ءدىن ماسەلەسى. حاوس جۇيەسى قالاي قۇرىلادى؟
قازاقستانداعى مەملەكەتتىك-كونفەسسيالىق قاتىناستار جۇيەسىندەگى رۋحاني قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى
XXI عاسىر – جاھاندىق رۋحاني گەوستراتەگيالىق كەڭىستىكتەگى دىلدەر (مەنتاليتەتتەر) اراسىنداعى تايتالاس كەزەڭى. رۋحاني گەوستراتەگيالىق كەڭىستىك دەگەنىمىز ادامزات ساناسىنىڭ دامۋىنا، ادام مەن قوعام، قوعام مەن تابيعات قاتىناستارىنا ىقپال ەتەتىن الەمدىك قاۋىمداستىقتىڭ ورتاق مادەني، اقپاراتتىق، عىلىمي، ءدىني كەڭىستىگى. XXI عاسىردا اسكەري كۇشتەر تابيعي رەسۋرستاردى باقىلاۋ ۇشىن جۇرگىزىلەتىن قاقتىعىستاردى ۇمىتتى. ولاردىڭ قاقتىعىستارى ماتەريالدىق ەمەس، رۋحاني قۇندىلىقتاردى، ونىڭ ىشىندە ادام پسيحيكاسىن (ىشكى سەزىمى مەن كوڭىل-كۇيىن) كوزدەيتىن جاسىرىن كۇرەس سيپاتىنا يە بولىپ كەلەدى. ازاماتتارىمىز بۇل شىندىقتى دەر كەزىندە اڭعارىپ ۇعىنباسا، رۋحاني (ادامگەرشىلىك، پاراساتتىلىق پەن سۇلۋلىققا قۇشتارلىق) قاجەتتىلىكتەردىڭ ۇستەمدىگى مەن باسىمدىلىعىن مويىنداماسا، الەمدىك ۇدەرىستەردىڭ قۇربانىنا اينالارى ءسوزسىز.
سوڭعى گەوساياسي تايتالاستار بارىسىندا قوعامنىڭ رۋحاني دامۋىنا اسەر ەتۋ ارقىلى كوپشىلىك ساناسىن ءوز ەركىنە بەيىمدەۋگە ىڭعاي تانىتىپ وتىرعان باسەكەلەس مەملەكەتتەردىڭ بەلسەندىلىگى ارتتى. گەوساياساتتىڭ نەگىزگى فاكتورلارىنىڭ ءبىرى – رۋحانيات. ونىڭ قۇرامداس بولىگىنە ءدىني فاكتور دا جاتادى. قاشان دا كەز كەلگەن مەملەكەت دامۋ ماقساتىندا ەل ىشىندەگى كونفەسسياارالىق كەلىسىمدى ساقتاي وتىرىپ، وزگە ەلدەردىڭ ءدىن سالاسىنا ىقپال ەتۋدى كوزدەيدى. ولاردىڭ تۇپكى ماقساتى – ءتۇرلى كونفەسسيالاردىڭ راديكالدى وكىلدەرىنە قولداۋ كورسەتۋ ارقىلى قوعامداعى ۇدەرىستەرگە ىقپال ەتىپ، ەل ىشىندە جانە الەمدە تۇراقسىزدىق تۋىنداتقىزۋ ارقىلى وزدەرىنىڭ قالاۋى بويىنشا وزگەرىپ وتىراتىن حاوس (بەيبەرەكەتتىلىك) جۇيەسىن قۇرۋ بولىپ تابىلادى. رۋحاني داعدارىسقا ۇشىراعان قوعامدا ساياسي شيەلەنىستەر تۋىندايدى. سول سەبەپتەن ەلدى رۋحاني داعدارىستاردان امان الىپ قالۋ، رۋحاني قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىكتىڭ الدىڭعى قاتارداعى باستى ماسەلەلەرىنىڭ ءبىرى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق قاۋiپسiزدiگىنىڭ وبەكتiلەرiنە ادام، ونىڭ ءومىرى، قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارى; قوعام، ونىڭ ماتەريالدىق جانە رۋحاني قۇندىلىقتارى; مەملەكەت، ونىڭ كونستيتۋتسيالىق قۇرىلىسى جاتادى. ولاردىڭ قاۋىپسىزدىگى قوعامدىق، اسكەري، ساياسي، ەكونوميكالىق، اقپاراتتىق، ەكولوگيالىق قاۋىپسىزدىككە نەگىزدەلگەن. قوعامدىق قاۋiپسiزدiكتi قامتاماسىز ەتۋدىڭ 10 تارماعىنىڭ بىرى قوعامنىڭ تاريحي، ءداستۇرلى، رۋحاني جانە مادەني قۇندىلىقتارىنىڭ ساقتالۋىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان. قازاقستاننىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگىنىڭ نەگىزگى 19 قاۋىپ-قاتەرلەرىنىڭ بىرىنە قازاقستان رەسپۋبليكاسى حالقىنىڭ مادەني جانە رۋحاني مۇراسىنان ايىرىلۋى جاتادى. اتالمىش قاۋىپ-قاتەرلەردىڭ الدىن الۋ ماقساتىندا مەملەكەت قوعامنىڭ تاريحي-مادەني جانە رۋحاني-يماندىلىق قۇندىلىقتارىن ساقتاۋدى، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ جانە باسقا دا تىلدەردىڭ سەرپىندى دامۋىن، ىشكى ساياسي تۇراقتىلىقتى جانە ەتنوسارالىق كەلىسىمدى نىعايتۋدى قامتاماسىز ەتىپ كەلەدى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ نەگىزگى 18 ۇلتتىق مۇددەلەرiنىڭ قاتارىندا قوعامنىڭ ماتەريالدىق جانە رۋحاني-يماندىلىق قۇندىلىقتارىن ساقتاۋ مەن ەسەلەي ءتۇسۋ مۇددەسى ورىن العان. اتالمىش ۇلتتىق مۇددە قوعامنىڭ مادەني، ءدىني، عىلىمي، ءبىلىم بەرۋ، اقپاراتتىق، يدەولوگيالىق، پسيحولوگيالىق قاۋىپسىزدىكتەرىن قامتيتىن جۇيەلى، تۇتاس، جالپىعا ورتاق، بىرەگەي رۋحاني قاۋىپسىزدىك سالاسىنا جاتادى. رۋحاني قاۋىپسىزدىكتى تەك ءدىني نەمەسە مادەني قاۋىپسىزدىك دەپ تۇسىنۋگە بولمايدى. رۋحاني قاۋىپسىزدىكتى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىكتىڭ ءبىر تارماعى بولىپ تابىلاتىن قوعامدىق قاۋىپسىزدىكتىڭ ءبىر سالاسى رەتىندە قاراستىرعان ءجون. رۋحاني قاۋىپسىزدىك قوعامنىڭ زاماناۋي رۋحانياتىنىڭ، تۇلعا، قوعام مەن مەملەكەت مۇددەلەرىنىڭ ساقتالعاندىعىنىڭ، ءداستۇرلى رۋحاني قۇندىلىقتاردىڭ (ادامگەرشىلىك، پاراساتتىلىق، سۇلۋلىق), اسىرەسە تۇلعا، توپ جانە كوپشىلىك ساناسىنىڭ سىرتقى جانە ىشكى قاۋىپ-قاتەرلەردەن قورعالعاندىعىنىڭ جاي-كۇيى بولىپ تابىلادى. رۋحاني قاۋىپسىزدىكتىڭ وبەكتىلەرىنە ۇلتتىق سانا-سەزىم، قوعام ءومىرىنىڭ جالپىعا ورتاق داستۇرلەرى، مەملەكەتتىڭ سىرتقى جانە ىشكى ساياساتىن قولداۋ قىزمەتىندە كورىنىس تاباتىن ۇلتتىڭ مورالدىق-پسيحولوگيالىق بىرلىگى جاتادى. رۋحاني قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ تەك مەملەكەتتىك مەكەمەلەر مەن ورگانداردىڭ ايرىقشا قۇزىرەتى عانا ەمەس. ونىڭ سۋبەكتىلەرىنە سونىمەن قاتار قوعامنىڭ وتانسۇيگىش ازاماتتارى مەن ينستيتۋتتارى، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى جاتادى. رۋحاني قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ ۇلتتىڭ رۋحاني قۇندىلىقتارىن ساقتاپ بايىتا ءتۇسۋدى كوزدەيتىن قوعامنىڭ بارلىق پاتريوتتىق كۇشتەرى مەن بەلسەندى زيالىلارىنىڭ ماقساتتى تۇردەگى قىزمەتى بولىپ تابىلادى. بۇل قىزمەت الەۋمەتتىك ماسەلەلەر كەشەندى ءارى جۇيەلى تۇردە زەردەلەنگەن جاعدايدا عانا ءتيىمدى بولماق.
قوعامنىڭ رۋحاني دامۋىنىڭ كەپىلى ۇلتتىق قۇندىلىقتار بولىپ تابىلادى. ۇلتتىق قۇندىلىقتار ماتەريالدىق جانە رۋحاني قۇندىلىقتاردان قۇرالادى. قوعامنىڭ رۋحاني قۇندىلىقتارىنا تىل، ءدىن، سالت-ءداستۇر، ونەر، دۇنيەتانىم مەن تاريح جاتسا، جەكە تۇلعانىڭ رۋحاني قۇندىلىقتارىنا ادام دەنساۋلىعى، پسيحيكاسى، ساناسى، ءتىلى، دۇنيەتانىمى مەن ءدىني كوزقاراسى، ماتەريالدىق ءال-اۋقاتى جاتادى. رۋحاني قۇندىلىقتار ادامنىڭ رۋحانياتىن قۇرايدى. رۋحانيات – راتسيونالدى زايىرلىلىق پەن يرراتسيونالدى دىندارلىقتىڭ تەپە-تەڭ ۇيلەسىمى. رۋحانياتتى ءدىنسىز ءتۇسىنۋ مۇمكىن ەمەس. دەگەنمەن رۋحانيات پەن دىندارلىقتى ءبىر-بىرىنە تەڭەستىرىپ قاراستىرۋ دا ورىنسىز. رۋحانيات – ادامنىڭ كوڭىل-كۇيى مەن قوعامداعى قاراما-قايشىلىقتاردىڭ ۇيلەسىمدى قوسىندىسى. ول قوعام دامۋىنىڭ يدەولوگيالىق باعىتىن كورسەتەتىن، ادام بولمىسىنىڭ ەرەكشە ءتۇپ نەگىزى (سۋبستانتسياسى). رۋحانياتتىڭ تابيعي ءۇش ءتۇرلى جۇيەسى، قۇرامداس بولىگى بار:
1) پاراساتتىلىق (اقيقات پەن جالعاندى انىقتاۋداعى تانىمدار جۇيەسى);
2) ادامگەرشىلىك (جاقسىلىق پەن جاماندىقتى انىقتاۋداعى قۇندىلىقتار جۇيەسى);
3) سۇلۋلىق (سۇلۋ مەن ۇسقىنسىزدى انىقتاۋداعى تالعامدار جۇيەسى).
رۋحانيات ساناعا نەگىزدەلگەن. سانا بولسا، اقىل (پاراساتتىلىق) مەن سەزىمنىڭ (ادامگەرشىلىك، سۇلۋلىق) جەمىسى. ادام ساناسى اقىل (راتسيونالدى) مەن سەزىمگە (يرراتسيونالدى) نەگىزدەلە وتىرىپ، بولىمدى ياكي بولىمسىز باعىتتا وزگەرەر بولسا، رۋحانيات تا جاعىمدى-كونسترۋكتيۆتىك نەمەسە جاعىمسىز-دەسترۋكتيۆتىك باعىتتا دامۋى مۇمكىن. ادامزات سانانىڭ ەرەكشە جاي-كۇيى ارقاسىندا قيىنشىلىقتاردى جەڭىپ، ادام سەنگىسىز قارقىنمەن دامۋدىڭ شىڭىراۋ شىڭىنا بەتتەپ بارادى. بۇعان قاراماستان قازىرگى زاماندا ادامدى رۋحاني كۇيزەلىسكە ۇشىراتۋ ارقىلى ونى سىندارلى (كونسترۋكتيۆتى) ءارى جاسامپاز رۋحىنان ايىرىپ، بەيالەۋمەتتىك ماقساتتاردا قولدانۋ ۇدەرىسىنىڭ بەلەڭ العاندىعىنىڭ كۋاسىمىز. ۇلتتىق مەنتاليتەتكە ء(دىل، جان قۇرىلىمى، ويلاۋ ۇلگىسى، رۋحاني مىنەز-قۇلىق) جات رۋحاني قۇندىلىقتار ەگۋ قوعام ءرۋحانياتىنا تونىپ تۇرعان باستى قاتەر. حالىقتار مەن مەملەكەتتەردىڭ قاسىرەتى، ادەتتە، ولاردىڭ رۋحانياتىنىڭ بۇلىنۋىنەن، جات يدەيالار مەن قۇندىلىقتاردىڭ جانە ولارعا جەتۋدىڭ ورەسكەل تاسىلدەرىنىڭ قوعام ساناسىنا ەنۋىنەن باستالادى. اقپاراتتىق كەڭىستىكتە تارايتىن اتالمىش قاۋىپ-قاتەر ادامنىڭ رۋحاني قاۋىپسىزدىگىنە نۇقسان كەلتىرۋدە. سول سەبەپتەن، ۇلتتىق رۋحانياتتىڭ اياسىن ۇزدىكسىز كەڭەيتىپ وتىرۋ رۋحاني قاۋىپسىزدىكتىڭ العاشقى شارتتارىنىڭ ءبىرى.
ءاربىر ادامنىڭ ساناسى ۇزدىكسىز «تالىعۋ» مەن «بەلسەندىلىك تانىتۋ» اراسىندا كۇي كەشەتىندىگى بەلگىلى. تالىققان كۇيدەگى سانا بىرقالىپتى مىنەز تانىتسا، بەلسەندى سانا شىعارماشىلىق جاسامپازدىققا نەمەسە ويرانداتۋشىلىققا بوي بەرىپ، ومىر سالتىن وزگەرتۋگە تىرىسادى. وسىلايشا، سانالى ادام رۋحاني الەۋەتىنىڭ اسقاقتاۋىن كوزدەيدى. سانانىڭ العىرلىعى نەمەسە سوقىر سەزىمگە نەگىزدەلگەندىگى ەموتسيالار ارقىلى كورىنىس تابادى. ەموتسيالارىن باقىلاۋدا ۇستاۋ قابىلەتىنە يە سانا بۇگىنگى اقپاراتتىق قوعامنىڭ قورعالۋعا ءزارۋ باستى وبەكتىلەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. ادام ساناسىن الەمدە ورىن الىپ وتىرعان، كوزگە كورىنبەيتىن «اقپاراتتىق سوعىستىڭ» قۇربانىنا اينالۋدان ساقتاپ قالۋ قاجەت.
اتالمىش اقپاراتتىق سوعىستا ادامدى وزگەنىڭ ەركىنە كوندىرۋ ۇشىن اقپارات بۇرمالانىپ، ادامنىڭ كوڭىل-كۇيىنە كەشەندى تۇردە ىقپال ەتۋ ادىستەرى قولدانىلۋدا. مۇنداي سوعىستىڭ بۇگىنگى تاڭدا عالامتور جەلىسىندە اقپاراتتىق-پسيحولوگيالىق، كيبەرنەتيكالىق، جەلى نەگىزىندەگى اسكەري باسقارما سەكىلدى كەڭ تاراعان تۇرلەرى بار. عالامتور جەلىسى ارقىلى ادام مەن قوعام ساناسى اقپاراتتىق-پسيحولوگيالىق سوعىستىڭ قۇرالى مەن قۇربانى بولىپ كەلەدى. اقپاراتتىق سوعىستىڭ تۇپكى ماقساتى – ۇلتتىق رۋحاني قۇندىلىقتاردىڭ ورنىنا امبەباپ قۇندىلىقتاردى ەنگىزۋ. سول سەبەپتەن، رۋحاني قاۋىپسىزدىك ستراتەگيالىق مانگە يە ماسەلە بولىپ تابىلادى.
رۋحاني بىرلىگى جوق ۇلت گەوستراتەگيالىق رۋحاني كەڭىستىكتە قانداي دا ءبىر دامۋعا، باسەكەلەستىك تانىتۋعا قاۋقارسىز. رۋحاني قاۋىپسىزدىكتىڭ ماڭىزدىلىعىن دۇرىس تۇسىنگەن جاعدايدا قازىرگى قوعامنىڭ بەلگىلى ءبىر بولىگى اراسىندا بەلەڭ الىپ وتىرعان رۋحاني كوزقاماندىق (نيگيليزم) پەن الەۋمەتتىك ەنجارلىقتان (اپاتيا) ارىلۋ مۇمكىندىگىنە قول جەتكىزۋگە بولادى.
رۋحاني قاۋىپسىزدىكتىڭ باستى ولشەمدەرىنە: 1) قوعامدىق سانانىڭ ىشكى جانە سىرتقى دەسترۋكتيۆتى ىقپالدان قورعالعاندىعىنىڭ جاي-كۇيى; 2) مادەنيەت، عىلىم، ءبىلىم بەرۋ، ءدىن، اقپارات سالاسىنداعى قاۋىپ-قاتەرلەردى دەر كەزىندە انىقتاپ، ءتيىستى شارا قولدانۋ قابىلەتى; 3) قوعامنىڭ پاسسيونارلىق بولىگىنىڭ جاعىمدى شىعارماشىلىق بەلسەندىلىگى جاتادى.
ەگەر قازاقستان رەسپۋبليكاسى ازاماتتارىنىڭ رۋحاني (اقپاراتتىق، مادەني، كونفەسسيالىق، عىلىمي، ءبىلىم بەرۋ) كەڭىستىگىن قورعاۋ باعىتىندا جەدەل تۇردە شارالار قولدانىلماسا، 20-30 جىلدىق مەرزىم ىشىندە بيلىك باسىنا ۇلتتىق رۋحانياتتان الشاق، كوسموپوليتتىك دۇنيەتانىمدى ۇستاناتىن ادامدار كەلەدى. بۇنى ءبولدىرماۋ ۇشىن قوعامدىق سانانى دەسترۋكتيۆتى ىشكى جانە سىرتقى ىقپالداردان قورعايتىن قۇرىلىمداردىڭ ەل باسقارۋ جۇيەسىنە تارماقتالا وتىرىپ ەنۋى ورىندى بولادى. ولاردىڭ قىزمەتىندە تومەندەگىدەي قۇزىرەتتەر وڭ ناتيجە بەرەرى ءسوزسىز.
- رۋحاني قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋدىڭ نەگىزگى باعىتتارىن انىقتاۋ;
- رۋحانياتقا ءتونۋى مۇمكىن ىشكى جانە سىرتقى قاتەرلەرگە قارسى ارەكەتتىڭ ستراتەگياسىن قالپتاستىرۋ;
- گەوساياسي باسەكەلەستەردىڭ اقپاراتتىق-پسيحولوگيالىق باسقىنشىلىعىنا قارسى ارەكەتتىڭ ستراتەگياسىن قۇرۋ;
- زاماناۋي قوعامنىڭ رۋحاني قاۋىپسىزدىگىنىڭ جاڭا ۇلگىلەرىن قالىپتاستىرۋ;
- جالپىۇلتتىق «ماڭگىلىك ەل» يدەياسىنىڭ اياسىندا رۋحاني قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋدىڭ دۇنيەتانىمدىق تالاپتارىن ايقىنداۋ;
- فيلوسوفيا، قۇقىق فيلوسوفياسى، ءدىن فيلوسوفياسى، ساياساتتانۋ، الەۋمەتتانۋ، ءدىن الەۋمەتتانۋ نەگىزىندە رۋحاني قاۋىپسىزدىك فەنومەنىن زەرتتەۋ;
- رۋحاني قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋدىڭ ماسەلەلەرىن شەشۋدىڭ جولدارىن قاراستىرۋ.
قوعامنىڭ رۋحاني قاۋىپسىزدىگىن رەسپۋبليكالىق جانە وڭىرلىك دەڭگەيدە قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا تومەندە كورسەتىلگەن تارماقتاردان قۇرالعان تۇتاس ءبىر جۇيە قۇرۋدىڭ قاجەتتىلىگى بار سەكىلدى. ولار:
- دامىعان مەملەكەتتەر سياقتى قوعامدىق سانانى دەسترۋكتيۆتىك ىقپالدان قورعاۋدىڭ كەشەندى شارالارىن جۇزەگە اسىراتىن قارۋلى كۇشتەردىڭ، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى مەن ارنايى قىزمەتتەردىڭ بولىمشەلەرىن قۇرۋ;
- اقپاراتتىق-پسيحولوگيالىق سوعىستىڭ قۇرالدارى مەن ادىستەرىن قولدانۋ;
- مەملەكەتتىڭ قورعانىس باعىتىنداعى تالاپتارعا سايكەس جەكە تۇلعالىق جانە قوعامدىق سانا قالىپتاستىرۋ ماسەلەلەرىن زەرتتەيتىن جانە سول سالانىڭ ماماندارىن دايىندايتىن عىلىمي جانە ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىن قۇرۋ;
- پاتريوتتىق باعىتتى ۇستاناتىن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىن قۇرۋ;
- مادەني-ۇلتتىق، تاريحي-پاتريوتتىق بىرلەستىكتەر قۇرۋ;
- مەملەكەت تاراپىنان قولداۋ كورەتىن شىعارماشىلىق مەن الەۋمەتتىك باعىتتاعى بەيرەسمي بىرلەستىكتەر قۇرۋ.
رۋحاني قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ قىزمەتى مىندەتتى تۇردە زاڭمەن بەكىتىلگەنى ءجون. مىسالى، «رۋحاني قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ تۇجىرىمداماسى» مەن «رۋحاني قاۋىپسىزدىك تۋرالى» زاڭ بەكىتىلەتىن بولسا، اتالمىش ماسەلەنى شەشۋدىڭ قۇقىقتىق بازاسى قۇرىلعان بولار ەدى.
وتكەن شاققا وكىنبەۋ، قازىرگى شاقتا جەتىستىكتەرگە جەتۋ، كەلەر شاقتا جارقىن بولاشاققا جاقىنداي ءتۇسۋ ءۇشىن ەلباسى ن.ءا.نازارباەۆتىڭ «داعدارىستار وتەدى، كەتەدى، ال ەل تاۋەلسىزدىگى، ۇلت مۇراتى، ۇرپاق بولاشاعى سەكىلدى ۇلى قۇندىلىقتار عانا عۇمىرلىق» دەگەن ءسوزىن نەگىزگە الا وتىرىپ، ۇلى قۇندىلىقتارىمىزدى ساقتاپ، جاڭعىرتۋ ءارى اسقاقتاتۋ باعىتىندا تيىمدى قىزمەت اتقارۋ [سيمۆول] بۇگىنگى زامانىمىزدىڭ تالابى. اتالمىش ءتيىمدى قىزمەتكە قول جەتكىزۋدىڭ ءبىر جولى رۋحاني قاۋىپسىزدىگىمىزدىڭ قامتاماسىز ەتىلۋىندە جاتىر. بۇل جولدى ءجۇرىپ ءوتۋدىڭ العىشارتى بۇكىل مەملەكەتتىك قۇرىلىمدار مەن ازاماتتىق قوعام ينستيتۋتتارىنىڭ رۋحان قاۋىپسىزدىك سالاسىندا جۇمىلۋى بولىپ تابىلادى. رۋحاني سالاداعى ۇلتتىق مۇددەلەرىمىزدى، مادەني-تاريحي قۇندىلىقتارىمىزدى قورعاۋ ماقساتىندا ۇنەمى كەشەندى ءارى جۇيەلى تۇردە بىرگە جۇمىس اتقارساق، بۇگىنگى رۋحانياتىمىزعا تونگەن قاۋىپ-قاتەرلەردىڭ الدىن الىپ، «ماڭگىلىك ەل» اياسىندا شوعىرلانعان ازاماتتارىمىزدىڭ رۋحاني قۇندىلىقتارىن الەم جۇرتشىلىعىن تامساندىرا وتىرىپ پاش ەتەتىندىگىمىزگە سەنىمىمىز مول. 
ب.بايماحانوۆ، قر مسم دىك ء«دىن ماسەلەلەرى جونىندەگى عىلىمي-زەرتتەۋ جانە تالداۋ ورتالىعى» رمم ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى، ت.ع.ك. Abai.kz
