بيىلعى جىلدىڭ تامىز ايىنداعى قازاقستاندىق ۇلتتىق ۆاليۋتا باعامىنىڭ قۇلدىراۋى ەلدەگى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاعدايدىڭ شىنايى كورىنىسىن اشىپ بەردى جانە  ەكونوميكا كەز-كەلگەن ۇلتتىق مەملەكەتتىڭ الەمدىك قاۋىمداستىقتاعى ورنى مەن كەلەشەگىن ايقىندايتىن بىردەن ءبىر باستى فاكتور ەكەنىن ەسىمىزگە سالدى.  

جەكەلەگەن  جەتىستىكتەرىن (تۇرعىنداردىڭ ءال-اۋقاتى ارتتى، ماتەريالدىق تۇرمىس دەڭگەيى كوتەرىلدى جانە ت.س.س.) جوققا شىعارماساق تا، ەگەمەندىكتىڭ وسى جيىرما ءتورت جىلىندا بىرجاقتى جۇرگىزىلگەن، تۇتاستاي دەرلىك شيكىزاتباعدارلى ەكونوميكالىق ساياسات سالدارىنان قازاقتىڭ ۇلتتىق مەملەكەتى ءدال بۇگىنگى سىن ساتىنە كەلىپ تىرەلدى. وسىعان بايلانىستى الداعى ۋاقىتتا قازاق ەلىن اسا كۇردەلى ەتنوترانسفورماتسيالىق ۇدەرىس كۇتىپ تۇر جانە ونىڭ ەكى جولى بار:  قازاقتىڭ ۇلتتىق مەملەكەتى بولىپ ساقتالىپ قالۋ نەمەسە سەپاراتسياعا ۇشىراۋ – ەكى نەمەسە بىرنەشە مەملەكەتتىڭ بولشەكتەپ الۋى. ەلدەگى بۇكىل ۇدەرىستەر قوعامداعى باستى سالا – ۇلتتىق ەكونوميكا كەرى كەتە مە، جوق الدە وزگەشە سەرپىنمەن داعدارىستان شىعا الا ما – وسىعان تىعىز بايلانىستى.

ۇلتتىق مەملەكەتتە بارلىق سالا ۇلتتىق مۇددەگە نەگىزدەلىپ، سوعان سايكەس باعىتتا دامۋى زاڭدى قۇبىلىس. جالپى «ۇلت» ۇعىمى تاريحي  قالىپتاسقان تەرريتورياسى بار، ۇرپاقتار ساباقتاستىعىمەن بىرىككەن، مىنەز-قۇلقى، پسيحيكاسى ۇقساس، مادەنيەتى مەن ءتىلى ءبىر، وزىندىك اتاۋى بار  ادامداردىڭ جيىنتىعىن قۇرايدى.  ال، يندۋستريالدى داۋىردە ۇلت دەگەنىمىز ەڭ الدىمەن الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق، مادەني-ساياسي جانە رۋحاني قاۋىم. بىركەلكى مادەنيەت ۇلگىلەرىن تۇتىناتىن، ءوزارا ەكونوميكالىق بايلانىسپەن بىرىككەن مۇنداي قاۋىمنىڭ تىرشىلىگىندە ەكونوميكالىق فاكتورلار ۇلكەن ءرول اتقارادى.  قوعام  دامۋىنىڭ قوزعاۋشى، شەشۋشى كۇشى رەتىندە ەلدەگى ەكونوميكالىق جۇيەنىڭ سيپاتى بارلىق سالاداعى (ساياساتتان باستاپ، الەۋمەتتىك احۋال، تۇرمىس-تىرشىلىك، دۇنيەتانىم جانە ت.ب.) وزگەرىستەردى ايقىندايدى. حالىقتىڭ الەۋمەتتىك توپتارعا، جىكتەرگە ءبولىنۋىنىڭ نەگىزى دە وسىندا جاتىر. قوعام ءبىرتۇتاس الەۋمەتتىك جۇيە بولعاندىقتان، ءبىر سالاداعى وزگەرىس، جاعىمدى الدە جاعىمسىز بولسىن، باسقا سالاداعى وزگەرىسكە مىندەتتى تۇردە الىپ كەلەدى. ەلىمىزدەگى ەكونوميكالىق جۇيەنىڭ السىزدىگىن دالەلدەيتىن ءبىر فاكتى، - تاياۋدا عالامتوردا قازاقستان الەمدەگى كەدەيشىلىك جايلاعان ەلدەر قاتارىنا كىرەتىنى جايلى اقپارات تارادى. شەت ەلدەرمەن سالىستىراتىن بولساق،  كەدەيلىك شەگى دامۋشى ەلدەر ءۇشىن – كۇنىنە ءبىر ادامعا 1 $, شىعىس ەۋروپا  – 4 $, دامىعان نارىقتىق ەلدەردە – 14,4 اقش دوللارى. دامۋشى ەلدەر قاتارىنداعى قازاقستاندا رەسمي ستاتيستيكا بويىنشا جارتى ميلليون تۇرعىن كەدەيشىلىكتە ءومىر سۇرۋدە. ال، قازاقستاندىقتاردىڭ 44%-ى ەڭ قاجەتتى زاتتاردى عانا ساتىپ الۋمەن شەكتەلەدى.

وسى ىسپەتتى كەرەعار كورىنىستەردىڭ سەبەپتەرىن  ىزدەۋدەن تۋعان سانالۋان سۇراقتار ءاربىر قازاقستاندىقتى مازالايتىنىنا كۇمان جوق. دامىعان وزىق ەلدەر تاجىريبەسىنە زەر سالساق، ولاردىڭ ءبارى ەڭ الدىمەن وسى دارەجەگە عىلىمي ءبىلىم مەن ءوندىرىس اراسىنداعى بايلانىستى جولعا قويۋدىڭ ارقاسىندا جەتكەنىن بايقايمىز. بۇل نەگىزىنەن باسقارۋدى، ۇيىمداستىرۋدى جەتىلدىرۋدىڭ ناتيجەسى. سول سەبەپتى قازىرگى تاڭدا الەمدىك ەكونوميكالىق دەرجاۆالار مەن ءۇشىنشى الەم ەلدەرىنىڭ دامۋ دەڭگەيى تىم الشاق: باتىس ەلدەرى پوستيندۋستريالدىق قوعامدا، نانوتەحنولوگيالار داۋىرىندە ءومىر ءسۇرىپ جاتسا، قازاقستان دەڭگەيلەس دامۋشى ەلدەر يندۋستريالدىق قوعامدى ەندى قۇرۋ ۇستىندە.  ەلىمىز نارىقتىق قاتىناستارعا قادام باسقالى جيىرما جىلدان اسسا دا وسى جۇيەگە ساي كەلەتىن شارۋاشىلىقتى جۇرگىزۋ تاسىلدەرى، باسقارۋ، تۇرعىنداردىڭ ءومىر سالتى مەن مىنەز-قۇلقى، ءىس-ارەكەتى، قىسقاسى، راتسيونالدىق قاسيەتتەر باسىمدىق الا الماي وتىر. اسىرەسە، ەركىن نارىقتىڭ باستى جەتىستىگى – ونەركاسىپ ونىمدەرىن ەركىن الماسۋعا قول جەتكىزە الماي كەلەمىز.

دۇنيە جۇزىندەگى وتىن-شيكىزات نارىعىنداعى قۇبىلمالى احۋال ەكونوميكاسى شيكىزات قۇنىنا تاۋەلدى قازاقستان ءتارىزدى ەلدەرگە جاقسىلىق اكەلمەيتىنىنە كوزىمىز جەتىپ بولدى. جۇرگىزىلىپ وتىرعان رەفورمالارعا قاراماستان، قازاقستان ءالى دە شيكىزاتتىق باعىتتان ارىلا الماي-اق كەلەدى. كوپتەگەن  سالالاردى جەمقورلىق جايلاۋى سەبەپتى بىلىكتى كادرلار شەتتەتىلىپ، ونىڭ ورنىنا كەزدەيسوق ادامداردىڭ ەنىپ كەتۋى دە دامۋدى تەجەپ وتىر.

يندۋستريالاندىرۋ،  ەكونوميكانى ءارتاراپتاندىرۋ باعدارلامالارى تولىققاندى ىسكە قوسىلماي، ءوندىرىس دەڭگەيىنىڭ ارتتا قالۋى قاۋىپتى ءۇردىس الدى. ءالى كۇنگە ءسوز جۇزىندە قالىپ كەلە جاتقان عىلىميقامتىمدى ەكونوميكا قۇرۋ –  ءوندىرىس پەن عىلىمدى تىعىز ۇشتاستىرۋ ءۇردىسى ءبىلىم مەن عىلىمنىڭ باستى وندىرگىش كۇش رەتىندەگى قىزمەتىنىڭ الدىڭعى ورىنعا شىعۋىنا نەگىزدەلەتىنى ەسكەرىلمەي كەلەدى.

جالپى يندۋستريالدىق قوعام بىرلىككە، جەتىستىكتەردى ىنتالاندىرۋعا جانە قوعام مۇشەلەرىنىڭ ۇيىمشىلدىعى مەن ەرىكتى كووپەراتسياسىنا نەگىزدەلۋى ءتيىس. مۇنداي قوعام ەرىكتى كەلىسىمدى قاتىناستارمەن جانە جالپىعا ورتاق  مورالمەن بىرىگەدى. ۇكىمەتتىڭ ءرولى شەكتەۋلى. جاڭا داۋىردە «ەڭ مىقتى قوعامدار وزىپ شىعادى، ال ءالسىز قوعامعا جويىلۋ قاۋپى ءتان. بۇل پروتسەستىڭ ناتيجەسى – قوعامنىڭ تۇتاستاي بيىك دەڭگەيگە بەيىمدەلۋى» (گ.سپەنسەر). الايدا قازاقستاندىق ەكونوميكالىق ساياساتتىڭ بۇل ەرەجەلەردى ەسكەرمەۋى، ىقتيمال قايشىلىقتار مەن قيىنشىلىقتاردى بولجاۋعا قابىلەتسىزدىگى تۇتاس ءبىر الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جۇيەنىڭ داعدارىسقا ۇشىراۋىنا اكەپ سوقتى. بۇگىنگى قوعامدا شەشىمىن تاپپاي وتىرعان ءتۇرلى سالاداعى ماسەلەلەردىڭ  كوپتىگى دە ءدال وسى جۇيە ىشىندەگى كەمشىلىكتەردەن پايدا بولعانى انىق. سان-سالالى باعدارلامالار ارقىلى ءوندىرىستى دامىتۋعا كوپ كوڭىل بولىنگەنمەن دە، ونىڭ بارلىعى سوڭىنا دەيىن جەتكىزىلمەۋى، ناتيجەسىزدىگى وسى رەفورمالاردىڭ تيىمدىلىگىنە دەگەن حالىقتىڭ سەنىمىنە سەلكەۋ ءتۇسىردى.

قازاقستانداعى ەكونوميكالىق داعدارىس ماسەلەسى بۇگىنگى تاڭدا قوعامنىڭ بارلىق دەڭگەيىندە، ءتۇرلى ساحنالاردا، الەۋمەتتىك جەلىلەردە، باق-تا، لاۋازىمدى تۇلعالاردىڭ وتىرىستارىندا تالقىلانۋدا، - بۇل ونىڭ مويىندالعانىن بىلدىرەدى. ەندى بۇل ءتۇيىندى ماسەلەنى جابۋلى قازان كۇيىندە قالدىرماي،  تاعدىرىن وڭ شەشۋ ماڭىزدى. كەرىسىنشە جاعدايدا، ياعني بۇل ماسەلەنىڭ لەگيتيمدىلىككە يە بولماۋى، رەسمي تۇردە نازار اۋدارىلماۋى بالاما ۇسىنىستاردىڭ تۋىنا، قايشىلىقتارعا، الەۋمەتتىك شيەلەنىسكە يتەرمەلەۋى ابدەن مۇمكىن. داعدارىس كەزىندە كۇنكورىس شەگىندە ءومىر ءسۇرىپ جاتقان تۇرعىنداردىڭ الەۋمەتتىك جاعدايى مۇلدەم قۇلدىراپ، ناشارلاۋعا بەت الادى. ال، الەۋمەتتىك شىڭىراۋداعى نەمەسە پەريفەرياداعى  توپتاردىڭ ۇنەمى شيەلەنىس پەن قايشىلىق كوزىن قۇرايتىنى بەلگىلى.  ەل ءۇشىن ماڭىزدى ستراتەگيالىق مىندەتتەردىڭ ورىندالماۋى،  رەسۋرستاردىڭ كولەڭكەلى ەكونوميكادا شوعىرلانۋى، بيلىكتىڭ ءارتۇرلى دەڭگەيىندە كەزدەسەتىن جەمقورلىق كورىنىستەرىنىڭ جويىلماۋى،  الەۋمەتتىك تەڭسىزدىكتەن تۋعان ءتۇپسىز تەرەڭ شىڭىراۋ ىشكى تىنىشتىقتى بۇزىپ، نارازىلىقتاردى ورشىتە كەلە، الەۋمەتتىك شيەلەنىستىڭ كۇشەيە تۇسۋىنە، راديكالدىق كوڭىل كۇيدىڭ، اقىر اياعىندا نەشە ءتۇرلى ەكسترەميستىك ۇيىمداردىڭ پايدا بولىپ، باس كوتەرۋىنە قولايلى جاعداي تۋعىزادى، - مۇنى  ءارتۇرلى ىشكى جانە سىرتقى تەرىس كۇشتەردىڭ پايدالانۋى ۇلتتىق مەملەكەتتىلىكتىڭ تامىرىنا بالتا شابۋى ىقتيمال. كەرىسىنشە، - قوعام مۇشەلەرىنىڭ ءال-اۋقاتى، تۇرمىس-تىرشىلىگى جوعارى بولعان سايىن، الەۋمەتتىك تۇراقتىلىق، تىنىشتىققا دا سەنىم مول.

عالىمدار  ءاربىر ەلدىڭ ەكونوميكالىق جۇيەسىنىڭ سيپاتى، دامۋ دەڭگەيى مەن سول ەلدەگى باسقارۋ ءتيپى ءوزارا تىعىز بايلانىستى دەپ ەسەپتەيدى. وسىعان وراي الەم ەلدەرىندەگى دەموكراتيا دەڭگەيىن بىلدىرەتىن يندەكس (The Democracy Index) بويىنشا قازاقستان اۆتوريتارلىق رەجيممەن باسقارىلاتىن ەلدەردىڭ قاتارىنا كىرەدى، بۇل رەيتينگتە ەلىمىز 142-ورىندا تۇر (ايتالىق، قىرعىزستان 106-ورىندا، ارالاس رەجيم). مىسالى، دەموكراتيا قاعيدالارىن قاتاڭ ۇستاناتىن ەلدەر جاڭا عاسىردا نانوتەحنولوگيالارعا نەگىزدەلگەن 6-ۋكلادتا ءومىر سۇرسە، قازاقستان ونەركاسىپتىك وندىرىستەگى 4-ۋكلادقا جاڭا كەلىپ كىردى. مۇنىڭ ءوزى بۇكىل قوعامنىڭ تۇبەگەيلى وزگەرەتىن كەزى كەلگەنىنىڭ بەلگىسى. بۇل ءۇشىن قازاقستاندىق ەكونوميكانىڭ دامۋ الەۋەتى شيكىزاتتىق پاراديگمادان باس تارتىپ، زياتكەرلىك ەكونوميكاعا باعىت الۋى،  نارىقتىق جۇيەنى  جاعىمدى كۇشكە –  قوعام ۇيلەسىمى مەن بىرىگۋىنىڭ، ءتارتىپتىڭ كوزىنە اينالدىرۋى وڭ ناتيجەلەرگە جەتكىزەتىن بىردەن ءبىر جول.

بىرىگۋگە قاتىستى بىرەر ءسوز: قازىرگى زامانعى وركەنيەتتىك پاراديگما تۇرعىسىنان قاراعاندا ۇلت ۇعىمى ءتىل، مادەنيەت، تەرريتوريا، سالت-ءداستۇر بىرلىگىمەن قوسا عىلىم مەن ءبىلىم دەڭگەيى، ەلدىڭ تەحنيكالىق دامۋ دارەجەسىن قامتيدى. ۇلت ۇعىمى ءحىح عاسىردان، يندۋستريالدى قوعامنىڭ پايدا بولۋىمەن قاتار قولدانىلىپ كەلە جاتقانىن ەسكەرسەك، قوعامنىڭ نىعايۋى، گۇلدەنۋى – ۇلت-مەملەكەتتىڭ ساقتالۋىنىڭ العىشارتى. ۇلتتىق مەملەكەتتىڭ دامۋىنىڭ ءاربىر كەزەڭىندە بەلگىلى ءبىر فاكتورلار جەتەكشى ءرول وينايدى، - بۇل بۇگىنگى قازاق قوعامى ءۇشىن قازىرگى شىنايى ەكونوميكالىق جاعدايدى دۇرىس قابىلداپ، سوعان سايكەس ارەكەت ەتۋدەن كورىنىس تاۋىپ وتىر. وسى تۇرعىدا امەريكالىق ەكونوميستەر ك.ماككونەلل مەن س.بريۋ ەكونوميكالىق ساياسات ۇعىمىنا «پروبلەمانى تۇزەتۋ نەمەسە ونىڭ پايدا بولۋىنىڭ الدىن الۋدى ماقسات تۇتاتىن ءىس-ارەكەتتەر باعىتى» دەگەن انىقتاما بەرىپتى. قازاقستاندىق ەكونوميكانىڭ الدىندا دا قازىرگى كەزەڭدە داعدارىستان شىعۋدىڭ امالدارىن ىسكە اسىرۋ، ەركىن نارىق قۇرۋ ارقىلى تۇراقتى ەكونوميكالىق وسىمگە قول جەتكىزۋ، حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن كوتەرۋ مىندەتتەرى تۇر. نەمىستىڭ بەلگىلى ەكونوميسى ف.نويمارك تا مەملەكەتتىك بيۋدجەتتىڭ اتقاراتىن فۋنكتسيالارىنىڭ اراسىندا قارجىلىق-ساياسي، ساياسي، ەكونوميكالىق-ساياسي مىندەتتەرىن ايرىقشا اتاپ وتەدى. بيۋدجەتتىڭ ساياسي فۋنكتسياسىنىڭ كومەگىمەن مەملەكەت الەۋمەتتىك-تاپتىق جانجالداردىڭ، شيەلەنىستەردىڭ ءورشۋىن توقتاتا الادى، ىمىراعا جول اشادى،  الەۋمەتتىك تۇراقتىلىققا قول جەتكىزەدى.

تاعى ءبىر كورنەكتى سوتسيولوگ-ەكونوميست كارل پولاني ءوزىنىڭ تاريحي-ەكونوميكالىق «ۇلى ترانسفورماتسيا» زەرتتەۋىندە ساياسي-الەۋمەتتىك ۇدەرىستەرگە سيپاتتاما بەرە وتىرىپ، «نارىقتىق ەكونوميكا مەن ۇلتتىق مەملەكەتتى جەكەلەي ەمەس، كەرىسىنشە ءبىرتۇتاس قۇبىلىس رەتىندە قاراستىرۋ قاجەت» دەپ تۇجىرىمدايدى.  مەملەكەت دامىعان سايىن ەكونوميكالىق ۇدەرىستەر دە قوعامنىڭ باسقا سالالارىنان وقشاۋلانباي، ولارمەن تىعىز بايلانىستا دامۋى ءتيىس.  نارىقتى ءوز ەركىنە جىبەرە سالۋعا بولمايدى، بۇل اپاتتارعا الىپ كەلەدى. مەملەكەت قوعامدى باعانىڭ قۇلدىراۋى جاعدايىندا نارىقتان قورعاۋ تەتىكتەرىن قۇرۋى ءتيىس.

وسى تۇرعىدا دامۋ جونىندەگى حالىقارالىق ينستيتۋتتار الەمنىڭ ءتۇرلى ەلدەرىنىڭ ەكونوميكاسىن قالىپتاستىرۋدا «جەرگىلىكتى ەرەكشەلىكتەردى» قولدانۋدى ۇسىنادى، - ءوزىنىڭ دامۋ ەرەكشەلىگىن قاتاڭ باسشىلىققا الماعان ۇلت-مەملەكەت ۇزاق ءومىر سۇرە المايدى. وسى رەتتە بۇكىل ەكونوميكالىق ءىس-شارالاردىڭ ۇلتتىق، مەملەكەتتىك، الەۋمەتتىك استارى بار ەكەندىگىن قاپەردە ۇستاۋ ءبىز ءۇشىن اسا قاجەت. مۇنداعى باستى يدەيا ەكونوميكالىق ساياساتتى جۇزەگە اسىرۋدا باسقا ءبىر ەلدە تابىسپەن جۇزەگە اسقان دايىن رەفورمالاردى كوشىرىپ الۋ ۇنەمى وڭتايلى بولا بەرمەيتىنىنە كەلىپ تىرەلەدى. ال دەربەس دامۋ باعىتىن تاڭداۋ ءۇشىن قابىلدانعان ۇزاق مەرزىمدىك ستراتەگيا سول ەلدىڭ تەرەڭدە جاتقان ارتىقشىلىقتارىنا، ونىڭ تاريحى مەن مادەنيەتىنە نەگىزدەلۋى ءتيىس. وعان قوسا بۇل ستراتەگيا حالىقارالىق نارىقتارعا شىعا الاتىنداي ءتاسىلدى ىزدەستىرۋى جانە تالانتتى ادامداردى، ياعني ادام كاپيتالىن ءتيىمدى قولدانا ءبىلۋى مىندەتتى. 

تاريحتىڭ جازۋىمەن وتكەن جۇزجىلدىقتا ەلىمىزگە ءتۇرلى ۇلت وكىلدەرى كەلىپ قونىستاندى، قازاقستان كوپۇلتتى مەملەكەت دەپ سانايمىز. البەتتە، بۇل داۋىردە وقشاۋ ءومىر سۇرەتىن، ءبىر عانا ۇلتتان قۇرالعان مەملەكەت جوققا ءتان. سوندىقتان، ءوز بولاشاعىن قامتاماسىز ەتكىسى كەلگەن ءاربىر ۇلتتىق مەملەكەت ەل قۇرامىنداعى دياسپورا وكىلدەرىنە مادەني-تىلدىك مۇمكىنشىلىكتەر بەرۋمەن قاتار، ولاردى مەملەكەتقۇرۋشى ۇلت توڭىرەگىنە توپتاستىرۋ، ءسىڭىرىپ الۋ ۇدەرىسىن ۇزدىكسىز جۇرگىزە بەرۋى مىندەتتى. بۇل ۇدەرىستىڭ تاعى ءبىر قىرى بار، -  قازىرگى داعدارىس كەزەڭىندە قازاقستاندىقتاردىڭ بىرلىگى مەن ىنتىماعى شىن مانىندە سىناققا تۇسكەلى تۇر، ويتكەنى كەز-كەلگەن قوعامدىق ماسەلە وقشاۋ شەشىلمەيدى، ول ۇجىمدىق ارەكەت ەتۋدىڭ ناتيجەسى بولىپ تابىلادى. مادەنيەتى مەن قۇندىلىقتارى ورتاق، ءتىلى ءبىر، مۇددەسى ءبىر، كونسوليداتسيالانعان قاۋىم كەز-كەلگەن قيىندىقتى ەڭسەرۋگە قابىلەتتى. وسى تۇستا ەكونوميكالىق داعدارىستى پايدالانىپ، ودان شىعۋدىڭ جولدارىن قازاقستاندىق قوعامدى ءبىرتۇتاستاندىرۋدىڭ  ءادىسى رەتىندە قولدانۋ، ۇلتتىڭ ۇيىتقىسى ەتۋگە تىرىسۋ، توپتاسۋعا جەتەلەۋ ەل مۇددەسىنەن تۋعان قاجەتتىلىك. ۇلت ىسىندە ۇساق-تۇيەك جوق. ەكونوميكالىق فاكتور ۇلتتىق سانا-سەزىمنىڭ نىعايۋىنا يدەولوگيالىق فاكتوردان كەم ەمەس ىقپال ەتە الاتىن قۇبىلىس.

مادەنيەت پەن ءتىل بىرلىگى ارقىلى بىرتەكتىلەنگەن قوعام مۇشەلەرى ءوز مۇددەسىن ۇلت-مەملەكەتتىڭ بولاشاعىمەن ۇشتاستىرۋعا ۇمتىلۋى ءۇشىن وسى تەرريتوريادا ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ءاربىر تۇرعىن ءوزىنىڭ، بالا-شاعاسىنىڭ، ۇرپاقتارىنىڭ ءال-اۋقاتى، يگىلىگى وسى مەملەكەتتىڭ گۇلدەنۋىمەن، نىعايۋىمەن عانا قامتاماسىز ەتىلەتىنىن سەزىنۋدەن تۋادى. ۇلتتىق مەملەكەتسىز ۇلت تا ءومىر سۇرە المايتىنى ايدان انىق. ۇلت-مەملەكەتتىڭ قالىپتاسۋى مەن نىعايۋى، ۇلت قۇرىلىسى ۇزدىكسىز جۇرە بەرەتىن، ەشقاشان توقتامايتىن ۇدەرىس، - ۇلت تا وزىندىك ءتولتۋما بەينەسىن جوعالتپاي ساقتاۋى ءۇشىن ءوز مەملەكەتىمەن بىرگە جاساسىپ، دامىپ، ورتاعا بەيىمدەلىپ وتىرادى. ال وسى جولدا كەزدەسكەن قيىندىقتار مەن كەدەرگىلەردى جويىپ وتىرماسا، ۇلت-مەملەكەت ىدىرايدى. ءسويتىپ، رۋحى السىرەگەن، بىرلىگى، ىنتىماعى ناشار، جاسامپازدىعى (كرەاتيۆتىلىگى) جوق حالىق وزگە وزىق جۇرتتار پايدالاناتىن ەتنوگرافيالىق ماتەريال ەسەبىندە بولادى.

ەكونوميكانىڭ دامۋى مەملەكەتتىڭ الەمدىك قاۋىمداستىقتاعى باسەكەگە قابىلەتتىلىگى دەڭگەيىن عانا ەمەس، اسىرەسە ونىڭ ۇلت-مەملەكەت رەتىندەگى تۇراقتى دامۋىن ايقىندايدى. بۇل قازىرگى تاڭدا  قازاقستاننىڭ مەملەكەت رەتىندە ساقتالىپ قالۋىنىڭ باستى شارتتارىنىڭ ءبىرى.

دينا يمامباەۆا

Abai.kz