وڭداسىنوۆ، تاشەنوۆ، ەسەنوۆ سەكىلدى ەرلەردەن بۇگىنگى ەل مەن جەر تىزگىنىن قولعا العان ءاربىر ازاماتتىڭ ۇيرەنەر ۇلگىسى مول! 

 «…- سوعىس ءبىتىپ، ەل ءالى ەسىن جيىپ ۇلگەرمەگەن جىلدار. ماسكەۋدەگى وتەتىن جينالىستارعا ءجيى بارامىز. ءبىر جولى سونداي ءبىر جيىندى ۋكراينانىڭ سول كەزدەگى باسشىسى ن.س.حرۋششەۆ جۇرگىزدى. ونىڭ قاسىنا وزبەكستاننىڭ جەتەكشىسى وسمان يۋسۋپوۆ جايعاسىپتى. ءماجىلىس زالىنا كىرگەنىمدە ەكەۋى سىبىرلاسىپ وتىر ەكەن. شىنىمدى ايتسام، ەكەۋىن دە اسا ۇناتا قويمايتىن ەدىم، سوندىقتان كوزدەرىنە تۇسپەي-اق قويايىن دەپ ارت جاققا وتىرا بەرىپ ەدىم، حرۋششەۆ   كورىپ قالدى دا:

-وڭداسىنوۆ، تۇر ورنىڭنان! سەن نەگە وزبەكتەرگە انا ءۇش اۋداندى بەرگىڭ كەلمەيدى، وزبەكتەر ماقتانى جاقسى ەگەدى! – دەدى دىڭكىلدەپ. مىنا ءسوز مەنىڭ   شىمبايىما باتىپ كەتتى:

 -ول ءۇش اۋدان  مەنىڭ جەرىم  ەمەس، ونى بەرۋ-بەرمەۋدى حالىق شەشەدى! ال ماقتانى ءبىز دە جاقسى وسىرەمىز، وتكەن جىلى جوسپاردى اسىرا ورىندادىق! – دەدىم.

حرۋششەۆ قىپ-قىزىل بولىپ كەتتى، اشۋلى ۇنمەن «وتىر!» دەدى. وعان ايتقىزىپ وتىرعان  وسمان يۋسۋپوۆ ەكەنى داۋسىز. ويتكەنى ونىڭ ءوزى ماعان ءبىر مارتە شىعىپ، وسى وسى ءۇش اۋداندى سۇراعان بولاتىن، سوندا مەن: ء«سىز دە ءبىر رەسپۋبليكانى باسقارىپ وتىرسىز، سىزدەن قىرعىزدار نەمەسە الدە تۇركىمەندەر ءۇش ەمەس، ءبىر اۋدانىڭىزدى سۇراسا بەرەر مە ەدىڭىز؟!» دەدىم. ءۋاج ايتا الماي قالعان بولاتىن. ءوزىنىڭ ءسوزى وتپەگەن سوڭ داڭعوي حرۋششەۆتى ايتاقتاپ سالىپ وتىرعان ءتۇرى عوي!»

نۇرتاس اتام  «جادىڭا جازىپ ال!» دەگەندەي تىك قاراپ، اڭگىمە ارناسىن باسقا جاققا اۋدارعان-دى. جاسى سەكسەننەن اسسا دا ەڭسەلى دەنەسى ەڭكەيمەگەن، ءجۇزى نۇرلى، ءسوزى ءنارلى، ءابىش كەكىلباەۆشا ايتقاندا «وزىنە جۇكتەلگەن ەل مەن جەر پارىزىن دانالىقپەن اتقارعان باسشىنىڭ»  سول نار تۇلعاسى ءدال بۇگىنگىدەي كوز الدىمدا.

بۇل – قازاقستان ۇكىمەتىن 13 جىل (1938-1951) باسقارعان كەمەڭگەر نۇرتاس وڭداسىنوۆپەن سوڭعى ءبىر كەزدەسكەندەگى سۇحبات ەدى. وسىنداي ءبىر ءجايتتى 20 جىلداي قازاق سسر جوسپارلاۋ كوميتەتى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى بولعان اسا بىلىكتى ەكونوميست، بەلگىلى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى عاراي قالاپاشۇلى ساعىمباەۆ  «نۇرتاس وڭداسىنوۆ» اتتى ( «ەلوردا» باسپاسى، 2002 جىل، استانا) كىتاپقا ەنگەن ەستەلىگىندە بىلاي جازادى:

«-…قازاق كسر-ءىنىڭ 40 جىلدىق مەرەكەسى 1960 جىلى تويلانباي، حرۋششەۆتىڭ كەلۋىن كۇتىپ،  1961 جىلدىڭ 24-ءشى ماۋسىمىندا وتكەنى بەلگىلى. قوناقتارعا ارنالعان كەشتە «حرۋششەۆ بىل ۆ پلوحوم ناسترووەني ي رانو ۋشەل س پريەما» دەپ جازادى د.ا.قوناەۆ («وت ستالينا دو گورباچەۆا»، 143 بەت.) بىراق، ديماش اعا سەبەبىن اشىپ ايتپايدى. ونىڭ سەبەبى مىناداي ەدى. حرۋششەۆ قولىندا اراق قۇيىلعان ستاقانى بار، تويعا جايىلعان داستارحاننىڭ ورتا شەنىندە وتىرعان وڭداسىنوۆتىڭ قاسىنا كەلىپ: «…نۇرتاس داندىباەۆيچ، ماقتا وسىرەتىن ءۇش اۋداندى وزبەكستانعا بەرۋگە ۇنەمى قارسى بولۋشى ەدىڭ، ەرتەڭ قازاق كسر جوعارعى كەڭەسىنىڭ قاۋلىسى قابىلدانادى» دەگەندە نۇرەكەڭ ورنىنان اسپاي-ساسپاي تۇرىپ: «مەن قازاقستاننىڭ ۇكىمەتىن باسقارىپ وتىرسام، ءالى دە قارسى بولار ەدىم!» دەپتى. مۇنداي جاۋاپتى كۇتپەگەن بولۋى كەرەك، اشۋعا بۋلىققان  حرۋششەۆ قوناقاسىدان كەتىپ قالادى. نۇرەكەڭە «كەشىرىم سۇرا، ەرتەڭ سەسسيادا اۋدانداردى بەرۋ تۋرالى ۇسىنىس جاسا» دەگەن بيۋرو مۇشەلەرىنىڭ كەڭەسىن ءۇزىلدى-كەسىلدى قابىلدامايدى». 

ەلى مەن جەرىنىڭ تاعدىرىنا جاۋاپتى باسشى ناق وسىنداي-اق بولار! بۇدان ارتىق قانداي جانپيدالىق كەرەك، جاناشىرلىق كەرەك؟!. بۇگىنگى باسشىلارىمىز ۇيرەنەرلىك-اق  ۇلگى مەن ونەگە  ەمەس پە؟! بۇعان دەيىن دە وڭداسىنوۆقا تالاي شۇيلىككەن حرۋششەۆ قاھارىنا ءمىنىپ، 58 جاستاعى وڭداسىنوۆتى زەينەتكەرلىككە كەتۋگە ماجبۇرلەدى. ايتپەسە، مەملەكەتتى ەڭ قيىن شاقتا 13 جىل ۇزدىكسىز (1938-1951ج) باسقارعان باسشىنىڭ مول ءبىلىمى مەن تاجىريبەسى ارقاسىندا شارۋاشىلىعى ارتتا جاتقان گۋرەۆ وبلىسى (قازىرگى اتىراۋ مەن ماڭعىستاۋ وبلىستارى) كۇن ساناپ كوتەرىلىپ كەلە جاتقان جوق پا ەدى؟! رەسپۋبليكانىڭ باسشىلارى، ونىڭ ىشىندە مەملەكەت ىسىنە باۋلىعان ءوز شاكىرتى د.قوناەۆ اراشاعا تۇسە المادى. قازاقستان ءۇشىن ەڭبەگى ۇشان-تەڭىز وڭداسىنوۆ زەينەتكەرلىككە شىعىپ، كووپەراتيۆتەن ءۇي الىپ، وعان اقشاسى جەتپەي، قايىن-جۇرتىنان قارىز الىپ، ەلدەن جىراق ماسكەۋ اسىپ كەتە باردى.

سونىمەن، ن.س.حرۋششەۆتىڭ تۇسىندا قازاق جەرى «حانتالاپايعا» سالىندى، بوستاندىق، ماقتاارال، كيروۆ، جەتىساي، شىمقورعان سياقتى شۇرايلى باي ولكەلەر وزبەكستانعا بەرىلىپ جىبەرىلدى. ول كەزدەگى ەل باسشىلارى،   قازاقستان كومپارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى يسمايىل يۋسۋپوۆ، قازاق سسر مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ توراعاسى دىنمۇحامەد قوناەۆ، قازاق سسر  جوعارعى كەڭەسى پرەزيدۋمىنىڭ پرەدسەداتەلى  يساعالي شارىپوۆتەر قارسى تۇرا المادى. قازاقستان ولكەسىنىڭ ءبىر بولىگىن وزبەك سسر-ءىنىڭ قۇرامىنا بەرۋ تۋرالى قازاق سسر جوعارعى سوۆەتى پرەزيدۋمىنىڭ ۋكازىنا توراعا ءشارىپوۆ پەن  قازاق سسر جوعارعى سوۆەتى پرەزيدۋمىنىڭ  سەكرەتارى ءۇشىن پرەزيدۋم مۇشەسى م.نۇعىمانوۆ 1963 جىلدىڭ 26 يانۆار كۇنى قول قويدى. سول كەزدەگى   رەسپۋبليكا باسشىلارىنىڭ حرۋشەۆتىڭ سولاقاي ساياساتىنا ءبىر اۋىز ءسوز ايتىپ، قارسى تۇرا الماۋىنىڭ، قورقاقتىقتارىنىڭ، مانساپقورلىقتارىنىڭ ارقاسىندا كوپتەگەن سوۆحوزدار شۇرايلى جەرىمەن، حالقىمەن،  مال-مۇلكىمەن، بايلىعىمەن وزبەكستاندا قالىپ قويدى.

  وسى ورايدا عاراي ساعىمباەۆ اعامىزدىڭ اۋرۋحانادا جاتقاندا ايتقان ءسوزى ويعا ورالادى. «وزبەكستانعا بەرىلگەن جەردى قايتارۋ ءۇشىن قۇرىلعان كوميسسيانىڭ ىشىندە مەن دە بولدىم (21 ادام  دەدى عوي دەيمىن – گ.و.). ءبارىمىز دە كورىپ وتىرمىز، بەرىلگەن جەردىڭ كوپ بولىگى وزبەكتەردە قالىپ بارادى، ولار  قۋلىق جاساپ  اۋدانداردى الىسىمەن جەرىن ءبولىپ، جاڭا اۋداندار قۇرىپ تاستاعان عوي. شىنىمدى ايتسام مالعا جايلى، ەڭ شۇرايلى جەرلەردىڭ  وزبەكتەردە قالىپ بارا جاتقانىنا ءىشىم اشىپ، كوميسسيا مۇشەلەرىنىڭ ءبارى «قايتارىلسىن» دەگەن قۇجاتقا  قول قويسا دا، مەن قول قويماي وتىرىپ الدىم. ءۇشىنشى كۇنى ديمەكەڭ (د.ا.قوناەۆ) تەلەفون سوعىپ «عاراي، نەعىپ وتىرسىڭ، قولىڭدى قوي!» دەدى. جۇرەگىم قان جىلاپ تۇرىپ قول قويدىم».

وسى ءسوز اركەز ءبىزدىڭ  جادىمىزدا جاڭعىرىپ، «ويپىر-اي، حرۋشەۆقا تويتارىس بەرگەن وڭداسىنوۆ، تاشەنوۆ قۇرلى بولمادى-اۋ مىنا كىسى!..» دەپ،  ديمەكەڭدى كەيدە ورىنسىز اسىرا ماقتاپ، قولدان پايعامبار جاساپ جاتقاندا جان-دۇنيەمىزدە دۇلەي سوعىپ، بۇل ادامدار نەگە سوقىر، وزدەرىنە جاسالعان شامالى جاقسىلىقتىڭ اينالاسىنان اسا الماي،   پەندەلىلىككە تۇسەتىنىنە اشىنىپ، «اھ» ۇرىپ قالاتىنبىز.  قازاق جەرى «حانتالاپايعا» تۇسكەلى تۇرعان تۇستا بۇل فاكتىنى ايتپاسقا بولمادى. بۇگىنگى باسشىلارعا ساباق بولار دەگەن ءۇمىت ايتقىزدى. حالىقتىڭ قۇلاعى مىڭ، وسىلاي بىرەۋدىڭ بولماسا بىرەۋدىڭ ساناسىندا، جادىندا جازىلىپ قالادى. مۇنداي  حالىقتىق ۇلكەن ماسەلەلەردە   «مەنى مەن ودان باسقا ەشكىم بىلمەيدى» دەگەن جوسىق جۇرمەيدى. ال، عاراي قالاپاشۇلىنىڭ وتىرىككە اتتاپ باسپايتىنىن «…مەن عاراي اكەلگەن قۇجاتتارعا كوزىمدى جۇمىپ تۇرىپ قول قويامىن» دەپ قوناەۆتىڭ ءوزى ايتىپ كەتكەن. ع.ساعىمباەۆ ۇلى وتان سوعىسىنىڭ باسىنان اياعىنا دەيىن قاتىسىپ، اۋىر جاراقاتتانىپ، ءومىر بويى   دەنساۋلىعىمەن الەك بولا ءجۇرىپ، وتباسىن دا قۇرماي، ءومىرىن تەك ەل قىزمەتىنە ارناعان، ىسىنە ادال، تازا، حاس مامان بولعان. مەملەكەت قازىناسىن ورىنسىز شاشۋعا جول بەرمەگەن، ءپرينتسيپشىل ادام بولعان. جولداستارىنىڭ «عارايدان مەملەكەتتىڭ ءبىر سومىن سۇراعانشا، سۋ سۇرا» دەگەن قالجىڭ ءسوزى دە قالعان.

اتا-بابامىزدىڭ ايلاپ-جىلداپ بەل شەشپەي اتتىڭ جالى، تۇيەنىڭ قومىندا ءجۇرىپ جاۋدان قورعاعان جەرىنە كىمدەردىڭ كوزى ءتۇسىپ، اشكوزدەنبەدى دەيسىز. تاعى دا سونىڭ ءبىرى – قازاقستاندا تىڭدى يگەرۋ،  سولتۇستىك بەس وبلىستى: سولتۇستىك قازاقستان، كوكشەتاۋ، قوستاناي، اقمولا، پاۆلوداردى رەسەيگە قوسۋ بولدى. بۇل ماسەلە پاتشالىق رەسەيدەن بەرى كوتەرىلىپ، «قاراشەكپەندىلەردىڭ» قازاق  دالاسىنا باسا-كوكتەپ كىرگەن كەزىنەن جۇرگىزىلىپ كەلە جاتقان يمپەريالىق كوزقاراس بولاتىن. تەك لەنيننىڭ تۇسىندا الاشوردا وكىلدەرىنىڭ بەسەندى ارالاسۋىنىڭ ارقاسىندا  رەسپۋبليكا  شەكاراسى  انىقتالىپ، بەكىتىلگەن كەزدە ءسال دە بولسا سايابىرلاعانىمەن،  قىرقىنشى جىلدارعا قاراي قايتا كوتەرىلدى. ول، اسىرەسە، كەڭەس ەلىن اپەرباقان حرۋششەۆ باسقارعان تۇستا  ءتىپتى ۇدەي ءتۇستى. بۇل – ۇزاق اڭگىمە، ارىگە بارماي قىسقا قايىرايىق.

وڭداسىنوۆتىڭ ايتىسىنا قاراعاندا 1947 جىلدارى بۇل ماسەلە بىردە  سسسر مينيسترلەر سوۆەتىندە ارنايى قارالادى. ايتقان ۋاجدەرى – «شەكارالاس بەس وبلىستى رەسەيگە بەرىپ، ۇلكەن  استىقتى ايماق جاسايىق، بيدايدى رەسەيلىكتەر جاقسى وسىرەدى».  سوندا نۇرتاس وڭداسىنوۆ: «سولتۇستىك وبلىستاردىڭ رەسەيگە قوسىلۋ-قوسىلماۋىن ءسىز بەن ءبىز شەشپەيمىز، جالعىز ۇكىمەت شەشپەيدى، ول وبلىستاردا تۇرىپ جاتقان سان مىڭداعان جەرگىلىكتى حالىق بار،  سول   حالىق  شەشەدى! ال، تىڭدى كوتەرسەك كوتەرەيىك، ۇكىمەت وعان قارسى ەمەس، بىراق اشتىق جىلدارىندا جان-جاققا تارىداي شاشىلىپ كەتكەن قازاقتاردى جيناپ، تۋعان جەرىنە ورالتىپ، سوسىن كوتەرەيىك!» دەيدى. قىسقاسى، كەلە جاتقان الىپ تاسقىنعا وڭداسىنوۆ توسقاۋىل قويادى.

بۇعان دالەلدى تاعى دا د.ا.قوناەۆتىڭ ءوزىنىڭ ەستەلىگىنەن الامىز. 1961 جىلى  رەسپۋبليكاعا كەلگەن حرۋششەۆتى پويىزبەن ەل شەتىنە دەيىن شىعارىپ سالىپ بارا جاتقاندا، حرۋششەۆ: «بىلو بولشوي وشيبكوي، چتو تسەلينوي زانياليس وچەن پوزدنو. ەتو وشيبكا سكۆورتسوۆا، شاياحمەتوۆا، وڭداسىنوۆا» دەپتى.  ارينە،  ول ەشقانداي قاتەلىك ەمەس ەدى. بۇل سوناۋ پاتشالىق رەسەيدەن جۇرگىزىلىپ كەلە جاتقان وتارلاۋ ساياساتىنىڭ جالعاسى ەكەنىن تۇسىنگەن وڭداسىنوۆ وعان ۇنەمى قارسى بولىپ، تويتارىس بەرىپ كەلدى. اقىرىندا وڭداسىنوۆ، شاياحمەتوۆ بيلىكتەن كەتكەن سوڭ عانا ماسكەۋ ماقساتىن ىسكە اسىردى – تىڭدى يگەرۋ باستالدى. جايىلىم قىسقارتىلىپ، حالىق قولىنداعى كۇن كورىپ وتىرعان مالىن ارقانداپ جايۋعا دەيىن ءماجبۇر بولدى، مال باسى كۇرت ازايدى، قازاقتار اتا كاسىپتەرىنەن ايرىلا باستادى، جەر قۇنارسىزداندى. باستى قيانات – ماسكەۋ 1953 جىلى 27 ناۋرىزدا امنيستيا جاريالاپ، ءبىر ميلليوننان استام قىلمىسكەرلەرىن تۇرمەدەن بوساتىپ الدى دا،  تىڭدى كوتەرەمىز دەپ،  جۇگەنسىز كەتكەن جۇلىكتەرىن،  باۋكەسپە بۇزىقتارىن  «كومسومولدىق جولدامامەن» قازاقستانعا قاراي توعىتتى دا جىبەردى. اقىرىندا، 1962 جىلى تىڭ كوتەرۋشىلەردىڭ سانى 2 ميلليونعا جەتتى. مۇنداي «باسقىنشىلىق» ادامزات تاريحىندا بۇرىن-سوڭدى بولىپ كورمەگەن شىعار-اۋ.

1961 جىلى  ماڭعىستاۋدىڭ جەتىباي مەن وزەنىنەن مۇنايدىڭ مول قورى تابىلىپ، اتاعى الەمدى شارلادى. سول كەزدە بۇل كەن ورىندارىنىڭ قورى بۇكىل ءاجىربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءوندىرىپ جاتقان مۇناي قورىنا پارا-پار بولاتىن. سودان كورشى جاتقان تۇركىمەندەر مەن ءازىربايجاندار قىزعانىش كورسەتە باستادى، «قازاقتار مۇنايدى وندىرە المايدى، ماماندارى جوق، ماڭعىستاۋدى بىزگە بەرىڭدەر» دەپ، باسشىلارى ماسكەۋگە شاپقىلادى. ماسكەۋلىكتەر دە ويلانىپ قالدى. ءدال وسى كەزدە نۇرتاس وڭداسىنوۆ وسى ۋاقىتقا دەيىن جيعان  ابىروي-بەدەلىن سالىپ، ماسكەۋلىك باسشىلاردىڭ الدىنا بارىپ سويلەسىپ،   تەلەفون ارقىلى كۇن سايىن بايلانىسىپ، ءاۋپىرىم-تاڭىرمەن الىپ قالدى. وسىلاي بولارىن بىلگەندەي 1957 جىلى فورت-شەۆچەنكودان «مانعىشلاقنەفتەگازرازۆەدكا» ترەسىن اشىپ، اتىراۋلىق كوپتەگەن گەولوگ-بارلاۋشى، گەوفيزيكتەردى… ماڭعىستاۋعا كونگەنىن جونىمەن، كونبەگەنىن قازاقشالاپ ايتقاندا «تىزەگە سالىپ» جىبەرگەن بولاتىن.

ءسوزىمىز دالەلدى بولۋ ءۇشىن ماڭعىستاۋداعى  اسار، اتامباي، تۇركىمەنوي، قاراماندىباس ءتارىزدى 17 كەن ورنىن اشقان ارداگەر ازامات سايلاۋ ەسجانوۆتىڭ سوزىنە قۇلاق تۇرەلىك:

-گۋرەۆ وبلىسىنا  باسشى بولىپ وڭداسىنوۆ كەلىسىمەن مۇناي ىزدەۋ مەن ءوندىرۋدى قاتتى قولعا الادى. قازاق جاستارىن ۇكىمەت قاراجاتىمەن وقۋعا جىبەرتتى، بارلاۋشى، گەولوگ، گەوفيزيك ماماندارىن كوبەيتتى. قىسقاسى، وڭداسىنوۆ  مۇناي توڭىرەگىندە بوگدەلەردىڭ ەمەس، قازاقتاردىڭ، اشىعىن ايتقاندا جەرگىلىكتى جەردىڭ وكىلدەرىنىڭ ەڭبەك ەتۋىن ويلايدى. سول تۇستا «ماڭعىشلاقمۇنايگاز» ترەسىنە باس ينجەنەر تابىلماي تۇر ەكەن. «كىم لايىقتى؟» دەپ وبكومداعى، اتقارۋ كوميتەتىندەگى ءتيىستى بولىمدەردەن سۇرايدى عوي. ءبارى دە ءبىرىنىڭ اۋزىنا ءبىرى تۇكىرىپ قويعانداي حالەكەڭدى (حالەل وزبەكقاليەۆتى)  «پىسىق، العىر، ءبىلىمدى، جاۋاپكەرشىلىگى مول..» دەپ، ماقتاۋىن جەتكىزەدى.

سودان وبلىس باسشىسى حالەكەڭمەن سويلەسۋدى گەولوگيا باسقارماسنىڭ باستىعى ناۋم يساكوۆيچ گەرشمانعا تاپسىرادى. بىراق ول يت ارقاسى قيانداعى ماڭعىستاۋعا بارۋعا وزبەكقاليەۆتى كوندىرە المايدى. ودان كەيىن وبلىستىق پارتيا كوميتەتىنىڭ حاتشىسى دياچەنكو وزىنە شاقىرادى، حالەكەڭ وعان دا كونبەيدى. كونبەۋىنە باستى سەبەپ – قوس باۋىرىنىڭ قاتار ناۋقاستانىپ، جاتىپ قالۋى ەكەن. شىنىندا دا قالاي تاستاپ كەتسىن، باۋىرلارى ەمەس پە. سودان الگى ەكى باستىققا وڭداسىنوۆ «كادرلارىڭا قادىرلارىڭ  جوق!» دەپ، رەنجيدى دە حالەكەڭدى وزىنە شاقىرتادى. بوس سويلەپ، بىلجىراپ وتىرۋ تابيعاتىندا جوق وڭداسىنوۆ سالعان بەتتەن: «حالەكە! (وڭداسىنوۆ وزىنەن كىشىلەردى دە قازاقي ادەپپەن وسىلاي اتاي بەرەدى ەكەن). ەستىپ، ءبىلىپ وتىرمىن، باۋىرلارىڭ ناۋقاس كورىنەدى. اينالايىن، كەيدە كوپتىڭ مۇراتى ءۇشىن ءوزىڭدى دە قۇربان ەتۋگە تۋرا كەلەتىن كەز بولادى. نە ىستەيمىز، مۇنايدىڭ ءبارىن بوگدەلەرگە باسقارتىپ قويامىز با؟ كاسپيدىڭ ارعى بەتىندەگى اعايىنداردى شاقىرساڭ، تايلى-تاياعىمەن بۇگىن كوشىپ كەلگەلى وتىر! ءبىزدىڭ جىگىتتەردىڭ نامىسى قايدا سوندا؟! كەيىنگى ۇرپاقتاردان ۇيات بولىپ جۇرمەي مە؟!» دەپتى. حالەكەڭ بۇل سوزدەن كەيىن ءبىر اۋىز ءۋاج قايتارا الماي ماڭعىستاۋعا تارتىپتى. ۇلتىنىڭ ەرتەڭىن ويلاعان وڭداسىنوۆتىڭ  بۇل ارەكەتىن، اتالى ءسوزىن  ماڭعىستاۋلىقتار اڭىز ەتىپ ايتادى. ەستىگەنىمدى مەن دە ۇنەمى ەل-جۇرتقا جاريا ەتىپ جۇرەمىن، ويتكەنى مۇندا ۇلكەن تاربيە، ونەگە بار. تەك بۇگىنگى باسشىلار وسىدان ۇلگى، ونەگە السا دەگەن تىلەك بار.

ماڭعىستاۋ تۇركىمەندەر مەن اجىربايجاندارعا اۋەلى باسشى نۇرتاس وڭداسىنوۆتىڭ  ابىروي-بەدەلىنىڭ، ەكىنشىدەن، سول كەزدەگى  گەولوگيا ءمينيسترى شاحماردان ەسەنوۆتىڭ  تاباندى، دايەكتى تالابىنىڭ ارقاسىندا بەرىلمەي قالىپ ەدى (بۇل دا ءبىر وزەكتى اڭگىمە).  بۇل ەكى ازاماتتىڭ  ەلى مەن جەرىنە دەگەن قۇرمەتىن، باتىلدىعىن، باتىرلىعىن ەشقاشان ۇمىتۋعا بولمايدى. قولىندا ەل بيلىگى بار، جەرىنە جانى اشيتىن باسشىلار وسىلاي ارەكەت ەتسە كەرەك-داعى.

وسىلاي، زاڭدى بۇزىپ، ءور كەۋدەلىكپەن  قازاق جەرىن تارتىپ الامىز دەگەندەردىڭ كوكىرەگىن باسقان نۇرتاس ءداندىبايۇلى وڭداسىنوۆتىڭ باتىرلىعىن كونەكوز قاريالارىمىز بىلگەنمەن بۇگىنگى كوگەنكوز جاستارىمىز بىلمەيدى. وكىنىشتى-اق!

مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى جۇمابەك تاشەنوۆتىڭ قازاق جەرى بولىسكە تۇسكەلى تۇرعان تۇستا ۇردا-جىق حرۋششەۆقا قاسقايىپ تۇرىپ تويتارىس بەرگەنىن اڭىز ەتىپ ايتىپ ءجۇرمىز. وتە دۇرىس! ۇلگى بولار ەرلىك! بىراق،  تاشەنوۆكە دەيىن جەردى بولىسكە بەرمەي، ەل ىرگەسىن سوكتىرمەي كەلگەن ۇكىمەت باسشىسى نۇرتاس وڭداسىنوۆ ەسىمى كولەڭكەدە قالىپ كەلەدى.ء بىز ولاردىڭ ءبىرىنىڭ ءىسى كەم، ەكىنشىسى ارتىق دەۋدەن اۋلاقپىز، قايتا وڭداسىنوۆتىڭ دا، تاشەنوۆتىڭ دە ءوز دارەجەسىندە   جاستارعا دارىپتەلىنبەي جاتقانىنا قارنىمىز اشادى. ءاربىر جاستىڭ  وتانشىل بولۋى   وسىنداي ۇلگىلى ىستەردەن ءتالىم الۋىندا.  ەل مەن جەر تاعدىرى  تارازىعا ءتۇسىپ، قىلىش ۇستىندە تۇرعاندا قاراقان باستارىنىڭ، اۋلەت-جۇراعاتىنىڭ قامىمەن كەتپەي، قالىڭ حالىقتىڭ قامىن جەگەن، ناعىز قاس باتىرلارشا قورعاي بىلگەن ارەكەتتەرىن اسپەتتەپ جازۋ، جاريالاۋ، جاستار ساناسىنا ۇيالاتۋ – بۇگىنگى ءبىزدىڭ تىكەلەي مىندەتىمىز! ويتكەنى، وڭداسىنوۆ، تاشەنوۆ، ەسەنوۆ سەكىلدى ەرلەردەن بۇگىنگى ەل مەن جەر تىزگىنىن قولعا العان ءاربىر ازاماتتىڭ، جاستاردىڭ، بولاشاق مەملەكەت ءىسىن باسقاراتىن باسشىنىڭ ۇيرەنەر ۇلگىسى مول!

گۇلسىم ورازاليەۆا،  

قازاقستان جۋرناليستەر وداعى سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى.

Abai.kz