ءومىر – وزەن، ءوز كەزەگىمەن جىلىستاي جىلجىپ، تاعى ءبىر جىل ارتتا قالدى. جاسامپاز قازاق ەلىنىڭ جارقىن جەتىستىكتەرىن جىلناماعا جازۋ ەنشىسىنە تيگەن كەلەسى جىل، 2015 – قوي جىلى تابالدىرىقتان اتتادى. ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ بۇل جىلدى قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى جىلى دەپ جاريالاعانى بەلگىلى. ايتۋلى جىل مىزعىماس بىرلىگى مەن بۇلجىماس تاتۋلىعىن تۋ ەتكەن ەلىمىزدەگى ەڭ بەلدى ينستيتۋتتاردىڭ ءبىرى – قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ قۇرىلعانىنا 20 جىل تولۋىنا تۇسپا-تۇس كەلىپ وتىر.

اسسامبلەيا جىلى قاتارداعى كوپ مەرەيتويلاردىڭ ءبىرى ەمەس. بۇل – ەلباسى ايتقانداي، توي تويلايتىن ەمەس، وي ويلايتىن جىل. سەبەبى، ەلدەگى بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمدى، تۇراقتىلىق پەن تاتۋلىقتى ساقتاپ، دامىتۋدىڭ بىرەگەي تەتىگىنە اينالعان قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى ەلىمىزدىڭ وشپەس قۇندىلىعى – تاۋەلسىزدىككە تىرەك بولعان ەل بىرلىگىنىڭ ەڭ باستى تۇتقاسى. ەلىمىز قازاقستانداعى ءتۇرلى مارتەبەسى بار، سان الۋان قوعامدىق نەمەسە مەملەكەتتىك ينستيتۋتتاردىڭ مەرەيتويلارىن مەملەكەتتىك دەڭگەيدە اتاپ وتپەيدى. دەگەنمەن، اسسامبلەيانىڭ ورنى ەرەكشە. قوعامدى ءبىرتۇتاس اعزاعا بالاساق، وعان قان جۇگىرتەتىن الۋان ءتۇرلى قانتامىرلار ىسپەتتى بارلىق سالالاردى بىرىكتىرەتىن، ءبارىنىڭ جولىن ءبىر ارناعا توعىستىرىپ، ءبىر اعىسقا باعىتتايتىن ءبىر جۇرەك بار. ول جۇرەكتىڭ اتى – ەل بىرلىگى. بىرلىك بولماسا، بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم بولماسا ولشەۋسىز تەرمەن، قىرۋار قاجىر-قايراتپەن جاسالىپ جاتقان ەلىمىزدى وركەندەتۋ جولىنداعى ەڭبەكتىڭ ءبارى دە بەكەر. ياعني، رەسمي تۇردە قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى جىلى دەپ جاريالانعان 2015 جىل اسسامبلەيا ينستيتۋتىنىڭ مەرەيتويى ەمەس، قۇندى قازىنامىز – ەل بىرلىگى جىلى، بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمنىڭ نازارباەۆ مودەلىنىڭ جىلى.

1995 جىل – تاۋەلسىزدىگىن ءدۇيىم دۇنيەگە پاش ەتىپ، ءوزىن ەگەمەن ەل رەتىندە جاريالاعانىنا بىرنەشە جىل عانا بولعان قازاقستاننىڭ كۇيرەگەن يمپەريا­دان مۇراعا قالعان قۇلدىراعان ەكونوميكاسىنىڭ اۋعان جۇگىن تۇزەتۋ جولىنداعى ارپالىسپەن قاتار شەكاراسىن شەگەندەپ، مەملەكەتتىلىگىن نىعايتىپ، الداعى دامۋ جولىن ايقىنداۋ ماقساتىندا الەم­دىك ۇردىستەردىڭ بەتالىسىن بايىپتاپ، بارلاي وتىرىپ، ەشكىمگە ۇقسامايتىن، ەشكىمدى قايتا­لا­مايتىن بىرەگەي قازاقستان جولىن سالۋعا كىرىسكەن كەزى بولاتىن. سول جىلى كوكتەمنىڭ العاشقى كۇ­نىندە ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىن قۇرۋ تۋرالى جارلىققا قول قويدى. اراعا بىرنەشە اپتا سالىپ، ءوزىنىڭ تىكەلەي باستاماسىمەن شاقىرىلعان قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ ءبىرىنشى سەسسياسىندا تا­ر­يحي بايانداماسىن جاسادى. «مەن ەلىمنىڭ پرەزي­دەن­تى رەتىندە قوعامدىق تۇراقتىلىقتى جانە ۇلتارالىق كەلىسىمدى قامتاماسىز ەتۋدى ءوزىمنىڭ باستى مىندەتىم دەپ سانايمىن. بىرلىك اسپاننان ءوزى كەلىپ تۇسپەيدى، تەك قارقىندى جۇمىس ارقىلى عانا كەلەدى. مەن كەڭ-بايتاق جەرىمىزدە تاتۋلىق پەن تىنىشتىق بولعانىن تىلەيمىن. مۇنىڭ، ەڭ الدىمەن، ميلليونداعان قازاقستاندىق وتباسىنا كەرەك ەكەنىن ەسكە الامىن. مەن قايعىدان شاشى اعارعان انالاردىڭ بالالارىن جوقتاماعانىن، سابيلەردىڭ مۇگەدەك بولماۋىن، قارت ادامداردىڭ كۇيرەگەن ۇي­لەرىنىڭ الدىندا قاسىرەت شەگىپ، جىلاماعانىن قا­لاي­­مىن»، دەگەن نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ سوز­دە­رى سول كەزدەگى ەڭ وزەكتى، ەڭ ماڭىزدى ماسەلە رەتىن­دە ءار­بىر قازاقستاندىقتىڭ جۇرەگىنىڭ تورىنەن ورىن الدى.

ارادا 20 جىل وتسە دە ەلباسىنىڭ بۇل سوز­دەرىنىڭ وزەكتىلىگى ارتىپ، كۇن وتكەن سايىن ومىر­شەڭ­دىگى ايقىندالا ءتۇستى. قازاقستان حالقى اسسام­بلەياسىنىڭ العاشقى قۇرىلتايىندا ەلباسى جاڭا ينستيتۋتتىڭ قوعامداعى ءرولى مەن جۇمىسىنىڭ باستى كونتۋرلارىن سول كەزدە-اق: «وسىدان باس­تاپ قوعامدىق ماسەلەلەردىڭ بارلىق قىرلارى بويىنشا، اسىرەسە، ۇلتتىق ساياساتتا مەملەكەتتىك اكتىلەر اسسامبلەيانىڭ پىكىرلەرىن ەسكەرىپ جانە ونىڭ تىكەلەي قاتىسۋىمەن قابىلدانۋعا ءتيىس. ول اكتىلەردىڭ ارقايسىسى ەلىمىزدەگى بارلىق ەت­نوس­تاردىڭ مۇددەلەرىنە قايشى كەلمەۋى قاداعالانىپ، ساراپتان وتكىزىلۋى كەرەك»، دەپ قولمەن قويعانداي ناقتىلاپ بەردى. بۇل كەيىننەن يدەولوگيالىق ترەند رەتىندە ورنىعىپ، الەمگە «بەيبىتشىلىك پەن قوعامدىق كەلىسىمنىڭ نازارباەۆ مودەلى» دە­گەن اتپەن بەلگىلى بولعان قازاقستان حالقى اسسام­بلەيا­سىنىڭ العاشقى قادامى ەدى.

سودان بەرى سىناپتاي سىرعىپ تاريحي وقيعا­لارى­نىڭ ماڭىزى تۇرعىسىنان داۋىرلەرگە تاتيتىن 20 جىل ءوتتى. بيىلعى مەرەيلى بەلەس، ءسوز باسىندا ايتقانىمىزداي، وي ويلايتىن جىل. وتكەن 20 جىلدا اسسامبلەيا قانداي جولدى ءجۇرىپ ءوتتى؟ قانداي تابىس­تارعا جەتتى؟ قازاقستان باسشىسىنىڭ «ەل بىرلىگى» ساياساتى ەلىمىزگە نە بەردى؟ ءالى قانداي باعىت­تار بويىنشا جۇمىستاردى شيراتا ءتۇسۋ كەرەك؟ 20 جىلدىق قارقىندى جۇمىستان كەيىن، ءوز دامۋى­نىڭ ءۇشىنشى ونجىلدىعىنا اياق باسار تۇستا بۇل ساۋالدارعا ەگجەي-تەگجەيلى جاۋاپ بەرىلگەنى ابزال. سول ارقىلى حالقىمىز بەيبىتشىلىك پەن قوعام­دىق كەلىسىم سالاسىندا باعىندىرعان بيىك، جەت­كەن ماقساتتارىن ناقتىلاپ، الداعى بەلەستەرگە كوز جىبەرە الادى.

1995 جىلدان باستاپ ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ ءاربىر سەسسياسىندا سويلەگەن ءسوزى مەن كوتەرگەن باستامالارى سول كەزدەگى ەل دامۋىنىڭ ەڭ وزەكتى ماسەلەلەرىن قامتىپ وتىردى. سوندىقتان، اسسامبلەيانىڭ تاريحى – سوڭعى جيىرما جىلداعى قازاقستان تاريحى. تيىسىنشە، دەربەس ينستيتۋت رەتىندە اسسامبلەيانىڭ جۇرگەن جولى، ونىڭ جەتكەن جەتىستىكتەرى مەن شىققان بيىكتەرى ەلىمىزدىڭ دامۋ داڭعىلىنداعى ايتۋلى وقيعالارمەن تىعىز استاسىپ جاتىر.

وتكەن 20 جىلدا قازاقستان قوعامىنىڭ ىشكى ىقپالداسۋىنىڭ، قوعامدىق كەلىسىم مەن ەل بىرلىگىن نىعايتۋدىڭ ءبىرتۇتاس مەملەكەتتىك جانە قوعامدىق جۇيەسى تولىعىمەن قالىپتاستى. قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى مەملەكەتتىڭ ەتنوستىق ساياساتىن قوعامدىق كەلىسىم ساياساتى دەڭگەيىنە كوتەرگەن بۇكىلحالىقتىق ينستيتۋتقا اينالدى. ەتنوسارالىق قاتىناستاردى رەتتەۋدىڭ تولىق زاڭنامالىق بازاسى قۇرىلدى. اسسامبلەياعا كونستيتۋتسيالىق ورگان مارتەبەسى بەرىلىپ، ول قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتىنىڭ ماجىلىسىنە 9 دەپۋتات سايلاۋ قۇقىعىن يەلەندى. «قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى تۋرالى» زاڭ قابىلدانىپ، اسسامبلەيانىڭ قۇرى­لىمى مەن قىزمەتىنىڭ، ەلىمىزدىڭ قوعامدىق-ساياسي جۇيەسىندە الاتىن ورنى مەن ءرولىنىڭ نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق رەتتەلۋى زاڭنامالىق نەگىزدە قامتاماسىز ەتىلدى. اسسامبلەيانىڭ نەگىزگى ستراتەگيالىق جانە باعدارلامالىق قۇجاتتارى ومىرگە كەلدى.

ەل ىشىندە مۇقيات تالقىلانىپ، ەلباسى ما­قۇل­داعان «ەل بىرلىگى دوكتريناسى» بەيبىتشىلىك پەن قوعامدىق كەلىسىمدى نىعايتۋدىڭ ء«بىر ەل – ءبىر تاعدىر»، «تەگى باسقا – تەڭدىگى ءبىر»، «ۇلت رۋحىنىڭ دامۋى» سياقتى باستى قاعيدالارىن ايقىنداپ بەردى. ەلباسىنىڭ وكىمىمەن بەكىتىلگەن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى تۋرالى ەرەجەلەر ونىڭ مارتەبەسى مەن قۇزىرەتتەرىن، سونداي-اق، ەل بىرلىگى سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياساتىن جۇزەگە اسىرۋعا قاتىسۋ ءتارتىبىن بەكىتتى. «قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ 2020 جىلعا دەيىنگى دامۋ تۇجىرىمداماسى» ەل بىرلىگىن نىعايتۋ جانە قوعامدىق كەلىسىم سالاسىن دامىتۋدىڭ ورتا مەرزىمدىك ستراتەگيالىق باعىتىن ناقتىلاي ءتۇستى. اسسامبلەيانىڭ جىل سايىنعى كەزەكتى سەسسياسى بۇل سالانىڭ قىسقا مەرزىمدىك ماقسات مىندەتتەرىن ايقىنداپ وتىراتىن بىرەگەي سۇحباتتاستىق الاڭىنا اينالعان.

مەملەكەتتىك ەتنوستىق ساياساتتى جۇزەگە اسى­رۋدىڭ جاڭا ينستيتۋتسيونالدى تەتىكتەرى تولى­عىمەن قالىپتاستى. وتكەن جىلى ەلباسىنىڭ وكى­مىمەن پرەزيدەنت جانىنداعى «قوعامدىق كەلىسىم» رەسپۋبليكالىق مەملەكەتتىك مەكەمەسى قۇرىلدى. «وبلىستارداعى، رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالالار مەن ەلورداداعى قازاقستان حالقى اسسامبلەيالارىنىڭ قىزمەتتەرىن قامتاماسىز ەتۋ» اتتى جاڭا بيۋدجەتتىك باعدارلاما قابىلداندى. ايماقتاردا 11 مامانداندىرىلعان وبلىستىق «دوس­تىق ءۇيى» تابىستى جۇمىس ىستەپ تۇر. تاعى 4 وبلىستا اسسامبلەيا جىلى بارىسىندا اشىلاتىن بولادى. ەلباسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا دوستىق ۇيلەرىن دامىتۋ تۇجىرىمداماسى بەكىتىلىپ، دوستىق ۇيلەرى ديرەكتورلارىنىڭ ادىستەمەلىك كەڭەسى قۇرىلدى. كۇندەلىكتى ومىردەن تۋىندايتىن ناقتى ماسەلەلەر جەرگىلىكتى جەرلەردە پايدا بولادى، تيىسىنشە تۇيتكىلدەردىڭ ءتۇيىنىن تارقاتۋ دا سوندا جۇزەگە اسىرىلادى. بۇل رەتتە، اسسامبلەيانىڭ ايماقتىق قۇرىلىمدارىنىڭ ماڭى­زى ەرەكشە ەكەنىن ەسكەرىپ، ونىڭ جەرگىلىكتى جەرلەردەگى جۇمىسىن قولداۋ ءۇشىن ايماقتىق اس­سامبلەيا حاتشىلىقتارى مەڭگەرۋشىلەرىنىڭ لاۋا­زىمى كوتەرىلدى.

اسسامبلەيا جۇمىسىن ەڭ جوعارعى زاڭ شىعا­­رۋشى ورگان دەڭگەيىندە قامتاماسىز ەتۋ ماقسا­تىندا اسسامبلەيانىڭ پارلامەنتتىك وكىلدىگى پايدا بولدى. قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ اتىنان ماجىلىسكە سايلانعان 9 حالىق قالاۋلىسى ءاربىر ۇلىس وكىلىنىڭ جوعىن جوقتاۋمەن بىرگە بارشا حالقىمىزدىڭ بىرلىگى جولىندا پارلا­مەنت قابىرعاسىندا تابىستى قىزمەت ەتۋدە. اس­سام­بلەيانىڭ ماجىلىستەگى دەپۋتاتتىق توبىنا اتالعان 9 دەپۋتاتپەن بىرگە تومەنگى پالاتانىڭ 7 كوميتەتىندە تۇراقتى قىزمەت ىستەيتىن، پارلا­مەنتتىك پارتيالاردىڭ بارلىعىن قامتيتىن 12 حالىق قالاۋلىسى كىرۋى ەل بىرلىگى ماسەلەسىنىڭ كەز كەلگەن ساياسي كەۋدەمسوقتىقتان بيىك تۇرعانىن كورسەتەدى. بۇل ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ حح سەسسياسىندا جۇكتەگەن «جالپىازاماتتىق، ساياساتۇستىلىك جانە جالپىحالىقتىق سيپاتتا بولۋ» تۋراسىنداعى مىندەتتىڭ پارلامەنت قابىرعاسىندا تابىستى ورىندالىپ جاتقانىنا ايقىن دالەل ىسپەتتى. وسى دەپۋتاتتىق توپتىڭ نەگىزىندە پارلامەنتتە قوعامدىق كەلىسىمدى نىعايتۋ ماسەلەلەرى جونىندەگى پارتياارالىق ىنتىماقتاستىق تەتىگى قالىپتاستى. ەلباسى اسسامبلەيانىڭ العاشقى سەسسياسىندا ەڭ باستى مىندەتتەردىڭ ءبىرى رەتىندە اتاپ وتكەندەي، كەز كەلگەن زاڭ مەملەكەتتىڭ ەل بىرلىگى ساياساتىنا سايكەستىگى تۇرعىسىنان ارنايى ساراپتامادان وتەدى. ءدال وسىنداي دەپۋتاتتىق توپتار بارلىق وبلىستىق ءماسليحاتتاردا قۇرىلىپ، ورتاق مۇددەگە ساي جۇمىس ىستەۋدە. بۇل دا مەملەكەت باسشىسىنىڭ بەيبىتشىلىك جانە قوعامدىق كەلىسىم سالاسىنداعى كەز كەلگەن باستاماسىنىڭ ارادا قانشاما جىل وتسە دە ەشقاشان ءمانى مەن ماڭىزىن جوعالتپايتىن ومىرشەڭدىگىنە كەزەكتى دالەل.

اسسامبلەيا ينستيتۋتى ازاماتتىق قوعامنىڭ ەڭ دامىعان سالالارىنىڭ بىرىنە جانە قوعامدىق بىرلەستىكتەر مەن مەملەكەتتىڭ ءوزارا ارەكەتتەستىگىنە قاجەتتى باستى سۇحباتتاستىق الاڭىنا اينالدى. قازاقستاندا 820 ەتنومادەني بىرلەستىك جۇ­مىس ىستەيدى. اسسامبلەيا مەن ەتنومادەني بىرلەس­تىكتەردىڭ اكتيۆى 67 مىڭنان استام ادامدى قامتيدى. ەلباسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا ايماقتىق اكىمدىكتەردىڭ جانىنان اقىلداستىق-كەڭەس­تىك ورگان رەتىندە قۇرىلعان قوعامدىق كەلى­سىم كەڭەستەرى اسسامبلەيانىڭ ەلباسى ايقىن­داپ بەرگەن جالپىحالىقتىق ينستيتۋت مارتە­بە­سىن ايشىقتاي تۇسەدى. سەبەبى، اۋىل، اۋداندار­داعى ءارتۇرلى ۇيىمداردىڭ باسىن ءبىر ارناعا توعىس­تىراتىن، قوعامدا تۋىندايتىن نەگىزگى ساۋال­داردىڭ بارلىعىمەن اينالىساتىن وسى كەڭەستەر. بۇگىندە ەلىمىزدىڭ بارلىق ايماقتارىندا ءتۇرلى دەڭگەيدەگى 1035 قوعامدىق كەلىسىم كەڭەسى تابىستى جۇمىس ىستەۋدە. اسسامبلەيانىڭ جانىنان قۇرىلعان وت­باسىندا تولەرانتتىق تاربيە بەرۋ جونىندەگى انالار كەڭەسى ەلىمىزدىڭ ەڭ باستى قۇندىلىقتارى – تاتۋلىق پەن تۇراقتىلىقتى ۇرپاق جادىنا ءسىڭىرۋ­دىڭ ءتيىمدى تەتىگى رەتىندە ءوز جۇمىسىن باستادى.

قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ قىزمەتى مەن مەملەكەتتىك ەل بىرلىگى ساياساتىن ناسيحاتتاۋ تۇر­عىسىنان جۇيەلى اقپاراتتىق جۇمىس جولعا قويىلدى. اسسامبلەيا قابىرعاسىندا ەلىمىزدەگى ماڭىزدى وقيعالار مەن ءىس-شارالارعا بايلانىس­تى 40-تان استام مەدياجوسپار جاسالىپ، جۇزەگە اسى­رىلدى. اسسامبلەيانىڭ اقپاراتتىق الەۋەتى دە وتە ماڭىزدى. الەمنىڭ 47 مەملەكەتىنە تارالاتىن «دوستىق – درۋجبا» جۋرنالى، 4 تەلەارنادا تۇراقتى تۇردە شىعاتىن 5 تەلەباعدارلاما مەن 8 راديو باعدارلاما، 9 رەسپۋبليكالىق باسى­لىم­داعى 22 تۇراقتى ايدار، قازاقستانداعى ءتۇرلى ەتنوستاردىڭ تىلىندە جارىق كورەتىن 37 مەرزىمدى ءباس­پاسوز – وسىنىڭ بارلىعى قوعامدىق كەلىسىم مەن بەيبىتشىلىكتى ناسيحاتتاۋدىڭ قۋاتتى قۇرالى. اسسامبلەيا قىزمەتىن حالىققا تاراتۋعا 100-دەن استام رەسپۋبليكالىق باسىلىم مەن ەلەكتروندى اقپارات قۇرالى جۇمىلدىرىلعان. ديزاينى جاقسارتىلىپ، تەحنيكالىق مۇمكىندىكتەرى بارىنشا جاڭعىرتىلعان ۆەب-پورتال دا ءوز جۇمىسىن باس­تادى. اسسامبلەيا جانىنان قۇرىلعان ەتنوسارالىق قاتى­ناستار ماسەلەلەرى جونىندەگى جۋرناليستەر مەن ساراپشىلار كلۋبى دا ورتاق ىسكە ءوز ۇلەستەرىن قوسۋدا.

مەملەكەتتىك ەل بىرلىگى ساياساتىن عىلىمي-ساراپتامالىق قولداۋ جاڭا ساپالىق دەڭگەيگە كوتەرىلدى. ەتنوسارالىق قاتىناستار ماسەلەلەرى جونىندەگى كونسالتينگتىك جۇيەنى ۇيىمداستىرۋ باعىتىندا بىرقاتار سۇبەلى جۇمىستار قولعا الىنعان. ەلباسىنىڭ تاپسىرماسىمەن قۇرىلعان قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ عىلىمي-ساراپشىلىق كەڭەسى ەتنوسارالىق قاتىناستاردى تالقىلاۋ جانە تۇيتكىلدەردىڭ ءتۇيىنىن تارقاتۋ جونىندەگى بىرەگەي پىكىرتالاس الاڭىنا اينالدى. 20 عىلىم دوكتورى، 9 عىلىم كانديداتى جانە باسقا دا بەدەلدى ساراپشى مامانداردان تۇراتىن كەڭەس بەيبىتشىلىك پەن قوعامدىق كەلىسىمدى ساقتاپ، دامىتۋ باعىتىندا كوپتەگەن ىرگەلى عىلىمي جۇمىستارعا باستاماشى بولدى. اسسامبلەيانىڭ عىلىمي-ساراپشىلىق كەڭەسىنىڭ عىلىمي ادىستەمەلىك بازاسى – قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى جانىنداعى مەملەكەتتىك باسقارۋ اكادەمياسىندا قۇرىلعان، ءوز قىزمەتىن اسسامبلەيا حاتشىلىعىمەن تىكەلەي قاتىناستا ۇيلەستىرىپ وتىراتىن ەتنوسارالىق جانە كونفەسسياارالىق قاتىناستاردى زەرتتەۋ ورتالىعى دا جەمىستى جۇمىس ىستەۋدە.

مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ جاقىندا ءبىرىنشى بەسجىلدىعىنىڭ قورىتىندىسى شىعارىلعان ۇدەمەلى يندۋستريالىق-يننوۆا­تسيالىق دامۋ باعدارلاماسىنىڭ تابىستى جۇزەگە اسۋىنا اسسامبلەيانىڭ قوسار ۇلەسى زور ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ەلباسى «تابىستىڭ كىلتى – بىرلىك» ەكەنىن ۇنەمى ايتىپ كەلەدى. يندۋستريالاندىرۋ كۇنىندەگى سالتاناتتى شارادا پرەزيدەنت ەلدەگى وندىرىستىك جاڭعىرۋدىڭ، عىلىم مەن ءبىلىمدى دامىتۋدىڭ، يننوۆاتسيالىق باستامالاردىڭ ءبارى «ەل بىرلىگى» سالتانات قۇرىپ، بەيبىتشىلىك پەن قوعامدىق كەلىسىم ورنىققان جاعدايدا عانا ءماندى ەكەنىن كەزەكتى رەت قاپەرگە سالدى. ياعني، ەلىمىزدىڭ وركەندەپ دامۋى جولىندا جاسالىپ جاتقان قىرۋار ەڭبەك ەل بىرلىگىمەن ۇندەسكەندە عانا باياندى بولاتىنىن ءاربىر ازامات جادىنا توقۋى قاجەت.

ەتنوسارالىق تولەرانتتىلىق پەن قوعامدىق كەلىسىمنىڭ قازاقستاندىق ۇلگىسىن شەت مەملەكەتتەرگە ناسيحاتتاۋ جونىندەگى جۇمىستار حالىقارالىق ىنتىماقتاستىق سالاسىندا جالعاسىن تابۋدا. ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك جانە ىنتىماقتاستىق ۇيىمىندا، بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىندا جاسالعان بەيبىتشىلىكتىڭ قازاقستاندىق مودەلىنىڭ ارنايى بەتاشارلارى حالىقارالىق ساراپشىلار تاراپىنان جوعارى باعاعا يە بولدى. ەتنوسارالىق تولەرانتتىلىق پەن قوعامدىق كەلىسىمنىڭ قازاق­ستان­دىق ۇلگىسى ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك جانە ىنتىماق­تاستىق ۇيىمىنا مۇشە 56 مەملەكەتتىڭ تىلىنە اۋدارىلىپ، قازاقستاننىڭ بارلىق ەلدەردەگى ەلشىلىكتەرىنە تاراتىلدى. ەلباسىنىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس، لوندون قالاسىندا بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمنىڭ قازاقستاندىق ورتالىعى سالتاناتتى تۇردە اشىلدى. ورتالىقتىڭ جۇمىسىن ءارى قاراي قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا ۇلىبريتانيانىڭ بەلدى قوعام قايراتكەرلەرىنىڭ قاتىسۋىمەن قام­­قور­شىلار كەڭەسى قۇرىلدى. حالىقارالىق ىنتى­ماق­تاستىقتىڭ شىعىس باعىتىندا قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى ازيا اۋماعىنىڭ 90 پايى­زىن قامتيتىن 24 مەملەكەتتىڭ باسىن قوسقان ازيا­داعى ءوزارا ءىس-قيمىل جانە سەنىم شارالارى جو­نىن­دەگى كەڭەسپەن تىعىز ىنتىماقتاستىق ورناتقان. ايتۋلى ۇيىممەن اراداعى ءوزارا تۇسىنىس­تىك جونىندەگى مەموراندۋم ىنتىماقتاستىق كوكجيە­گىن كەڭەيتە ءتۇستى. قوعامدىق كەلىسىمنىڭ قازاق­ستاندىق مودەلىن زەرتتەۋ ءۇشىن اسسامبلەياعا الەمنىڭ 15 مەملەكەتىنەن، اتاپ ايتقاندا، بولگاريا، ۇلى­بريتانيا، گەرمانيا، فرانتسيا، يسپانيا، يتاليا، قىتاي، مالايزيا، اقش، رەسەي، تۇركيا، ۋكراينا جانە ارمەنيا ەلدەرىنەن شەتەلدىك ساراپشىلار مەن عالىمدار، ديپلوماتتار، جۋرناليستەر مەن ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىم وكىلدەرى 60-تان استام رەت ءوتىنىش ءبىلدىردى. بۇل شەتەلدىك ارىپتەستەرىمىزدىڭ ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ الىستى كوزدەگەن سالماقتى دا ساليقالى ساياساتىن مويىنداپ قانا قويماي، قازاقستان باسشىسى ءوز قولىمەن قۇرعان بەيبىتشىلىك پەن قوعامدىق كەلىسىمنىڭ قازاقستاندىق مودەلىن تولەرانتتىلىقتىڭ ەڭ تاڭداۋلى ۇلگىسى رەتىندە زەرتتەپ، زەردەلەۋگە جانە ونى ءوز ەلدەرىندە قولدانىسقا ەنگىزۋگە ىنتالى ەكەندەرىن كورسەتەدى. اسسامبلەيا ەل بىرلىگىنىڭ جارقىن جەتىستىكتەرىن الەمگە پاش ەتۋدىڭ تاعى ءبىر تاماشا الاڭى رەتىندە ەكسپو-2017 كورمەسىن پايدالانۋدى كوزدەيدى. ول ءۇشىن ەكسپو كورمەسىن وتكىزۋ شارالارىنىڭ اياسىندا قازاقستانداعى ەتنومادەني بىرلەستىكتەردىڭ جەتىستىكتەرىن كورسەتۋدىڭ ارنايى تۇجىرىمداماسى دايىندالدى.

سونىمەن، تاۋەلسىز قازاق ەلى تاريحي جىل – قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى جىلىنا اياق باس­تى. جىلناماعا جازىلىپ، تاريحقا اينالعان 2014 جىلدىڭ سوڭعى كۇندەرىندە مەملەكەتتىك حات­شى گۇلشارا ابدىقالىقوۆانىڭ تورايىمدىق ەتۋى­مەن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى جىلىن ۇيىم­داستىرۋ جانە وتكىزۋ ماسەلەلەرىنە ارنالعان مەم­لەكەتتىك كوميسسيانىڭ العاشقى وتىرىسى ءوتتى. وندا ايتۋلى جىلدى ۇيىمداستىرۋ جانە وتكىزۋ جونىندەگى شارالاردىڭ ۇلتتىق جوسپارىن جۇزەگە اسىرۋ جايى تالقىلاندى. مەملەكەتتىك كوميسسيا مەرەيتويلىق شارالاردى وتكىزۋدىڭ ۇيىمداستىرۋ جانە ادىستەمەلىك بىرلىگىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى جىلىن وتكىزۋ تۇجىرىمداماسىن بەكىتتى. بۇل قۇجاتتاردا اسسامبلەيا جىلىندا اتقارىلاتىن ءىس-شارالار تۇگەلدەي كورىنىس تاپتى. ۇكىمەت جانىنان پرەمەر-ءمينيستردىڭ ورىنباسارى بەردىبەك ساپارباەۆ توراعالىق ەتەتىن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى جىلى مەن اتا زاڭىمىزدىڭ 20 جىلدىق مەرەيتويىنا دايىندىق جونىندەگى تۇراقتى جۇمىس توبى قۇرىلدى. جەرگىلىكتى اكىمدىكتەردە اسسامبلەيا جىلىن وتكىزۋدىڭ ايماقتىق جوسپارلارى جاسالدى.

ەرالى توعجانوۆ،

قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى – حاتشىلىق مەڭگەرۋشىسى.

اباي.kz 

دەرەككوز: http://egemen.kz/?p=46404