پوەماعا تاڭ قالعان نەمىس اقىنى وسىلاي دەدى.

قۇلاگەر شەشەڭ – سۇڭقار، اكەڭ - تۇلپار

سوعىپ ەڭ دونەنىڭدە سەگىز ارقار.

سالبىراپ ساپتى اياقتاي تومەنگى ەرنىڭ،

بوتا تىرەسەك، قىز ساعاق، ساندال كەرىم.

قۇلپىرعان كۇلتە جىبەك قۇيرىعىڭ-اي

ور بولىپ قالۋشى ەدى شاپقان جەرىڭ، - دەگەن سۋرەتتەۋدەگى قۇلاگەردىڭ شىن جۇيرىككە ءتان ءمۇسىنىن، بايگەگە شاپقانداعى قيمىلىن استانادان التى شاقىرىم جەردەگى «استانا-كوكشەتاۋ» تاس جولىنىڭ بويىندا قۇلاگەرگە قويىلعان ەسكەرتكىشكە قاراپ تولىق كوزگە ەلەستەتەمىز. اقىن ءىلياس جانسۇگىروۆتىڭ قاپىدا قازاعا ۇشىراعان قازاناتتى قازاقتىڭ «قۇلاگەرى» دەگەنى قانداي كەرەمەت! بۇل ەسكەرتكىش اقىننىڭ ورەسى بيىك، ءورىسى كەڭ شىعارماسىنىڭ قۇلاق كۇيى ىسپەتتەس، ءومىر شىندىعىنىڭ شىمىلدىعىن سىپىرا، سەرپە اشىپ، سىرتقا سىر شاشىپ، ءدۇبىر سالىپ تۇر.

قازاقتىڭ قازاناتى  - قۇلاگەر بولسا، بۇگىن، مىنە، سول اتاقتى «قۇلاگەر» پوەماسى نەمىس تىلىنە قازاقشا تۇپنۇسقاسىنان تىكەلەي اۋدارىلىپ، قازاقستان-گيوتە ينستيتۋتىنىڭ قولداۋىمەن «Büchergilde» (گەرمانيا) باسپاسىندا باسىلىپ شىقتى. وسى ورايدا پوەمانىڭ نەمىس تىلىندەگى نۇسقاسىنىڭ اۆتورى، نەمىس جازۋشىسى گەرت حايدەنرايح قۇلاگەر ەسكەرتكىشىن تۇرعىزعان جازۋشى،   قر ەڭبەك سىڭىرگەن جاتتىقتىرۋشىسى، ۇلتتىق ات سپورتى تۇرلەرىن وسى زامانعا لايىقتاپ،  نەگىزىن قالاعان، ۇلى دالا قىراندارى قوزعالىسىنىڭ تەڭ توراعاسى، بىرنەشە كىتاپتىڭ اۆتورى سادىبەك تۇگەلمەن ۇلى دالانىڭ سيمۆولىنا ارنالعان ەسكەرتكىش باسىندا جۇزدەستى. قۇلاگەرگە ارناعان ەكى تۇلعانىڭ بۇل ەڭبەكتەرى ءدۇيىم قازاق حالقى ءۇشىن ۇلكەن ابىروي. نەمىس تىلىندەگى اۋدارىلعان  پوەمانىڭ العاشقى تۇپنۇسقاسىن نەمىس جازۋشىسى گەرت حايدەنرايح قاسيەتتى قۇلاگەر ەسكەرتكىشىنىڭ باسىندا سادىبەك تۇگەلگە تابىس ەتتى.

اۋدارما ماسەلەلەرىنە دەگەن اسقان قىزىعۋشىلىق – نەمىس مادەنيەتىنە ءتان ەرەكشەلىك. ءيا، اقان سەرىنىڭ سەزىم دۇنيەسىندەگى كۇيىنىشىن، پسيحولوگيالىق تەبىرەنىسىن دالمە ءدال نەمىس تىلىندە سۋرەتتەۋدەن اسقان شەبەرلىك بولا ما؟.. سونىمەن، حالقىمىزدىڭ مادەنيەتى مەن ونەرىن، تاريحى مەن سالت-ءداستۇرىن نەمىس تىلىندە ايگىلەگەن  «قۇلاگەر» پوەماسى  وقىرماندارىنا جول تارتتى.    جازۋشى سادىبەك تۇگەل ءوز كەزەگىندە نەمىس جازۋشىسى گەرت حايدەنرايحكە حالقىمىزدىڭ قاناتى، قورعانى، ايبىنى بولعان قازاناتتارعا ارنالعان «قازانات» كىتابىن تارتۋ ەتتى.

جالپى، وسى ارادا، گەرت حايدەنرايح تۋرالى قىسقاشا ايتا كەتەيىك. ول بەلگىلى نەمىس جازۋشىسى، جۋرناليست، اۋدارماشى، اقىن ءارى ستسەناريست. 1944 جىلى گەرمانيانىڭ ەبەرسۆالد جەرىندە دۇنيەگە كەلگەن. دارمشتادت پەن ميۋنحەن قالالارىندا ءبىلىم العان. «Theater in der Kreide» اتتى ميۋنحەن تەاترىنىڭ نەگىزىن قالاۋشىلاردىڭ ءبىرى. گەرمانيالىق P.E.N.-كلۋبتىڭ بەلسەندى مۇشەسى، 1991-1995 جىلدارى سول كلۋبتى باسقارعان. 2004 جىلدان بەرى باۆاريالىق ونەر اكادەمياسىنىڭ مۇشەسى، 2011 جىلدان بەرى سول اكادەميانىڭ ادەبيەت ءبولىمىن باسقارىپ كەلەدى.

كەشە استاناداعى ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحانادا پوەمانىڭ نەمىس تىلىندەگى اۋدارماسىنىڭ تۇساۋكەسەرى بولدى. تۇساۋكەسەردىڭ جالعاسى بۇگىن الماتىداعى ۇلتتىق كىتاپحانادا وتەدى.

پوەمانى تۇپنۇسقادان جولما-جول اۋدارىپ، المان تىلىنە تارجىمالاعاندار، قازاق-نەمىس تىلدەرىنىڭ ماماندارى: تاڭسۇلۋ راحىمبەكوۆا، يمان ەستاەۆ جانە سالتانات ءاشىروۆا. «قۇلاگەر» - قازاق ءتىلىنىڭ باي قۇنارى، كوركەم ءتىلى، بەينەلى ءسوزى، سۇلۋ سۋرەتى كورىنىس تاپقان عاجاپ پوەما ەكەندىگىن ەسكەرسەك، بۇل رەتتە اتالعان شىعارمانى المان تىلىندە سويلەتكەن ءتىل ماماندارىنىڭ ەڭبەگى ەرەكشە ەكىندىگىن ەكپىن تۇسىرە ايتۋعا ءتيىسپىز. قازاق جانە نەمىس ءتىلى ماماندارىنىڭ جولما-جول اۋدارماسىن پايدالانعان نەمىس اقىنى  گەرت حايدەنرايح «قۇلاگەر»  پوەماسىنداعى ءتىلدىڭ قۇنارى مەن تەڭەۋلەرگە تاڭ قالىپ: «مىناۋ ناعىز شەكسپيرلىك شىعارما عوي»، - دەدى كەشەگى تۇساۋكەسەردە.

Abai.kz