بۇل كۇندەرى پارسى ەلىنىڭ استاناسى تەھران شاھارىندا ديپلوماتيالىق قىزمەتتە جۇرگەن دارىندى جاس داۋىربەك قۇدابايۇلى (سۋرەتتە) ءوزىنىڭ «ويانىپ كەتكەن اق ساۋلە» ولەڭدەر جيناعىن سىيعا تارتقاندا، ەكىۇداي سەزىمدە بولعانىمىز راس. الدىمەن، كوڭىلدى تۋلاتقان اسەرلى تولقىنىس پەن ءۇمىتتى قۋانىش – قاتار جۇرگەن ارىپتەسىڭنىڭ ءتول تۋىندىسى، ولەڭدەر جيناعى، كۇندەلىكتى ۇزاق-سونار قۇرعاق قاعازداردان بولمىسى بولەك، ءبىتىمى بيىك، سىرلى، سازدى دۇنيەنىڭ مەزگىل سايىن سيرەپ بارا جاتقان ءسۇيىنىشتى تارتۋى; ەكىنشىسى – بەيمالىم وكىنىش، ءتۇسىندىرۋى قيىن ءۋاجسىز ۋايىم، ويتكەنى، اركىمنىڭ ماڭدايىنا بىتە بەرمەيتىن اقىندىق تالانت يەسىنىڭ  ەلدەن، تۋعان توپىراقتان الىستا، ءوزى جازعانداي «قوڭىر كەشتەرىن، قۇبا تاڭدارىن» ساعىنىپ جىراقتا جۇرۋىندە.

جيناقتىڭ  مۇقاباسىنا كوزىمىز تۇسكەننەن-اق، نازىك سىرعا تولى ليريكانى ىزدەۋىمىز تابيعي، ارينە. راسىندا، ءۇمىتىمىز اداستىرمايدى. سوناۋ بالا كەزىنەن باستاپ تۋعان وشاعىنان الىستا، ورتا مەكتەپتى الماتىدا وقىعان داۋىربەكتىڭ كەيىنگى جىلداردا دا بىردە وقۋ، بىردە قىزمەت رەتىمەن شەت جەرلەردە كوبىرەك جۇرۋىنەن بولار، ونىڭ تۇلا بويىنا ساعىنىش دەيتىن اسىل دا سالماقتى سەزىمنىڭ بەرىك ورناعانىن بايقايمىز.

ول «بەيباستىققا سەلت ەتپەي جۇرە الماعان، ادىلەتتىڭ جولىندا ۇرانداعان اكەسىن، تاۋسىلماس داستانى اجەسىن، اق سارايعا قوڭىر مۇڭىن قوندىرعان جاسىل باقتى، بوز دالانى بوزداتقان قازداردى، سىرلى تۇندەرىن، كەلەر كۇندەرىن» ءيا، بالاڭ جۇرەگىنەن ماڭگىلىك ىستىق ورىن العان قاستەرلى قۇندىلىقتاردىڭ بارشاسىن ساعىنادى جانە كەۋدەسىنە ۇيالاعان «ساعىنىشتى قۇدايدىڭ بەرگەن باعى» دەپ قابىلدايدى. اقىندىق سەزىمنىڭ اڭداۋعا كونە بەرمەيتىن وزگەشەلىگى، قۇپياعا تولى قۋاتى وسىندا بولسا كەرەك. جادىڭا «مەن سەنى ساعىنعاندا... قاراماي داۋىلدارعا، جاۋىندارعا، قارسى قاراپ جۇزەتىن اعىندارعا» ۇلى مۇقاعاليدىڭ قىران بەينەسى بىردەن ورالۋى دا سودان، بالكىم.

جيناقتىڭ اتاۋىن يەلەنگەن «ويانىپ كەتكەن اق ساۋلە» ولەڭىنەن العاشقىدا تابيعات، انىعىندا ماحاببات ليريكاسىن كۇتكەن ەدىك. ال ەندى،

«قوش كەلدىڭ، ساۋلەم اياۋلى!

ازاتتىعىم-اۋ، تورگە ءوتشى

كۇيىڭە بولەپ باياندى،

الاشتى مىناۋ تەربەتشى...

تاريحتان جەتىپ ەرتەڭگە

وي الىپ كوشكەن اق اۋلە.

كوكتەگەن كۇلدەن ورتەڭدەي

ويانىپ كەتكەن اق ساۋلە»، -

دەگەن شۋماقتاردى وقىپ، وسىناۋ تىڭ تەڭەۋگە،  الاش جۇرتىمىز ۇزاق تاريحىندا تالاي الاساپىرانداردى ارتقا تاستاپ قول جەتكىزگەن ۇلى تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ ويانعان اق ساۋلەگە بالانعان پالساپالىق تۇجىرىمعا تۇششىنىپ، ايرىقشا كۇي كەشكەنىمىز كامىل. ءيا، حالقىمىزدىڭ ازاتتىعى سانادان، ويدان ءھام جۇرەكتەن ەشقاشان جوعالماعان، ءبىر كەزەڭدەردە عانا ۋاقىتشا جاسىرىنعانداي كۇي كەشكەن ماڭگىلىك وشپەيتىن اق ساۋلە، اسىل نۇر ەمەس پە! ولاي بولسا، وسىناۋ ولەڭ جولدارىنان وقىرمان اقىندىق ۇشقىر ويدىڭ ساياسي، الەۋمەتتىك ۇستانىممەن ۇشتاسۋىنىڭ ءساتتى ۇلگىسىن بايقار ەدى. پوەزيا الەمىنە اتتانعان جاس اقىننىڭ جىر جيناعىنىڭ ءون بويىنان ءبىز ىزدەنۋ، ءوسۋ ۇستىندەگى سۋرەتكەردىڭ اسەرلى جىر شۋماقتارىن، ويلى ولەڭ جولدارىن كوپ كەزدەستىرەمىز.    

جيناققا ەنگىزىلگەن ولەڭدەر مەن پوەمالاردىڭ بىرنەشە تاقىرىپقا ءبولىنۋى اينالانى، تابيعاتتى، قوعامدىق قۇبىلىستاردى سەزىنۋ، قابىلداۋ ەرەكشەلىگىنە وراي ادامنىڭ، اقىننىڭ ءاربىر احۋالداعى كوڭىل-كۇيى، جان-دۇنيەسىنىڭ سىر ءبولىسۋى، البەتتە، جىرلانىپ وتىرعان جايتقا بايلانىستى كوزقاراسى مەن ۇستانىمىن جاريالاۋى دەپ قابىلدانادى. ەل ومىرىندەگى ەلەۋلى وزگەرىستىڭ بارلىعىنا، اسىرەسە الەۋمەتتىك الاڭداعى كەيبىر ادىلەتسىزدىكتەر مەن كەلەڭسىزدىكتەرگە الدىمەن اقىننىڭ ءۇن قاتاتىنى باعزىدان ايان. پىكىرىمىزدىڭ ءبىر دالەلى رەتىندە، حالقىمىزدىڭ تالاي جاقسىلارى مەن جايساڭدارىن تاربيەلەپ شىعارعان اماتىداعى ادەبي مەكتەپ-ينتەرناتتىڭ تاعدىرى تۋرالى:

«بار الاشتىڭ ۇلىنا ۇيا بولعان مەكتەپ بۇل،

بولاشاقتىڭ قىرانىنا قيا بولعان مەكتەپ بۇل.

عيماراتى بۇزىلعانمەن، وسى ماڭدا شاشىلعان

ءبىلىم ءدانى تۇلەكتەردىڭ كوكەيىندە كوكتەپ تۇر»، -

دەپ، تۇلەپ ۇشقان قاسيەتتى ۇياسىنىڭ قيراتىلعانىنا ۇستازدارىمەن بىرگە جانى شىرقىراعان داۋىربەك الدەكىمدەردىڭ تەك قانا بايلىق پەن دۇنيە قۋشىلىقتى كوزدەگەن بەيشارا پارىقسىزدىعىنا اششىنا تۇرا، ءبارىبىر تامىرلى ءۇمىتى مەن دىڭگەكتى سەنىمىن پاش ەتەدى. قازىردە كەلبەتى كۇن سايىن قاتىگەزدەنىپ بارا جاتقان زاماندا قاستەرلى، اياۋلى ۇعىمداردىڭ، جۇرتشىلىق ءۇشىن رامىزدىك ءمانى بار قاستەرلى ورىنداردىڭ جەر بەتىنەن جوعالۋى جاقسىلىقتىڭ نىشانى ەمەس، ارينە. وركەنيەتتى قوعامدا وتكەن كەزەڭدەرمەن، ەلدىڭ تاريحىمەن تىكەلەي ساباقتاس، بۇگىنگى ءھام كەيىنگى ۇرپاقتاردىڭ جادىدان ايىرىلماۋىنا سەبەپكەر قۇندى جادىگەرلەردىڭ بارلىعى كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتالىپ، قايتا تۇلەتىلىپ، جاڭعىرىپ تۇرسا كەرەك. ەندەشە، اقىن جۇرەگىن جانشىعان ورەسكەل ارەكەتتەرگە وقىرماننىڭ دا بويى مۇزداپ، ىشكى قارسىلىعى كۇشەيە بەرمەك.       

ءاربىر ادام، ازامات ءۇشىن ونىڭ جەكە ءارى الەۋمەتتىك ومىرىندە باستى ارنالاردى قۇرايتىن: ىزگىلىك قۇندىلىقتار، باۋىرمالدىق سەزىم، ساعىنىش كۇي، تۋعان توپىراق، تاۋەلسىزدىك، انا ءتىلى، ەل ومىرىندەگى ايتۋلى قۇبىلىستار، وتانىڭمەن ماقتانۋ، زامانداستارىڭنىڭ ەرلىگىن اسپەتتەۋ، ۇلتتىق بولمىسىڭدى بيىكتەتۋ، رۋحتى جاڭعىرتۋ سىندى ۇلى مۇراتتارمەن تاقىرىپتىق جانە مازمۇندىق جاعىنان ۇندەستىك تاپقان دپيلومات، اقىن داۋىربەك دۇيسەباەۆتىڭ «ويانىپ كەتكەن اق ساۋلە» جيناعىنا ەنگەن ولەڭ-جىرلارى وقىرماننىڭ كوڭىل ساۋلەسىن دە جانداندىرىپ جادىراتا تۇسەتىندىگىن ايتقانىمىز ابزال. جىراقتا جۇرسە دە جىر الەمىنىڭ جالىنان قول ۇزبەگەن ارىپتەسىمىزدىڭ جاڭا بيىكتەردەن كورىنە بەرۋىنە كامىل تىلەكتەسپىز!

مۇحتار كارىباي

Abai.kz