ەڭ الدىمەن ايتارىمىز – ءبىز اتا زاڭىندا اسكەريلەردى كونستيتۋتسياسىنىڭ كەپىلى ەتىپ كورسەتكەن، توڭكەرىسكە ەتى ۇيرەنگەن تۇركيا ەمەسپىز،  بىزدە ونىڭ بولۋىنا ەشقانداي نەگىز جوق.        ەكىنشىدەن، ەڭ باستىسى دا وسى – ەلىمىزدە قورعانىس ءمينيسترى يمانعالي تاسماعانبەتوۆ  بولىپ تۇرعاندا توڭكەرىسكە ەشقانداي ورىن جوق! ەلباسىنىڭ ەڭ سەنىمدى سەرىگى ەكەنىن سانسىز رەت دالەلدەگەن ونى ۇستازى قايدا جۇمسامادى! ەڭ شەشۋشى كەزەڭدەردە ۇكىمەتكە پرەمەر دە قويدى، الماتىعا اكىم ەتىپ تە جىبەردى، سونىڭ بارىندە ول قانداي قيىن تاپسىرما بولسىن ابىرويمەن ورىنداپ، ءۇمىتىن اقتاپ كەلەدى. قازىبەك يسانىڭ يمەكەڭ قورعانىس ءمينيسترى بولىپ تاعايىندالعاننان كۇننىڭ ەرتەسىنە سۋ جاڭا ءمينيستردىڭ سۋرەتىن «قازاق ءۇنى» گازەتىنىڭ ءبىر بەتىنە تۇتاس سالىپ، استىنا «ەندى تىنىش ۇيىقتايتىن بولدىم!» دەپ ءبىر-اق اۋىز ءسوز جازعان تاپقىرلىعى بار ەدى. سول ايتقانداي، ءبارىمىزدىڭ دە ءازىر تىنىش ۇيىقتاۋىمىزعا بولادى.

سولاي بولا تۇرسا دا... «جامان ايتپاي جاقسى جوق» دەگەن، «جاقسىنى ايتىپ، جاماندى تاياپ قوي» دەگەن قازاقپىز عوي. توڭكەرىستى ءوز ىشىمىزدەگىلەر نەمەسە اسكەريلەرىمىز ۇيىمداستىرمايتىنىنا سەنىمدىمىز، ايتسە دە، سىرت كۇشتەردى قايتەمىز؟ ولاردى ەسەپتەن شىعارىپ تاستاۋعا بولمايدى عوي! اسىرەسە، تەرىس قىلىققا قۇمار تەرىسكەيلىك كورشىمىزدى... بۇگىندە كوزى ءتىرى، كەڭەس وداعىنىڭ اۋعانستانداعى سوعىسى كەزىندە ايگىلى «قارا مايور» دەگەن اتقا يە بولعان، اۋعان جەرىنىڭ تورتتەن ءۇشىن بيلەپ تۇرعان اتاقتى احماد شاح ماسۇدتىڭ ءوزىن 8 اي سوعىسپاۋعا، بىتىمشىلىك شارتىنا قول قويۋعا ءماجبۇر ەتكەن (احماد شاح «قارا مايوردىڭ» باسىنا 10 ملن.دوللار تىككەن!), ارنايى «مۇسىلمان باتالونىنىڭ» كومانديرى بوريس كەرىمباەۆ كەزىندە «بiزدiڭ باتالون و باستا پەكيندەگi ۇكiمەت ءۇيiن باسىپ الۋ ءۇشiن قۇرىلعان ەدi... قۇرىلىسشى سولداتتاردىڭ iشiنەن 300-دەي ۇيعىر سولداتتى ءوز قالاۋىمشا تاڭداپ، iرiكتەپ الدىم. ابدەن دايىندالىپ بولعان كەزدە بiزدiڭ باتالوننىڭ باعىتى تاعى وزگەردi...» دەگەن بولاتىن («ەۆرازيا-KZ» اپتالىعى. 21.10.2005ج.). كەشە قىتايدىڭ (!) ۇكiمەت ءۇيiن باسىپ الۋدى جوسپارلاعان ماسكەۋ بۇگىن «استانا ايتقانىمىزدان شىعىپ بارادى...» دەۋى ابدەن مۇمكىن عوي! سول كەزدە نە ىستەيمىز؟

مەن بۇل سۇراققا جاۋاپتى 2013 جىلدىڭ 19 قاراشاسىندا، اقتوبەدەن شىققان "قازاقيانىڭ" 1-نومىرىنە «كتو پريكروەت سپينۋ ەلباسى؟» دەگەن ماقالامدا جازىپ ەدىم. تىرناقشا سونىڭ الدىندا ءدال وسىنداي سۇراق قويعان جۋرناليست س.دۋۆانوۆتىڭ سوزىنە قاراي قويىلعان بولاتىن. مەن سوندا "سپينۋ ەلباسى پريكرويۋت ناتسيونال-پاتريوتى" دەگەنمىن. بۇگىن دە سول ويدامىن. سولاي بولۋعا ءتيىس دەپ بىلەمىن. سەبەبى، پرەزيدەنت ن.نازارباەۆتى ەرەكشە جاقسى كورگەندىگىمدە ەمەس. كىم بولعاندا دا ەل سايلاعان باسشىنى، سول ورىندا وتىرعان ادامدى، سول ورىننىڭ ءوزىن قۇرمەتتەۋگە مىندەتتىمىز. ەڭ اقىرى ەلگە ابدەن سۇيكىمى كەتىپ بىتكەن گورباچەۆتى، "اتا جاۋى" بولسا دا زاڭدى بيلىكتى قورعاپ الاڭعا شىققان ەلتسين قۇرلى بولۋعا ءتيىسپىز عوي. ەگەر ءبىزدىڭ ەلدە دە سىرت كۇشتەر توڭكەرىس جاساۋعا ارەكەت ەتە قالسا، ەلباسىن قولىنا قارۋ الىپ قورعايتىن بۇگىن ونىڭ ساياساتىن اياماي سىناپ جۇرگەن مىنا بىزدەر، ۇلت پاتريوتتارى بولامىز! (قالىڭ قازاق كەشەگى «جەر داۋىنان» كەيىن تۇرىكتەر سەكىلدى قاپتاپ كوشەگە شىعا قويادى دەۋ قيىن...) ال، "نۇرەكە، سەن - كەمەڭگەرسىڭ! سەن - كۇن كوسەمسىڭ! سەن - اتا-تۇرىكسىڭ! سەن - پايعامبارسىڭ!" دەپ جۇرگەن كوپ جارامساق-جاعىمپازدىڭ سول ساعاتتا قايسىسى لوندونعا، قايسىسى پاريجگە، قايسىسى دۋبايعا قاشادى! (لايىم، مەن قاتەلەسكەن بولايىن...) ونى، جاعىمپازدىق ساتقىندىق ەكەنىن، مينيسترىنەن "جاعىمپازدىقتى كىمنەن ۇيرەندىڭ؟" دەپ سۇرايتىن پرەزيدەنتتىڭ ءوزى دە جاقسى بىلەدى. تەك پەندەشىلىككە سالىنادى...

ءبىز پرەزيدەنت ارقىلى ەلىمىزدى، جەرىمىزدى قورعاۋىمىز كەرەك! «كۋلاگين مەن تەرەششەنكونىڭ جەرىن قورعايمىن با؟!» دەگەن دۇرىس ەمەس (بۇنى ءتىپتى ءوزىن تاجىريبەلى ساياساتكەر سانايتىن باۋىرلارىمىزدىڭ دا ايتاتىنى بار...). تەرەششەنكولار، كۋلاگيندەر كەلەدى، كەتەدى، قازاق جەرى قالادى! سول قازاق جەرىنىڭ قالۋى ءۇشىن دە قورعاۋىمىز كەرەك قوي. اتلارىمىز «كارى ورىس مۇسىلمان بولمايدى» دەگەن ەكەن، ايتسە دە كۋلاگيندى قايدام، تەرەششەنكونىڭ ءوزىن بولماسا دا ۇرپاعىن قازاققا اينالدىرىپ الارمىز، مۇمكىن... مەنىڭ ءازىمباي عالي دوسىم نەشە جىلدان بەرى بەكەردەن بەكەر «اسسيميلياتسيالاۋ كەرەك، اسسيميلياتسيالاۋ كەرەك!» دەپ ءجۇر دەيسىزدەر مە؟ دۇرىس ايتادى، بۇل – دۇنيەجۇزىلىك ءۇردىس، الەمنىڭ بارلىق ەلىندە وزگە ۇلت وكىلدەرى بايىرعى ۇلتقا ءسىڭىسىپ كەتەدى. ونسىز دا شەت ەلدەر ءۇشىن ءبىزدىڭ ءبارىمىز «قازاقپىز».

ەلىمىزگە تىنىشتىق بەرسىن اللا! ال، ءوزىمىزدىڭ بيلىكپەن، جاڭابەك دوسىم ايتقانداي، زاڭ شەڭبەرىندە "توبەلەسۋ" كەرەك.

ومىرزاق اقجىگىت

Abai.kz