سوكرات ادام بالاسىنىڭ تابيعاتىن تانۋعا، ادامزات ويىنىڭ، ساناسى مەن تانىمىنىڭ دامۋىنا زور ۇلەس قوسقان ەجەلگى گرەك عۇلاماسى. ادام جانە ونىڭ جانى، ءومىرى، اقىل مەن ءبىلىم، اقيقات دەگەن ۇعىمدارعا، سونداي –اق  قوعام، مەملەكەت، بيلىك  جانە  ولار  قانداي  بولۋى كەرەك دەگەن سۇراقتارعا انىق  جانە ناقتى تۇجىرىمدار بەرگەن ادام، ءوزى دە ادال ءجۇرىپ، ادال ءومىر سۇرگەن، ادامشىلىق پەن ونەگەلىك  ۇلگىسى بولا بىلگەن جان.

سوكراتتى جاناپ وتكەن عاسىردا، ۋاقىتتا جانە ۇرپاقتا بولعان ەمەس: ۋ.شەكسپير، ي.كانت، جان جاك رۋسسو مەن ل. تولستوي، ا.ەينشتەين جانە تاعى باسقالار سوكرات ءىلىمىن ادام بالاسىنىڭ اقىل ويىن، سانا - سەزىمىن قوزعايتىن قۇدىرەتتى ءىلىم، قانداي بولماسىن ۋاقىت پەن عاسىر وتپەسىن ادام بالاسىنىڭ  قايتىپ ورالىپ وتىراتىن، ادام جانى قۇلازىعاندا جانى ءنار الاتىن، رۋحاني دۇنيە ەكەنىن ايتتى. اسىل دانا ابايدا ء وزىنىڭ جيىرما جەتىنشى قارا ءسوزىن سوكراتقا ارنادى. 

قانشاما داۋىرلەر مەن عاسىرلار وتسە دە وسى كۇنگە دەيىن سوكرات دانالىق  ۇلگىسى بولىپ قالا بەرەدى. افيندىكتەر سوكراتتى ولىمگە كەسكەندەردى جەر اۋداردى، قازاسىن كوپكە دەيىن قايعىردى، دانا ويىن مويىندادى، ونىڭ شىندىعىنا باس يەدى، قۇرمەتىنە قولا ءمۇسىن ورناتادى.

سوكرات مەملەكەتتىك قىزمەتتە ءجۇرىپ كىناسىز ادامداردىڭ ولىمگە  كەسىلۋىنە،  ءبىزدىڭ  داۋىردەن  دەيىنگى  406 جىلى 10 ستراتەگتىڭ جانە 404 جىلى باسقارۋ جۇيەسىندەگى 30 تيراننىڭ ولىمىنە  اشىق قارسى شىققان جانە سوكراتتىڭ پەلوپەن سوعىسىنا قاتىسقانى، ونىڭ ەرلىكپەن  شايقاسقانى، سونداي-اق  ونىڭ ءولىمى دە دانا سوكراتتىڭ  ىشكى رۋحى مەن سەنىمىنىڭ  كۇشتىلىگىن كورسەتەدى.

 سوكرات كوزقاراستارىن ول ولگەننەن كەيىن شاكىرتتەرى: پلاتون، كسەنوفونت، اريستوتەل مەن  پلۋتارح جانە  باسقالار ادام ومىرىنە جانە ونىڭ ساناسىنا قاجەتتى تۇسىنىكتەردى جەتىلدىرە ءتۇستى. ولار قازىر بارشاعا ءمالىم ۇعىمدار مەن تۇسىنىكتەردى العاشقى جەتكىزگەندەر دەۋگە نەگىز بار. اريستوتەل بۇرىن گرەك فيلوسوفياسىنىڭ باستاۋىندا تۇرعاندار جەتىپ باقسا دا سوكراتتى ەجەلگى گرەك فيلوسوفياسىنىڭ  نەگىزىن قالاۋشى دەپ تانىدى.

سوكرات ءبىزدىڭ داۋىرگە دەيىنگى 469- 399 جىلدارى افينادا ءومىر ءسۇردى. سوكرات ءومىرىنىڭ تاريحي پاراقتارى وسى كۇنگە دەيىن جۇمباق، الىپ قاشپا سوزگە تولى، ءبىرىنشىسى، سوكرات ەسىمىن، ونىڭ ولىمىنەن كەيىن ونىڭ شاكىرتتەرى  سوكراتتى تىم دارىپتەپ جىبەرگەن جوق پا نەمەسە سوكرات  بۇگىنگە جەتكەندەي، سونداي يدەالدى ادام  بولدى ما دەۋشىلەردە از بولعان جوق،  ەكىنشىسى، سوكراتشا ءومىر ءسۇرۋ مۇمكىن ەمەس دەگەن كوزقاراستا ورىن الادى. ەندى بىرەۋى قازىرگە دەيىن، اسىرەسە كەمبريدج ۋنيۆەرسيتەتى  عالىمدارىنىڭ زەرتتەۋلەرى  بويىنشا سوكرات  قۇدايعا ءتىل تيگىزگەن ادام، ول جاسوسپىرىمدەردى ازعىندىققا سالعانى ءۇشىن زاڭمەن ءولىم جازاسىنا كەسىلدى، سوكراتتىڭ ءىس ارەكەتى زاڭسىز، سول كەزدەگى قوعامدىق قۇندىلىقتارعا قايشى، سوكرات كىنالى  جانە ول جالا قۇربانى ەمەس دەيتىندەر  دە بار. بارشا جاقسى بىلەتىن سوكراتتىڭ: «مەن ەشتەڭە بىلمەيتىنىمدى بىلەمىن، باسقالار بۇنى دا بىلمەيدى» دەگەنىن بۇرىپ الىپ، اقىلعا سىيىمسىز، بۇل دەگەنىڭ «سوكراتتىڭ ساندىراقتارى»  دەپ جۇرگەندەر دە جەتكىلىكتى ەدى.  دەگەنمەن  سوكرات ەسىمى وتكەن  ۇرپاق ءۇشىن دە، كەلەر ۇرپاق ءۇشىن دە «بۇنى سوكرات ايتىپ ەدى» دەگەندەرمەن ماڭگى قالا بەرەدى.

سوكراتتىڭ قاعيداعا اينالعان كوپتەگەن ويلارى مەن كوزقاراستارى وسى كۇنگە،بىزدەرگە  اۋىزشا جەتتى، سوكرات فيلوسوفيانى ءومىردى قالاي ءسۇرۋ قاجەتتىگى تۋرالى عىلىم دەپ ءبىلدى. وسى شاعىن تانىمدىق اۋدارما ماتەريال ارقىلى سوكرات ايتقانداردىڭ قانداي قوعامدا بولماسىن، قاي جەردە بولماسىن  ماڭىزىن ەشقاشاندا جويمايتىنىن جانە  اركىمگە قاجەت ەكەنىن تاعى ءبىر كورسەتۋ بولىپ تابىلادى.  

Aدام جانى تۋرالى

سوكرات:  «ەڭ باستىسى  - ادامنىڭ جانى جانە ونىڭ جان دۇنيەسى»، «ادامنىڭ جانى قانداي كۇيدە بولسا، ادام ءومىرىنىڭ يگىلىگى سوعان بايلانىستى»، «ادام جان دۇنيەسىمەن باي»  دەگەندى قايتالاۋدان جالىقپادى، سوكرات ادام  جان دۇنيەسىمەن عانا تانىلاتىنى تۋرالى كوپ ايتتى.

سوكرات: «ادام - وتە قيىن قۇبىلىس، ونىڭ ساناسى سۋبەكتيۆتىك دۇنيەلەرگە تولى، بىراق ادام – ءوزىن - ءوزى تاني الاتىن رۋحاني قۇبىلىس»  دەپ سانادى. سوكرات: ء«وزىڭدى تانىپ ءبىل!»، ء«وزىڭدى تانۋ – ادامشىلىققا  جەتۋ كوزى، ادام باقىتىنىڭ كىلتى»  - دەيدى. «ادام ءوزىن باقىتتى ەتەدى، نە  سورلى ەتەدى»،-   دەگەندى ءبىرىنشى ايتقان سوكرات. 

سوكراتتىڭ  پىكىرى بويىنشا، اركىم ءوزىنىڭ جانىن كۇتۋى قاجەت، اركىم ءوزىنىڭ جانىن قورلاماعانى، بىلعاماعانى دۇرىس، ويتكەنى جانىن قورلاعان، بىلعاعاندار  قوعامدى  بۇزادى،  ال اتاق - ابىروي، مانساپ، دۇنيە - بايلىق ىزدەگەندەر ء وزىنىڭ جانىن كۇيزەلىسكە ۇشىراتادى.  «ادام  جان دۇنيەسى  ارقىلى قۇمارلىعىنا تىيىم سالادى، جول بەرمەيدى، ءسويتىپ ىزگىلىك پەن قايىرىمدىلىققا تولادى» دەپ  ايتقان  سوكرات ەدى»، –دەيدى پلاتون. 

ەگەر دە ادام جانى جالعان، نەگىزسىز سەنىمدەرگە تولسا جان كۇيزەلىسكە ۇشىرايدى، ال ەگەر دە ادام جانى نەگىزدى سەنىمدەرگە تولى بولسا ادام جانى  يگىلىككە تولاتىنىن ايتادى. سوكرات: «ناداندىق پەن جالعان سەنىمگە بارۋ - كۇنا، بىراق ادامنىڭ  بىلمەستىگى مەن تۇسىنبەستىگى  ءۇشىن  كىنالاۋدىڭ  قاجەت جوق»  دەپ سانايدى.     

ءبىلىم مەن اقىل تۋرالى

سوكرات بويىنشا «تولىپ تۇرعان ءبىلىمنىڭ ءبارى اقىل ەمەس، بىلىمدىلەردىڭ ءبارى اقىلدى ەمەس».  سوكرات:  «ءبىلىم الۋ  ماقساتى – ادامنىڭ جەتىلۋىنە جانە يگىلىكتى  ءومىر سۇرۋىنە  كومەكتەسۋ» دەيدى. سوكرات ومىردە كەدەي ءومىر سۇرگەن جانە قاراپايىم تۇرعان ادام، دانالىققا ۇيرەتكەنى ءۇشىن دە، وقىتقانى ءۇشىن دە شاكىرتتەرىنەن اقى المادى.  سوكرات دانا:  «ءبىر عانا يگىلىك بار  – ول ءبىلىم، ءبىر عانا  زۇلىمدىق بار  – ول ناداندىق»  دەپ ءتۇسىندى،  ال « اتاققۇمارلىق  جاماندىققا ۇرىندىرادى» دەپ ساناعان.

سوكرات ادامنىڭ مورالدىق، ەتيكالىق نەگىزدەرىندە اقىل مەن ار وجداننىڭ ورنى بولەك سانايدى، ول اقىل مەن ار - وجداندى  ادامنىڭ ادامگەرشىلىك نەگىزدەرىنە كىرگىزەدى، ادام ار - وجدانى مەن  اقىلى ارقىلى ادامشىلىق قالپىن ساقتايدى، «ادام اقىلىنىڭ شىڭى  – جاقسىلىق پەن جاماندىقتى ايىرا بىلۋىندە»  دەپ ايتقان  سوكرات.  كەز - كەلگەن ادال ادام ءوزىنىڭ ءىس قىلىعىنا – وسىنىم دۇرىس پا نەمەسە بۇرىس پا دەگەندەرمەن ولشەۋى ءتيىس، وسىنىم  ادامعا جاسالعان يگىلىك پە،  الدە ادامعا جاسالعان  قيانات پا دەگەندەردى باسشىلىققا الىپ، وزىنە -ءوزى سۇراق قويۋ ءتيىس.

سوكرات «اقىلدى»  جانە  «اقىماق»  دەگەن تۇسىنىكتەر جىكتەمەسىن ەنگىزدى،  ول: « اقىلى  ارقىلى ادام ءوزىنىڭ  كۇش جىگەرىن، قايراتىن، قۇمارلىعى مەن اۋەستىگىن باعىندىرادى، ادامعا بىتكەن «تابيعي باستاۋلاردى»   جەتىلدىرەدى،  تۇلعاعا اينالادى»، «ادام بويىنداعى ءجۇرىس- تۇرىس، مىنەز –قۇلىق ءبارى دە  اقىلدى بولۋ كەرەك»، «اقىلدى ءجۇرىس- تۇرىس، اقىلدى مىنەز –قۇلىق»(ەتيكالىق نورما) سوكرات بويىنشا: «ادامشىلىق  ءجۇرىس - تۇرىس، ادامشىلىق مىنەز –قۇلىق»  (مورال) تەڭ سينونيمدەر. سوكرات بويىنشا: «اقىل مەن ادامگەرشىلىك ارقاشان بىرگە جۇرەدى».

اتاقتى فيلوسوف م.مونتەن: «سوكرات ءوزىنىڭ دە جانە وزگەنىڭ دە ءومىرىن تابيعات، جاراتىلىس زاڭدارىمەن ۇشتاستىرۋعا تىرىستى، سوندىقتان دا سوكراتتى  الەكساندر ماكەدونسكيمەن  سالىستىرۋعا بولمايدى، العاشقىسى «الەمدى ءوزىنىڭ بيلىگى ءۇشىن  باعىندىردى»، ال ەكىنشىسى (سوكرات) «ادامنىڭ بيىككە كوتەرىلۋىنە، جەتىلۋىنە  جول كورسەتتى»، ارينە ەكىنشىسى  الدەقايدا قيىنىراق، تەرەڭ ءبىلىمدى قاجەت ەتەدى»  - دەپ جازادى «تاجىريبە» اتتى ەڭبەگىندە.   

اقيقات تۋرالى

سوكرات:  «ادام  كوپتىڭ پىكىرىمەن، كوپتىڭ سوزىمەن  جۇرمەۋى كەرەك، شىندىقپەن ءجۇرۋ  كەرەك، ءادىل ءومىر ءسۇرۋى  كەرەك»  دەيدى. زۇلىمدىققا زۇلىمدىقپەن جاۋاپ بەرۋدىڭ قاجەتتى جوق ەكەنىن  ايتادى، جاماندىققا توزۋگە شاقىرادى. سوكرات: «اقيقاتپەن ءومىر سۇرەتىن ادام ەشقاشاندا جاماندىققا ۇشىرامايدى» دەيدى.

سوكرات «اقيقات -   ادام  كوزعاراستارى مەن پىكىرلەرىنە  قاراماستان وبەكتيۆتى» سانايدى. سوكرات ۇنەمى  پىكىرتالاس  تۋدىرا بىلگەن  فيلوسوف، ونىڭ پىكىرى بويىنشا پىكىرتالاس  ماقساتى اقيقاتتى جوققا شىعارۋ ەمەس، ادامنىڭ  كوزسىز سەنىپ كەلگەندەرىنە كۇمان تۋدىرۋ، ويدى، پىكىردى قالىپتاستىرۋ جانە وسى ارقىلى اقيقاتتى تابۋعا تالپىنۋ دەپ سانايدى. سوكرات: «اقيقاتتى تارتىس  تۋدىرادى،  اقيقاتقا وي كومەكتەسەدى» دەيدى.  سوكرات قوعامداعى ماسەلەلەردى ادامداردىڭ  پىكىر ويىن ءبىلۋ ارقىلى  شەشۋ ماڭىزدى ەكەنىن شاكىرتتەرىنە ۇنەمى قايتالاپ وتىردى. 

سوكرات: «جالعاندىق - ناداندىقتان تۋادى، جالعان نارسە ادامنىڭ ويلانباۋىنان، شىندىقتى ىزدەمەۋىنەن» دەپ  كورسەتتى. «جالعان ءىس،  وتىرىك  ءسوز ادام جانىن جۇدەتەدى، زۇلىمدىققا يتەرمەلەيدى» دەگەن دە  دانا ويشىل سوكرات.

مەملەكەت جانە بيلىك تۋرالى

سوكرات: «بىلەتىندەر عانا بيلىك ەتۋگە ءتيىس» دەگەن اريستوكراتيالىق ءپرينتسيپتى ۇستاندى. «ەلدى بيلەيتىندەر العان بىلىمدەرىمەن  ەمەس، وزدەرىنىڭ  تەرەڭ ومىرلىك تانىم -تۇسىنىكتەرىنە سۇيەنىپ مەملەكەتتى باسقارۋى كەرەك» دەپ سانايدى. «بىلەتىندەر عانا  بيلىك ەتۋگە ءتيىستى» دەگەن ۇعىم قانداي بولماسىن ساياسي فورماعا قاتىستىلىعىن ايتتى.

ساياساتتىڭ پراكتيكالىق ماسەلەلەرىنە قاتىستى بيلىكتىڭ باسقارۋ قۇزىرى ءپرينتسيپىن نەگىزدەدى، ال تەوريالىق ماسەلەلەردە مەملەكەتتىڭ تولىق  رۋحاني -   ادامشىلىق سيپاتى مەن مەملەكتتىڭ ءمانىن اشۋعا تىرىستى.

سوكرات  قانداي بولماسىن مەملەكەتتىك فورما نەگىزىندە  ەڭ باستى زاڭدىلىق ءپرينتسيپىن  العا قويدى. باسقارۋ فورماسىنا قاتىستى سوكرات پاتشالىق جانە تيرانيالىق، اريستوكراتيالىق جانە وليگارحيالىق، دۇرىس دەموكراتيالىق جانە دۇرىس ەمەس دەموكراتيالىق دەپ ارا جىكتەرىن  اشتى. الدىڭعى پاتشالىق - دۇرىس، ال تيرانيالىق -دۇرىس ەمەس، اريستوكراتيالىق دۇرىس، ال وليگارحيالىق - دۇرىس ەمەس دەپ قورىتتى. سوڭىنان بۇل جىكتەمە اريستوتەلدىڭ وڭدەۋىندە كلاسسيكالىق سيپاتقا يە الدى. سوكرات  مەملەكەتتىڭ تيرانيالىق (قاناۋشىلىق) فورماسىن قاتتى سىنعا الدى، قارسى بولدى. اقىلدى اريستوكراتيالىق باسقارۋ فورماسىن قولداۋشىلاردىڭ ءبىرى بولعاندىقتان سوكرات دەموكراتيالىق، نە بولماسا مەملەكەتتىڭ باسقارۋ ورگانى حالىق جينالىسى قىزمەتىنىڭ تيىمدىلىگىنە سەنە قويعان جوق. ونىڭ ءوزىنىڭ سەبەپتەرى دە  بار ەدى، افينادا ەنگىزىلگەن دەموكراتيالىق باسقارۋدىڭ ساياسي قوعامدىق تارتىپتەرى  ەل ازاماتتارىن  ۇرلىققا،  جەمقورلىققا يتەرمەلەيتىن جانە دەموكراتيالىق باسقارۋدىڭ بىلىكسىزدىگىن بايقاعاننان كەيىن تۋىندادى.

جوعارىدا ايتقانداي،  سوكرات ءبىرىنشى بولىپ زاڭدىلىق ءپرينتسيپىن ەنگىزدى، ول  ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن وسى ءپرينتسيپتى  ءوزى دە ۇستاندى.سوكراتتىڭ ويى بويىنشا زاڭدىلىق دەگەنىمىز –  بارشانىڭ مەملەكەت زاڭدارىنا باعىنۋ، ال ەركىندىك – ادام ءۇشىن دە، مەملەكەت ءۇشىن دە ەڭ باستى قۇندىلىق سانادى.  سوكرات زاڭ الدىندا: بيلەۋشىلەر دە جانە  ونىڭ قولاستىنداعىلار دا، بارلىعى تەڭ بولۋى كەرەك دەپ سانادى.

پلاتوننىڭ «مەملەكەت» اتتى ەڭبەگىنەن

ء (ۇزىندى)

كەفال. كارىلىكتە ادام بويىن تىنىشتىق باسادى، بارلىق دۇنيەدەن بوسايدى; قۇمارلىعى باسەڭدەيدى، جوعالادى، بارلىق جاعىنان سوفوكل سەزىمىندەي كوڭىل- كۇي كەشەدى،  ياعني كوپتەگەن قۇمارلىقتان ارىلامىز. ال وسىعان بايلانىستى وكىنىشتىسى، سوكرات ول  ۇيدەگى قولاڭسىزدىق سياقتى -  كارىلىك ەمەس، سوكرات  - ادامشىلىق  قويماسى.  كىم دۇرىس ءومىر سۇرسە، اينالاسىنا  مەيرىمدى بولسا، وعان كارىلىك اۋىر ەمەس. ال  سوكراتتاي بولماعان ادامعا  جاستىق تا، كارىلىك تە  قيىن.

سوكرات. اقىندار وزدەرىنىڭ شىعارمالارىن قالاي سۇيەتىندەي،  اكەسى  ۇلىن قالاي جاقسى كورەتىندەي باي ادامداردا وزدەرىنىڭ  جيعان -تەرگەن  بايلىعىن جاقسى كورەدى، ولار دا  بايلىعىن مۇقتاجىنا قاراي جۇمسايدى، ولار دا  بايلىقتى وزدەرىنىڭ تۋىندىسى كورەدى،  بۇنداي ادامدارمەن قارىم -  قاتىناس جاساۋ وتە قيىن: ويتكەنى ولار بايلىقتان باسقانى  كورمەيدى، بايلىقتان باسقانى بىلگىسى كەلمەيدى.

كەفال.  ارينە، داۋلەتتى، باي، كۇيلى ادام بولعانعا نە جەتسىن، بىراق كەز- كەلگەن ادام ءۇشىن پايدالى ەمەس، ونىڭ ىشىندە ادال ادام ءۇشىن ءتىپتى  جاقسى ەمەس. 

سوكرات. كەرەمەت ايتىلعان، كەفال، ەندى سەن وسى ادىلەت دەگەنگە  قاتىستى ايتشى: ادىلدىكتى ءجاي شىندىق دەپ ساناعان دۇرىس پا، الدە قارىزدىڭ بەرىسى مە نەمەسە قانداي بولماسىن ارەكەت ءبىر مەزگىلدە ءادىل بولۋى مۇمكىن دە، ال ءبىر مەزەتتە ادىلەتسىز بولۋى مۇمكىن بە؟ 

پولەمارح. ...بۇل دوستارىڭا پايدا ەتۋ، ال قاستارىڭا زياندىق كەلتىرۋ ونەرى سانالادى. 

سوكرات. بۇنىڭ قالاي سوندا، سەنىڭشە، گومەر مەن سيمونيد بويىنشا ادىلەت دەگەنىڭ دوستارىڭا پايدا ەتۋ دە، قاستارىڭا زياندىق ەتۋگە باعىتتىلعان ۇرلىق دەگىڭ كەلە مە؟  ...ەندى وسىدان كەيىن بىرىمىزگە ءبىرىمىز جاقسىلىق ىستەۋ كەرەكتىگىن ايتۋدىڭ قاجەتى بار ما،  ەگەر ول جاقسى ادام بولسا وعان  جاقسىلىق ىستەۋ كەرەك تە، ال ەگەر ول جامان ادام بولسا جاماندىق ىستەۋ كەرەك پە؟  ياعني، ءادىل ادام  كەيبىر ادامدارعا قيانات جاسايتىنى وعان ءتان قاسيەت دەگىڭ كەلە مە؟ ولار ەگەر دە  بىرەۋگە قيانات جاساعان بولسا ادامشىلىق قاسيەتتەرىن  بىردەن  جويادى ەمەس پە؟ دوستىم مەنىڭ، بىرەۋگە زياندىق جاساعان ادام مىندەتتى تۇردە ادىلەتسىز بولىپ شىعا كەلەدى ەمەس پە؟ ال ءادىل ادامدار ادىلدىك قۇرالى ارقىلى بىرەۋلەرگە ادىلەتسىزدىك  جاساۋى  مۇمكىن بە؟ نەمەسە مۇلدەم: جاقسى ادام ءوزىنىڭ ادال قاسيەتتەرىمەن باسقالاردى كەرەكسىز ەتۋى مۇمكىن دەگەنىڭ  بە؟ 

 فراسيماح. ادىلەت كۇشتىگە عانا كەرەك نارسە. كەز كەلگەن مەملەكەتتە بيلىك كىمنىڭ قولىندا بولسا سول كۇشتى... ويتكەنى، كەز -كەلگەن بيلىك ءوزىنىڭ پايداسىنا زاڭداردى تۋدىرادى: دەموكراتيا – دەموكراتيالىق زاڭداردى، تيرانيا – تيرانيالىق زاڭداردى، باسقالارى دا وسىنداي جاعدايدا. زاڭداردى ورناتقاننان كەيىن، قول استىنداعى ادامدارعا زاڭداردى  ءادىل دەپ جاريالايدى  –  بيلىككە كەرەكتىسى جانە پايداسى  وسىندا، ويتكەنى  زاڭدى  بۇزعانداردى بيلىك ءوزى تۋدىرعان زاڭدارمەن ادىلدىكتى بۇزعاندار رەتىندە قۋدالايدى. قادىرلى سوكرات، مەن سىزگە مىنانى ايتقىم كەلەدى: بارلىق مەملەكەتتە  اقيقات دەپ ءبىر نارسەنى ايتادى، ول -  بيلىككە قاجەتتى شىندىقتى ايتادى.

سوكرات. ەگەر دە مەملەكەت جاقسى ادامداردان عانا تۇرسا، وندا  كوپتەگەن  جاقسى  ادامدار ەل باسقارۋدان باس تارتار ەدى. وسىدان انىق بولاتىنى، ويتكەنى شىن مانىندەگى بيلەۋشى وزىنە كەرەكتىسىن ەمەس، حالىققا كەرەكتىسىن ىزدەر ەدى، سوندىقتاندا شاما شارقى جەتكەنىنشە ويلاناتىندار ءوزىنىڭ بىرەۋگە پايدا جاساعانىنان گورى، وزگەلەر وعان پايدا تيگىزگەنىن قالايدى. مەن فراسيماحتىڭ ادىلەت  كۇشتىگە عانا كەرەك دەگەنىمەن مۇلدەم كەلىسپەيمىن....

 جاڭا عانا تۋىپ كەلە جاتقان مەملەكەتتى ويشا كوز الدىمىزعا ەلەستەتەيىك، ارينە ونىڭ بويىندا ادىلەتسىزدىكتە جانە ادىلدىكتە تۇنىپ تۇر دەلىك، اركىم وزدىكتەرىنەن قاجەتتىن  قاناعاتتاندىرا المايدى، سوندىقتان ادامدار ءبىرى - بىرىنە سۇيەنە وتىرىپ، بىرىنە-  ءبىرى كومەكتەسە ءجۇرىپ وزدەرىنىڭ قاجەتىن بىرىگە وتىرىپ  جەتەدى ەكەن. قاجەتتىلىك مۇقتاجىن كورە وتىرىپ، وزدەرىنە كومەكتەسەدى، وزدەرىنە قول ۇشىن سوزادى، ادامداردىڭ بۇنداي قاجەتتىلىگىنەن تۋعان بىرلەستىككە، بىزدىڭشە مەملەكەت دەگەن اتاۋ الادى، سولاي ەمەس پە؟!  ولاي بولسا، باسىنان باستاپ، ويشا بولسا دا ەندى مەملەكەتتى قۇرىپ كورەيىكشى، ودان مەنىڭ ءبىرىنشى كورەتىنىم، مەملەكەت دەگەن -  ادامداردىڭ قاجەتتىلىكتەرى مەن ارماندارى ەكەن....                                                                                                        

ينتەرنەت ماتەريالدارىنان  اۋدارىپ ۇسىنعان سالاۋات كارىم

Abai.kz