قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنىڭ 25 جىلدىعىنا ارنالعان حالىقارالىق كونفەرەنتسيا ءوتتى
تۇڭعىش پرەزيدەنت كۇنى مەن ەلىمىز تاۋەلسىزدىگىنىڭ 25 جىلدىعىنا ورايلاستىرىلعان «قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنە 25 جىل: ناتيجەلەر. جەتىستىكتەر. كەلەشەك كوكجيەگى» اتتى حالىقارالىق كونفەرەنتسيا كەشە استانادا ساتىمەن ءوتتى، - دەپ حابارلايدى "ەگەمەن قازاقستان" باسىلىمى. قازاقستان، رەسەي، تۇركيا، فينليانديا جانە وزگە دە ەلدەردىڭ پارلامەنت دەپۋتاتتارى، مينيسترلىكتەر وكىلدەرى، وتاندىق جانە شەتەلدىك عالىمدار مەن ساراپشىلار قاتىسقان مۇنداي اۋقىمدى شارانى پارلامەنت ءماجىلىسى مەن سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى بىرلەسە ۇيىمداستىرعان بولاتىن.
كونفەرەنتسيانى ءماجىلىستىڭ حالىقارالىق ىستەر، قورعانىس جانە قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ توراعاسى ماۋلەن اشىمباەۆ جۇرگىزىپ وتىردى. الدىمەن ءسوز العان ءماجىلىس توراعاسى نۇرلان نىعماتۋلين قازاقستاندىق پارلامەنتاريزمدى قالىپتاستىرۋ جولىنداعى ەلباسىنىڭ ءرولىن ەرەكشە اتاپ كورسەتتى. ء«بىز 25 جىلدىڭ ىشىندە بارلىق قيىندىقتى جەڭىپ، دامىعان 50 ەلدىڭ قاتارىنا كىردىك. بۇل – شىنىندا تاريحي جەڭىس. بۇل – تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز – ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ كورەگەن ساياساتىنىڭ، باتىل قادامدارىنىڭ، تاريحي شەشىمدەرىنىڭ جەڭىسى. سوندىقتان 25 جىلدىق بيىك بەلەستەر – ەلىمىز ءۇشىن، حالقىمىز ءۇشىن جارقىن بولاشاققا جول اشىپ وتىر»، دەدى نۇرلان زايروللاۇلى اعىنان جارىلىپ. سپيكەردىڭ اتاپ وتكەنىندەي، مەملەكەت باسشىسىنىڭ جوعارى بەدەلى مەن تەڭگەرىمدى سىرتقى ساياساتى تۇرعىندارىنىڭ سانى 3 ميللياردتان استام ادامدى قۇرايتىن 24 ەلدى بىرىكتىرگەن ازياداعى ءوزارا ءىس-قيمىل جانە سەنىم شارالارى جونىندەگى كەڭەستىڭ (اوسشك) كەڭەيۋىنە مۇمكىندىك بەردى.
جانە دە تاۋەلسىز قازاقستان تاريحىندا ورىن الاتىن كوپتەگەن ماڭىزدى شارالاردىڭ پارلامەنت قابىرعاسىندا وتكەندىگىنە نازار اۋدارتىپ، سولاردىڭ قاتارىندا قازاقستان استاناسىن كوشىرۋ، ەلباسى ۇسىنىسى بويىنشا بۇگىنگى كۇنى كەدەن وداعى جانە ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتىڭ قۇرىلۋىمەن جۇزەگە اسقان ەۋرازيالىق ينتەگراتسيا يدەيالارى بار ەكەندىگىن قاپەرگە سالدى.
سونداي-اق، ۇستىمىزدەگى جىلى قازاقستان ەاەو-عا توراعالىق ەتۋدە، دەدى ءماجىلىس توراعاسى. وسىعان بايلانىستى ەلباسىنىڭ باستاماسىمەن 2016 جىل «ەاەو-نىڭ ءۇشىنشى ەلدەرمەن جانە ماڭىزدى ينتەگراتسيالىق بىرلەستىكتەرمەن ەكونوميكالىق قاتىناستاردى تەرەڭدەتۋ جىلى» دەپ جاريالانعانى دا اتالماي قالمادى. ەلىمىز حالىقارالىق بەدەلىنىڭ جوعارى ەكەندىگىن بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ 2017-2018 جىلدارعا تۇراقتى ەمەس مۇشەلىگىنە سايلانۋى مىسال بولا الادى. قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ تاريحىندا ورتالىق ازيادان سايلانعان العاشقى مەملەكەت جانە ەلىمىز اتالعان حالىقارالىق بەلدى ۇيىمنىڭ نازارىن وسى ءوڭىردىڭ قاۋىپسىزدىگى ماسەلەسىنە اۋدارۋعا بەرىلگەن مۇمكىندىك تە. ء«بىزدىڭ ەڭ باستى يدەيامىز – ورتالىق ازيا ءوڭىرىن «بەيبىتشىلىك، ىنتىماقتاستىق جانە قاۋىپسىزدىك ايماعىنا» اينالدىرۋ. ءبىزدىڭ وڭىرلىك تاجىريبەمىز، سونداي-اق، ەقىۇ، يىۇ، شىۇ، اوسشك سياقتى ءىرى حالىقارالىق ۇيىمدارداعى توراعالىعىمىز بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسى كۇن تارتىبىندە تۇرعان ومىرلىك ماڭىزى بار بەيبىتشىلىك پەن قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرىن شەشۋدە پايداسى تيەتىنىنەن ۇمىتتەنەمىز»، دەدى ن.نىعماتۋلين ءسوزىن ساباقتاي ءتۇسىپ. ءماجىلىس توراعاسى رەتى كەلگەندە مەملەكەت باسشىسىنىڭ تىكەلەي قاتىسۋىمەن ۇلتتىق ەكونوميكانىڭ تۇراقتى دامۋى ءۇشىن قۇقىقتىق بازا جاسالعاندىعىن جەتكىزدى. قازاقستان پوستكەڭەستىك كەڭىستىكتە ءبىرىنشى بولىپ «شەتەلدىك ينۆەستيتسيالار تۋرالى» زاڭدى جانە «تىكەلەي ينۆەستيتسيالاردى مەملەكەتتىك قولداۋ تۋرالى» زاڭدى قابىلداعاندىعى بۇعان جارقىن دالەل. قايتا قۇرىلىمداۋ ناتيجەسىندە قازاقستان الەمدەگى ورنىقتى دامىپ وتىرعان ۇشتىكتىڭ قۇرامىنا كىرسە، ال تارتىمدى بولا تۇسكەن قازاقستاندىق ەكونوميكاعا 25 جىلدىڭ ىشىندە 260 ميلليارد دوللار تىكەلەي شەتەلدىك ينۆەستيتسيا تارتىلعان. قازىرگى تاڭدا قازاقستان تىكەلەي ينۆەستيتسيانىڭ جالپى كولەمى جونىنەن تمد ەلدەرى ىشىندە رەسەي فەدەراتسياسىنان كەيىنگى ەكىنشى ورىندا. ن.نىعماتۋلين كەلەسى جىلى استانادا وتەتىن ەكسپو-2017 حالىقارالىق مامانداندىرىلعان كورمەسىن دە تىلگە تيەك ەتتى. سپيكەردىڭ پايىمىنشا، كورمە الەمدىك ەنەرگەتيكا سالاسىندا يننوۆاتسيالار مەن «جاسىل ەكونوميكانى» دامىتۋعا قۋاتتى سەرپىن بەرۋى ءتيىس. تولىقتاي العاندا، قازاقستان ەڭ جوعارى قۇندىلىعى ادام، ونىڭ قۇقىعى مەن بوستاندىعى بولىپ تابىلاتىن ازاماتتارىن ناقتى الەۋمەتتىك قولدايتىن جانە دەموكراتياسى دامىعان، ەكونوميكالىق قۋاتتى، زايىرلى، قۇقىقتىق مەملەكەت قۇرىپ كەلەدى.
بۇدان كەيىن سويلەگەن ەلىمىزدىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى ەرلان ىدىرىسوۆ ءبىر كەزدەرى كوپ ۇلتتى، ونىڭ ۇستىنە ەكولوگيالىق پروبلەمالارى اۋىرتپالىق سالىپ وتىرعان، نە تەڭىزگە شىعا المايتىن، ونىڭ ۇستىنە قۋاتتى ەلدەرمەن قورشالعان قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىگىنە ءتونىپ تۇرعان قاۋىپ كوپ دەپ تۇسىنىك قالىپتاسقان كەزدەر بولعاندىعىنا نازار اۋدارتتى. وسىعان قاراماي، ەلىمىز تابيعي بايلىقتارىن دۇرىس پايدالانا وتىرىپ، ەكونوميكالىق جانە ساياسي رەفورمالاردى جۇزەگە اسىرا ءبىلدى. 90-شى جىلدارى كوپتەگەن پروبلەمالار ورىن السا دا، قازاقستان ىشكى جاعدايعا تۇيىقتالىپ قالماي، مەملەكەت پەن ۇلتتى دامىتۋعا قولايلى ورتا قالىپتاستىرۋ ءۇشىن سىرتقى ساياساتپەن دە بەلسەندى اينالىسا باستادى. قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ەكونوميكانى دامىتۋ جانە قوعامدى دەموكراتيالاندىرۋ جولىندا ەلىمىزدى قالاي باسەكەگە قابىلەتتى ەتۋ جايىن انىق بىلگەندىگىن، سىرتقى الەممەن اشىقتىققا قۇرىلعان الىس جانە جاقىن شەتەلدەرمەن ءوزارا ءتيىمدى ءارى ءوزارا قۇرمەتكە قۇرىلعان تەڭگەرىمدى سىرتقى ساياسات مودەلىن قابىلداۋ كەرەكتىگىن، ەكىنشىدەن، جاۋاپكەرشىلىگى بار ءارى سەنىمدى الەم ازاماتى رەتىندە جاھاندىق پروگرەسس پەن قاۋىپسىزدىككە ىقپال ەتۋ جاعىن دا قاراستىرعاندىعىن ورتاعا سالدى.
ەرلان ىدىرىسوۆ تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزگەن 25 جىل ىشىندە ەلىمىز باتىس پەن شىعىستىڭ اراسىن جالعاعان گەوگرافيالىق، ەكونوميكالىق جانە ساياسي كوپىر ءرولىن شىنايى اتقارا بىلگەندىگىن قاپەرگە سالدى. ەندى بۇل كوپىردىڭ جۇمىس ىستەۋى جولىندا ەلىمىز بارىن سالىپ كەلەدى. سونداي-اق، پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ يادرولىق ارسەنالدان باس تارتۋى باتىل دا دانا شەشىم بولعاندىعىن ۋاقىتتىڭ ءوزى دالەلدەپ بەردى. سەمەي پوليگونىنداعى ونداعان جىلدار بويعى جۇرگىزىلگەن يادرولىق سىناقتار ءبىزدىڭ ۇلتىمىزدى جانە پرەزيدەنتتى، قازاقستاندى، ورتالىق ازيانى، ءتىپتى الەمدى يادرولىق قارۋدان ارىلتۋدى جاقتايتىنداردىڭ قاتارىنان تابىلۋىنا وزىندىك وڭ ىقپالىن تيگىزگەن. ەلىمىز تەك يادرولىق ارسەنالدارىن وتكىزىپ قانا بەرگەن جوق، سونىمەن قاتار، ورتالىق ازيانى يادرولىق قارۋدان ازات ايماققا اينالدىرۋ جانە تاراتپاۋ جولىندا دا تەر توگىپ كەلەدى. ەلباسىنىڭ ۇستىمىزدەگى جىلى جاريا ەتكەن «الەم. XXI عاسىر» مانيفەسى قازاقستاننىڭ بەيبىتشىلىك ۇستانىمىن كورسەتىپ قانا قويماي، وندا 2045 جىلعا قاراي جۇمىر جەردە تىنىشتىق ورناۋى ءۇشىن الەمدى يادرولىق قارۋدان ارىلتۋ جونىندەگى ناقتى جوسپار قامتىلعان. جالپى، قازاقستان كوپتەگەن حالىقارالىق باستامالار كوتەرىپ كەلەدى.
سونداي-اق، حالىقارالىق كونفەرەنتسيا بارىسىندا رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ فەدەرالدىق جينالىسى مەملەكەتتىك دۋماسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى ۆ.ۆاسيلەۆ، تۇرىك رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلى ۇلتتىق جيىنى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى م.حامزاچەبي، فينليانديا رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى م.پەككارينەن، ەۋروپالىق وداقتىڭ ورتالىق ازيا بويىنشا ارنايى ۋاكىلى (بەلگيا) پ.بۋريان، دج.حوپكينس ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ورتالىق ازيا جانە كاۆكاز بويىنشا ينستيتۋتىنىڭ توراعاسى (اقش) ف.ستارر ءسوز سويلەدى.
رەسەي فەدەراتسياسى فەدەرالدىق جينالىسى مەملەكەتتىك دۋماسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى ۆلاديمير ۆاسيلەۆ ءوز سوزىندە قازاقستان بۇگىنگى تاڭدا حالىقارالىق قوعامداستىق ليدەرلەرىنىڭ ءبىرى ەكەندىگىن ەرەكشە اتادى. شەشەن قازاقستان مەن رەسەي تاتۋ تۇرىپ جاتقان كورشىلەردەي ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك دامۋ سياقتى اۋقىمدى ماسەلەلەردى شەشۋدە بىرگە جول تاۋىپ كەلە جاتقاندىعىن، كەز كەلگەن اۋىرتپالىقتاردى بىرگە ەڭسەرىپ، قارىم-قاتىناستار ستراتەگيالىق ارىپتەستىك دەڭگەيىندە قالىپتاسىپ وتىرعاندىعىن جەتكىزدى. ونىڭ ۇستىنە ەكى ەل اراسىنداعى ءوزارا تۇسىنىستىكتىڭ جاڭا دەڭگەيگە كوتەرىلگەندىگىنە 2014 جىلى كۇشىنە ەنگەن ءححى عاسىرداعى ىنتىماقتاستىق پەن تاتۋ كورشىلىك قاتىناستار تۋرالى كەلىسىم دالەل بولا الادى.
ۆ.ۆاسيلەۆ ءسوز ورايى كەلگەندە قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن العان 25 جىلدىڭ ىشىندە قازىرگى زامانعى جاھاندىق پروبلەمالار مەن قاۋىپسىزدىك جانە پوستكەڭەستىك كەڭىستىكتى قۇرۋعا قاتىستى سىرتقى ساياساتتا بەلسەندى باستامالار كوتەرىپ كەلە جاتقاندىعىن دا العا تارتتى. «قازاقستاننىڭ جەتىستىكتەرى حالىقارالىق قوعامداستىق تاراپىنان مويىندالىپ، بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ تۇراقتى ەمەس مۇشەلىگىنە سايلانۋى دا سوندىقتان. بۇل رەتتە رەسەي مەن قازاقستان قازىرگى الەمدەگى كوپتەگەن پروبلەمالارىن شەشۋدە ءوز ۇستانىمدارىن ۇيلەستىرىپ وتىرادى. ءبىز ءومىر الدىمىزعا قويىپ وتىرعان بارلىق ماسەلەلەردە ءوزارا ىمىرالى شەشىمدەر قابىلدايمىز»، دەدى رەسەيلىك مەيمان.
كەلەسى ءسوزدى تۇرىك رەسپۋبليكاسى ۇلى ۇلتتىق جيىنى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى مەحمەت حامزاچەبي الدى. «ن.نازارباەۆتىڭ كوشباسشىلىعىمەن قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىن العان 25 جىل ىشىندە ايتارلىقتاي تابىستارعا قول جەتكىزۋى ۇلكەن ەرلىك بولدى. تۇركيا ارقاشاندا ءوز دوستارىن قولدايدى جانە كومەك قولىن دا سوزۋدا. قازاقستاننىڭ العاش تاۋەلسىزدىگىن العان كۇنىنەن باستالاتىن اراداعى دوستىعىمىز تامىرى تەرەڭگە كەتكەن ورتاق تاريحىمىز بەن مادەني قۇندىلىقتارىمىزدان باستاۋ الادى»، دەدى مەحمەت حامزاچەبي مىرزا.
قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىگىن ءبىرىنشى بولىپ مويىنداعان ەلدىڭ وكىلى رەتىندە م.حامزاچەبي 2012 جىلى جوعارى دەڭگەيدە ستراتەگيالىق ىنتىماقتاستىق كەڭەسى قۇرىلعاندىعىن تىلگە تيەك ەتە كەلىپ، ەلدەر اراسىنداعى قارىم-قاتىناستار ستراتەگيالىق ارىپتەستىك دەڭگەيىنە كوتەرىلگەندىگىن پاش ەتتى. قازاقستاننىڭ حالىقارالىق دەڭگەيدە ءتيىمدى ساياسات جۇرگىزىپ كەلە جاتقاندىعىن اۋىزعا العان مارتەبەلى مەيمان ونىڭ بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ تۇراقتى ەمەس مۇشەلىگىنە قابىلدانۋى سونىڭ جارقىن مىسالى ەكەندىگىن العا تارتتى. اسىرەسە، ەلىمىزدىڭ يادرولىق قارۋدى تاراتپاۋ، تەرروريزم مەن ەكسترەميزمگە قارسى كۇرەسىن وڭ باعالاپ، تۇركيا بۇل باعىتتا قولداۋ بىلدىرە بەرەتىندىگىن جەتكىزدى. تۇركيانىڭ ەكسپو-2017 حالىقارالىق كورمەسىنىڭ ناتيجەلى وتۋىنە قولداۋ بىلدىرەتىندىگىن ايتقان م.حامزاچەبي ەكى ەل اراسىنداعى بايلانىستار ارتا بەرەتىندىگىنە سەندىردى.
فينليانديا رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ماۋري پەككارينەن كەزى كەلگەندە قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق دامۋى ايتارلىقتاي جەدەل ءارى تاڭقالارلىق بولدى. قازاقستان كوپتەگەن مينەرالدى رەسۋرستارى بولعانىمەن دە، وزگە دە سەكتورلاردى دامىتا ءبىلدى. قازاقستان وڭىردەگى كورشىلەرىمەن جاقسى قارىم-قاتىناس ورناتا بىلگەن ماڭىزدى ويىنشىعا اينالدى. سونىمەن قاتار، قازاقستان ورتالىق ازيا ەلدەرى ىشىندە ەۋروپالىق وداقپەن ماڭىزدى ارىپتەس رەتىندە جاقسى بايلانىس ورناتتى. بۇۇ قك تۇراقتى ەمەس مۇشەلىگىنە سايلاۋ جانە ەكسپو-2017 كورمەسىن وتكىزۋدى سەنىپ تاپسىرۋ قازاقستاندى مويىنداۋ دەگەندى بىلدىرەدى. وسى ماڭىزدى ەكى وقيعامەن دە قازاقستان كەلەسى جىلى كەڭىنەن الەمگە تانىلىپ، ءتىپتى، ورتالىعىنا اينالماق. فينليانديا تۇرعىندارى فين باسشىسىنا سىيعا تارتىلعان جىلقىدان كەيىن اتقا مىنۋگە دەگەن اۋەستىكتەرى وياندى. سوندىقتان دا ەكىجاقتى قارىم-قاتىناستار تەك سىي بەرۋمەن عانا شەكتەلىپ قالماي، ءبىلىم بەرۋ سالاسى مەن تەحنولوگيالاردى دامىتۋدا دا، ينۆەستيتسيا مەن ساۋدادا دا جالعاسىن تاۋىپ كەلە جاتىر. فين كومپانيالارى ەكسپو-نىڭ ناتيجەلى وتۋىنە وزىندىك ۇلەستەرىن قوسادى. ادامدار مەن كومپانيالاردىڭ اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق تىكەلەي اۋە رەيستەردىڭ ۇشا باستاۋىمەن دە بەلسەندى بولا تۇسپەك، دەدى فينليانديالىق مەيمان.
2015 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن ەۋروپالىق وداق اراسىنداعى كەڭەيتىلگەن ارىپتەستىك جانە ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلىسىمگە قول قويىلعانى ءمالىم. بۇل رەتتە ەو-نىڭ ورتالىق ازيا جونىندەگى ارنايى وكىلى بۋريان پيتەردىڭ مىنبەرگە كوتەرىلىپ، قىسقاشا بايانداما جاساۋى القالى جيىنعا قاتىسۋشىلار تاراپىنان جىلى قابىلداندى. ب.پيتەر ءوز كەزەگىندە قىسقا ۋاقىت ىشىندە قازاقستاننىڭ تولايىم تابىستارعا قول جەتكىزگەندىگىن اتاي كەلىپ، ونىڭ وڭىرلىك جانە جاھاندىق دەڭگەيدە بەيبىتشىلىك پەن تۇراقتىلىققا ۇلەس قوسىپ كەلە جاتقان ماڭىزدى ەلدەردىڭ بىرىنە اينالعاندىعىن جەتكىزدى. مۇنداي قادامدار قازاقستان مەن ەو اراسىنداعى ورتاق قۇندىلىقتارعا قۇرىلعان جانە حالىقارالىق مىندەتتەمەلەرگە نەگىزدەلگەن دوستىق قارىم-قاتىناستاردىڭ جانە ىڭتىماقتاستىقتىڭ كەڭەيە بەرۋىنە وزىندىك وڭ ىقپالىن تيگىزۋدە. ەۋروپالىق وداق قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق دامىعان ەلدەر قاتارىنا قوسىلۋىن قولدايتىندىعىن بىلدىرگەن ارنايى وكىل الدا كوپتەگەن قيىندىقتاردىڭ تۇرعاندىعىن دا قاپەرگە الدى. بۇل تۇرعىدان كەلگەندە ناقتى ماقساتتارعا قول جەتكىزۋ جولىنداعى پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆ ۇسىنعان «100 ناقتى قادام» ۇلت جوسپارى دۇرىس شەشىم بولعان. سوندىقتان دا ەو ءوز تاجىريبەسى مەن تەحنولوگيالارىمەن بولىسۋگە ءازىر، دەگەن ب.پيتەر ەكسپو-2017 كورمەسى قازاقستاندىق جانە ەۋروپالىق كومپانيالار مەن عىلىمي ينستيتۋتتار اراسىنداعى ارىپتەستىكتى دامىتۋعا سەرپىن بەرۋى ءتيىس دەگەن ويىمەن قورىتىندىلادى ءسوزىن.
حالىقارالىق جيىندا دج.حوپكينس ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ورتالىق ازيا جانە كاۆكاز جونىندەگى ينستيتۋتىنىڭ توراعاسى ستارر فرەدەريك «قازاقستان 2041: كەلەسى 25 جىلعى دامۋىنىڭ باعدارى» اتتى قىسقاشا بايانداما جاسادى. امەريكالىق عالىم بۇل رەتتە قاعازىنا دا قاراماستان سويلەدى. ونىڭ پايىمىنشا، قازاقستان جەتىستىكتەرگە جەتۋى ءۇشىن ەڭ الدىمەن ەكونوميكاسىن ءارتاراپتاندىرۋى قاجەت. اسىرەسە، اۋىل شارۋاشىلىعىنا ەرەكشە دەن قويعان ورىندى. استانا حالىقارالىق قارجى ورتالىعىن قۇرۋ جوباسى باتىل قادام ەكەندىگىن، الايدا شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلەردى قولداۋ نازاردان تىس قالماۋى تيىستىگىن دە العا تارتتى. عالىم ءوزىنىڭ ويىن «حان شاتىر» ساۋدا ويىن-ساۋىق ورتالىعىندا ورىن تەپكەن ساۋدا ورىندارىنىڭ يەسى قازاقستاندىقتار بولۋى تيىستىگى تۇرعىسىنداعى پايىمىمەن نىقتادى. ورايى كەلگەندە، ول قازاقستان ءۇشىن وتە كۇشتى قوعام مەن مەملەكەت قۇرۋدىڭ ۋاقىت تالابى ەكەندىگىن ەسكەرتتى.
پلەنارلىق وتىرىستان كەيىن كونفەرەنتسيا جۇمىسى «قازاقستانداعى ەكونوميكالىق جانە ساياسي رەفورمالاردىڭ نەگىزگى قورىتىندىلارى»; «قازاقستان الەم ساياساتىندا جانە قازاقستان: كەلەشەك كوكجيەگى» دەگەن سەسسيالاردا جالعاسىن تاپتى. وندا ەركىن نارىقتىق ەكونوميكا، جۇرگىزىلىپ جاتقان رەفورمالار جايى جانە وزگە دە ماسەلەلەر اڭگىمە وزەگىنە اينالدى. ال ەكىنشى سەسسيادا بۇۇ-نىڭ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنە سايلانۋ، دسۇ-عا كىرۋ، ەو-مەن جاڭا بۋىن كەلىسىمىنە قول قويۋ سياقتى ەلىمىزدىڭ جۇرگىزىپ وتىرعان بەلسەندى سىرتقى ساياساتىنىڭ نەگىزدەرى مەن سالدارى جان-جاقتى تالقىلاندى. ال ءۇشىنشى سەسسيا جۇمىسىندا قازاقستان مەن ونى قورشاعان الەم 5, 10 جانە 25 جىلدان كەيىن قانداي بولادى، دەگەن سۇراققا جاۋاپ ىزدەدى.
اسقار تۇراپبايۇلى
Abai.kz