قازاقستان مۇسىلماندار ءدىني

باسقارماسىنىڭ باس ءمۋفتيى

                                                                                                      ەرجان مالعاجىۇلى مىرزاعا

اشىق حات

قۇرمەتتى  ەرجان مالعاجىۇلى!

قمدب-نىڭ حيدجاب ماسەلەسى تۋرالى مالىمدەمەسىن وقىپ وتىرىپ، سوڭعى جىلداردا ءوزىمدى مازالاپ جۇرگەن مىنا ءبىر وي تۋرالى سىزگە حات  جازىپ، ويىمدى ايتۋعا  بەل بۋدىم. 

بىلەتىنىمنەن  بىلمەيتىنىم كوپ بولعاندىقتان ءسىز سياقتى ءبىلىمدى ادامنان اقىل سۇراماقپىن.

ءسىزدى باس ءمۇفتي ەتىپ سايلاعاندا «جاس جىگىت ەكەن – مۇمكىن ەلىمىزدىڭ مۇسىلمان قاۋىمى ءۇشىن باتىل قادامدار جاساپ، نىق ساياسات جۇرگىزەر» دەپ قۋانعان ەدىم.

ءيا، قمدب تاراپىنان كوپتەگەن جاقسى ىستەر ىستەلىپ جاتقانىن جوققا شىعارمايمىن، بىراق قازىر بار مۇسىلمان قاۋىمىنا مەملەكەت تاراپىنان سىناق كەلگەن سياقتى. ءبىر جاعىمىزدان "قوعامعا ءدىني ەكسترەميزم كەلدى" دەپ قورقىتسا، ەكىنشى جاعىمىزدان حيدجابتى ۇلكەن ءبىر ماسەلەگە اينالدىرىپ جىبەردى. كەيدە بۇل ارنايى ساياساتپەن ىستەلىپ وتىرعان ىستەر مە ەكەن دەپ تە ويلايمىن. سەبەبى ماعان سول ەكسترەميستىك جولعا جاستارىمىزدى بۇرىپ جىبەرىپ جاتقان دا وسى مەملەكەتتىڭ ءوزى سەكىلدى كورىنەدى. جۇمىس جوق، (اسىرەسە اۋىلدا) جاستار نە ىستەيدى؟ جاستارعا جۇمىس تاۋىپ بەرە الماي وتىرعان - مەملەكەت ەمەس پە؟. الەۋمەتتىك قاراما-قايشىلىقتى دا كۇشەيتىپ وتىرعان - مەملەكەت، ەندى حيدجابتى ۇلكەن ماسەلە ەتىپ وتىرعان دا - مەملەكەت. جارايدى، ءدىني ەكسترەميزمنىڭ ءحاۋپى بار دەلىك، ال حيدجابتى (ورامالدى) تاقپا دەگەنى - مۇسىلمان بولما دەگەنى دەپ ءتۇسىنۋ كەرەك.

ال بۇعان قمدب باتىل نارازىلىق ايتۋى ءتيىس دەپ ويلايمىن. ارينە، قمدب مۇسىلمان قاۋىمىنىڭ اتىنان نارازىلىق ايتۋى ءۇشىن ءبىز مۇسىلمان قاۋىمى پەتيتسيا تۇرىندە قولتاڭبا جيناپ، ونى ۇكىمەتكە تاپسىرۋىمىز كەرەك  شىعار، وسى تۋرالى ويىڭىزدى بىلسەم دەگەن ەدىم.  مەنىڭ ويىمشا - مۇسىلمان قاۋىمى، يسلام ءدىنى - ەلىمىزدىڭ تىرەگى، تىنىشتىقتىڭ نەگىزى، ال مۇسىلماننىڭ نەگىزى  تاربيە ارقىلى قالىپتاسادى دەسەك، حيدجاب تا  وسى تاربيەلىك ءمانى بار زات.

ءال-فارابي بابامىز ايتقان ەكەن: «ادامعا ەڭ ءبىرىنشى ءبىلىم ەمەس تاربيە كەرەك. تاربيەسىز بەرگەن ءبىلىم – ادامزاتتىڭ قاس جاۋى، كەلەشەكتە ونىڭ ومىرىنە ءحاۋىپ اكەلەدى» دەپ، دانا ادام عوي - دۇرىس ايتقان شىعار، سوندىقتان مۇسىلمانشا كيىنىپ، ءومىر سۇرگىسى كەلەتىن قىزدارىمىزعا ولاي كيىنۋگە بولمايدى دەۋ قاتە. بۇل ماسەلەدە ءبىز حريستيان مەملەكەتتەرى فرانتسيا، رەسەي سياقتى شەكتەۋگە بارعانىمىز قاتە دەپ تۇسىنەم. مۇسىلمان  بولعاندىقتان ءبىز باسشىعا قارسى شىعا المايمىز، مۇسىلمان بولعاندىقتان وتانىمىزدى اتا-انامىزداي سىيلاپ، قۇرمەتتەيمىز، بىراق وتانىمىز دا ءبىزدى بالاسىنداي كورۋى كەرەك. تەك ءبىر جاعدايدا عانا بالاسى اتا-اناسىنا قارسى شىعا الادى ەكەن، اللام ءبىزدى ونداي جاعدايدان ساقتاسىن...   

ماعان - ء«بىز زايىرلى مەملەكەت بولعان سوڭ مەكتەپتەردە ءتارتىپ بىرەۋ بولۋ كەرەك» دەپ ءۋاج ايتۋى مۇمكىن، بىراق اتا زاڭ ەڭ ءبىرىنشى تۇرۋ كەرەك،  ال وندا 1 باپ ءبارىن ايتىپ تۇر.

ماعان سالسا، ءبىز قازاق ەلىندە  يماني مەكتەپتەر (رۋحاني سەميناريا تۇرىندە) سالۋىمىز كەرەك. بۇل مەكتەپتەردە 2-3 جاستان قىزدار مەن ۇل بالالاردى ءبولىپ وقىتىپ، ەڭ ءبىرىنشى انا ءتىلى مەن قاسيەتتى قۇراندى، ودان كەيىن تەك 5 سىنىپتان باستاپ باسقا ءتىلدى ۇيرەتۋ كەرەك. وسىنداي مەكتەپتەردەن مۇسىلمان الەمىنىڭ دانالارى شىقپاسا مەنى اتىپ تاستاڭىزدار. ارينە، مەملەكەتىمىز بۇنداي مەكتەپتەر سالمايدى، سوندىقتان  قمدب باس بولسا بۇكىل مۇسىلمان قاۋىمى وسى ۇلتتىق جوبانى جۇزەگە اسىرا الار ەدىك. بۇل جوبا مەن ونىڭ بارلىق ەسەپتەرى مەندە دايىن. بۇل جوبانى جۇزەگە اسىرساق قازىرگى قوعامدا ورىن الىپ وتىرعان «رۋحاني اشارشىلىقتى» دا جويۋعا بولادى. بۇل تۋرالى نە ويلايسىز ؟

P.S.   مەن سوناۋ سوۆەتتىك داۋىردەن ءومىردى كورىپ كەلە جاتقان اداممىن. جاس كەزىمدە كوممۋنيست  بولدىم (ونىمدى ەشكىمنەن جاسىرمايمىن), ول كەزدە اللانى تانىمايتىن ەدىم، تەك «وتان ءۇشىن، ەل ءۇشىن»  دەپ ادال  جۇمىس ىستەدىم. وتىزعا كەلگەندە «وردا بۇزام» دەپ برەجنەۆكە  پارتياداعى كەمشىلىكتەر  مەن ۇلتتىق ساياساتتىڭ قاتەلىكتەرىن ايتىپ حات جازىپ، تاياق جەدىم. اقىرى وتىز جىل مۇگەدەك بوپ ۇيدە جاتتىم، تاۋقىمەتىن ء ومىردىڭ ء بىراز تاتتىم. ەندى ءتۇسىندىم، اللام مەنى سول كەزدە اتىلىپ كەتپەسىن دەپ ساقتاپ قالعان ەكەن، ءارى وسى سىناق ارقىلى  ونى تانىپ، ءتۇسىنسىن دەگەنى ەكەن. مىنە، وسىلايشا مەن يسلامدى ءتۇسىنىپ، قابىلداپ، ونى جۇرەگىمە قوندىرعالى جيىرما جىلداي بولدى. قازىر ەلىمىزدە ءبىر ۇلكەن يماندىلىق جۇمىستى باستاساق دەپ نيەتتەنىپ جۇرگەن جايىم  بار.

ىزگى نيەتپەن، ورال  بايتۇمەن اعاڭىز

Abai.kz