بۇگىنگى تاڭدا بۇكىل الەم بەتپە-بەت كەلىپ وتىرعان لاڭكەستىك قىلمىس پەن ءدىني ەكسترەميزم دەرتى ادامزات بولاشاعىنا قاۋىپ توندىرۋدە. الەمدىك ارەنادا يسلام اتىن جامىلىپ، تەرروريستىك پەن زورلىق-زومبىلىق جاسايتىن، جۇيەسىز جاڭا ۇيىمدار كوپتەپ باس كوتەرۋدە. سونىڭ ىشىندە، بارلىق الەم ەلدەرىنىڭ تىنىشتىعى مەن قاۋىپسىزدىگىنە قاتەر ءتوندىرىپ، ۇرەي ۇيالاتقان دايش لاڭكەستىك ۇيىمى بەلسەندى ارەكەت ەتۋدە.

2013 جىلدان باستاپ ء«ال-كايدا» تەرروريستىك توبىنىڭ قۇرىلىمى رەتىندە كوزگە كورىنگەن دايش لاڭكەستىك ۇيىمى 2014 جىلدىڭ ماۋسىمىنان باستاپ يراك جانە سيريا اۋماعىندا حاليفات قۇرىلعانىن جاريالاپ، ابداللا يبراگيم ءال-ءساماريدى ء(ابۋ باكىر ءال-باگدادي) وزدەرىنە حاليف ەتىپ سايلادى.

دايش لاڭكەستىك ۇيىمىنىڭ نەگىزگى ماقساتى تاياۋ شىعىس ەلدەرىنىڭ اراسىنا ىرىتكى سالىپ، ءوز تەرريتوريالارىن مەيلىنشە كەڭەيتۋ. لاڭكەستىك ۇيىم «حاليفات» قۇرامىز دەگەن جەلەۋمەن يراك جانە سيريا ەلدەرىنە ويران سالىپ، ءدىني دۇردارازدىق تۋدىرىپ، جازىقسىز جانداردىڭ قانىن توگۋدە. قازىرگى تاڭدا دايش – تەررورلىق ۇيىمداردىڭ ىشىندەگى ەڭ قاۋىپتىسى. بۇل ۇيىم جاھاندىق جەلىنى پايدالانىپ، ءوز قۇرامدارىن الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرىنىڭ جاستارىمەن تولىقتىرۋدا.

جالپى، حاليفات ورناتۋ يدەياسى ەكسترەميستىك توپتاردىڭ اراسىندا عانا ەمەس، مۇسىلمان ەلدەرىندە استىرتىن ارەكەت ەتەتىن ۇيىمدار اراسىندا دا بەلسەندى ناسيحاتقا يە ەكەنى انىق. ماسەلەن، اۋعانستان مەن وزبەكستاننىڭ تەررورشىل توپتارى بۇرىننان-اق  ورتالىق ازيادا حاليفات ورناتۋ يدەياسىن جۇرگىزۋدە. سوندىقتان دا، دايش ءوز قاتارىن تولىقتىرۋ ءۇشىن كوپ قينالمايتىنى انىق بايقالادى. ونىڭ ۇستىنە، يراك پەن سيرياداعى تەررورشىل توپتار «تاليبان»، «وزبەكستاننىڭ يسلام قوزعالىسى»، «بوكو حارام» ءتارىزدى لاڭكەستىك ۇيىمدارمەن بىرلەسە قيمىلداۋدا. وكىنىشكە وراي، قازىرگى ۋاقىتتا ءدىني ساۋاتسىزدىق سالدارىنان الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرىنىڭ ازاماتتارى دايش سودىرلارىنىڭ قاتارىنا قوسىلۋدا. كەيبىر دەرەك كوزدەرىنە سۇيەنسەك، دايش ۇيىمىنىڭ قۇرامىندا الەمنىڭ كوپتەگەن ەلىنىڭ ازاماتتارى بار. وكىنىشكە وراي، ولاردىڭ قاتارىندا قازاقستاننىڭ ازاماتتارى دا بار ەكەنى بەلگىلى.

سيريا جەرىندە بولىپ جاتقان دايش سودىرلارىنىڭ ءىس-ارەكەتتەرى، سونىڭ سالدارىنان ورتالىق ازيا ەلدەرىنە تونەتىن قاۋىپ-قاتەرلەر وتاندىق ساراپشى-مامانداردى دا بەي-جاي قالدىرمايدى. لاڭكەستەرگە قوسىلىپ، باسقا ەلدە قارۋلى قاقتىعىستارعا قاتىسقان قازاقستان ازاماتىنىڭ كەلەشەگى نە بولماق؟ ەگەر ولار ەلگە ورالسا، بۇگىندە قورقىنىش ۇيالاتىپ وتىرعان قاۋىپتەردى كۇشەيتپەي مە؟ مۇنداي ازاماتتاردىڭ ەلگە ورالعاننان قاۋىپ بولاتىنىن رەسمي ورگاندار دا مالىمدەپ جاتىر. «ولار ەلگە كەلسە، تەرروريزم قاۋپى دە كۇشەيەدى. ويتكەنى، ول جاقتان تاجىريبەسىز ديلەتانتتار ەمەس، كەرىسىنشە، ناعىز سوعىستى كورگەن، ديۆەرسيالىق ارەكەتتەرگە ابدەن قانىق «ارداگەرلەر» ورالادى»، – دەگەن الاڭداۋشىلىق تا جوق ەمەس.

ەندەشە، كورشى مەملەكەتتەردى الاڭداتىپ وتىرعان دايش سودىرلارى ءبىزدىڭ كوڭىلىمىزگە دە كۇدىك ۇيالاتاتىنى انىق. وسى ورايدا ەكسترەميستىك ۇيىمدارعا قارسى ەلىمىزدە پارمەندى شارالار ىسكە اسىرىلىپ جاتقاندىعىن ايتا كەتكەن ورىندى. قازىرگى تاڭدا سىرتتان كەلەتىن قاۋىپكە مەملەكەت تاراپىنان جۇرگىزىپ وتىرعان يدەولوگيالىق كۇرەسىمىز قاۋقارلى دەۋگە بولادى.

وسى ماسەلەلەردى ەسكەرگەن ەلىمىزدىڭ قۇزىرلى ورگاندارى دايش ۇيىمى استانا قالاسى، ەسىل اۋداندىق سوتىنىڭ شەشىمىمەن 2015 جىلدىڭ 15 قازانىندا تەرروريستىك ۇيىم رەتىندە تانىلىپ، ونىڭ ەل اۋماعىنداعى قىزمەتىنە تىيىم سالدى. بۇل – دەر كەزىندە قابىلدانعان دۇرىس شەشىم.

مەملەكەت باسشىسى قازاقستان حالقىنا جاسايتىن ءار جىلعى جولداۋىندا جانە «ماڭگىلىك ەل – قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق يدەياسى» جوباسىندا ەلدىڭ ەكونوميكالىق جاعدايىمەن قوسا ءدىن ماسەلەسىنە ايرىقشا كوڭىل بولەدى. ءبىز – كوپ ۇلتتى زايىرلى مەملەكەتپىز، سوندىقتان ىشكى ءدىني تۇراقتىلىق پەن كونفەسسياارالىق كەلىسىمنىڭ، سىرتتان كەلەتىن ءدىني تەرروريزم مەن ەكسترەميزمگە قارسى تۇرۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن  ەرەكشە باسا ايتادى. ەندەشە ۇلت بولىپ، مەملەكەت بولىپ قوعامدى جانە بولاشاق ۇرپاعىمىزدى ءدىن اتىن جامىلعان كەراعار ۇيىمداردىڭ ىقپالىنان ساقتاۋ – بارشامىزدىڭ مىندەتىمىز.

تەرروريزم يدەولوگياسىنىڭ تارالۋىن الدىن الۋداعى نەگىزگى قۇرالدىڭ ءبىر – قوعامنىڭ ءدىني ساۋاتتىلىعى. دىندەر تاريحى، ونىڭ قوعامداعى ءرولى تۋرالى اقپاراتتى جەتكىزۋ جۇمىسىندا، ەڭ الدىمەن، مەكتەپتەردە جانە جوو-دا ءدىنتانۋ ءپانى وقۋلىقتارى مەن مامانداردىڭ ساپاسىنا ەرەكشە كوڭىل ءبولىنۋ كەرەك. سونداي-اق، ۋاكىلەتتى ورگاندار جاساپ جاتقان جۇمىستارمەن بىرگە مەشىت يمامدارىنىڭ دا بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ – كەزەك كۇتتىرمەيتىن قاجەتتىلىك.

تولەۋ عيبادات, قر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى مادەنيەتتەر مەن دىندەردىڭ حالىقارالىق ورتالىعىنىڭ اقپاراتتىق-تالداۋ ءبولىمىنىڭ اعا ساراپشىسى

Abai.kz