ەستە جوق ەسكى زاماننان باستاپ  جاقسىلىق پەن جاماندىق، ادالدىق پەن ارامدىق، شىندىق پەن وتىرىك، دارىندىلار مەن دارىنسىزدار جارىسا عۇمىر كەشىپ كەلەدى. قايسىسى وزدى، جەڭىستىڭ تۋىن كوتەرەر مارە قاي جەردە؟  جالىنان ۇستاتپايتىن مىنا جالعان دۇنيەدە بۇل ساۋالدىڭ جاۋابىن ەشكىم ءدوپ باسىپ ايتا قويماس. قيامەت ساعاتى سوققان كەزدە عانا ءار پەندە ءوز تاعدىر  تارازىسىنا تارتىلىپ، ءوز مارەسىن انىقتايدى. مىنە سول ساتتەردە ەزۋىڭ ەرمەن تاتىپ، تىزەڭ قالتىراپ، كوكىرەگىڭدى قىلتاناق تەسكەندەي كۇي كەشۋدەن ساقتاسىن. ساقتانىپ ءجۇرمىز بە؟ قىرىق كۇنشىلىك ءشولدى باسىپ وتەتىنىن بىلە تۇرا جارىم تورسىق سۋ الا شىققان سورماڭدايدىڭ كەبىن كيىپ جۇرگەن جوقبىز با؟ وسىندايدا ءبىر مىسال ەسكە تۇسەدى.

دۇنيە جالعاننان ءجۇزىپ ءجۇرىپ قانعان،ورىپ ءجۇرىپ تويعان، از كۇندىك داۋلەت، از جىلدىق داۋرەننىڭ بۋىنا ءپىسىپ، كەكيىپ سويلەپ،كەردەڭدەپ اياق باساتىندار كۇندەلىكتى ومىردە كوپتەپ كەزدەسەدى. ءبوسىپ ىشكەنىنە، كۇيسەپ جەگەنىنە، قول استىنداعىلاردى  تىزەسىنە سالىپ تىزەرلەتىپ، ومىراۋعا سالىپ وپىرىپ جىبەرەر وجارلىعىنا ءماز بولىپ جۇرگەندەر دە بار. كۇندەردىڭ كۇنىندە  سولاردىڭ ءبىرى تۇراقسىز جاردان ءتۇڭىلىپ، تۇرلاۋسىز دوستان ايىرىلىپ، ءفاني تىرلىكتەن بەزىپ ءومىرىنىڭ ءمانىن جوعالتادى. كەشە عانا سەركەنىڭ داۋىن اتان وگىز بەرىپ ساتىپ الاتىن پالەقور تىرلىگى تاتىمسىز، ىستەرى قۇنسىز بولىپ، ءومىر شۋاعىنىڭ اراسىندا ءولىم  ساۋلەسىنىڭ قاتار جۇرەتىنىن ساناسىمەن سارالايدى. سابا ءتۇبى سارقىندى جاسى قالعاندا بار عۇمىرى شايتاننىڭ شىركەۋىندە،  مالعۇننىڭ مەشىتىندە وتكەنىن تۇسىنەدى. تۇسىنەدى دە قايتسەم ارمانىم ىشىمدە، بارماعىم تىسىمدە كەتپەيدى دەپ  كەشەگى شىرماۋىقتاي شىرمالعان كۇنشىلدىگى مەن كەكشىلدىگىنەن تۋىنداعان جاماندىقتارىن جويۋ جولدارىن ويلاستىرا باستايدى. كوپ دۇنيەنى وي ەلەگىنەن وتكىزىپ اقىرىندا  بەتتىڭ ارىن بەلگە بۋىپ، قۇرىعى جەتكەن جەرگە دەيىن قولىن سوزىپ جيعان بار بايلىعىن جاقسىلىق جولىنا جۇمساماقشى بولادى. جارلىنى جەتىستىرەمىن، كەمدى تەڭەستىرەمىن دەگەن سوڭعى تىلەك ارمانىن جولباسشى ەتىپ ىسكە كىرىسەدى. قالتاسىنىڭ ءتۇبى كورىنگەنشە قايىرىمدىلىق كورسەتە ءجۇرىپ بار جاقسىلىقتارىن جاريا ەتۋدى دە ۇمىتپايدى. الەۋمەتتىك جەلىلەرمەن، جەرگىلىكتى تەلەارنالاردا  جومارتتىعى ايتىلعاندا اڭىزداي، ەستىلگەندە ەرتەگىدەي  ءدۇمپۋى كۇشتى ، دابىرى باسىم دۇنيەگە اينالادى. بىراق جۇرەگىنىڭ تازارعانىن، ءومىرىنىڭ وزگەرگەنىن سەزىنبەيدى. كۇندەردىڭ كۇنىندە كوشەدە كەتىپ بارا جاتقان ءبىر كىسىنىڭ تۇيمەسى ءۇزىلىپ تۇسكەنىن بايقاپ قالادى. «قويشى، تۇيمەدە تۇرعان نە جاقسىلىق بار دەيسىڭ، باسقا دا تۇيمەلەرى جەتكىلىكتى عوي » دەپ جۇرە بەرمەكشى بولادى دا، سوڭعى ساتتە كارى دەنەسىن سىقىرلاتىپ جەردەگى تۇيمەنى ءيىلىپ الادى دا،  الگى كىسىنى قۋىپ جەتىپ قولىنا ۇستاتادى. كوپ ۇزاماي ءفاني دۇنيەمەن قوشتاسىپ،  باقيلىق بولادى.  سۇراق جاۋاپ باستالادى. الدىنا ۇلكەن تارازى قويىلىپ سول جاعىنا بارلىق جاماندىقتارى جينالادى. ال وڭ جاعى بوس. تارازىنىڭ سول جاعى باسىلىپ بارا جاتقان كەزدە وڭ جاعىنا ءبىر پەرىشتە تۇيمەنى سالادى دا جاقسىلىقتىڭ تارازىسى باسىمداۋ بولىپ شىعادى. «مىنا جالعىز تۇيمە مەنىڭ بارلىق جاماندىقتارىمدى باسىپ كەتتى. بىراق مەنىڭ باسقا دا جاساعان جاقسىلىقتارىم كوپ ەدى عوي، ولار نەگە كورىنبەيدى» دەپ سۇرايدى . سوندا «سەن جاساعان جاقسىلىقتارىڭنىڭ بارلىعىن ماقتان  قىلىپ جاريا ەتتىڭ، سوندىقتان ولار جويىلدى. ال تۇيمەنى ۇمىتىپ كەتتىڭ، ول سەنى توزاق وتىنان ساقتاپ قالدى» دەگەن ەكەن. ارينە، بۇل اڭىز اڭگىمە. دەگەنمەندە وسى اڭىزدىڭ نەگىزىندە مۇحامەد پايعامبارىمىزدىڭ /س.ع.س/ «وڭ قولىڭ بەرگەن ساداقانى سول قولىڭ بىلمەي قالسىن» دەگەن ەسكەرتۋى، «جاقسىلىق جاساساڭ – جاسىر، جاقسىلىق كورسەڭ – اسىر» دەگەن ۇلتتىق تاربيەمىز جاتقان جوق پا؟ وتكەنگە كوز جۇگىرتسەك ساحابا، تابيعيندەر باسقا جۇرتتىڭ ەمەس، العان ادامنىڭ ءوزى ساداقانى كىم بەرگەنىن بىلمەي قالۋىن قالاعان. ساداقا ەتكەن نارسەنى بوساعاسىنىڭ الدىنا قالدىرىپ، ەسىكتەرىن قاعىپ قانا كەتە بارعان.  قاسيەتتى قۇراندا دا: «ەگەر ساداقانى (زەكەت، سول سياقتى قايىرلى ىستەر) جاريا بەرسەڭدەر، قانداي جاقسى. ەگەر ونى پاقىرلارعا جاسىرىپ بەرسەڭىزدەر، بۇل سەندەر ءۇشىن ودان دا جاقسى. بۇل سەبەپتەن، اللا كۇنالارىڭدى جاسىرادى. سونداي – اق، اللا ىستەگەندەرىڭدى تولىق ءبىلۋشى» («باقارا» سۇرەسى، 271 – ايات), – دەلىنگەن. باسقالارعا جۇعىستى، ۇعىستى بولسىن، بىرەۋلەرگە وي سالسىن دەگەن ماقساتتا جاريا بولعانى جاقسى، بىراق سول جاقسىلىعىڭدى قايتالاپ ايتىپ ماقتان رەتىندە كورسەتۋ رياعا اينالادى، ساۋابى شايىلىپ، ادام كۇناعا باتۋى دا مۇمكىن. پايعامبارىمىز (س.ع.س.) بۇل جايىندا: «مەنىڭ سەندەر جايىندا ەڭ قورقاتىن نارسەم – كىشى شيرك (سەرىك قوسۋ)»، – دەگەن. ساحابالار: «كىشى شيرك دەگەن نە؟»، – دەگەندە، ول (س.ع.س.): «جۇرتقا كورسەتۋ ءۇشىن امال جاساۋ»، – دەپ جاۋاپ بەرگەن.  وكىنىشتىسى وسىنداي حاديستەردى ۋاعىزداپ جۇرگەن مەشىت قىزمەتكەرلەرى قايىرىمدىلىق شارالارىن الەۋمەتتىك جەلىلەردە، جەرگىلىكتى اقپارات قۇرالدارىندا جەلپىلدەپ كورسەتۋگە قۇمار. سونداي ساتتەردە «مولدانىڭ ىستەگەنىن ىستەمە، ايتقانىن ىستە» دەگەن بابالار دانالىعىنا قايران قالاسىڭ.

جۇماحمەت جايلاۋباەۆ

Abai.kz