ساناۋلى كۇن بۇرىن ەلباسى تاپسىرماسىمەن قۇرىلعان ءدىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام ءمينيسترى نۇرلان ەرمەكباەۆ ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىندە وتكەن بريفينگتە اتالعان قۇزىرەتتى ورگاننىڭ نەگىزگى ۇستانىمدارى مەن مەملەكەتتىڭ ءدىن سالاسىنداعى ساياساتىنىڭ باسىم باعىتتارى تۋرالى ايتقان  بولاتىن. ءمينيستردىڭ بريفينگتە ايتقان بايانداماسىنداعى ماسەلەلەرگە قاتىستى «اسىل ءسوز» شىعارماشىلىق بىرلەستىگىنىڭ جەتەكشىسى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ءدىنتانۋشى اسىلبەك اۋەزحانۇلى پىكىرىن بىلدىرگەن ەدى.

ءدىن تۇتقاننىڭ ءدىڭىن تۇزەيىك...

ءدىن مەن مەملەكەت ەرلى-زايىپتى سياقتى. كەيدە-كەيدە ارالارى سۋىسىپ تۇرعانمەن، تۇپتەپ كەلگەندە، ءبىرىنسىز-ءبىرى باقىتتى عۇمىر كەشە المايدى. ول ەكەۋىنىڭ بولەك بولعانى ەشكىمگە پايدا اكەلمەيتىنىن تاريحتان كورىپ وتىرمىز. سوندىقتان ءدىن دە، مەملەكەت تە دامىپ، گۇلدەنۋى ءۇشىن ءبىرىن-ءبىرى قولداپ، قورعاۋى كەرەك. ەلىمىزدە ءدىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام مينيسترلىگى قۇرىلىپ، ءدىن جانە مەملەكەت سالاسىندا جۇيەلى تۇردە جۇمىس جاساۋعا كىرىسكەنىنە ءوز باسىم وسى تۇرعىدان قۋاندىم.

جاقىندا جاڭا مينيستر ن. ەرمەكباەۆ مىرزا اقپارات قۇرالدارىمەن باسقوسۋ جاساپ، بۇل مينيسترلىكتىڭ نەگىزگى باعىت-باعدارلارىن ءتۇسىندىرىپ بەردى. سولاردىڭ ءبىرىنشىسى ء«دىن سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياساتتى ىسكە اسىرۋ، ونىڭ ىشىندە ءدىني بىرلەستىكتەرمەن ءوزارا ارەكەتتەسۋ، ازاماتتاردىڭ ءدىني سەنىم بوستاندىعى قۇقىعىن قامتاماسىز ەتۋ» ەكەندىگىن بىلدىك. بۇل دۇرىس. ويتكەنى ءدىن سالاسىندا دا مەملەكەتتىك ساياسات كەرەك. ونسىز ءتارتىپ تە، جۇيە دە بولمايدى. مىسالى، اركىم ءدىني ءبىلىمدى وزىنە جانە ەلىنە قاۋىپسىز جەردە الۋعا ءتيىس. باعىتى بەيتانىس جەردە ءدىني ساۋاتىن اشىپ، ەل ىشىندە «اناۋ دۇرىس ەمەس، مىناۋ دۇرىس ەمەس» دەپ بۇلىك شىعارىپ جۇرەتىن ادامدار بىزگە كەرەك ەمەس. ونىڭ ورنىنا قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىمەن اقىلداسا، كەڭەسە وتىرىپ، سان عاسىر بويى اتا-بابامىز ۇستانىپ كەلگەن ءداستۇرلى ءدىندى وقىتاتىن ورىندار اشىپ، ەلىمىزدەگى جاستاردى سول جەرلەردە جۇيەلەپ وقىتۋ قولعا الىنسا، ءبىزدى جاۋ دا، داۋ دا الا المايدى. قازىر جۇرت دىننەن شوشيتىن بولدى. ويتكەنى ونى جەككورىنىشتى ەتىپ كورسەتىپ جۇرگەندەر بار. ولاي بولماۋعا ءتيىس. كەرىسىنشە، جاستاردىڭ ادال، ەڭبەكقور، تازا، ار-نامىستى بولۋى ءۇشىن دىنىنە بەرىكتىك كەرەك. ۇلتتىق مادەنيەتىمىز دە يسلامنان شالعاي جاتقان جوق. سوندىقتان بۇقارا حالىققا ءداستۇرلى ءدىن ۇيرەتىلۋى كەرەك. تۇرماعامبەت ىزتىلەۋوۆ اتامىزدىڭ كەرەمەت ءبىر ءسوزى بار: ء«دىن، بۇزىلمايدى. اللانىڭ اماناتى – قۇرانكارىم قولىمىزدا. ءدىن – تۇتۋشىدان بۇزىلادى»، - دەيدى. بۇل اقيقات ءسوز. بۇدان ءدىن جامان ەمەس، ونى تۇتۋشى جامان دەگەن قورىتىندى شىعادى...

سونداي-اق ءمينيستردىڭ «ەلىمىز ءۇشىن ءسالافيزمدى مۇلدەم جات، تەرىس اعىم دەپ سانايمىز» دەگەن پىكىرى مەملەكەتتىڭ ناقتى ۇستانىمىن بىلدىرسە كەرەك. جاتتىڭ جات ەكەنى بىلىنسە، وعان بايلانىستى جۇمىستار جۇرگىزىلەدى عوي.

مينيستر ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمنىڭ الدىن الۋ ءۇشىن جالپى پروفيلاكتيكا جانە ماقساتتى رەابيليتاتسيالاۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەتىنىن دە ناقتى اتاپ كورسەتتى. بۇل دا حالىق ءۇشىن جاقسىلىقتىڭ نىشانى. اسىرەسە، جالپى پروفيلاكتيكانىڭ دۇرىس جۇزەگە اسۋىن قاتاڭ قاداعالاۋ كەرەك. قاراجات قايدا ءبولىندى؟ قايدا جۇمسالدى؟ قانداي ناتيجە شىقتى؟ مىنە، وسىلار ارنايى تەتىكتەرمەن دۇرىس باقىلانسا، كوپتەگەن جەتىستىكتەرگە قول جەتەرى داۋسىز. ءسوز سوڭىندا، جاڭا مينيستر ن. ەرمەكباەۆ مىرزانىڭ الداعى ىستەرىنە اللادان بەرەكە تىلەيمىز.

استاناداعى ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىندە تاياۋدا وتكەن  بريفينگتە ءدىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام ءمينيسترى نۇرلان ەرمەكباەۆتىڭ ءدىن سالاسىنداعى ۋاكىلەتتى ورگاننىڭ نەگىزگى ۇستانىمدارى مەن مەملەكەتتىڭ ءدىن سالاسىنداعى ساياساتىنىڭ باسىم باعىتتارى تۋرالى ايتقان ويلارىنا  قاتىستى استانا قالاسىنداعى «شەيح كۋنتا قاجى» مەشىتىنىڭ نايب يمامى ءسابيت ەرەجەپوۆتىڭ پىكىرىن سۇراعان ەدىك.

ساياسيلانعان ءدىن ماسەلەسىن مەملەكەت شەشەدى

ءبىز ءدىن سالاسىندا جۇرگەندىكتەن، جۋىردا قۇرىلعان مينيسترلىكتىڭ ءاربىر مىنبەردە ايتىلعان تۇجىرىم-پىكىرلەرىن نازاردان تىس قالدىرماۋعا تىرىسامىز. 14 قازاندا ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىندە وتكەن بريفينگتە ءدىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام ءمينيسترى نۇرلان ەرمەكباەۆ بايانداما جاساپ، سالافيزمگە قاتىستى دا پىكىرلەرىن ورتاعا سالعان بولاتىن. سانادا مىناداي اقجولتاي پىكىرى قالدى: ء«بىزدىڭ ارى قارايعى جۇمىسىمىز ءسالافيزم يدەولوگياسىن ناسيحاتتايتىن ادەبيەتتەر مەن ينتەرنەت-سايتتاردىڭ تارالۋىنا جول بەرمەۋگە باعىتتالادى». ارينە بۇعان دەيىن وسى باعىتتاعى جۇمىستار جاسالمادى دەمەيمىز. دەسە دە ولاردىڭ اراسىندا كەيبىر سايتتار ۇلتتىق ءداستۇردى، سپورتتى جانە تاعى باسقا دا ۇلتقا قاجەتتى دۇنيەلەردى ناسيحاتتاپ وتىرعان ءتۇر تانىتىپ، ءوز يدەولوگيالارىن استىرتىن جۇزەگە اسىرا بەردى. قاقپانىن قار استىنا قۇرعان مۇنداي ينتەرنەت رەسۋرستاردى قاتاڭ باقىلاۋ كەرەك. ولار قارجى كوزىن قايدان الىپ وتىر؟ باس «يدەولوگتارى» كىم؟ انىقتاساق... ءبىز، اۋەلى، ءتۇرى قازاق، ءتىنى «كاززاپ» سالافيلىك اقپاراتتىق ەكسپانتسيانىڭ زارداپتارىن جويۋىمىز كەرەك، تارالۋ جولدارىنا توسقاۋىل قويۋعا ءتيىسپىز. وسىنداي وتكىر سۇراقتار تۇر الدىمىزدا...

ءدىن تاقىرىبىن تەرەڭ زەرتتەگەن عۇلامالاردىڭ دەنى ء«ار نارسەنىڭ اقيقاتى – سول وبەكتيۆتىڭ ورتا تۇسىندا دەپ جاتاتىنى بار. ءبىزدىڭ قوعام ءدىن سالاسىندا وسىنداي بەل ورتاعا كەلگەن سەكىلدى. ەل تاۋەلسىزدىك العان جىلداردان بەرى ءبىز زايىرلى مەملەكەت بولۋعا باسىمدىق بەردىك. بىراق قوعامدى دەموكراتيالىق ءارى مادەنيەتتى جولمەن دامىتاتىن مۇنداي تاماشا مۇمكىندىكتى پيعىلى زىمياندىقپەن جىمداسقان اعىمدار دا ءوز پايداسىنا اسىرىپ باقتى. كوپتەگەن جىل «باس اۋرۋىمىزعا» اينالىپ كەلدى. بۇل ءدىني داۋ-داماي دا ەمەس، عىلىمي تارتىس تا ەمەس. يسلام تاريحىندا مۇنداي رۋحاني قايشىلىقتار بۇعان دەيىن  بولعان. ول جاسىرىن ەمەس. حاليفاتتار اراسىندا، اۋلەتتەر اراسىندا دا بولدى. ولار عالىمداردىڭ الدىندا شەشىمىن تاۋىپ، ءبىتىسىپ وتىردى. ءارى پىكىر جاڭارىپ، رۋحاني تۇلەۋ پايدا بولدى. ال بۇگىنگى الەمدەگى جايت، سونىڭ ىشىندە قازاقستانداعى جاعداي ودان گورى ساياسيلانعان ماسەلە دەپ ويلايمىز، سوندىقتان دا بۇل ماسەلەنى مەملەكەتتىڭ قولعا الۋى – قۇپتارلىق جاعداي.

ءتۇيىن.

سايىپ كەلگەندە، ەلىمىزدەگى ءدىني احۋالدىڭ قانشالىقتى دەڭگەيدە ۋشىققانىن، نە قالىپقا تۇسكەنىن باعامداپ وتىرعان ءدىنتانۋشىلار ەڭ باستىسى جاڭا ۆەدومستۆونىڭ قۇرىلعانىنا قۋانىشتى ەكەنىن بىلدىرسە، ونىڭ تۇپكى استارىندا ەل ءىشىن بۇلىنشىلىككە الىپ كەلەتىن ماسەلەلەردىڭ الدىن الۋعا ىقپالدى ساياساتتىڭ ورنايتىنىنان ءۇمىتتى. «ەكى قولدىڭ سەسى بارىن» ءبىر ماقساتقا جۇمىلعاندا عانا اڭعارۋعا بولار... 

 Abai.kz