الماتى وبلىسى زامانىندا قانت قىزىلشاسىمەن دە كەڭىنەن تانىلاتىن. جەتىسۋ جەرىنىڭ باستى داقىلدارىنىڭ ءبىرى بولىپ سانالاتىن  ءتاتتى ءتۇبىردىڭ كولەمىن 50 مىڭ گەكتارعا دەيىن جەتكىزىپ، كەي جىلدارى ودان دا اسىرىپ جىبەرەتىن  شارۋا ادامدارىنىڭ اراسىنان ونداعان ەڭبەك ەرى شىققانىن حالىق جاقسى بىلەدى.  سول باتىرلاردىڭ كوش باسىندا تۇرعان زليحا تامشىباەۆا اپامىز دا ءوزى ومىردەن وتكەنگە دەيىن قانت قىزىلشسىنىڭ قۇلدىراپ كەتكەن  جاعدايىنا جاناشىرلىق تانىتىپ، جىل سايىن دابىل قاققانىن قۇلاعىمىزبەن ەستىپ، كوزىمىزبەن كورگەن ەدىك.

(جەتىسۋلىق قىزىلشاشىلار قىزىلشا القابىنىڭ  ءار گەكتارىنان بيىل 550-750 تسەنتنەر ارالىعىندا ءتاتتى ءتۇبىر جيناۋدا).

«اناۋ بولدى، مىناۋ ويتپەدى» دەپ جىلاي بەرۋدىڭ  تاعى ءجونى جوق. دەگەنمەن، ءتاتتى ءتۇبىردىڭ تاعدىرى تىعىرىققا تىرەلگەنى جانە  راس. وتكەن جىلدارى ەگىلگەن ازدى-كوپتى داقىلدىڭ جارىم-جارتىسى جينالماي، جينالعانىنىڭ ءبىر بولىگى وڭدەۋگە جاراماي قالىپ، مالعا جەم ورنىنا بەرىلگەنىن دە  جۇرتتان جاسىرىپ قالا المايسىڭ. ءبىر گەكتارىن سەبۋدەن باستاپ جيناپ الۋعا دەيىنگى جۇمىس ۇدەرىسىنە دوللار وسپەي تۇرعانداعى اقشا قۇنىمەن  200-300 مىڭ تەڭگە كەتەتىن تەحنيكالىق داقىلدى قايتا وڭدەۋدە دە قيىندىقتار كولدەنەڭدەپ،  شارۋالار مۇلدە تۇڭىلە باستاعان-دى. زامانىندا جەتىسۋ ءوڭىرىن وركەندەتىپ، مىڭداعان ادامعا جۇمىس ورنى بولعان، اق قانتىمەن الىس-جاقىندى تۇگەل مويىنداتقان بەس قانت زاۋىتىنىڭ كەيىنگى جىلدارى بىرەۋىنىڭ عانا شالاجانسار جۇمىس ىستەۋى دە قانت قىزىلشاسى القاپتارىنىڭ قىسقارۋىنا اكەلىپ سوقتىرعانى شىندىق.  قايتا وڭدەۋشىلەر مەن ديقاندار اراسىنداعى تۇسىنىسپەۋشىلىك تە اسقىنىپ كەتكەنىنە كۋا بولعانبىز.

قالاي بولعاندا دا، ءتول داقىلدان باس تارتۋدىڭ ورنى تولماس ولقىلىقتارعا اكەلىپ تىرەيتىنىن جەتە تۇسىنگەندەر تابىلدى. ەلباسىنىڭ ءوزى وتكەن جىلى الماتى وبلىسىنا جۇمىس ساپارىمەن كەلگەندە قانت قىزىلشاسىنىڭ كۇردەلى جاعدايىنا الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرىپ، وبلىس باسشىلىعىنا ناقتى تاپسىرمالار بەرىپ كەتكەنىن ەستىدىك. سونى باسشىلىققا العان الماتى وبلىسىنىڭ اكىمى اماندىق باتالوۆ سودان بەرگى كەزەڭدە ناقتى قادامدارعا باردى. ناتيجە  كوپ كۇتتىرگەن جوق.

(قايتا وڭدەلگەن قىزىلشانىڭ العاشقى ءونىمى – اق قانت. ءبىزدىڭ قانت).

بيىل جەتىسۋلىقتار  4 مىڭ گەكتارعا ورنالاستىرعان قانت قىزىلشاسىنان بۇرىندارى بولىپ كورمەگەن ءونىم الۋدا. زامانىندا نەگىزگى داقىل رەتىندە قانت قىزىلشاسىن تانىپ، تەحنيكالىق داقىلدىڭ داڭقىن اسىرىپ قانا قويماي، سونىڭ ارقاسىندا وزدەرىنىڭ اتاعىن اسپانداتقان اقسۋ، كوكسۋ،  ەسكەلدى، سارقان سىندى اۋدانداردىڭ ديقاندارى كەيىنگى جىلدارى ۇزىلۋگە اينالعان ء ۇمىت ءجىبىن قايتا جالعاپ، بيىل ءار گەكتاردان 550-750 تسەنتنەردەن ءتاتتى ءتۇبىر جيناۋدا. ءونىمنىڭ ىرىلىگى ءوز الدىنا،  ساپاسى دا اسا جوعارى.

سونىمەن بىرگە سوڭعى جىلدارداعى باستى باس اۋرىنا اينالعان قايتا وڭدەۋ ماسەلەسى دە وڭ شەشىمىن تاپتى. «كوكسۋ» قانت زاۋىتى ەرتە كوكتەمنەن باستالعان جوندەۋ، جاڭعىرتۋ جۇمىسىن دەر كەزىندە اياقتاپ، وتكەن ايدىڭ سوڭىنا تامان شيكىزاتتى قابىلداۋعا كىرىسكەن ەدى. وسىلايشا كوكتەم تۋىسىمەن ء وزى دە تىنىم كورمەگەن،  اۋىلشارۋاشىلىعى سالاسىنا جاۋاپ بەرەتىندەردى دە ورنىندا وتىرعىزباعان، ديقاندارعا جان-جاقتى قولداۋدى ۇيىمداستىرعان الماتى وبلىسىنىڭ اكىمى اماندىق باتالوۆتىڭ  ەڭبەگى جاندى.  بىرنەشە مارتە كەڭەس وتكىزىپ، قايتا وڭدەۋشىلەر مەن قانت قىزىلشاسىن وسىرۋشىلەردى توقايلاستىرىپ، ەكى اراداعى تۇسىنبەستىكتى رەتكە كەلتىردى. ديقانداردى قولداۋدان كەندە قالدىرمادى. بارلىق جاعدايدى جاسادى. «قىزمەت قىل دا، مىندەت ەت» دەگەن. باسشىنىڭ تىنىمسىز تىرلىگى مەن جاندى قامقورلىعىن سەزىنگەن ديقاندار ۇياتقا قالدىرمادى. ەندى، مىنە، قايتا وڭدەۋشىلەر قابىلدانعان ءونىمدى وڭدەۋگە كىرىسىپ، سوڭعى جىلدارى كوزدەن بۇلبۇل ۇشا جازداعان جەتىسۋدىڭ اق قانتىن شىعارا باستادى.

قاسىنا ءتيىستى تۇلعالار مەن جۋرناليستەردى ەرتكەن اماندىق عابباسۇلى بىردەن كوكسۋ اۋدانىنداعى قىزىلشالى القاپتارعا تارتىپ، ءتاتتى ءتۇبىر جيناۋدىڭ بارىسىن ءوز كوزىمەن كوردى. بەرەكەلى تىرلىك جۇزدەرىنە مەيىرىم ۇيالاتقان ەڭبەكشى قاۋىممەن جۇزدەستى، ەمەن-جارقىن تىلدەستى.

ەگىس دالاسىننان كەيىن قانت زاۋىتىنا بارىپ، بيىلعى جىلدىڭ ءبىرىنشى ءونىمى - اق قانتتىڭ شىعۋىنا كۋا بولدى.

ء(ىستىڭ ناتيجەسىن كورگەن وبلىس اكىمى قۋانىشىن جۇزىنەن جاسىرا المادى).

– بارلىعى مەملەكەت باسشىسىنىڭ جۇيەلى تاپسىرماسى مەن جاندى قولداۋى ارقاسىندا. وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر، كەيىنگى جىلدارى الماتى وبلىسىنداعى قانت قىزىلشاسىن ءوسىرۋ بۇرىندارى بولىپ كورمەگەن جاعدايعا جەتىپ، تىم قۇلدىراپ كەتكەن ەدى. بولاشاقتا ءتاتتى تۇبىردەن مۇلدە باس تارتۋ تۋرالى اڭگىمەلەر دە ايتىلدى. ديقان قاۋىمدى تۇسىنۋگە تىرىستىق. تۇقىمدى وتىرعىزۋدان باستاپ، ەگىن وراعىنا دەيىنگى سەبۋ،  كۇتىپ-باپتاۋ جانە جيناۋ جۇمىستارىنا قىرۋار قارجى كەتەتىن قانت قىزىلشاسىن ءتيىمدى باعاعا وتكىزە الماي، قابىلداۋ ورنىنا جەتكىزە الماي پۇشايمان بولعان ولار ابدەن تۇڭىلگەن ەدى. بيىل كۇردەلى ماسەلەلەردىڭ ءتۇيىنىن تۇگەلىمەن تارقاتتىق. سۋبسيديا، تاعى باسقا قولداۋ، ءونىمدى ەكى تاراپقا دا تيىمدىلىكپەن قابىلداۋ، دەر كەزىندە ەسەپ ايىرىسۋ جولعا قويىلدى. سونى سەزىنگەن قانت قىزىلشاسىن وسىرۋشىلەر رەكوردىق ءونىم جيناپ، ايدى اسپانعا شىعاردى. الداعى كەزدە وسىناۋ ستراتەگيالىق داقىلدى ءوسىرۋدى جان-جاقتى قولداپ، گەكتار كولەمىن ارتتىرا بەرەمىز. بولاشاقتا قايتا قابىلداۋ ورىندارىنىڭ جۇمىسى تۇبەگەيلى رەتتەلەدى. جاڭا ادىستەر مەن تىڭ جوبالاردى جۇزەگە اسىرامىز، – دەگەن وبلىس باسشىسى جۇزىنەن بايقالىپ تۇرعان جارقىن قۋانىشتى جۇرتىمەن ءبولىستى.

بولات اباعان، الماتى وبلىسى.

رەداكتسيادان: ءتاتتى ءتۇبىر – قىزىلشا داقىلىمەن ءبىر كەزدەرى داڭقى شىققان جەتىسۋ ءوڭىرى ەلىمىزدى قانت ونىمىمەن قامتاماسىز ەتىپ كەلگەن-ءدى. الايدا، شيكىزاتتىق ەكونوميكاعا ارقا سۇيەپ العان ۇكىمەت قىزىلشانى دا، كارتوپتى دا، قىسقاسى – ەل ءىشى ناقتى كاسىپ كوزى ەتىپ مەڭگەرگەن شارۋاشىلىقتىڭ ءبارىن ۇمىتىپ، دايىن دۇنيەنى سىرتتان تاسۋدى ادەتكە اينالدىرىپ الدى. سونىڭ سالقىنى قىزىلشا القاپتارىنا ابدەن-اق تيگەن ەدى. ءسويتىپ، قىزىل الاشا توسەنگەندەي قۇلپىراتىن قىزىلشالى دالا قۇلازىپ جاتتى. قىزىلشا وسىرۋگە ماماندانعان جۇرت جۇتاپ جۇمىسسىز قالدى. ەسەسىنە، ءبىزدىڭ نارىقتى قىتايدىڭ، رەسەيدىڭ، اۋەل دەسەڭىز كۋبانىڭ قانتى كەلىپ باستى. وسىلايشا ۇسقىنى كەتىپ بولعان قازاقستاندىق برەند جوعالۋدىڭ الدىندا تۇرعاندا ەلباسى پارمەن ەتىپ، الماتى وبلىسىنىڭ اكىمى قولعا الىپ، قانت قىزىلشاسىن ءوسىرىپ، باپتاۋ، قايتا وڭدەۋ ءىسى جولعا قويىلىپ ەدى، مىنە،  اينالدىرعان ءبىر جىلدىڭ شەگىندە ناتيجە كۇتكەندەگىدەن اسىپ ءتۇسىپتى. ەندى تەك وسى قارقىندى دامىتا بەرۋ كەرەك. قايتكەندە، ءوز جەرىڭنىڭ ءونىمى – وزىڭدىكى. ءوزىڭنىڭ ماقتانىشىڭ. ءيا، اق قانت. بۇل ءبىزدىڭ قانت! جەتىسۋلىق قىزىلشاشىلاردىڭ قىزىلشا داڭقىن قايتا ورالتقان ەرلىكتەرىنە قول سوعامىز. 

Abai.kz