جىلى  شىرايى كەتە قويماعان كۇزدىڭ  وسى ءبىر كۇندەرى ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ كەرەكۋ وڭىرىنە  جولى ءتۇستى. اۋا رايىنىڭ ءوزى دە  جاقسى كۇنىن ساقتاپ، مارتەبەلى مەيماننىڭ ساپارىن كۇتكەندەي. جالپى، بۇكىل تىنىس-تىرشىلىگىن وندىرىسكە وزەك ەتكەن وبلىستاعى كوشباسشى يندۋستريالىق جوبالاردا نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ قولتاڭباسى  بار ەكەنىن، بۇل ساپارىندا دا ەلگە قاجەتتى ماڭىزدى نىسانداردىڭ ىسكە قوسىلاتىنىن پاۆلودارلىقتار جاقسى بىلەدى. 

كوپىر «تاۋەلسىزدىككە – 25 جىل» دەپ اتالادى

وسىدان بەس-التى جىل بۇرىن بوس جاتقان دالادا بۇگىندە «قازاقستان ەلەكتروليز» زاۋىتىنىڭ قۇرىلىسى بوي كوتەرگەن. وبلىس ورتا­لىعىنداعى «كاۋستيك» اق-تا وڭىردەگى حيميا-تەحنولوگيا ونەركاسىبى سالالىق كلاستەرى بويىن­شا ەركىن ەكونوميكالىق اي­ماق (ەەا) قۇرۋ تۋرالى تاپسىرما بەرىلگەن ەدى. كەيىن، ەلباسى تاراپىنان ەكونوميكالىق ايماق قۇراتىن جوبا سىنعا ۇشىراعانىمەن، بۇگىندەرى سەر­پىن الىپ جولعا ءتۇسىپ كەلە جاتقان سەكىل­دى. ويتكەنى، سەرپىندى جوبالاردى ىسكە اسى­رۋ بارشا قازاقستاندىقتاردىڭ ءال-اۋقا­تىن ارتتىرۋعا باعىتتالىپ وتىر.

ەلباسى الدىمەن اقسۋ، پاۆلودار قالالارى ارالىعىنداعى ەرتىس وزەنىندە سالىنىپ جاتقان الىپ كوپىر قۇرىلىسى وتكەلىندە بولدى. كوپىردىڭ ۇزىندىعى 12,3 شاقىرىمدى قۇرايدى. پرەزيدەنت بۇعان دەيىن: «بىزدە كولىك، تەمىر جول جۇيەسى بولدى. بىراق ولاردىڭ بارلى­عى رەسەيگە بارىپ تىرەلەتىن. تەك تاۋەل­سىز­دىك العاننان كەيىن عانا ىشكى ايماق­تار­دى استانا ارقىلى بايلانىستىرىپ، بىرىك­تىرەتىن جولدار سالا باستادىق. وسى­لايشا تاۋەلسىز ەلىمىزدە تالاي جول­دىڭ تۇساۋى كەسىلدى»، دەگەن بولاتىن

مەملەكەت باسشىسى ءىرى كوپىردىڭ قۇرى­­لىسىنا اتسالىسىپ، ەڭبەگى سىڭگەن قۇرى­­لىس­­شىلارعا العىس ءبىلدىردى. ەگەر دە ساپا­ل­ى جول بولسا، باسقا وڭىر­لەرمەن جانە ەلدەر­مەن جاقسى بايلانىس ورناتىلا­دى، دەدى پرەزيدەنت. بۇل بيزنەس پەن ەكو­­ن­و­ميكانىڭ دامۋىنا سەپتىگىن تيگىزەدى.

پاۆلودار قالاسىنىڭ قۇرمەتتى ازا­ما­تى، قازاق­ستان­نىڭ قۇرمەتتى قۇرى­­لىس­­­­شى­سى امان­جول اۋباكىروۆ كو­پىرگە «تاۋەل­سىزدىككە – 25 جىل» اتاۋىن بە­رۋدى ۇسىن­­دى. نۇرسۇلتان نازار­باەۆ بۇل ۇسى­نىس­تى قۇپتادى. كوپىر وتكەلىنىڭ قۇرى­لى­سى 2013 جىلى باستال­دى. نىسان ينفرا­­قۇ­رى­لىمدى دامىتۋ­دىڭ «نۇرلى جول» با­ع­دارلاما­سى شەڭ­بەرىندە جۇزەگە اسى­رى­لىپ جاتىر جانە «ورتالىق-شىعىس» اۆتوجول قۇرىلىسى جوباسىنىڭ ءبىر بول­ىگى بولىپ سانالادى. قازىر كوپىر بويىنشا نەگىزگى جۇمىستار اياقتالدى. الدا جول بەلگىلەرى مەن جارىق وتكىزۋ سياقتى بىرقاتار شاعىن جۇمىس قالدى. نەگىزگى كوپىردە اركالاردى ورناتۋ بارىسىندا «Heavylifting» تەح­نو­لوگياسى قولدانىلعان. بۇل اركا­لىق كوپىرلەردى قۇراستىرۋ بويىن­شا ۇزدىك ادىستەردىڭ قاتارىندا. كوپىر جاڭا تەحنولوگيالارعا سəيكەس ۆانت ءتəرىز­دى يىلگىش كولبەۋ اسپالاردى قولدا­نۋ­مەن جاسا­­لۋدا. ناتيجە­سىن­دە كوپىر قازاق­ستان­­نىڭ ورتالىق بولىگىن رەسەيدىڭ كورشى­لەس جاتقان وڭىر­لەرىمەن بايلانىستىرادى.

سونىمەن قاتار، جاڭا كوپىردىڭ اشىلۋى اقسۋ مەن پاۆلودار اراسىن­داعى جولدى 15 شاقىرىمعا قىسقارتسا، ەلى­مىزدىڭ شىعىس وڭىرلەرىنەن ورتا­لىق ايماققا قاتىنايتىن ترانزيتتىك كولىك­تەر قالا ىشىنە كىرمەيدى. وسىلايشا، جولدى 40 شاقىرىمعا قىسقارتۋ مۇم­كىن­دىگى تۋادى.

نۇرسۇلتان نازارباەۆ بۇل جوبانى ىسكە اسىرۋعا جۇمىلدىرىلعان قۇرى­لى­سشىلارمەن جانە جۇمىس­شى­­­لار­مەن كەزدەستى. اڭگىمەلەسۋ با­رى­­سىندا ول «نۇر­لى جول» باعدار­لا­ما­سى اياسىندا مەملەكەت تاراپى­نان وب­لىستىڭ كولىك ين­فراقۇ­رى­لى­مىن  جاقسارتىپ، ينۆەستي­تسيا­­لىق تار­­تىم­­دىلىعىن ارتتىرۋ ءۇشىن قا­­جە­ت­­تى بارلىق جاعدايلار جاسالا بەرە­­تىنىن ايتتى.

جول-قۇرىلىس كاسىپورىندارى وكىل­دەرى ەلدىڭ ينفراقۇرىلىمدىق جاڭ­عىر­­تىلۋىنا ارنالعان مەملە­كەت­تىك باعدار­لامالاردىڭ ىسكە اسىرىلىپ جاتقانى ءۇشىن قازاقستان پرەزيدەنتىنە العىس ءبىلدىردى.

بۇل ورتالىق ازياداعى ەڭ ۇزىن كوپىر وتكەلى بولىپ سانالادى. قۇرى­لىس بارىسىندا مەردىگەرلىك جۇمىس­تارعا ءوڭىردىڭ شاعىن جانە ورتا بيزنەس سۋبەكتىلەرى تارتىلۋدا. 400-دەن استام جۇمىس ورنى اشىلدى. كوپىر وتكەلىن پايدالانۋعا بەرۋ پاۆلودار قالاسىنىڭ جول-كوشە تورابىنىڭ جۇ­گىن جەڭىلدەتىپ، كولىك-ترانزيت اعى­­نىن وڭتايلاندىرۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى.

ستۋدەنتتەر يننوۆاتسيا جولىندا

جاڭا كوپىر وتكەلىن كورگەن قۋ­ا­نىش­تى ساتتەن سوڭ، ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ستارتاپ اكادەمياسى جشس-ىندە بولدى. ستۋدەنتتەر، وقىتۋشىلار قۇرامى جىلى شىرايلى قارسى العان كەزدەسۋ ءوتتى. رەكتور ارىن ورساريەۆ يننوۆاتسيالىق ورتانى دامىتۋ ارقىلى تۇلعانىڭ، قوعامنىڭ جانە مەملەكەتتىڭ يگىلىگى ءۇشىن جۇمىس ىستەيتىن جوعارى بىلىك­تى مامانداردى دايارلاۋداعى وز­دەرىنىڭ اتقارىپ جاتقان جۇمىس­تارى جايلى بايانداپ بەردى. پرەزي­دەنت ۋنيۆەر­سيتەتتىڭ ستارتاپ اكادە­ميا­­سى­نىڭ جۇ­مىسىمەن تانىستى. مەم­لەكەت باس­­­­­شىسىنا ستۋدەنت­تەردىڭ ىسكە اسى­­­­رىل­­­­عان، قازىر ءونىم بەرە باستا­عان بيز­­­­نەس-جوبالارى تۋرالى باياندال­دى.

سونداي-اق، ەلباسىنا پاۆلودار مەم­لە­كەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ وقۋ ۇدەرى­سىنە «كاسىپكەرلىك ارقى­لى وقى­تۋ» جونىندەگى جاڭا قا­عي­­­دات­­تىڭ ەن­گىزىلىپ جاتقانى جو­نىن­­دە ايتىلدى. ونىڭ اياسىندا وقۋ ورنىنىڭ بارلىق ستۋدەنتى كاسىپ­­كەر­لىك پەن كوشباس­شى­لىق كۋرس­تا­رىنان وتەدى.

نۇرسۇلتان نازارباەۆ ستۋدەنتتەر ۇسىنعان بيزنەس جوبالاردىڭ الەۋەتىنىڭ جوعارىلىعى مەن جاسام­پازدىعىن اتاپ ءوتتى. قازىرگى ۋاقىتتا مەملەكەت بيزنەستىڭ دامۋى ءۇشىن بارلىق قاجەتتى جاعدايدى جاساپ وتىر. الەمنىڭ كوپتەگەن ەلىندە جاس­­تار­­دىڭ ستۋدەنتتىك كەزەڭدە ءوزى­نىڭ ستارتاپ-جوبالارىن باستاپ، جوعا­رى وقۋ ورنىن بىتىرگەندە ءبىرتا­لاي جەتىستىككە جەتۋىنە مۇمكىن­دىك بەرەتىن تاجىريبەلەر بار. مۇن­داي جاعدايلار ەلىمىزدىڭ وزگە وڭىر­لەرى­نىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ستۋ­دەنتتەرى ءۇشىن دە جاسالۋعا ءتيىس، دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.

ستۋدەنتتەر مەن وقىتۋشىلار ەلباسىنا زور دەنساۋلىق تىلەپ، جاس ۇرپاقتى جەتىلدىرۋ ماسەلەسىنە دەگەن قامقور كوزقاراسى، جاناشىرلىعى ءۇشىن العىس ءبىلدىردى.

حالىقارالىق ستارتاپ اكادەمياسى 2030 جىلعا دەيىنگى ءوڭىردى دامىتۋ ستراتەگياسىنا سايكەس س.تورايعىروۆ اتىنداعى پاۆلودار مەملە­كەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ بازا­سىن­دا اشىلعان. ءبىلىم بەرۋ مەكە­­مەس­ىنىڭ قىزمەتى ستۋدەنتتىك جانە وقىتۋ­شىلىق كاسىپكەرلىكتى ىنتا­لان­دىرۋعا، سونداي-اق، عىلىمي جانە زەرتتەۋشىلىك جوبالاردى كوم­مەر­تسيالاندىرۋعا باعىتتالعان. قازىر­گى ۋاقىتتا اكادەميا تاياۋ جانە الىس شەتەلدەردەگى بيزنەس وكىل­دەرى­مەن ىسكەرلىك بايلانىستى جولعا قويدى.

«سارىارقا» تۇرعىندارعا قۋانىش سىيلايدى

بۇل كۇندەرى وبلىس ورتالىعىن­داعى «اليۋمينستروي» شاعىن اۋدا­نى­نىڭ بۇرىنعى تۇرعىندارى پاي­دا­لانۋعا بەرىلگەن جاڭا ۇيدەن جار­­قى­­راعان پاتەرلەرگە يە بولۋدا. بۇرى­نعى تۇرعىندارى دەيتىنى­مىز، قالا­دا وتكەن عاسىردىڭ 50-ءشى جىلدارى سالىنعان ەكى قاباتتى تۇرعىن ۇيلەر ابدەن توزىعى جەتىپ، اپاتتى جاعدايدا تۇرعان-دى. تالاي جىلدار بويى بۇل جەرگە جاڭا ۇيلەر تۇرعىزۋ ماسەلەسى دە ءجيى ايتى­لىپ ءجۇردى. وسىدان ءۇش-ءتورت جىل بۇرىن ەسكى ۇيلەر ورنى­نان «سارىارقا» اتتى جاڭا تۇر­عىن ءۇي كەشەنىن سالاتىن جوبا جاسالىپ، بۇل ماقساتتى ۇكى­مەت تە قولدادى. قۇرىلىس جۇمىستارى «وڭىرلەردى 2020 جىلعا دەيىن دامىتۋ» باعدارلاماسى بو­يىنشا جۇر­گىزىلۋدە. بۇل جەردە 2021 جىل­عا دەيىن كوپ پاتەرلى 40 تۇرعىن ءۇي كەشەنى تۇر­عىزىلماقشى. بۇل ۇي­لەر­دىڭ ەرەك­شەلىگى، ءبىرىنشى قابات­تارىن­دا نەمەسە ءدال جاندارىندا ەلباسى ايتىپ جۇرگەندەي، حالىققا قاجەت الەۋ­مەتتىك ورىندار ورنالاسادى.

جال­پى، وڭىردەگى تۇرعىنداردىڭ پاتەر الۋعا دەگەن قاجەتتىلىگىن ازاي­­­تۋ ماقساتىندا الداعى جىلدارى وب­لىس ورتالىعىندا بۇل جاڭا اۋدان­­داعى ۇيلەردەن باسقا تاعى 22 جاڭا ءۇي سالىنادى دەپ جو­سپار­لا­­نىپ وتىر. ال 9 ءۇي وسى جىل­دىڭ سوڭى­­نا قاراي پايدالانۋعا بەرى­لەدى. بۇل – كوپ­تەگەن وتباسى جاڭا پاتەر­­­لەر­مەن قامتاماسىز ەتىلە­دى دە­­گەن ءسوز. قازىر «سارىارقا» شا­عىن اۋدا­­نىن­­دا جاڭا ۇيلەردىڭ قۇرى­­لىسى قار­­­قىندى ءجۇرىپ جاتىر.

نۇرسۇلتان نازارباەۆ ەكى بالا­باقشا مەن الەۋمەتتىك-مادەني با­عىت­­تاعى نىساندار قۇرىلىسىنا ارنالعان ناقتىلى جوبامەن تانىس­تى. سونداي-اق، جولدار مەن ينجە­نەر­­لىك كوممۋنيكاتسيانى قاي­تا جون­دەۋ، جاسىل كوشەت وتىر­عىزۋ، تۇر­عىن ۇيلەردىڭ اۋلاسىن با­لا­لارعا ارنالعان الاڭمەن جاب­دىق­تاۋ ار­قىلى اباتتاندىرۋ قاراس­تىرى­لۋ­دا.

جاڭا زامان بالالارىنا ارنالعان مەكتەپ

كەلەسى كەزەكتە ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ «سارىارقا» تۇرعىن ءۇي كەشەنى اۋدانىنداعى «بالا­لار­دىڭ تەحنيكالىق مەكتەبىنە» كەلدى. مەملەكەت باسشىسىن مەك­تەپتىڭ ءۇش وقۋشىسى قارسى ال­دى. پرەزيدەنت اربىرەۋىنىڭ قولىن قى­سىپ، بولاشاقتا قانداي مامان­دىق يەسى بولعىلارى كەلەتىنىن سۇرا­دى. لەنيا ترويان ۇشقىش بولۋدى ار­مان­دايتىنىن، اۋەمودەلدەۋدىڭ قىر-سىرىنا ۇيرەنىپ جۇرگەنىن ايتتى.

بۇل – پايدالانۋعا دايىن تۇرعان 12 قاباتتى تۇرعىن ءۇيدىڭ ءبىرىنشى قابا­­تىندا ورنالاسقان مەكتەپ ءۇيى. مەكتەپتىڭ ماقساتى: بالالار­دىڭ شىعارماشىلىعىن دامىتۋعا جاعداي جاساۋ. مەكتەپ ديرەكتورى سەرگەي شنايدەردىڭ ايتۋىنشا، ۇيىرمەلەرگە كەلەتىن 200 وقۋ­شى 6 كوركەم-تەحنيكالىق جانە 10 تەح­نيكالىق باعىتتاعى توپتار­عا قا­تىسادى. وڭىردەگى ەرەكشە قۇ­­رىل­­­عان بۇل جوبا جاڭا زامان ۇلگى­س­ىن­دە وقۋشىلاردى روبوتتى تەح­ني­كا، راديوەلەكترونيكا، اۆيا، كەمە مو­دەلدەرىن جاساۋ، ستەندتىك مودەل­دەۋگە ۇيرەتەدى.

كەشەندە 15 وقۋ كابينەتى بار. كابينەتتەر زاماناۋي قۇرالدارمەن جابدىقتالعان. قوسىمشا ساباقتار تەگىن جۇرگىزىلەدى. بۇل وقۋشىلاردىڭ عى­لىم مەن تەحنيكا الەمىنە، ەڭ­بەك­­كە دەگەن قىزۋشىلىقتارىن قالىپ­تاس­تىرادى. بوس ۋاقىتتارىن شەبەرحانالاردا، زەرتحانالاردا وتكىزەدى. ولاردان باسەكەگە قابىلەتتى بولاشاق ينجەنەرلەر، كونسترۋكتورلار، ونەر­تاپقىشتار، ۇشقىشتار، كەمە جاساۋ ماماندارى ءوسىپ شىعاتىنى انىق.

  اۋىلعا دا، قالاعا دا ورتاق «ارگو»

تەحنيكالىق مەكتەپتەن شىققان سوڭ ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ رۋسلان اۋشەۆ باسقاراتىن «ارگو» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەس­تىگىنە كەلدى. وبلىس حالقىنا ەسىمدەرى جاقسى تانىس اعايىندى اۋشەۆتار قۋعىن-سۇرگىن كورگەن چەشەن-ين­گۋش­تاردىڭ بالالارى. جالپى، «ارگونىڭ» اۋىل مەن قالاداعى ىسكە اسىرىپ جاتقان جۇمىستارى ءىس باستاعان كاسىپكەرلەرگە كەرەك-اق ۇلگى. كاسىپكەر رۋسلان اۋشەۆ وبلىس ورتالىعىنىڭ شەتكى جاعىندا ءوز قار­جىسىنا ەلەۆاتور تۇرعىز­دى. ەلەۆاتوردا استىقتى كەپتىرۋ، جەلدەتۋ، تيەۋ سەكىلدى جۇمىستاردىڭ بارلىعى اۆتوماتتاندىرىلعان. سەرىك­تەستىك ديرەكتورى رۋسلان اۋشەۆ­­تىڭ ايتۋىنشا، جەلەزين اۋدا­نىنداعى «پاحار» اگروقالا­شىق­تارىنىڭ جەكەمەنشىك يەلىگىندە 9,2 مىڭ گەكتار سۋارمالى القاپ بار.

2015 جىلى 1,2 مىڭ باس ءىرى قارا اۆستراليادان اكەلىنگەن. قازىرگى تاڭدا مۇندا 180 ادام جۇمىس ىستەي­دى. بيىلعى جىلدىڭ اياعىنا قاراي ءسۇت-تاۋارلى فەرماسىن ىسكە قوسۋ كوز­دەلۋدە. جۇمىسشىلار ءۇشىن بار­لىق جاعداي جاسالعان. 48 وتباسىنا ارقايسىسى 12 پاتەردەن تۇراتىن قوس­قاباتتى ءتورت ءۇي ۇسىنىلعان. سون­داي-اق، باسسەين، سپورتزال، ءدام­حانا، دۇكەن، دارىگەرلىك امبۋلاتوريا، ماشينا-تراكتور شەبەرحاناسى، اۆتوگاراج، تۇقىم قويماسى جۇمىس ىستەيدى.

بۇدان كەيىن ەلباسى وڭىردە وسىر­ىلەتىن اۋىل شارۋاشىلىعى ونىم­دەرى كورمەسىن ارالاپ، وبلىستىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارلارىن وندىرۋ­شىلەرىمەن كەزدەستى. ولار وراق ناۋ­قانىنىڭ بارىسى مەن اگرارلىق سالا­نىڭ دامۋ قارقىنى جونىندە اڭگىمەلەدى.

جينالعاندارعا ارناعان سوزىن­دە نۇرسۇلتان نازارباەۆ عىلىمي-زەرت­تەۋ ينستيتۋتتارىنىڭ الەۋەتىن ءوڭىردىڭ اگروونەركاسىپ كەشەنىنىڭ ونىمدىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن پايدالانۋ قاجەتتىگىن ايتتى.

بۇدان بولەك، قازاقستان پرەزي­دەنتى قىتايعا تاياۋداعى ساپارى بارى­سىندا سول ەلگە ەكسپورتتالاتىن ءداندى جانە مايلى داقىلدار مول­­شەرىن ايتارلىقتاي ارتتىرۋعا مۇم­­كىندىك بەرەتىن كەلىسىمگە قول جەت­كىزىلگەنىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى.

وبلىستاعى اۋىل شارۋاشىلىعى كاسىپورىندارىنىڭ وكىلدەرى مەم­لەكەت باسشىسىنا ەلدىڭ اۋىل شارۋا­شىلىعى سالاسىنا قامقورلىعى مەن قولداۋى ءۇشىن العىس ءبىلدىردى.

بوزشاكولگە يندۋستريالاندىرۋ ءدۇبىرى جەتتى

تۇستەن كەيىن ەلباسىنىڭ قاتى­سۋىمەن وبلىس ورتالىعىنداعى دوستىق ۇيىندە ەكىباستۇزدىڭ «بوزشاكول» تاۋ-كەن بايىتۋ كومبينا­تىنا قاتىستى تەلەكوپىر ءوتتى. بۇدان بۇرىن دا، 2015 جىلدىڭ جەل­توق­سان ايىندا مەملەكەت باسشى­سىنىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن جالپى­ۇلت­تىق تەلەكوپىر اياسىندا بوز­شاكولدە ىسكە قوسۋ-رەتتەۋ جۇمىس­­تارى باستالعان بولاتىن. بيىل اق­پاندا العاشقى مىس كون­تسەنت­راتى الىندى. بوزشاكول ءونىمى­نىڭ العاشقى پارتياسى قىتاي­عا ەكسپورتتالماق.

دوستىق ۇيىندە ەلباسىنىڭ قاتىسۋىمەن بولعان تەلەكوپىر بارىسىندا «KAZ Minerals Bozshakol» جشس-ىندە جاڭا فابريكا ىسكە قوسىلدى. مەملەكەت باسشىسىنا «KAZ Minerals Bozshakol» جشس-ءنىڭ باسقارما توراعاسى ولەگ نوۆاچۋك كەن-بايىتۋ كەشەنىنىڭ تولىق جۇمىس تسيكلىن بايانداپ بەردى. 2016 جىلدىڭ اقپان ايىندا مۇندا العاشقى مىس كونتسەنتراتى وندىرىلسە، ەندى قۋاتى جىلىنا 5 ملن توننا كەندى قۇرايتىن جاڭا كاسىپورىن ىسكە قوسىلعاننان كەيىن جالپى جىلدىق وڭدەۋ كولەمى 30 ملن تونناعا جەتەتىن بولادى.

– بوزشاكول تاۋ-كەن بايىتۋ كەشەنىن ىسكە قوسۋ ءۇشىن 2,2 ملرد تەڭگە جۇمسالدى. كاسىپورىن وڭىر­دەگى كەن سالاسىن دامىتۋعا ۇلەسىن قوسادى. ەڭ باستىسى، وسى ونەركاسىپ­تىڭ ارقاسىندا 2 مىڭنان اسا ادام جۇمىسپەن قامتىلدى. مەن بارلىق اكىمدەر مەن ۇكىمەت باسشىلارىن جاڭا جۇمىس ورىندارىن اشۋعا باسا نازار اۋدارۋعا شاقىرامىن. سەبەبى، بۇل – مەملەكەتتىڭ مىندەتى. ءبىز ءار ادامدى جۇمىسپەن قامتۋىمىز كەرەك. ال ەگەر ول ەڭبەك ەتكىسى كەلمەسە، ءوزى بىلەدى. دەسە دە، جۇمىس ماسەلەسى الدىڭعى قاتاردا تۇرۋى ءتيىس. بۇگىن ءبىز كەندى قايتا وندىرەتىن جانە مىس كونتسەنتراتىن شىعاراتىن جاڭا فابريكانىڭ اشىلۋىنىڭ كۋاگەرى بولۋدامىز، – دەدى پرەزيدەنت.

بۇل دالادا مىس قانا ەمەس، سون­داي-اق، موليبدەن، التىن، كۇمىس جانە باسقا دا قۇندى مەتالدار بار. ياعني، بوزشاكولدى ەۆوليۋتسيالىق وركەن­دەۋدىڭ عاسىرلىق جوباسى دەۋ­گە بولادى.

سەنىم جۇگى اۋىر

ساپار سوڭىندا دوستىق ۇيىندە ەل پرەزيدەنتىنىڭ قاتىسۋىمەن وبلىس جۇرتشىلىعىمەن كەزدەسۋى ءوتتى. جيىنعا ەڭبەك سىڭىرگەن ارداگەرلەر، وندىرىستىك كاسىپورىنداردىڭ جۇمىس­­شىلارى، اگرارلىق سالا وكى­ل­دەرى، جاستار كوشباسشىلارى، سپورت­­شىلار، قوعامدىق ۇيىمدار مەن ەتنو­مادەني بىرلەستىكتەر جە­تەك­­شى­لەرى قاتىستى.

وبلىس اكىمى بولات باقاۋوۆ ەلباسىنا ءوڭىردىڭ الەۋ­مەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋى تۋرالى باياندادى. ال ەلباسى ءوز سوزىندە تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا دامۋدىڭ ورنىقتى ەكونوميكالىق مودەلى جاسالعانىن اتاپ ءوتتى. نارىقتىق ەكونوميكا ءۇشىن دامۋدىڭ جاڭا «لوكوموتيۆىنە» اي­نالعان مىقتى كاسىپكەرلەر تابى پاي­دا بولدى. بۇگىندە ەلىمىزدە 1 ميل­­­ليون 260 مىڭنان استام شاعىن جا­نە ورتا بيزنەس كاسىپورىندارى بار، دەدى نۇرسۇلتان نازارباەۆ.

مەملەكەت باسشىسى ەلدىڭ الەۋ­مەت­تىك سالاداعى جەتىستىكتەرىنىڭ دە ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى. بۇۇ-نىڭ دامۋ باعدارلاما­­سى­نىڭ رەيتينگىنە سايكەس، قازاق­ستان الەمدە 55-ورىن يەلەنىپ، ادامي دامۋ دەڭگەيى جوعارى مەملەكەتتەر توبىنا ەندى، دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.

سونداي-اق، ەلباسى قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ «يندۋستريالىق-ونەركاسىپتىك تىرەگىنە» اينالعان ءوڭىردىڭ ەلەۋلى دامۋ ناتيجەلەرىنە نازار اۋداردى. ءوڭىردىڭ ودان ءارى دامۋىنىڭ ىرگەلى يندۋستريالىق بازاسىن قۇرا­عان اۋقىمدى جوبالار جەمىستى جۇزەگە اسىرىلدى. اتاپ ايتقاندا، قۋاتتىلىعى جىلىنا 250 مىڭ توننا بولاتىن، باستاپقى اليۋميني وندىرىلەتىن ەلەكتروليز زاۋىتى سالىندى، ول قازاقستاندى ءتۇستى مەتاللۋرگيادان جەتەكشى ەلدەر قاتارىنا قوستى. بۇل ماڭىزدى جوبانىڭ دامۋى بارىسىندا «قازەنەرگوكابەل» اكتسيونەرلىك قوعامىندا اليۋميني سىمدارىنىڭ ءوندىرىسى ىسكە قوسىلدى. تاعى ءبىر ماڭىزدى نىسان – قۋاتتىلىعى جىلىنا 30 مىڭ توننا بولاتىن حلور مەن كۇيدىرگىش سودا شىعارۋ جونىندەگى «كاۋستيك» اكتسيونەرلىك قوعامىنىڭ زاۋىتى، دەدى نۇرسۇلتان نازارباەۆ.

قازاقستان پرەزيدەنتى جينالعان­داردى بوزشاكول تاۋ-كەن بايىتۋ كومبيناتىنىڭ جاڭا فابريكاسىنىڭ ىسكە قوسىلۋى سەكىلدى تاريحي جاڭالىقپەن قۇت­تىقتاپ، جاڭا ءوندىرىس پاۆلودار وبلىسىنىڭ يندۋس­ت­ريالىق-يننوۆاتسيالىق الەۋە­تى جوعارى ەكەنىن كورسەتەتىنىن اتاپ ءوتتى. جاڭا كاسىپورىن بوزشاكول تاۋ-كەن بايىتۋ كومبيناتىنىڭ كەندى قايتا وڭدەۋ قۋاتىن 30 ملن تونناعا، مىس كونتسەنتراتىن ءوندىرۋ كولەمىن 100 مىڭ تونناعا دەيىن ارتتىرۋعا  مۇمكىندىك بەرەدى، دەدى نۇرسۇلتان نازارباەۆ.

سونىمەن بىرگە، مەملەكەت باسشىسى وبلىستىڭ ەنەرگەتيكا سالاسىندا دا كوش باستاپ تۇرعانىن ايتتى. تاۋەلسىزدىك جىلدارى وعان 600 ملرد تەڭگە ينۆەستيتسيا سالىندى، 2300 مەگاۆاتتان استام جاڭا قۋات كوزى ىسكە قوسىلدى، دەدى نۇرسۇلتان نازارباەۆ.

سونداي-اق، قازاقستان پرەزي­دەنتى وبلىستىڭ كولىك ينفراقۇ­رىلىمى جاقسارعانىن اتاپ ءوتتى. اقسۋ – كۋرچاتوۆ تەمىر جول تار­ماعى ىسكە قوسىلدى، ومبى قالاسىنا دەيىنگى حالىقارالىق ءاۆتودالىز قايتا جاڭارتىلدى. قازىرگى تاڭدا «نۇرلى جول» باعدارلاماسى وي­داعى­داي جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر. ونىڭ اياسىندا ەرتىس وزەنى ۇستى­­نەن كوپىر وتكەلى سالىنۋدا. اس­تانا – پاۆلودار باعىتىندا سالى­نىپ جاتقان اۆتوباننىڭ قۇرى­لى­سى جوسپار بويىنشا 2017 جىلى اياق­تالادى، دەدى مەملەكەت باسشىسى.

نۇرسۇلتان نازارباەۆ الەۋمەت­تىك سالادا جۇيەلى جۇمىس جۇرگىزىلىپ وتىرعانىن ايتتى. وبلىستىڭ تۇرعىن ءۇي قورى 25 جىلدا 1,7 ملن شارشى مەتر تۇرعىن ۇيگە دەيىن كوبەيدى. بىلتىرعى جىلدىڭ وزىندە دەنساۋلىق ساقتاۋ سالا­سىن دامىتۋعا 35 ملرد تەڭگە ءبولىندى. بۇل تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ ال­عاش­قى جىلىنداعىدان 100 ەسە كوپ. وڭىردەگى ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى كورسەتكىشتەر دە جاقسى. وبلىستا اپاتتى جاعدايدا تۇرعان جانە ءۇش
اۋىسىممەن وقىتاتىن مەكتەپتەر جوق، دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.

سونداي-اق، مەملەكەت باسشىسى الەمدىك نارىقتاعى تۇراقسىزدىق پەن قارقىندى تەحنولوگيالىق وزگەرىستەر جاعدايىندا ەلىمىزدى ودان ءارى دامىتۋ ءۇشىن توتەنشە شارالار قابىلداۋ قاجەت ەكەنىنە نازار اۋداردى. ەڭ ءبىرىنشى كەزەكتەگى ماڭىزدى مىندەت – قازاقستان ەكونوميكاسىن دامۋدىڭ يندۋستريالىق-يننوۆاتسيالىق جولىنا كوشىرۋ.

نۇرسۇلتان نازارباەۆ ەكونومي­كالىق ءوسىمدى، حالىقتىڭ تۇرمىس دەڭگەيىن كوتەرۋ ءۇشىن مەملەكەت تاراپىنان قاجەتتى بارلىق جاعدايلار جاسالا بەرەتىنىن ايتتى.

جۇرتشىلىق وكىلدەرى مەملەكەت باسشىسىنا ءوڭىردى دامىتۋ ماسەلە­لەرى­نە ۇدايى كوڭىل ءبولىپ، ءتيىمدى مەم­­لە­كەتتىك ساياسات جۇرگىزىپ وتىر­عا­نى ءۇشىن ريزاشىلىقتارىن ءبىلدىردى.

سوڭىندا قازاقستان پرەزي­دەنتى وبلىستىڭ تاۋەلسىزدىك جىل­دارىنداعى بارلىق جەتىستىگىنە ءوڭىر تۇرعىندارىنىڭ ەرەن ەڭبەگى ارقاسىندا قول جەتكىزىلگەنىن ايتىپ، پاۆلودارلىقتارعا زور دەنساۋلىق، اماندىق جانە بەرەكە-بىرلىك تىلەدى.

فاريدا بىقاي

«ەگەمەن قازاقستان»