اقشانى كۇرەكتەپ تابۋدىڭ ءادىسىن تاپقان ادام يننوۆاتور!"
قارا قازاق اقشانى ادال ەڭبەگىممەن تاپسام دەيدى. ال، بۇل ومىردە اقشانى كۇرەكتەپ تاپسام دەيتىندەر دە بار. ەندى ونى سورتتاسام بار عوي تۇرلەرى كوپ. جاقىندا عانا اقتوبەدەن اقشانى كۇرەكتەپ تاپقان ادامنىڭ ۇستالعانى جونىندە حابار شىقتى. ونىڭ اقشاسىنىڭ كوپتىگى سونداي،  قىزىل جاعالىلار بۋما بۋما دوللارلاردى بەس ساعات ساناپتى. مەنىڭ ايتايىن دەپ وتىرعانىم باسقا "تاپقىشتار". اقشا تابۋدىڭ نەشە ءتۇرلى ءادىسى بار ەكەن عوي. ەڭ باستىسى سونى ويلاپ تاۋىپ، جۇزەگە اسىرۋ كەرەك ەكەن ال، وعان كەز كەلگەن ادامنىڭ باسى جەتپەيدى. بۇل ءبىر ءوزى سيستەما ەكەن. مەن مىنانداي ءجايتتى مىسالعا كەلتىرەيىن وسىدان بىرەر جىل بۇرىن استاناعا بارۋ ءۇشىن جد ۆوكزالىنا باردىم. كاسسيردەن ۆاگوننىڭ تومەنگى جاعىنان ورىن بەرۋىن سۇرادىم. كاسسير "استاناعا
بۇگىنگە وبششە ورىن جوق" دەدى. امال جوق سىرتقا بەت العانمىن، ءبىر ەكى جىگىت جۇگىرىپ كەلىپ، "اعا بيلەت كەرەك پە ەدى، كومەكتەسىمىز"دەدى. استاناعا" بۇگىنگە تومەنگى جاعىنان ورىن كەرەك " دەدىم. ولار"قازىر الىپ كەلەمىز" دەدى. بەس مينۋت بولماي الىپ كەلدى. كاسساداعى بيلەتتەن ەكى مىڭ تەڭگە قىمبات ەكەن، امالسىز الدىم. ۆوكزالدا كاسسا تۇر،بىراق ودان وزىڭە قاجەتتى بيلەتتى الا المايسىڭ. وسى دەلدالدار جوق جەردەن اقشا جاساپ تۇر عوي! بۇل ساۋدا تەحنولوگياسىنداعى جاڭالىق پا، جاڭالىق! ولاردىڭ ادىسىمەن اسا ءبىر كۇش جۇمساماي اق، ۆوكزالدا ءجۇرىپ اقشانى كۇرەپ تاباسىڭ! راحات قوي! ال، وسىنداي، ديللەرلەردىڭ الاتاۋ اۋدانىنىڭ تسونىندا قالىپتاسىپ وتىرعانى بۇگىن تەلەارنادان ايتىلدى. مۇندا دا دەلدالعا اقشاسىن بەرسەڭ "شارۋاڭ" ءبىتىپ شىعا كەلەدى ەكەن. مەن مەملەكەتتىك قىزمەت سالاسىنا زاڭسىز تۇردە دەلدالدار ەنگىزىپ، ميللونداعان اقشانى بۇرما جولمەن زاڭسىز اكەتۋدىڭ جولىن تاپقان ەسىمى بەلگىسىزدىڭ ينوۆاتسيالىق جاڭالىعىنا تاڭعالام. ۆوكزالدىعى، تسونداعى دەلدالداردىڭ كەرەمەتى، ەسەپسىز تابىسقا ورگانداردىڭ قىسىمىنسىز جەتىپ وتىرعاندىعى. جوق جەردەن جول تاۋىپ كەتەتىن مۇنداي" يننوۆاتسياشىلارعا" پاتەنت بەرۋ كەرەك شىعار!
ال، ەندى مىنا "بيۋدجەت شە!" بۇل سالادا دا باسى ىستەيتىن "يننوۆاتسيونەرلەر" بار ءتارىزدى. ماسەلەن، پالەن جىلى 182-ميلليارد قارجى جىل سوڭىندا يگەرىلمەي قالدى" دەپ ءباسپاسوزدى شۋلاتىپ جاتامىز. سول شۋلاعان كۇيى جۇرت ءبىراز تۋلايدى. ال، سوڭىندا 182-ميللاردىڭ قايدا ءسىڭىپ كەتكەنىن ەشكىم بىلمەيدە قالادى. مىنە، اقشانى بىلدىرمەي "قىلعىتۋدىڭ" يننوۆاتسياسى " دەپ وسىنى ايتادى. قىسقاسىن ايتقاندا ءبىزدىڭ جوعارىدا جۇرگەن قازاقتار اقشانى تابۋدىڭ ادىستەرىن ويلاپ تابۋداعى ۇلكەن يننوۆاتورلار. ولارعا بۇل جاعىنان باسقا الەمدە تەڭ كەلەر يننوۆاتورلار جوق شىعار!

مالى جوقتاردىڭ اۋىلى
كارتايعان شاعىمدا "ەل" ارالاپ جۇرگەنمىن عوي. بۇگىنگىنىڭ شالدaرى قياس، سىنشىل كەلەدى. ءسويتىپ ءجۇرىپ ءبىر اۋىلدىڭ ىرگەسىنە تاياعانمىن. كۇن شىجىپ تۇر. ەڭ بولماسa ء"بىر ۇيدەن سالقىن سۋ ىشسەم" دەگەن وي عoي باستا. اۋىل اراسىندا قوزعالعان ءتىرى جان تۇگىلى ءتىرى جاندىك كورىنبەيدى. سوسىن شەتتە شاتىرى قالقيىپ تۇرعان ەسكى "مادەنيەت ۇيىنە"كەلدىم. ونىڭ الدىندا تاياققا سۇيەنىپ، "قىلجاقباس", الدە ماس بىرەۋ وتىر. "قالقام، بۇل قاي اۋىل" دەپ سۇرادىم. ول "بۇل مالسىزداردىڭ اۋىلى" دەدى."سىزگە قاندايى  كەرەك، بۇل جەردە اۋىل كوپ" دەدى. "ە،ە، ماعان ءبارىبىر عوي، ادامدارى بولسا بولدى دا" دەيمىن عوي. "وي، اعاي سىزدە قىزىق ەكەنسىز، بۇل جەردەن ادامداردىڭ قالاعا قاراي قونىس اۋدارعاندارى قاشان! بۇل جاقتا تەك كوشۋگە جاعدايلارى جوقتار عانا قالدى. اناۋ مۇرجاسىنان ءتۇتىنى شىعىپ جاتقاندار "سۋسىزداردىڭ اۋىلى", اناۋ قىردىڭ ەتەگىندە وتىرعاندار مەكتەبى بولماي، وقىماي قالعانداردىڭ اۋىلى، اناۋ ماشينە جەتە المايتىن جەردە وتىرعاندار باتپاق سوردىڭ اۋىلى. ال، اناۋ كوز ۇشىنداعى ەركەكتەرى كەتىپ، كۇيەۋسىز قالعان ەركەتوتايلاردىڭ اۋىلى، قايسىسىنا باراسىڭ، جولىن ايتايىن" دەپتى. سوندا الگى جولاۋشى "قىلجاقباستىڭ" سوزىنەن شوشىپ كەتىپ، "ويباي، ماعان ءبىر كەسە سۋ ىشە الاتىن اۋىل بولسا جارايدى!" دەگەن ەكەن.

"الگى سەن ايتقان يت قوي!" (
ءبىر 76-كە كەلگەن شال ايەلى قايتىس بولعاننان كەيىن 34-كە كەلگەن جاس كەلىنشەكپەن ساياجايدا ازاماتتىق نەكەمەن تۇرىپ جاتادى. كورشىلەرىنىڭ ءبىرى جاس جىگىت ەكەن، كۇندە سالەم بەرىپ، كەلىپ كەتىپ تۇرادى. دالاداعى كولونكادان سۋ اكەپ بەرەدى، اعاشتارعا سۋ قۇيىسادى، ايتەۋىر بەرىپ جاتقان "كومەگى" كوپ. شال نەگىزىنەن ۇيدەن كوپ شىقپايدى، كەشكە قاراي ۇيىقتاماسا دا ۇيىقتاعان بولىپ جاتادى توسەكتە. جاس كەلىنشەك ءوزىنىڭ "شارۋاسىمەن" دەگەندەي، دالادا، كورشى بولمەدە...ءبىر كۇنى ىدىس اياق جوعارىدان قۇلاپ، سىلدىر ەتە قاپتى. جوعارى جاقتا جاتقان شال: "نە بولدى؟"دەسە، كەلىنشەك: "مىسىق قوي، تىشقاندى قۋىپ ءجۇرىپ، ىدىس اياقتاردى قۇلاتتى" دەپتى. تاعى ءبىر ءتۇنى شوشالا جاقتان سالدىر كۇلدىر ەتىپ، جيناپ قويعان وتىندار قۇلاپتى. شال: "نە بولعان بۇل ۇيگە كۇندە سالدىر -كۇلدىر؟" دەسە، كەلىنشەك: "مىنا كورشى ءۇيدىڭ ءيتى عوي، وسىندا تاماق ىزدەپ كەلىپ، بارلىق جەردى تىنتكىلەيدى" دەپتى. سوندا شال: "مەن ول يتكە كورسەتەيىن" دەپ ورنىنان تۇرىپ، قولىنا بىرنەشە تاس الىپ، كەلىنشەگى كورسەتكەن جاقتى اتقىلاپتى. سوندا بىرەۋ: "ويباي، باسىم جارىلدى" دەپ ويبايلاپ، قاشا جونەلىپتى. جىگىتتىڭ داۋىسىنان شوشىعان كەلىنشەك: "نە بولىپ قالدى؟" دەپ سۇراسا، شال: "الگى سەن ايتقان يت قوي، ءداپ ماڭدايىنان تيگىزدىم، ەندى قايتىپ، بۇل ماڭعا جولامايتىن بولدى!" دەگەن ەكەن.

"سوعان قالاي باسىم جەتپەگەن!" ء(ازىل)
ايدابول ءار جەردەگى قۇرىلىس جۇمىستارىنان تۇسكەن اقشاعا جانە وعان قوسىپ مالدارىن ساتىپ، دۇكەن اشىپتى. دۇكەننىڭ اتىن بايبىشەسىنىڭ ەسىمىنە وراي، ءارى "بايىپ قالامىز با" دەگەن دامەمەن، "التىن" دەپ اتاپتى. سودان قۇرداسى قايدابول جانە باسقا اۋىلداستارى بار جاڭا دۇكەندى ءبىر اپتا "جۋىپتى". ءبىر جەتىدەن كەيىن وپتوۆويدان اكەلگەن اراقتان اراق قالماي قالعان ەكەن. ايدابولعا قايدابول قۇرداسى "باس جازايىق" دەپ كەلسە، دۇكەندە "باس قۇرعاتار" دىم قالماعان. سوندا ايدوبولعا بايبىشەسى: "بايمىز، بايمىز" دەپ ءجۇرىپ بانكروتقا ۇشىراتتىڭ" دەپ ۇرساتىن كورىنەدى. ونى ەستىپ تۇرعان قايدابول: "سەندەر دۇكەننىڭ اتىن "التىن" دەپ اتاپ، جامان ىرىم جاسادىڭدار. مەن سەندەرگە سيقىرى بار ءۇش ءارىپ ايتام، سونى قويساڭدار، شىن بايسىڭدار" دەپتى.
ايدابول وعان "بىلسەڭ سونى ايتپايسىڭ با" دەسە، قايدابول: "باسىم قۇرعىر سىنىپ تۇر، جازىپ الىپ ايتپاسام، جاعدايىم كەلەتىن ەمەس" دەپتى. ايدابولدا باسقا نە امال بار، بوساعان بوتەلكەلەردىڭ تۇبىندە قالعانداردى قاراپ ءجۇرىپ، جارتى بوتەلكەدەي اراق جيناپ الىپتى.
سونىمەن ەس جيناعان قايدابول ايدابولعا” "مىنا دۇكەننىڭ اتىن قايتادان "نۇر دۇكەن" دەپ اتاڭدار، سوندا پايدانىڭ استىندا قالاسىڭدار" دەپتى. سوندا ايدابول: "سوعان وسى كۇنگە دەيىن قالاي باسىم جەتپەگەن!" دەگەن ەكەن.

"كانديداتتىققا بولادى"
ۇلكەن عيماراتتا گۋمانيتارلىق عىلىمنىڭ عىلىمي كەڭەسى ءوتىپ جاتىر. كەڭەستىڭ مۇشەلەرى ەرتەدەن بەلگىلى ادامدار. تريبۋناعا ءاپ ادەمى قىز شىعادى. ونى كوزى شالىپ قالعان كەڭەس مۇشەلەرىنىڭ ءبىرى: ء"تۇرى كەلىسكەن ادەمى بالا ەكەن" دەپتى. ەكىنشىسى: ء"سوزى دە جاعىمدى" دەپتى. ءۇشىنشىسى: "بۇرىن ەشكىم ايتپاعان ءسوزدى ايتىپ جاتىر" دەپتى. كەڭەس توراعاسىنىڭ جانىندا وتىرعان عالىم: "عىلىمعا جاڭالىق ەنگىزىپ جاتىر" دەپتى.
عىلىمي كەڭەستىڭ توراعاسىنىڭ قۇلاعى بىتىڭكىرەپ قالعان ەكەن، جانىنداعىسىنا: "نە دەيسىز" دەپ سۇراپتى. سوندا انا كىسى: "مىنا بالا ءبىزدىڭ عىلىمعا جاڭالىق ەنگىزىپ جاتىر!" دەپ قاتتىراق داۋىستاپتى. سوندا توراعا: "وندا كانديداتتىققا وتۋىنە بولادى" دەگەن ەكەن.

Abai.kz