(پامفلەت)

مىنا زامانىندا نەمەن شۇعىلدانساق ەكەن، قايتىپ قالتامىزدى تولتىرساق ەكەن دەپ، باسى قاتىپ جۇرگەندەر ءۇشىن كەرەمەت ءبىر جول بار. ول –كوررۋپتسيامەن اينالىسۋ. بىراق كوررۋپتسيامەن اينالىسۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك قىزمەت كەرەك. ەڭ قۇرىعاندا  اۋىلدىڭ اكىمى دەگەن دارەجەڭىز بولعانى دۇرىس. ار جاعى سوسىن – وپ-وڭاي. ءوزىڭىز سەكىلدى ءاميانىن تولتىرۋدى ارمانداپ جۇرگەن ءبىر كاسىپكەردى تاۋىپ الىپ، قاتىرىپ تۇرىپ كەرەمەت جوبا جاسايسىز. وعان ءبىزدىڭ قاشاندا «قولى اشىق» مەملەكەتىمىز جۇزدەگەن ميلليون تەڭگە قارجىنى ويلانباستان بولە سالادى. ءبىتتى. سوسىن وسى اقشادان ءوزىڭىزدىڭ «تابەتىڭىزدىڭ شاپقانىنشا» اسايسىز. جوعارىدا وتىرعاندارعا بەرەسىز. ءسويتىپ ءبىر-اق كۇننىڭ ىشىندە ميلليونەر بولىپ شىعا كەلەسىز.

ال، جوبانى نە ىستەيمىز دەيسىز بە؟ تۇك تە. ول سولاي قالادى. ەگەر قولعا العان جوبانىڭ بارلىعى ىسكە اسا بەرسە، قازاقستان باياعىدا-اق، امەريكاڭىزدى اتتاپ وتەر ەدى. سوندىقتان جوبانى ويلاماي، اۋەلى ءوزىڭىزدىڭ جاعدايىڭىزدى ويلاڭىز.

بىراق «باتپان قۇيرىق، بۇل نە دەگەن دالادا جاتقان قۇيرىق» دەمەكشى، دالادا جاتقان اقشا جوق. ەگەر جىلدامداتىپ شەت ەلگە قاشىپ كەتە الماساڭىز، بىرەر جىل «انا جاقتىڭ» ءدامىن تاتىپ كەلۋگە ءماجبۇر بولاسىز. كوپ ەمەس، ءبىر-ەكى جىل عانا. كادىمگى اسكەرگە بارىپ كەلگەن بالا سەكىلدى. دەگەنمەن اقشاسى بار ادامعا ول جاقتا دا كوپ قيىندىق جوق. تۇرمەدە وتىرمىن دەپ تىركەلىپ قوياسىز دا، ءوزىڭىز ۇيىڭىزدە كەمپىرىڭىزدىڭ قاسىندا تىر-تىر قاسىنىپ جاتا بەرەسىز. سودان ءبىر كۇنى سوت بولىپ، ءسىزدىڭ ءىسىڭىزدى قايتادان قارايدى. سوسىن سۋديالاردىڭ وزدەرى اڭ-تاڭ قالىپ، ءتىپتى ىڭعايسىز جاعدايعا تۇسەدى. «اپىرماي، ۇيات بولعان ەكەن، مىنا كىسىنىڭ «جەگەنى» بار-جوعى 500-اق ميلليون تەڭگە. ال تۇرمەدە وتىرعانىنا جىلدان اسىپ كەتىپتى. قوي، ەندى ۇستاعانىمىز دۇرىس بولماس، «ۇلگىلى ءتارتىبى ءۇشىن» دەگەن سىلتاۋمەن بوساتايىق!» - دەپ، ءسىزدىڭ جۇگەن-نوقتاڭىزدى باسىڭىزعا ءتۇرىپ، بوستاندىققا شىعارىپ قويا بەرەدى. مىنە، وسىدان كەيىن ءسىز ءبىرجولا ەركىندىكتەسىز جانە ەشقانداي جۇمىس ىستەمەي-اق قويۋىڭىزعا بولادى. سەبەبى ۇرلاعان اقشاڭىز بالىڭىزدىڭ بالاسىنا جەتەدى. جانە بۇدان ەش قىسىلۋشى بولماڭىز، سەبەبى اقشا جەپ سوتتالۋ دەگەن بۇگىندە قىلمىس دەپ سانالمايدى. ول شەنەۋنىكتەردىڭ اراسىندا كادىمگىدەي داستۇرگە اينالىپ كەتكەن. پرولەتارياتتىڭ كوسەمى لەنين اتامىز ايتپاقشى، تۇرمەنىڭ ءدامىن تاتپاعان ادام ءومىردىڭ نە ەكەنىن بىلمەيدى.

ءسوزىمىز دالەلدى بولۋى ءۇشىن، بىرەر مىسال كەلتىرە كەتەلىك. 2012 جىلى قوستاناي وبلىستىق اكىمدىگىندە جۇزدەگەن ميلليون مەملەكەت قارجىسىن قىمقىرعان شەنەۋنىكتەر ءىستى بولىپ سوتتالعانىنان حاباردارمىز. جانە كىلەڭ ءبىر «دوكەيلەر». وبلىس اكىمىنىڭ اپپارات جەتەكشىسى ا.تۆەردوحلەبوۆ، وبلىستىق ەكونوميكا جانە جوسپارلاۋ باسقارماسىنىڭ باستىعى م.ششەگلوۆا، اكىمدىكتەگى ادىلەت ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى گ.تولەۋباەۆا، حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى گ.اسايىنوۆا، كاسىپكەر ۆ.ەلچيششەۆتەر. قازىر وسىلاردىڭ بارلىعى بوستاندىقتا ءجۇر. ال «اسا ۇلكەن كولەمدە پارا الدى» دەپ ايىپتالىپ، بەس جىلعا سوتتالعان م.ششەگلوۆا 2 جىل، ەكى اي وتىرىپ، جۋىردا ءبىرجولا بوساپ شىقتى.

اتىراۋ وبلىسىنىڭ بۇرىنعى اكىمى بەرگەي رىسقاليەۆتىڭ «كومانداسى» 82 ميلليارد قارجىنى قىمقىرعان دەپ ايىپتالعانىن بىلەمىز. قازىر وسى ىسكە تىكەلەي قاتىسى بولعان اتىراۋ قالاسىنىڭ بۇرىنعى اكىمى اسقار كەرىموۆ پەن وبلىستىق قارجى باسقارماسىنىڭ باستىعى باۋىرجان جانتەمىروۆتەر «ۇلگىلى ءتارتىبى ءۇشىن» ءبىرجولا بوساپ شىققانىن ءبىلىپ وتىرمىز.

2012 جىلى جاڭاوزەن قالاسىنىڭ اكىمى بولعان وراق ساربوپەەۆ 109 ميلليون قارجىنى قالتاعا باستى دەگەن ايىپپەن 10 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرىلعان بولاتىن. جانە ول بۇل قىلمىستى قالانىڭ بۇرىنعى اكىمى جالعاس باباحانوۆپەن كەلىسىپ جاساعان دەپ جازادى اقپارات قۇرالدارى. جۋىردا و.ساربوپەەۆ جاڭا قىلمىستىق كودەكستىڭ كۇشىنە ەنۋىنە بايلانىستى، 600 مىڭ تەڭگە ايىپپۇل تولەپ، بوساپ شىعىپتى. ال اقتالىپ شىققان باباحانوۆتى تۇرمەنىڭ قاقپاسى الدىنان تۋىستارى شاشۋ شاشىپ قارسى الدى دەيدى كورگەندەر. پا، شىركىن دەدىك! قايدا بارساڭ دا كوزگە ۇرىپ تۇراتىن قازاقتىڭ  باياعى دارحاندىعى.

بىلتىر عانا 252 ميلليون 335 مىڭ تەڭگە جانە 147 مىڭ اقش دوللارى كولەمىندە پارا الدى دەپ، 6 جىلعا قاتاڭ رەجيمدەگى كولونياعا جىبەرىلگەن قورعانىس ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى  باعدات مايكەەۆ تە جۋىردا عانا دەنساۋلىعىنا بايلانىستى بوساپ شىعا كەلدى.

ءۇش ءجۇز مىڭ دوللار كولەمىندە پارا الدى دەپ ايىپتالعان قر تابيعي مونوپولويالاردى رەتتەۋ اگەنتىگىنىڭ توراعاسى مۇرات وسپانوۆ «انا جاققا» بارعىسى كەلمەسە كەرەك. وعان 1 ميلليارد 101 ميلليون 60 مىڭ تەڭگە كولەمىندە ايىپپۇل سالىندى. ايىپتالۋشى بۇل جازاعا كەلىسكەن. ياعني، ونىڭ تولەۋگە مۇمكىنشىلىگى بار دەگەن ءسوز. قازىر ول وسى ايىپپۇل سوماسىنىڭ شيرەك بولىگىن (250 ميلليون تەڭگەدەن اسا) تولەپ تە تاستاعان كورىنەدى. وسپانوۆ ايىپپۇلدى التى ايدىڭ ىشىندە تولەۋگە مىندەتتى. ياعني، قىركۇيەك ايىنىڭ اياعىنا دەيىن 1 ميلليارد 101 ميلليون تەڭگە مەملەكەت قازىناسىنا ءتۇسۋى كەرەك دەگەن ءسوز. ال تۇسپەسە شە؟ بىراق بىزدەگى «ادامسۇيگىش» سوت جۇيەسى ول مەرزىمدى تاعى دا بىرەر جىلعا ۇزارتۋى، ءتىپتى ايىپپۇلدى ءبىرجولا الىپ تاستۋى مۇمكىن.

2013 جىلى 80 مىڭ دوللار كولەمىندە پارا الدى دەپ ايپتالىپ، 10 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرىلعان كەدەندىك باقىلاۋ كوميتەتىنىڭ بۇرىنعى توراعاسى سەرىك بايماعامبەتوۆ تە جۋردا «مەرزمىن ءبىتىرىپ»، بوساپ شىقتى.

2013 جىلى سۋ رەسۋرستارى جونىندەگى كوميتەتتىڭ توراعاسى ارمان قۇماشەۆ 1 ميلليارد 200 ميلليون تەڭگە كولەمىندە مەملەكەت قارجىسىن قالتاعا باسىپ جانە 6,6, ميلليارد بيۋدجەت اقشاسىن  قولدى قىلماققا اركەت ەتكەنى ءۇشىن «تابانداتقان» 4 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرىلعان. مۇمكىن قازىر ول دا بواستاندىقتا جۇرگەن شىعار. وسىنشاما بايلىعى بار ادام تۇرمەدە كوپ وتىرعانى، ءتىپتى، ىڭعايسىز عوي.

پاۆلودار وبلىسىنىڭ بۇرىنعى اكىمى ە.ارىننىڭ كەڭەسشىسى بولعان ت.باستەنوۆ 8,7 ميلليون تەڭگە كولەمىندە پارا الدى دەپ ايىپتالىپ، قاماۋدا وتىرعانىنا جىلدان اسا ۋاقىت ءوتتى. ونىمەن بىرگە اكىمنىڭ بۇرىنعى ورىنباسارى ا.ابدىحالىقوۆ تا جازاسىن كۇتۋدە. ەگەر بۇلاردىڭ كىنالارى دالەلدەنسە، ت.باستەنوۆتىڭ 1976 جىلى شىققان «موسكۆيچ-412» جانە 1971 جىلى شىققان «ۆولگا» اۆتوكولىگى تاركىلەنەدى ەكەن. بۇل كولىكتەردىڭ ءبىرىنىڭ شىققانىنا 39, ال ەندى بىرىنە 44 جىل بولىپتى. زاڭىمىزدىڭ  «ادىلەتتىلىگىنە» ەرىكسىز تاڭ قالاسىڭ! ەرتەڭ مەملەكەت وسى ەكى ماشينانى اۋكتسيونعا قويىپ ساتادى دا، 8,7 ميلليوننىڭ ورنىن جابا سالادى.

مىنە، قازاقستانداعى ەڭ ءتيىمدى بيزنەس-كوررۋتستسيا دەپ وتىرعانىم – وسى. بىراق ول ءۇشىن مەملەكەتتىك قىزمەتكەر بولۋىڭ كەرەك. مەملەكەتتىك قىزمەتكەر بولۋ ءۇشىن-بىرەۋلەردىڭ قولىنا «بىردەڭە» قىستىرۋىڭ كەرەك. وسىنىڭ ەسەبىن تاپساڭ، ءبىتتى، جولىم بولدى دەي بەر!

سايلاۋ بايبوسىن

Abai.kz