بۇگىن اقش-تا كەزەكتى پرەزيدەنت سايلاۋى اياقتالىپ، داۋىستار ەسەپتەلدى. دەموكراتتار ەلى وزدەرىنىڭ 45-پرەزيدەنتىن سايلادى. سايلاۋالدى دودالاردىڭ قورىتىندىسى بويىنشا پرەزيدەنتتىك كرەسلودان دامەلىلەردىڭ ىشىندە شەشۋشى باسەكە ساياساتكەر حيلاري كلينتون مەن مۋلتي-ميللياردەر دونالد ترامپتىڭ اراسىندا وربىگەن-ءتىن.

حالىقارالىق ساراپشىلار حيلاري كلينتون پرەزيدەنت اتانعان جاعدايدا اقش پەن رەسەي اراسىنداعى ساياسي جاعدايلار كۇردەلەنە تۇسەتىنىن بولجادى. حيلاري جارىسسوزدەر كەزىندە (stand up speach) بىرنەشە مارتە رف پرەزيدەنتىن اجۋالاعان بولاتىن. ءتىپتى، ءوزىنىڭ قارسىلاسى دونالد ترامپتى ءپۋتيننىڭ ءمىنىس اتىنا تەڭەگەن. ال ترامپتىڭ رەسەيمەن قارىم-قاتىناسى جاقسى ەكەنىن الەمدىك باق ءالسىن-ءالسىن جازىپ كەلەدى. سونىمەن دەموكراتياشىلدار مەن رەسپۋبليكاشىلار اراسىنداعى تارتىستىڭ قورىتىندىسى بويىنشا دونالد ترامپ اقش-تاعى پرەزيدەنت سايلاۋىنىڭ جەڭىمپازى اتاندى.

سايلاۋعا رەسپۋبليكاشىلار اتىنان تۇسكەن دونالد ترامپت ەلەكتوراتتىڭ 48 پايىز داۋىسىن جيناعان (57 059 713).  ونىڭ باستى قارسىلاسى، دەموكراتياشىلدار وكىلى حيلاري كلينتون  47 پايىز داۋىس جيناپ، نەبارى ەكىنشى ورىنعا جايعاستى (56 088 589). اقش سەناتىندا دا باسەكە قىزۋ ءجۇردى. سەناتتاعى ەسەپتەۋلەر بويىنشا ترامپ 51 ورىن، كلينتون 47 ورىن يەلەنسە، كونگرەسستە 235 داۋىسپەن تاعى دا دونالد وزىپ شىقتى. ال حيلاري كلينتونگە داۋىس بەرگەندەر كونگرەسستە بار بولعانى 180.

سونىمەن اقش-تىڭ 45-پرەزيدەنتى – دونالد ترامپ اتاندى.

ەرلان سايروۆ، ساياساتتانۋشى:

- اقش-تاعى پرەزيدەنت سايلاۋلارىن بولجاۋ قيىن. وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر، مىناۋ سايلاۋدىڭ نەگىزگى ءفاۆوريتى حيلاري كلينتون بولىپ كەلگەن. ال سايلاۋشىلاردىڭ پىكىرى مۇلدە باسقا بولىپ شىقتى. بۇل ءوز كەزەگىندە اقش-تاعى ناعىز دەموكراتيانىڭ ءبىر كورىنىسى. بۇل ناعىز سايلاۋ. ياعني، ازاماتتار وزدەرىنىڭ سايلاۋ قۇقىعىنا تولىق يە بولىپ وتىر دەگەن ءسوز. سونىمەن بىرگە جارىسسوزدەردىڭ بارلىعىندا دەرلىك حيلاري كلينتون وزىپ كەلدى. بۇل بىرىنشىدەن دەموكراتيانىڭ مەحانيزمدەرىنىڭ ۇزدىك ۇلگىسى بولدى. امەريكادا ول بۇرىننان قالىپتاسقان.  مەنىڭ ويىمشا، بىزگە وسىنداي مەحانيزمدەرگە، تەتىكتەرگە تالپىنا بەرۋ كەرەك. مەن عانا ەمەس، كوپتەگەن ساياساتكەرلەر، حالىقارالىق ينستيتۋتتار حيلاري كلينتون جەڭەدى دەپ بولجاعان ەدى. ولاي بولماي قالدى. كونگرەسس پەن سەنات - بۇل امەريكادا ەڭ دامىعان ينستيتۋتتار. بىرىنشىدەن، ونىڭ ساياساتتا ءوز ورنى بار. ءتىپتى بۇلاردىڭ پرەزيدەنتتىڭ شەشىمىنە ۆەتو قوياتىن قۇقىقتارى بار. وسى سايلاۋدا قانشا قيىن بولسا دا، رەسپۋبليكالىقتاردىڭ مەرەيى ۇستەم بولدى.

ەندى، قازاقستانعا شىنىن ايتۋ كەرەك، كىم جەڭسە دە كوپ دۇنيە بايلانىستى بولمايدى. حيلاري كلينتون دا، دونالد ترامپ تا اقش-تاعى ءىرى كورپوراتسيالاردىڭ وكىلدەرى. بۇلار حالىقتىڭ الدىندا، قوعامنىڭ الدىندا ءبىرىن-ءبىرى سىناعانىمەن، بۇلاردىڭ جاقسى دوس ەكەنىن ءبىز بىلەمىز. كىم جەڭسە دە ءبارىبىر ۇجىمدىق ساياسات بولادى. مىسالى، قازىر قىتاي دۇنيەجۇزىلىك ەكونوميكا گەگەمەن بولىپ، ءبىرىنشى ورىنعا شىعۋعا تالپىنىپ جاتىر. سوسىن امەريكانىڭ ىشكى پروبلەمالارى بار. قازىرگى اقش-تىڭ مەملەكەتتىك قارىزىنىڭ ءوزى ءجۇز تريلليون دوللاردان اسىپ كەتكەن. بۇل استرونوماتيكالىق تسيفر.  جاڭا پرەزيدەنت جاقىن ارادا جاھاندىق ساياساتقا ارالاسا قويمايدى. سوسىن بۇل ەكەۋى دە اقش-تاعى ءىرى كاپيتالدارىنىڭ وكىلدەرى. ساياسات مىندەتتى تۇردە ۇجىمدىق بولادى.

نۇرزات توعجان

Abai.kz