەنىنە ازداپ ىزىلانىپ تۇرمىن...».

تىكەلەي كوركەم شىعارمانى تالداعان مۇنداي سىني پىكىردى ادەبي ورتا جيىرما جىلدان بەرى جاتسىنىپ قالىپ ەدى. مۇندا بايسالدى پايىمداۋلار ادەبيەتكە جاڭا كوزقاراستاعى جاس تولقىننىڭ كەلگەنىن، ولاردىڭ كوركەم تۋىندىعا، جازۋشىنىڭ شەبەرلىگىنە قوياتىن تالاپتارىنىڭ مۇلدەم وزگە دەڭگەيدە ەكەنىن تانىتتى. سول تالقىلاۋدا م.اۋەزوۆتىڭ ەندى تانىسقان جاس تىلەۋقورى ە.ۆ.ليزۋنوۆا دا سويلەدى. ول ءىشىنارا:

«...«كازاحستانسكايا پراۆدانىڭ» «اباي» رومانى جونىندەگى جويىمپازدىق پيعىلعا قۇرىلعان ماقالاسى ءبىزدىڭ پارتيامىزدىڭ ادەبي سىنعا ارلى دا شىنايى قامقور بولۋدى ۇسىنىپ وتىرعان تالابىنا قاراما-قايشى كەلەدى. «اباي» رومانىنىڭ ەلەۋلى قاتەلىكتەر مەن كەمشىلىكتەن ادا ەمەس ەكەنى ءسوزسىز، الايدا بۇل شىعارمانىڭ باستى، نەگىزگى، ماڭىزدى ماقساتى زيانكەستىكپەن بۇرمالاۋعا قۇرىلعان دەگەن ماعىنانى بىلدىرە مە؟ جوق، بىلدىرمەيدى. روماننىڭ جارىققا شىعۋىنىڭ ءوزى بۇكىلوداقتىق ماڭىزعا يە بولعانى جانە تۋىسقان رەسپۋبليكالارداعى ادەبيەتتىڭ وسكەندىگىنىڭ كۋاسى بولعانى ناقتى شىندىق. سونىمەن قاتار ەڭ قيىن تاريحي رومان جانرى قازاق ادەبيەتىنەن بەرىك ورىن الدى، قازاق پروزاسىنىڭ كەمەلدەنگەندىگىن مويىنداتتى. مۇقىم قازاق ادەبيەتىنىڭ دامۋ دەڭگەيىن انىقتايتىن ماسەلەلەردىڭ بارلىعى دا: ورىس پەن قازاق حالقىنىڭ دوستىعى، قازاق حالقى مەن ونىڭ دەموكراتيالىق ۇردىستەگى زيالىلارىنىڭ تاريحي تاعدىرى، پاتريارحالدىق-فەودالدىق قوعامداعى تاپ تارتىسى – بۇل كىتاپتا ناقتى شەشىمىن تاپقان. رومانداعى باستى ماسەلەنىڭ ءبىرى – ول قازاق ادەبيەتىنىڭ تاعدىرى ءۇشىن دە جانە ونىڭ ءوسۋى ءۇشىن دە ەرەكشە ماڭىزى بار فەودالدىق-رۋلىق قارىم-قاتىناسقا دەگەن كوزقاراس. مەن كوپتەگەن سىنشىلاردىڭ: روماننىڭ كەيبىر تۇستارىندا وتكەندى دارىپتەۋ، ولاردىڭ تۇرمىسىن سۇيسىنە سۋرەتتەۋ بايقالادى – دەگەن پىكىرلەرى دۇرىس دەپ ەسەپتەيمىن. الايدا بۇل «ابايدىڭ» ءۇش كىتابىنىڭ بەتىن اشىپ بەرەتىن كەيپى وسى دەۋگە بولا ما؟ جوق، بولمايدى. اسپەتتەۋدىڭ توركىنى ەڭ الدىمەن وقيعانى بايانداۋ بارىسىندا ءوزىنىڭ كوزقاراسىن بىلدىرە وتىرماعاندىعىندا جانە ءوزىنىڭ كوزقاراسىن كەيىپكەردىڭ كوزقاراسىنان اجىراتا الماعاندىعىندا. بوجەيدىڭ اسىن سۋرەتتەگەن تۇستا سولاي بولدى. اۆتور وعان سىرت كوز ارقىلى قاراۋى ءتيىس ەدى...»,– دەپ پىكىر ءبىلدىردى.

بۇل پىكىرگە مۇحتار اۋەزوۆتىڭ ءوزى دە قاناعاتتانىپتى. وسىنىڭ ىشىندەگى: «روماننىڭ جارىققا شىعۋىنىڭ ءوزى بۇكىلوداقتىق ماڭىزعا يە بولعانى جانە تۋىسقان رەسپۋبليكالارداعى ادەبيەتتىڭ وسكەندىگىنىڭ كۋاسى بولعانى ناقتى شىندىق. سونىمەن قاتار ەڭ قيىن تاريحي رومان جانرى قازاق ادەبيەتىنەن بەرىك ورىن الدى، قازاق پروزاسىنىڭ كەمەلدەنگەندىگىن مويىنداتتى»،– دەگەن باعا ءۇشىن وزگە ەمەۋىرىندەردى ەسكەرمەۋگە دە بولاتىن. ال كەلەسى كەزەكتە حالىقتىق وقىرمان رەتىندە مىنبەگە كوتەرىلگەن ازامات دىلدابەكوۆتىڭ (ەسىمىن انىقتاي المادىق) ءسوزى سول تۇستاعى ەڭ باتىل پىكىر، وجەت ويعا، تاۋەكەلدى مىنەزگە، ازاماتتىق ەرلىك رۋحى مەن نامىسقا، ادەبيەتكە دەگەن شىن جاناشىرلىق ماحابباتقا، م.اۋەزوۆكە دەگەن ادالدىققا قۇرىلعان. سونداي دۇربەلەڭدى شاقتا قالاي باتىل سويلەگەنىنە تاڭداناسىڭ:

دىلدابەكوۆ: «وسىناۋ تاماشا كىتاپتى وقىرماندار ءۇش جىلدان بەرى ۇزبەي وقىپ كەلەدى. قانداي دا ءبىر دۇنيەگە ناعىز سىني باعانى وقىرماندار، ياعني، حالىق بەرەدى، الايدا، ءبىزدىڭ ارامىزدان ءالى دە قازاق ادەبيەتىنىڭ تاريحىنان «اباي» رومانى سياقتى ۇلى شىعارمالاردى سىزىپ تاستاعىسى كەلەتىن كەيبىر سىنشى – جالاقورلاردىڭ قىڭسىلاعان، بىراق دوكىر داۋىسى ەستىلەدى. بۇل ارادا ۇلى كرىلوۆتىڭ «موسكا» اتتى مىسالىنىڭ كەرىن قۇشقانداردىڭ ارامىزدا بار ەكەنىن ەسكەرتە كەتكەن ارتىق بولمايدى دەپ ەسەپتەيمىن. ۇلى ستالين: ءبىزدىڭ كەمشىلىكتەرىمىزدى سىناڭدار، بىراق ونى جارنامالىق جاساسىنعا اينالدىرماڭدار»،– دەپ ەسكەرتكەن بولاتىن. ۇلى كوسەمنىڭ وسى دانا ءسوزىن ءبىزدىڭ سىنشىلارىمىز بەن ادەبيەتتانۋشىلارىمىز ساعات سايىن، مينۋت سايىن ەسىندە ۇستاۋى ءتيىس.

كەڭەستىك قازاق ادەبيەتىنە ۇلكەن ۇلەس قوسقان قۇرمەتتى مۇحتار اۋەزوۆتىڭ اسا يگىلىكتى ەڭبەگىن ءبىزدىڭ ءبارىمىز دە بىلەمىز. ەگەردە ارامىزدا باقايقۋلىق ويلاعان سىنشىسىماقتار بار بولسا، وندا ءبىزدىڭ وقىرماندىق قۇقىمىز وقىرمانداردى اداستىرعىسى كەلگەن كەز-كەلگەن جالاقورعا توسقاۋىل بەرۋگە مىندەتتەيدى. انا ءبىر ۋاقىتتىڭ ءوتىپ كەتكەنىن ونداي سىنشىلار ەسىندە ۇستاۋى كەرەك. قيىندىق دەگەنىمىز – ونى جەڭۋ ءۇشىن تۋىندايدى. ولار، ءبىزدىڭ اعا تولقىنداردىڭ ورتامىزدا ۇزاق ءجۇرۋىن تىلەيمىن، ويتكەنى ولار وزدەرىنىڭ كۇتكەن كۇندەرىن تىم قۇرىعاندا ءبىر رەت كورە الماي كەتسە، وكىنىش زور بولماق. سوندىقتان دا ءبىز ادەبيەتتەگى ءجونسىز، كەڭەستىك سىنعا جات كورىنىستەردىڭ جولىن كەسىپ وتىرۋعا مىندەتتىمىز.

ۇلى ماكسيم گوركي: كىتاپ – ومىرمەن، تۇرمىسپەن، وزگە حالىقتاردىڭ مادەنيەتىمەن تانىستىراتىن ەڭ سەنىمدى، ەڭ جاقسى دوس،– دەپ ايتقان بولاتىن. ءبىزدىڭ كەڭەستىك قازاق ادەبيەتىنىڭ وزىق تۋىندىلارىنىڭ كوپتەگەن تىلدەرگە، ءتىپتى، شەت ەل حالىقتارىنىڭ تىلدەرىنە اۋدارىلىپ جاتقانىن ءبىلۋ قانداي قۋانىش دەسەڭىزشى. «بوتاگوز»، «اباي»، «قاراعاندى» سياقتى ۇزدىك شىعارمالاردىڭ پايدا بولۋى ءبىزدىڭ بۇكىل قازاق ادەبيەتىنىڭ ءىرى جەتىستىگى بولىپ تابىلادى. الايدا، وقىرمانداردىڭ قارسى پىكىرىنە قاراماستان، جالعان سىنشىنىڭ اتىن جامىلعان «كازاحستانسكايا پراۆداداعى» كەيبىر جولداستار، مۇحتار اۋەزوۆتىڭ «اباي» رومانى سياقتى تاماشا تۋىندىسىن قوقىس ۇيىندىسىنە لاقتىرىپ تاستاعىسى كەلەدى. ماقالانىڭ اۆتورى سۋ جۇرەك ەكەن، ويتكەنى ول ءوزىنىڭ قولىن قويۋدان قورىقتى، دەمەك وقىرمانداردىڭ داۋىسىنان قورىقتى.

ەگەردە «كازاحستانسكايا پراۆداداعى» جولداستار مۇنى رەداكتسيالىق ماقالا دەپ ەسەپتەسە، وندا شىنىمەن دە نە ايتارىمدى بىلمەيمىن. وندا، وسى گازەتتىڭ رەداكتسياسىندا وسىنداي ۇلكەن تاريحي شىعارمانى قورعايتىن ءبىر وقىرماننىڭ تابىلماعانى ما؟

ماقالا تۋرالى ءسوزدى وسىمەن ازىرشە دوعارا تۇرايىق. كەيبىر كەمشىلىكتەر ونىڭ جاقسىلىعىنا كولەڭكە تۇسىرە الا ما؟ ارينە، جوق. روماننىڭ جاقسىلىعى كوپ ايتىلدى، اسىرىلىپ ايتىلدى، بىراق تا مەنى باستى كەيىپكەردىڭ بەينەسى اشىلماعان دەۋى (ماقالادا وسىلاي دەلىنگەن) تاڭ قالدىرادى. بۇعان قاراپ: بۇل سىنشى «اباي» رومانىن ءۇستىرت وقىعان، نەمەسە مۇلدە وقىماعان، ال ەگەردە وقىعان بولسا، وندا جازۋشىنىڭ كەيبىر جاڭساق كەتكەن جەرلەرىندەگى جەكەلەگەن سوزدەردى قاساقانا ءبىر-بىرىنەن ءبولىپ الىپ، جالپىلاما قورىتىندى جاساپ، وقىرمانداردى اداستىرعىسى كەلگەن دەۋگە بولادى. الايدا ءبىز ونداي اڭقاۋ وقىرمان ەمەسپىز. راپپتىق (اسىرە الەۋمەتشىل) توبىردان قالعان مۇنداي سارقىنشاقتاردىڭ ەسىندە بولسىن، ولاردىڭ ءبىزدىڭ ارامىزدا ءالى جۇرگەنى راس، وقىرماندار ءۇشىن ولاردىڭ ۋاقىتى ەندى كەلمەسكە كەتتى. ەندى ءبىزدى الداۋعا، ءار ءتۇرلى ساندىراقتارمەن ءبىزدىڭ باسىمىزدى اينالدىرۋعا كەز-كەلگەن سىنشىنىڭ كۇشى جەتە بەرمەيدى. ءبىز نەنىڭ اق، نەنىڭ قارا ەكەنىن جانە نەنىڭ جاقسى، نەنىڭ جامان ەكەنىن جاقسى بىلەمىز. ابايدىڭ عانا بەينەسى ەمەس، قۇنانبايدىڭ ءۇشىنشى بۋىنى ءازىمبايدىڭ دا بەينەسى «اباي جولى» كىتابىندا تولىققاندى اشىلعانى سونداي، بىزگە جازۋشىنىڭ تاماشا شەبەرلىگىنە قۋانا ءبىلۋ عانا قالادى.

مۇحتار اۋەزوۆ بايلاردىڭ تۇرمىسىن سۋرەتتەپ، قاراپايىم حالىقتىڭ تۇرمىسىن كەيدە كولەڭكەدە قالدىرادى. وسىنداعى تاماشى كيىمدەر، قاناتتى تۇلپارلار ەڭبەكشى بۇقارانىڭ ماڭداي تەرىمەن تابىلعان. جازۋشى كەلەسى روماندارىندا وسىنى ەسكەرسە، قانداي جاقسى بولار ەدى. مەنىڭ ويىمشا، وسپاننىڭ بەينەسىن سومداۋدا، اسىرەسە، ونىڭ ولىمىنە اعاسى اباي قاتتى كۇيىنەتىن تۇستا ءبىر ۇيلەسىمسىزدىك بار سياقتى. ءوزىنىڭ ءومىر جولىنىڭ ەڭ اۋىر جىلدارىندا سۇيەنىشتى ەل ىشىندەگى دوستارىنان ەمەس، ءىنىسى وسپاننان ىزدەيدى. ەگەردە وسپاننىڭ تابىتىنىڭ باسىندا ابايدىڭ قاتتى كۇيزەلىپ، اششى كوز جاسىن توككەنى راس بولسا، وندا بۇل ونىڭ رۋحاني ومىردەن ءتۇڭىلۋى مەن ەسىنىڭ تۇماندانۋىنىڭ كورىنىسى ەمەس پە. ۇلى اقىننىڭ وسى كەزدەگى ءتۇڭىلىستى كوڭىل-كۇيىن ونىڭ السىزدىگى رەتىندە تولىعىراق اشىپ كورسەتۋگە بولار ما ەدى. «رەۆيزور» مەن ء«ولى جانداردى» ومىرگە اكەلگەن گوگول ءومىرىنىڭ سوڭىندا ەسىنەن اداسقانىن ءوزىنىڭ تىلشەسىندە جازىپ كەتسە دە، ۇلى جازۋشى بولىپ قالدى ەمەس پە.

«كازاحستانسكايا پراۆدا» گازەتى تۋرالى تاعى ءبىر ءسوز. سوڭعى ۋاقىتتا «كازاحستانسكايا پراۆدادا» ءبىزدىڭ جازۋشىلاردىڭ كوپ جىلدىق ەڭبەكتەرىن ەش كەتىرەتىن ماقالالاردىڭ ءجيى جارىققا شىعۋى تەگىن ەمەس. وسىدان ءبىراز بۇرىن بۇل گازەتتىڭ تۇراقتى اۆتورلارى «بۋرجۋازيالىق ۇلتشىلدار» ەدى، ال قازىر بۇل گازەتتە الاياقتار قىزمەت ىستەيدى.

گازەت – پارتيانىڭ ورگانى، ول كوپشىلىك-قوعامدىق گازەت بولىپ تابىلادى، ەگەردە «كازپراۆداداعى» جولداستار مۇنى وسى ۋاقىتقا دەيىن تۇسىنبەسە، وندا بۇقارا حالىقتىڭ ءوزى «كازپراۆدانىڭ» بەتىندەگى مۇنداي ماقالاسىماقپەن قوسا ونىڭ اۆتورىن دا ىسىرىپ تاستايدى.

جازۋشى مۇحتار اۋەزوۆ تۋرالى ءبىر ءسوز. ول ءبىزدىڭ كەڭەستىك جازۋشى، ءبىز ونى جالاقور-سىنشىنىڭ قولىنا بەرمەيمىز. ونى وسىنداي سىنشىلاردىڭ جالاسىنان قورعاۋعا دايىن ەكەندىگىمىزدى، سونىمەن قاتار ونىڭ كەمشىلىكتەرى مەن جەتىسپەۋشىلىكتەرىن دە كورسەتەتىنىمىزدى بىلدىرە وتىرىپ، وعان ءوزىنىڭ تاماشا جازۋشىلىق شەبەرلىگىن، ءوزىنىڭ كوپ جىلدىق تاجىريبەسىن بۇرىنعىدان دا قۋاتتى پايدالانىپ، بۇرىنعىعا قاراعاندا دا جەمىستى ەڭبەك ەتۋىنە تىلەكتەستىك بىلدىرەمىز».

مىنە، حالىقتىڭ كۇشى دەگەن وسى بولسا كەرەك. بۇدان اسىرىپ بىلدىرگەن شىنايى حالىقتىق كوڭىل-كۇي وعان دەيىن دە، ودان كەيىن دە بولعان ەمەس. داڭق تۇعىرىنا كوتەرىلگەن تۇستا بۇدان دا ارتىق قۇرباندىققا دايىن ەكەندىگىن ءبىلدىرىپ، بۇدان دا كوپكە ۋادە بەرگەن جاعىمساق، مىسىق تىلەۋ ماراپاتتارعا ىشتەي سۇيىنسە دە، كوپ الدىندا بەتىن قايىرىپ وتىرعان. قىسقارتىپ ايتقاندا، دىلدابەكوۆتىڭ وسى ءسوزى – ءسوز-اق. وكىنىشكە وراي، وسىناۋ ازاماتتىڭ تولىق ءومىرى تۋرالى ماعلۇمات ازىرشە قولعا تۇسپەدى. ارينە، مۇنداي وتكىر دە اشىق پىكىردى پارتيانىڭ وقشانتايىنا ەندى سالىنعان ء«ىشى قۋىس تورسىلداق پاترون» نىعىمەت ءجاندىلدين جاقتىرمادى.

ءجاندىلدين جولداس: «جولداستار، ءبىز مۇندا پىكىر الىسۋ ءۇشىن، كەمشىلىكتەردى كورسەتۋ ءۇشىن جينالدىق، سوندىقتان دا اۆتورعا كومەك كورسەتۋ ماقساتىندا ونىڭ كەمشىلىكتەرىن ايتا وتىرىپ، سول قاتەلىكتەردى جويۋدىڭ جولدارىن دا اۆتورعا كورسەتۋىمىز كەرەك ەدى. الايدا كوپتەگەن جولداستاردىڭ ءسوزى ماداقتاۋعا اينالىپ بارادى. مەنىڭ ويىمشا، روماننىڭ جەتىستىكتەرى تۋرالى جولداستار دۇرىس ايتتى، بىراق تا كەيبىرەۋلەردىڭ سوزىندە ەشقانداي سىن بولمادى، الدىمىزعا قويعان ماقساتقا جەتپەدى.

سوڭعى سويلەگەن دىلدابەكوۆ جولداستىڭ ءسوزى شىندىققا جاناسپايدى، ونىڭ: «وسىدان ءبىراز بۇرىن بۇل گازەتتىڭ تۇراقتى اۆتورلارى «بۋرجۋازيالىق ۇلتشىلدار» ەدى، ال قازىر بۇل گازەتتە الاياقتار قىزمەت ىستەيدى»،– دەگەن پىكىرىمەن كەلىسۋگە بولمايدى. بۇلاي سويلەۋ دۇرىس ەمەس. ارينە، بارلىق گازەتتەر سياقتى «كازپراۆدانىڭ» جۇمىسىندا دا كەيبىر كەمشىلىكتەر بار، الايدا «كازاحستانسكايا پراۆدا» – تەك قانا الاياقتار ىستەيتىن گازەت دەۋگە بولمايدى، بۇل دۇرىس ەمەس. گازەت قازاقستان ورتالىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ورگانى بولعاندىقتان دا گازەتتى باقىلاپ وتىرادى جانە ول گازەتكە جەتەكشىلىك ەتەدى، سوندىقتان دا «كازپراۆدادا» الاياقتاردىڭ قىزمەت ەتۋىنە جول بەرمەيدى.

دىلدابەكوۆ: مەن «كەيبىر الاياقتار» دەدىم».

ءيا، جاندىلدينگە دە جان كەرەك. ورتالىق كوميتەتتىڭ ءوزى ارانداتۋعا يتەرمەلەگەن «كازپراۆدانى» قورعاماسا ءوزى دە قورعانسىز قالاتىنىن ءبىلدى. ال شىندىعىنا كوشسەك، «قازاقتىڭ دومبىراسىنىڭ كوزىن قۇرتۋعا» نۇسقاۋ بەرگەن ورتالىق كوميتەتتىڭ بولاشاق حاتشىسىنىڭ ءوزى دە يدەولوگيا سالاسىنداعى ارانداتۋشى الاياقتاردىڭ ءبىرى بولىپ جەتىلىپ كەلە جاتقان. وسى تاپسىرمانى بەرۋشىلەردىڭ بىرەۋى سونىڭ ءوزى دە بولۋى دا مۇمكىن. جاس سىنشىل-ويشىل تولقىننىڭ تاعى ءبىر وكىلى زەينوللا قابدولوۆ تا مىنبەگە كوتەرىلىپ، ەكىنشى كىتاپتىڭ كوركەمدىك كومپونەنتتەرىن كوتەرمەلەي كورسەتە كەلىپ:

«بۇل كىتاپتا دا اۆتوردىڭ سىزىپ تاستاۋىنا ءتيىستى كەمشىلىكتەر، ءتىپتى، قاتەلىكتەر بار. فەودالدىق تۇرمىستى سۋرەتتەيتىن تۇستاردا ونى اسىرەلەي اسپەتتەۋدەن ەكىنشى كىتاپ تا قۇر الاقان ەمەس. ءبىرىنشى تاراۋداعى قۇنانبايدىڭ مەكەگە اتتانۋى باياندالاتىن تۇس جالپىعا ورتاق سالتاناتقا اينالىپ كەتكەن. قۇنانبايدى قورشاعان ادامدار، سونىڭ ىشىندە اباي دا بار، ءتىپتى اۆتوردىڭ ءوزى دە وعان سۇيسىنە قارايدى. ءتىنىبايدىڭ قوناق ۇيىنەن اتتانىپ بارا جاتقان قۇنانباي ءوزىنىڭ اينالاسىنا وسيەت ەتكەن دانا سوزدەر ايتادى. سونىڭ ىشىندە: ء«ۇي سەرىگىم عانا ەمەس، ءومىر سەرىگىم ەدىڭ»،– دەگەن دە ءسوز بار (بۇل بايبىشەسى ۇلجانعا قاراتىلعان ءسوز – ت.ج.). قۇنانباي شىعارىپ سالۋشىلاردى قالدىرىپ بارا جاتىپ: «ەل مەن جەرگە سالەم ايتىڭدار»،– دەگەندى مۇلدەم قىسقارتۋ قاجەت (شىندىعىندا دا بۇل سوزدەر كەيىن وڭدەلدى – ت.ج.). اسىرەسە، ىرعىزبايدىڭ بايلىعى ەرەكشە سۇيىنىشپەن باياندالادى. قۇنانبايدى بۇكىل قالا جۇرتشىلىعى سالتاناتپەن، سانمەن، جارقىن جۇزبەن شىعارىپ سالادى. ء«ۇش جيرەن اتتى ءساندى كۇيمە باي ءۇيدىڭ كەڭ قاقپاسىنان دۇرىلدەي شىلدىراپ، اعىنداپ شىققاندا، اربا مەن سالت اتقا ءمىنىپ، شىعارىپ سالۋعا ىلەسكەن جۇرت سانى قالىڭ ەدى. قۇنانباي كۇيمەسىنىڭ ارتىنان تاعى ەكى كۇيمە شىقتى. ونىڭ بىرىنشىسىنە ماكىش پەن اباي مىنگەن. ەكىنشىدە – تىنىبەك پەن بايبىشەسى. وسىنداي مول جۇرگىنشى ءبىر كوشەنى وزدەرى الىپ، داۋرىعا سويلەپ، شاڭداتا تارتىپ بارا جاتقاندا، كىشكەنە قالانىڭ ەركەك-ايەلى، بالا-شاعاسى تۇگەلىمەن قاقپا الدىنا، تەرەزە تۇبىنە جۇگىرە انتالاپ، قادالا قاراپ كوپكە شەيىن تاراماستان شىعارىپ سالىسقان» (403-بەت).

جازۋشىنىڭ ءدال وسىلاي بايانداۋى بىزگە دە قىزىقتى كورىندى. بۇل وقىرمانداردى بايلاردىڭ كەرەكسىز سالتاناتىنان جەرىندىرمەيدى، قايتا وزىنە تارتادى. ءبىزدىڭ ويىمىزشا بۇل كورىنىستە: قۇنانبايدىڭ بايلىعى مەن قۋانىشى – كەدەيلەردىڭ مۇحتاجدىعى مەن كوز جاسى ەكەنىن وقىرمان قاۋىمدى سەزىندىرە جازعانى دۇرىس ەدى جانە سولاي جازىلۋى دا كەرەك».

مىنە، قۇنانبايدىڭ كۇيمەسىنىڭ الدىن وراعان «ساقالىنا بۋىرىل كىرگەن داركەمبايعا: «قارىزىم كەتتى موينىڭدا... قارىزىم!»،– دەگىزگەن، ال قۇنانبايعا: «وندا اتپاساڭ بۇگىن اتتىڭ عوي. مىناۋ مەنىڭ كورىمە اتىپ وتىرعان وعىڭ عوي. الدى عوي مىناۋ جاعامنان!»،– دەپ جاۋاپ قايىرتقان «كوزجاسىنىڭ قۇنى» – وسى سىننان كەيىن قوسىلعان بولىپ شىقتى. شىعارما ۇتىپ، شىندىق ۇتىلدى ما؟ ول اراسىن اركىمنىڭ پاتشا كوڭىلىنە تاپسىردىق. ال جانىنا جاقىن تارتىپ جۇرگەن ى.دۇيسەنباەۆ تا:

«مەنىڭ ويىمشا قازاق ادەبيەتىنىڭ بىلگىرى م.اۋەزوۆ كەڭەس جازۋشىسىنىڭ مىندەتىن ەستەن شىعارىپ، حالىقتىق سىپاتقا نە جاتاتىنىن، فەودالدىق سىپاتقا نە جاتاتىنىن اجىراتىپ كورسەتپەيدى. تاعى ءبىر ەسكەرتۋ: ابايدىڭ پانتۇركيستەرمەن، ۇلتشىلدارمەن كۇرەسىن كورسەتۋدىڭ قاجەتتىگى تۋرالى ايتقان جولداستاردىڭ پىكىرلەرى دە دۇرىس. ويتكەنى، ابايدىڭ جانە وزگە دە وزىق ويلى ادامداردىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن وركەنيەتتى بولاشاق ءۇشىن كۇرەستەگى يدەيالىق قاقتىعىستار كورسەتىلۋى ءتيىس. ولار حالىقتى وركەنيەتتى يدەيا ءۇشىن كۇرەسۋگە، قازاق حالقى دامۋ جولىنا، باقىتتى بولاشاققا ورىس حالقىنىڭ كومەگىنسىز جەتە المايتىنىنا ۇندەدى. بۇل ورىندى وركەنيەتتى وي»,– دەگەن ەكى ەسكەرتۋ جاسادى.

مۇحتار اۋەزوۆ ءوزىنىڭ ءارى شاكىرت، ءارى اقىلمان دوسىنىڭ بۇل تالابىن «اباي جولى» رومانىنىڭ ءتورتىنشى كىتابىندا قاناعاتتاندىرىپ، پانيسلاميست، پانتۇركيست، ۇلتشىل ءازىمحاندى ء(پروتوتيپى – ءاليحان بوكەيحانوۆ) جاعىمسىز كەيىپكەر رەتىندە كەيىپتەدى. ءسويتىپ، ءوزىنىڭ «الاشوردا» تۋرالى جازباق نيەتىندە جۇرگەن شىعارماشىلىق نىسانىن ابايعا اكەپ جانىقتىردى. بۇل دا «وركەنيەتتى ويشىلدىڭ» ءوز ەركىنەن تۋعان شىعارماشىلىق ينسان با، جوق پا، جانە كەلەر كۇندەردىڭ تاريحي شىندىق تۋرالى كوزقاراسىنا ۇيلەسە مە، جوق پا، وعان دا توقتالىپ جاتپايمىز.وسىدان كەيىن فيلاتوۆ جولداس قىسقا سويلەپتى، ول:

«مەن اۋەزوۆتىڭ «اباي» رومانىنداعى فەودالدىق شىندىقتى سۋرەتتەگەن تۇستارىنداعى اۆتورلىق شابىتپەن سۋرەتتەلگەن تۇستارىمەن كەلىسپەيمىن. ەگەردە ءبىرىنشى، ەكىنشى كىتاپتى وقي وتىرىپ، ابايدىڭ ءومىرى مەن ونى قورشاعان ادامدارعا قاتىستى كورىنىستەرگە نازار سالساق، وندا ەرەكشە كوركەمدىك قۇرالداردى، جارقىن شتريحتاردى، ماعىنالى مانەردى اۋەزوۆتىڭ نەگە ىرىكتەي تاڭداپ العانىن تۇسىنەمىز. ەگەردە اباي مەن وعان جاقىن ادامداردىڭ ءومىرى مەن قورشاعان ورتاسىنا قارايتىن بولساق، وندا جازۋشى قازاق اقسۇيەكتەرىنىڭ تۇرمىسىن، ءداستۇرىن، رەۆوليۋتسياعا دەيىنگى پاتريارحالدىق اۋىلدىڭ سالتىن تامسانا وتىرىپ سۋرەتتەگەن ەكەن – دەگەن اسەردە قالاسىڭ، مۇندا ولاردىڭ قۇشتارلىعى ەمەس، اۆتوردىڭ سولارعا قۇشتارلىعى انىق بايقالادى. اباي بەينەسى وتە تالانتتى جانە قۋاتتى سومدالعاندىقتان دا، بۇل قاتەلىكتەردىڭ ءبارىن كومەسكىلەندىرىپ جىبەرەدى، بىراق جويىپ جىبەرە المايدى. اۋەزوۆ جولداس ءوزىنىڭ وسى ۇستانىمىن قايتا قاراپ، رەۆوليۋتسياعا دەيىنگى اۋىلدى شىندىققا جاقىن ەتىپ سۋرەتتەۋىن قالار ەدىم. مىنە، مەنىڭ ايتقىم كەلگەنى وسى ەدى. ال مۇقىم شىعارماعا قاراتىلعان ءباسپاسوز بەتىندەگى سىنعا كەلەتىن بولساق، ال مۇقىم شىعارما تۋرالى بۇل ارادا ايتىلعان ادەبي سىندى ەستىگەمىن جوق، ونداي سىنعا ماياكوۆسكيدىڭ: «وقىرمان مەن جازۋشىنىڭ اراسىندا دەلدالدار تۇرادى، ال دەلدالداردىڭ پىكىرى قاشاندا دەلدال، سۇرقايى كەلەدى»،– دەگەن سوزىمەن جاۋاپ بەرگىم كەلەدى».

ال ول تۇستا، شىنىمەن دە، ەت پەن تەرىنىڭ اراسىنداعى بەز سياقتى، ادەبيەت پەن ساياساتتىڭ اراسىندا دەلدال بوپ جۇرگەن دەلدال سىنشىلار كوپ ەدى. بۇدان باسقا وسىعان دەيىن، وسىدان كەيىن سويلەگەندەردىڭ ىشىندە مۇحتار جانعاليننىڭ پىكىرى ەرەكشە پايىمدى، بايسالدى شىقتى. ال م.اۋەزوۆتىڭ ءوزى م.اقىنجانوۆتىڭ، ع.ابەتوۆتىڭ، ءا.ابىشەۆتىڭ، س.بەگاليننىڭ، م.تيەسوۆتىڭ پىكىرلەرىن جاقسى قابىلدادى. كەيىننەن م.سيلچەنكونىڭ: ءابىش رەسەيدەگى رەۆوليۋتسيالىق قوزعالىستى بىلگەن بولۋى كەرەك. اۆتور ميحايلوۆتى زورلاپ سويلەتەدى، ابايدىڭ اقىندىق مەكتەبىنىڭ وكىلدەرىنە بەرىلگەن باعانى قايتا قاراۋى ءتيىس – دەگەن پىكىرى ءۇشىنشى-ءتورتىنشى كىتاپتى قايتا وڭدەپ جازۋ بارىسىندا ەسكە الىنىپ، وزگەرىستەر جاسالدى.

ياعني، جازۋشى «اباي جولى» دەپ «اباي» رومانىنان بولەك باعالايتىن ءۇشىنشى-ءتورتىنشى كىتاپ، وسى تالقىلاۋدا ايتىلعان «سىني نۇسقاۋلاردىڭ» نەگىزىندە ساياساتتانىپ جازىلعانىن بايقاۋعا بولادى. بۇل ن.ءجاندىلدين ايتقانداي «اۆتورعا كومەك پە»، الدە، كولدەنەڭدەپ كيلىگۋ مە؟ بىزشە، ابايعا دا، اۆتورعا دا، كوركەم ويعا دا قيانات.

(جالعاسى بار)

Abai.kz