15 قازان - س.سەيفۋلليننىڭ تۋعان كۇنى. وسىعان وراي س.سەيفۋللين جاساعان يگى ىستەرگە توقتالىپ كەتكەندى ءجون كوردىك. بالا كەزىنەن ەرەكشەلەنگەن ساكەن قازاق ەلىنىڭ  قوعامدىق ومىرىنە ەرتە ارالاستى. اقىن، جازۋشى، قوعام قايراتكەرى، مەملەكەت قايراتكەرى س.سەيفۋلليننىڭ وقۋ-اعارتۋ سالاسىنداعى ەڭبەكتەرى ءبىر توبە. ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا  سالىپ كەتكەن سارا جولى بار. قازاق ەلىنىڭ بولاشاعى – بىلىمدە دەپ، جاپپاي ءبىلىم الۋعا شاقىردى.

وقۋ-اعارتۋ ءىسى س.سەيفۋللين ءۇشىن وتە كۇردەلى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلعان. اعارتۋشىلىق سالاسىنا دەگەن كوزقاراسى، 1917 جىلدان كەيىنگى كەزەڭدە دارالانا باستادى. ءىس-ارەكەتتەرى ناقتىلاندى. وعان دالەل، 1921-1925 جىلداردا جارىق كورگەن ماقالالارىنا شولۋ جاساساق، «قازاق اراسىندا ساۋاتسىزدىقتى جويۋ»، «وقۋشى جاستارعا ۇلگى»، «بارلىق كۇش وقۋعا»، «زور مىندەت»، «ەكى مىڭ ورىنبوردا»، ء«ار قازاقتىڭ جادىندا وقۋ بولسىن»، «وقۋداعى جاستار اراسىندا» سىندى تاقىرىپتا ماسەلە كوتەرگەن. «وقۋداعى جاستار اراسىندا» ماقالاسىندا: «قازاقستاننىڭ ورتالىق كوميتەتىنىڭ 3- ءماجىلىسىنىڭ قاراعان ماسەلەلەرىنىڭ ىشىندە قازاق ءتىلىن كەڭسەلەردە جۇرگىزۋ دەگەن ماسەلەنىڭ، ءام قازاقستاندا اۋە كەمەسىن جۇرگىزۋ دەگەن ماسەلەلەردىڭ شەشىلۋى جاستارعا ءبىرتۇرلى ۇناپ، بارلىعى ءبىراۋىزدان قازاقستاندا مەكەمەلەردە كەڭسە ىستەرىن قازاقشاعا تەز اۋدارۋدى قۋاتتاپ، قازاقستاننىڭ بارلىق قازاق بالالارى وقيتىن شكولا ءام مەكتەپتەرىندە قازاق بالالارىن كەڭسە ىستەرىنە دە تانىستىراتىن بولسا ەكەن دەپ، مۇنى قازاقستان وقۋ كوميسسارياتى بيىلعى جىلعى ساباق رەتىندە مىندەتتى قىلىپ كىرگىزسە ەكەن دەپ قارار شىعاردى» (19.09.1923 جىل). (س.سەيفۋللين.5 توم،193-بەت) تۇيەتىنىمىز، وقۋداعى جاستاردىڭ تالاپ-تىلەكتەرىن، جاڭاشىلدىققا دەگەن ۇمتىلىستارىن تانيمىز. تىڭنان جول سالۋ وڭاي ەمەس، دەي تۇرعانمەن، س.سەيفۋللين سول جولدى سالۋعا كۇش جۇمساپ، تەر توككەن ازامات! 

«زور مىندەت» ەڭبەگىندە «ونەر-ءبىلىم جولىندا ارتتا قالعان ءبىزدىڭ قازاق حالقىنا وقۋ بەك قاجەت. وقۋسىز – قازاقتىڭ بولاشاقتاعى كۇنى قاراڭ. وقۋدىڭ قازاققا قانداي كەرەك ەكەنىن ايتپاسا دا، جۇرتتىڭ ءبارى بىلەدى. بۇل ابدەن ايتىلىپ كەلە جاتقان ءسوز. ەندى ءبىر جيىرما جىلدىڭ ىشىندە قازاق ونەرلى حالىقتاردىڭ قاتارىنا كىرۋ كەرەك...» دەپ ايتقان.

ء«بىزدىڭ ماقسات» ماقالاسىندا «مىنە بۇل قارساڭدا، ياعني سول قازاقستان ۇكىمەتنىڭ قۇرىلعان 1920-دان 1922 جىلعا شەيىن ۇكىمەتتىڭ نازارىنىڭ ءھام كۇشىنىڭ كوبىن ءبىر جاعىنان سول جاڭا قۇرىلعان جاس ۇكىمەتتىڭ مەكەمەلەرىن جاساۋعا ءھام ولاردى جوندەۋگە نىعايتۋعا جۇمسالدى. قازاقستاننىڭ ۇكىمەتى ءوزى جاس ۇكىمەت، بۇرىن تاجىريبە، ءتارتىبى جوق ۇكىمەت بولعاندىقتان جانە ءوزى قازىناسىز كەدەي ۇكىمەت بولعاندىقتان، ءىستى جوندەپ، تۋرا كوڭىلدەگىدەي الىپ جۇرەرلىك ەڭبەكشىل تاپقا شىن كوڭىلىمەن قىزمەت قىلاتىن ادامدار از بولعاندىقتان، بۇل اشارشىلىقپەن كۇرەسۋ مايدانىندا ايتا قالعانداي كوڭىلدەگىدەي قايرات كورسەتتى دەۋگە بولمايدى.

قولىنان كەلگەنىن ۇكىمەت ايانعان جوق، بىراق ارتىق قايرات كورسەتە الماعان سەبەبى – سول جوعارعى ايتىلعان كەمشىلىك بولدى. مىنە، بىلاي بولعان سوڭ، ... ءوزى تاعى قازاق ءتارىزدى  حالىقتا ەڭ كەرەكتى: 1. وقۋ. 2. حالىق شارۋاشىلىعىن وڭداۋ. 3. حالىقتىڭ دەنساۋلىعىن قورعاۋ ءھام ۇكىمەت مەكەمەلەرىنىڭ ءتۇرلى ىستەرىن باسقاراتىن ادام دايارلاۋ ءتارىزدى ىستەردىڭ ءبارى دە ارتتا قالدى».

«...ءبىزدىڭ قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ  ءبىر زور ىستەگەن ءىسى – وقۋ ءىسىن العا باستىردى. پاتشالاردىڭ زامانىندا مەكتەپ، مەدرەسە كورمەگەن، شكولالاردىڭ ماڭايىنا كەلە الماعان قازاق ەڭبەكشىلەرىنىڭ بالالارى قازىر قازاقستاننىڭ  ءاربىر قالاسىندا – اق مەكتەپتەردە ءھام شكولالاردىڭ ماڭايىنا كەلە الماعان قازاق ەڭبەكشىلەرىنىڭ بالالارى قازىر قازاقستاننىڭ  ءاربىر قالاسىندا – اق مەكتەپتەردە ءھام شكولالاردا تولعان جانە قازاقستاننان تىس شەت قالالارى دا قازاق جاستارىنان قۇر ەمەس. ءبىزدىڭ ەندى ىلگەرگى ىستەرىمىزدىڭ باعدارى قانداي؟ – دەپ س.سەيفۋللين سۇراق قويىپ، ءوزى بىلاي جاۋپ بەرەدى:

«تەز ارادا قازاقستان حالقىن جالپى وتىرىقشى قىلۋ، ءسويتىپ، ونەر-ءبىلىم ىستەرىنە جالپى قالىڭ ەڭبەكشى حالىقتى جۇمىلا كىرگىزۋ. وقۋ ىستەرىن نىعايتىپ، كوركەيتە بەرۋ، ءسويتىپ تەز قىزمەتكەرلەر دايارلاۋ.

قازىرگى الدىمىزدا تۇرعان زور ءىس-قاعازى كوپ جەرلەردە مەكەمەلەردە كەڭسە ىستەرىن قازاق تىلىندە جۇرگىزۋ» (س.س. 5 توم. 194-196 بەت). 04.10.1923 جىل.

«كۇنشىعىس ۋنيۆەرسيتەتىندە وقۋشى قازاق، قىرعىز جاستارىنىڭ اراسىندا» اتتى ماقالاسىندا «قازاقستاننىڭ  جالپى حالىمەن تانىستىرىپ ءوتۋ ءۇشىن 1924 جىلى 5- اقپاندا جولداس سەيفۋللين ساكەن كۇنشىعىس ورتاقشىل ۋنيۆەرسيتەتىندە وقۋشى قازاق، قىرعىز جاستارىنىڭ اراسىنا كەلىپ بايانداما ىستەدى. ءار ۇلت مادەنيەتسىز العا باسپاق ەمەس، ءوز ءتىلى، ادەبيەت بولماسا كەرى كەتپەك». 1925-37 جىلدارى س.سەيفۋللين رەسپۋبليكالىق جوعارى وقۋ ورىندارىندا جۇمىس ىستەي ءجۇرىپ، جوعارى دارەجەدەگى مۇعالىمدەر مەن جۋرناليستەر دايىنداۋعا زور ۇلەس قوسقان. س.سەيفۋلليننىڭ قۇراستىرۋىمەن جانە رەداكتسياسىمەن شىققان وقۋلىقتار مەن عىلىمي ەڭبەكتەر:

- «قازاقتىڭ ەسكى ادەبيەت نۇسقالارى» 1- ءشى جيناق. س.سەيفۋللين. الماتى. 1931 جىل.

- «قازاق  ادەبيەتى» 1-ءشى كىتاپ. بيلەر ءداۋىرىنىڭ ادەبيەتى. قازاقستان باسپاسى. الماتى،1932 ج.

- كوركەم ادەبيەت. س.سەيفۋللين، ءو.تۇرمانجانوۆ. الماتى، 1933 ج- س.سەيفدەمالىسسىز جۇمىسقا جەگۋمەن بولدى.

قوعامدىق-ساياسي باسشىلىق قىزمەتتەردەن گورى شىعارماشىلىق جۇمىسپەن اينالىسۋعا ۇمتىلعان ساكەن سەيفۋلليننىڭ ءوتىنىشىن قاراپ، بك(ب)پ قازولكەكوم بيۋروسى 1925 جىلى 7 ساۋىردە: “يديا ناۆسترەچۋ نەوبحوديموستي پرەدوستاۆلەنيا شيروكوي ۆوزموجنوستي زانياتسيا ليتەراتۋرنو-تۆورچەسكوي رابوتوي، ناپراۆيت توۆ. ساكەن سەيفۋللينا ۆ راسپورياجەنيە ناركومپروسا، رەكومەندوۆاۆ دليا رابوتى ۆ كاچەستۆە پرەدسەداتەليا ناۋچنوي كوميسسي نكپروسا” دەپ قاۋلى شىعارىپ، ساكەندى ادەبي شىعارماشىلىق جۇمىسىن عىلىمي-ۇيىمداستىرۋشىلىق قىزمەتپەن قوسا اتقارۋدى مىندەتتەدى. ۇلتتىق شىعارماشىلىق ينتەلليگەنتسيا قازاق مەكتەپتەرىنە اۋاداي قاجەت بولعان وقۋلىقتارعا دەگەن سۇرانىستى وتەۋگە كىرىستى. اۋەلدە ورىس تىلىندەگى وقۋلىقتاردى قازاق ۇعىمىنا لايىقتاپ “اريفمەتيكانى” – “ەسەپ-قيساپ”، “گەومەتريانى” – “كەسكىندەمە” دەپ اۋدارۋمەن اينالىسقان ەلدوس وماروۆ (1892-1938) كەيىن ءتول وقۋلىقتار جازۋعا كىرىستى. عالىم-لينگۆيست رەتىندە ول انا ءتىلىنىڭ تازالىعى ءۇشىن ايانباي كۇرەستى. بۇل ىسكە احمەت بايتۇرسىنوۆ باستاۋشى بولىپ مىرجاقىپ دۋلاتوۆ، جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ، ماعجان جۇماباەۆ، ت.شونانوۆ، م.جولدىباەۆ، مۇحتار اۋەزوۆ، ساكەن سەيفۋللين، ا.الىباەۆ، ج.كۇدەرين بەلسەنە ارالاستى. كەڭەس داۋىرىندە انا تىلىمىزدە تۇڭعىش شىققان جۋرنال “قىزىل قازاقستان” (ورىنبور، 1922 ج. قازان) – “قازاق ءباسپاسوزى مايتالماندارىنىڭ عاجايىپ مەكتەبى” (م.ق. قوزىباەۆ) بولدى. اكادەميك م.ق.قوزىباەۆ “قىزىل قازاقستان” جۋرنالى كەيىن “اۋىل كوممۋنيسى” مەن “قازاقستان كوممۋنيسىنە” اينالعانىنا دەيىن تاريحي ءپرينتسيپتى جوعارى ۇستاعان، اتى “قىزىل” بولعانىمەن اسىرە قىزىل تاپشىلدىققا ىلەسپەگەن باسىلىم بولعاندىعىن ەرەكشە اتاپ كورسەتتى. بۇل جۋرنالدىڭ باستاۋىندا ا.اسىلبەكوۆ، ساكەن سەيفۋللين، مۇحتار اۋەزوۆ، ەركەعالي الدوڭعاروۆ، سماعۇل سادۋاقاسوۆ، بەيىمبەت مايلين، ءسابيت مۇقانوۆ، ءابدىراحمان ءبايدىلدين، ءنازيپا قۇلجانوۆا، عابباس توعجانوۆ سىندى شىعارماشىلىق ينتەلليگەنتسيانىڭ كورنەكتى وكىلدەرى تۇردى. قازاق زيالىلارىن اشىق تۇردە قۋعىنعا سالۋ، يدەولوگيالىق سيپاتتاعى جاپپاي ايىپتاۋ ساياساتى ساكەن سەيفۋلليندى “ەڭبەكشى قازاق” گازەتى مەن “قىزىل قازاقستان” جۋرنالىنا “مەنىڭ قاتالارىم تۋرالى” اتتى اشىق حات جازۋعا ءماجبۇر ەتتى.