قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى ن.ءا. نازارباەۆقا،
قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتىنىڭ توراعاسى، ب. ىزمۇحامبەتوۆكە،
قازاقستان رەسپۋبليكاسى سەناتىنىڭ توراعاسى ق.ك. توقاەۆقا،
قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەمەر ءمينيسترى ك. ق. ماسيموۆكە!

ءار ەلدىڭ سالتى باسقا. سالتىنا قاراي ادەت-عۇرپى بولادى. بۇل دا نورما. قازاق تاريحي تاجىريبەسى مەن بولمىسىن سول نورمالار ارقىلى قالىپتاستىرعان. بۇل -  قۇندىلىقتىق قىرى. قۇندىلىق دەگەن قاراپايىم تىلمەن ايتساق، قۇرال-ينسترۋمەنت سياقتى. ونى قولدانۋ بولمىستىق تۇرعىدان، شارت. سەبەبى "ورتاق مەن" "ىشكى تىنىشتىق", "باقىت", "تۇتاستىق» پەن "بىرلىك" ءۇشىن نەگىزگى ارەكەت سول قۇرالدى قولدانۋ ارقىلى بولادى. ال قولدانباۋ نەمەسە ودان باس تارتۋ ادامدى سول ورتاق مەننەن، ورتاق باقىتتان، بىرلىك پەن تۇتاستىقتان اجىراتادى.
قۇقىقتىق نورما دا وسى سياقتى. قازاقتىڭ قۇقىقتىق ساناسى، مەملەكەتتىلىگى، نەگىزىنەن ونىڭ بولمىسىنىڭ قاجەتتىلىگىن وتەپ كەلگەن. بۇل بولمىستا ەڭ باستى پرينتسيپتەر وتاندا تىنىشتىق، بىرلىك، تۋىستىق، قۇرمەت، سىيلاستىق، ماحاببات، ءتارتىپ، ادال اس، كەڭپەيىلدىك، نامىس، ار، ادىلدىك، تۋرا ءسوز، دۇرىس وي، ىزگى امال جانە ت.ب. بولىپ جالعاسىپ كەتە بەرەدى. وسى پرينتسيپتەر جينالىپ قازاقتى ۇلى مۇراتقا قاۋىشتىرادى. جالپى پرينتسيپ پەن يدەيا ياعني، مۇرات تۇتاس بولعاندا عانا ول جەردە تىرشىلىك تە، دامۋ دا، بولمىس تا ساقتالادى.
قازىر قازاقتىڭ بولمىسىنان تىس مىنا كەڭىستىكتە باسقا مادەني ۇلتتىق بولمىستار دا تىرشىلىك ەتەدى. سوندا قازاق ءۇشىن «ىشكى» جانە «سىرتقى» بولمىستىق قارىم-قاتىناستى ناقتىلاۋ دەگەن جاۋاپكەرشىلىك ءاردايىم ساقتالادى دەگەن ءسوز. ياعني، ءوزىنىڭ بولمىستىق قۇندىلىقتارى مەن باسقالاردىڭ قۇندىلىقتارىن دا ەسەپكە الۋ مىندەتى، ونىڭ كونستيتۋتسيالىق قۇقىقتىق كەڭىستىگىنە اينالادى. سوندا قازاق بولمىسى ءۇشىن بۇگىنگى جاعداي ء"ۇش راديۋستا" ارەكەت ەتۋدى، سوعان بەيىم بولۋدى مىندەتتەيدى.
ەندى قازاق بۇگىن ءوز ىشىنەن شىققان "نەوسالافتاردىڭ نورمالارىن" توقتاتۋدى تالاپ ەتسە، وندا قازاق ءوزىنىڭ عاسىرلار بويى قالىپتاسقان بولمىستىق ەرەكشەلىگىن ساقتاۋدى دەرت ەتىپ وتىر دەگەن ءسوز. قازاقتىڭ دەرتى ول - بولمىستىق دەرت. ونى مەملەكەتتىك ينستيتۋتتان، ۇكىمەتتەن تالاپ ەتۋگە قۇقىلى. سەبەبى قازاقتار بۇل مەملەكەتتى ءوز بولمىستىق ءمانى مەن اقيقاتىن ساقتاۋ، دامىتۋ، قورعاۋ ءۇشىن قۇرعان. بۇل جاعىنان كەلگەندە "نەوسالافيلەرگە تىيىم سالۋ" شارت. 
بار ماسەلە جات اعىمنىڭ ءدىني تانىمىندا بولىپ وتىر. ءدىني تانىم بۇل - ادامنىڭ اللا مەن اراسىنداعى بايلانىسىنىڭ ورتالىق پلاتفورماسى. ول سول ادامدى ادام قىلعان تۇتاس بولمىستىڭ ءمانى. ادام ىشتەي اللامەن جەكە بايلانىس قۇرعانىمەن، سىرتتاي وسى بولمىستان استە بولەك بولا المايدى. سەبەبى، ءدىن قۇبىلىسى تەك قانا ادامنىڭ ىشكى سەنىمى، ساناسى، ىشكى تاجىريبەسىنەن عانا تۇرمايدى. ول الدىمەن سول ادامنىڭ تىرشىلىك كەڭىستىگى مەن ۋاقىتىنداعى الەۋمەتتىك شارتتارمەن رۋحاني ورتاق سەزىنۋ پسيحولوگياسىن قامتاماسىز ەتىپ بارىپ، جەكە قۇلشىلىعىن جۇزەگە اسىرادى. ياعني، ونىڭ دىندەستەرىمەن ورتاق تۋىستىق سەزىمى مەن باقىت، اقيقات، سەنىم مەن ماقسات بىرلىگىن سەزىنۋى شارت. وسى سەزىم، تانىم، سەنىم مەن ورتاق سانا ارقىلى ولاردىڭ ورتاق مادەنيەتى ياعني، بولمىسى ولار ءۇشىن ەڭ باستى قورعانعا اينالادى. سوندىقتان دا ءبىز كەز كەلگەن مادەنيەتتىڭ مازمۇنىندا ءدىن قۇبىلىسى بار دەپ ايتامىز. 
ەندى وسى بولمىس سالافيلىك ءدىني تانىممەن قازاقتى جىككە ءبولدى. ءبىر قازاق ەكىنشى ءبىر قازاققا دوس، تۋىس، دىندەس باۋىر ەمەس، كەرىسىنشە ءوزارا قارسى جاقتاعى بوتەن تاراپقا اجىراتىپ جىبەردى. ەكەۋى دە ءبىر-ءبىرىن قۇتقارۋ نەمەسە اقيقاتتى وزدەرىنىڭ جاعىندا دەپ ەسەپتەدى، سولاي تانىپ، ءبىلدى. بۇل قۇبىلىس عاسىرلار بويى ورتاق تۋىستىق سەزىممەن قالىپتاسقان قازاق بولمىسىن بولشەكتەۋدىڭ باستى سەبەبى دەگەن ءسوز. ەكى تانىم، ەكى ۇلتتىق باستاۋعا اينالارى حاق. وعان نەگىز دە جوق ەمەس. كەشەگى كەڭەستىك رەجيمنىڭ ۇلتسىزداندىرۋ ۇدەرىسىنەن كەيىن قازاق ورىس ءتىلدى جانە قازاق ءتىلدى بولىپ جىكتەلە باستادى. سوڭعى شيرەك عاسىردا ورىس ءتىلدى قازاق پەن قازاق ءتىلدى قازاقتىڭ جەكە ءدىني تانىمى قالىپتاسىپ ۇلگەردى. سوندا قازاق ءدىني تانىمى مەن ءتىلى جاعىنان دا قايشىلىققا ءتۇسىپ وتىر. بارا بارا ەكى جاق اگرەسسيالىق، تانىمدىق پلاتفورماسى بار مىنەزدەگى، بولمىستاعى ەكى ۇلتقا اجىرايدى. بۇل قازاقستان دەگەن مەملەكەتتى قۇرۋشى قازاق دەگەن ۇلتتىڭ بولمىستىق تۇرعىدان ەكىگە بولىنۋىنە اپارىپ سوعادى دا، مەملەكەتتىلىكتىڭ باياندىلىعىنا ەڭ باستى قاۋىپتى تۋعىزادى. 
سوندىقتان كەش تە بولسا، مەملەكەتتىڭ تۇراقتىلىعى مەن باياندىلىعى ءۇشىن، ەكىنشى جات ءدىني تانىمنىڭ ياعني، ءسالافيزمنىڭ تىرشىلىگىنە توسقاۋىل قويۋ شارت. بۇل شەشىم بۇگىن ەلدىڭ تىنىشتىعىنا دا، ءوزارا قىرعي قاباقتىق، جاتتانۋ، مۇمكىن جاۋلاسۋ پسيحولوگياسىنا دەيىن بارىپ، ناتيجەسىندە تاعى اگرەسسيالىق قىلمىس توپتارى شىعۋى ىقتيمال. بىراق بۇدان قازاق بولمىسى امان قالادى. تۇتاستىعى مەن تاريحي تاجىريبەسىنە قايتا ورالىپ، ۇلتتىق بىرلىگىنە قاۋىشادى.ول دەگەنىڭ، ەلدىڭ بولاشاعى ءۇشىن دە قازاق بولمىسى ءۇشىن دە ەڭ قاجەتتى شارت. 
مەملەكەتتىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك قۇرىلىمدارى، ۇكىمەت پەن بيلىك، پارلامەنتتەگىلەر مەن قۇقىق قورعاۋشىلارى ءبارى ءبىراۋىزدان وسى بولمىستىق اقيقاتتى نەگىزگە العاندا عانا قازاقتىڭ بولاشاعىنا جارقىن قادام اشىلاتىن بولادى.

قۇرمەتپەن، 
حالىق اتىنان، ۇلت جاناشىرى
پروفەسسور دوساي كەنجەتاەۆ
ل.ن. گۋميلەۆ اتىنداعى ەۇۋ, استانا

Abai.kz