ايتارى جوق، بۇگىندە قالا­مىزداعى جولاۋشىلار تاسىمالداپ جۇرگەن كەيبىر كولىكتەردى كورگەندە، وسى كولىكتىڭ بارلىعى قايدان، كىمنىڭ مەتالل قالدىقتارىن ساقتايتىن قويماسىنان الىندى ەكەن؟ – دەگەن ساۋال تۋىندايدى. شاھار باسشىسى باۋىرجان بايبەك №25, 65, 95, 119 جانە باسقا دا باعىتتار قارايتىن جەكەمەنشىك اۆتوپارك باسشىلارىمەن كەزدەسۋ بارىسىندا قالا جۇرتىنىڭ كوكەيىندە كوپتەن جۇرگەن وسى ساۋالدى  جەكەمەنشىك اۆتوپارك باسشى­لارىنا قويىپ، ولاردىڭ  قالا تۇرعىن­دارىنا كور­سەتىپ وتىرعان تاسىمالدىق قىز­مەتتەرىن قاتاڭ سىنعا الدى، - دەپ جازادى "الماتى اقشامى" گازەتىنىڭ ءتىلشىسى نۇرجامال بايساقال.

قالا اكىمى باۋىرجان بايبەك  باسشى­لارعا  جولاۋ­شىلار تاسىمالداپ جۇرگەن اۆتوبۋستاردىڭ تەحنيكالىق جاعدايىنىڭ، سالوندارىنىڭ  تازالىعىنىڭ، جۇرگىزۋ­شىلەر مەن بيلەت باقىلاۋشىلارىنىڭ  مىنەزدەرى مەن مادەنيەتتىلىكتەرىنىڭ سىن كوتەرمەيتىندىگىن ايتا كەلىپ، قالا حالقىنا قىزمەت كورسە­تەتىندىكتەن،  قىزمەتتىڭ دە قالا مادەنيە­تىنە لايىقتى بولۋى كەرەك­تىگىن   ەسكەرتتى. بيلەت­تەردىڭ «وڭاي» تەرمي­نالى ارقىلى ەمەس، قولما-قول بيلەت ساتۋ ارقىلى جۇرگىزىلىپ جات­قان­دىعىنان، ءبىر بيلەتتى قايىرا قايتا ساتاتىن بيلەت باقىلاۋ­شىلارىنىڭ دا كەزدەسەتىندىگىنەن حاباردار ەكەندىگىن ايتقاندا، اۆتوپارك باسشىلارى ءۇنسىز قالدى.

جولاۋشىلاردىڭ قالتاسىن قاعىپ ۇي­رەنگەن جەكەمەنشىك اۆتوپارك باسشى­لارىنىڭ جۇرگىزۋشىلەرگە تولەپ وتىرعان ەڭبەكاقىسى 70 مىڭ تەڭگەنى قۇرايدى ەكەن. ال بۇل مۋنيتسيپالدى اۆتوپارك جۇرگىزۋ­شىلەرىنىڭ ەڭبەك­اقىسىنان ەكى ەسە تومەن كورىنەدى. اۆتوپارك باسشى­لارىمەن كەزدەسۋ بارىسىندا قالا باسشىسى، ەڭ الدىمەن، تاڭنان تۇرىپ، حالىققا قىزمەت كورسەتەتىن جۇرگىزۋشىلەردىڭ ەڭبەك­اقىسىن كوتەرۋدى جانە جولاۋشىلار تاسىمالدايتىن كولىك­تەردىڭ تەحنيكالىق احۋالىن جاقسار­تۋدى مىندەتتەدى، ول ءۇشىن ەكى اپتا ۋاقىت بەرىلە­تىن­دىگىن ايتىپ، سودان سوڭ ءار باعىتتاعى كولىك­تەردىڭ ءوز ۋاقىتىندا  قاتىناۋىن، ادامداردىڭ ايالدامالاردا توڭىپ تۇرۋ­لارىنا جول بەرىلمەۋ كەرەكتىگىن ايتىپ، ورىن العان كەمشىلىكتەردى جۋىق ارادا جويىپ،  جولاۋشىلارعا قالا  مادە­نيەتىنە ساي  قىزمەت كورسەتۋدى ەسكەرتتى.

وسى اتال­عان كەمشى­لىكتەردى قايتا قالپىنا كەلتىرىپ، قالا جۇرتىن تاسىمالداۋ ساپاسى جاق­ساراتىن بولسا، جولاۋشىلار تاسىمالى­مەن اينالى­ساتىن مەكە­مە­لەرگە  قوسىمشا قارا­جات ءبولۋ كوزدەرى قاراس­تىرىلىپ جاتقان­دىعىن جەتكىزدى.

P.S.  قاراشانىڭ 20-21-ءى كۇندەرى قالا جۇرتى ايالدامالاردا ساعاتتاپ تۇ­رىپ، جۇمىس­تارىنا، وقۋلارىنا كەشىگىپ كەلگەنى بەلگىلى. وسى   جاعدايعا بايلانىستى الماتى قالالىق جولاۋشىلار تاسىمالى جانە اۆتوموبيل جولدارى باسقارماسىنىڭ باسشىسى ماقسۇت يساحوۆ  باق ارقىلى قالا تۇرعىندارىنا  اۆتوبۋستاردىڭ بەلگىلەنگەن ۋاقىتتارىنان كەشىگۋلەرىنىڭ سەبەپتەرىن ءتۇسىندىرىپ، كەشىرىم سۇرادى. وندا اتالعان باسقارما باسشىسى اۆتوبۋستاردىڭ دەر كەزىندە جازدىق دوڭعالاقتارىن قىسقى دوڭعالاقتارعا اۋىستىرىپ ۇلگەرە الماي قالعاندارىن، ال كەيبىر جەكەمەنشىك اۆتوپارك جۇرگىزۋشىلەرىنىڭ دوڭعالاق اۋىستىرۋ تۇرماق،  اككۋمۋلياتور، انتيفريز، جوعارى ساپالى  سولياركا  ساتىپ الۋعا مۇمكىندىگى بولماي قالعاندىعىن جاسىرماپتى. «الماتى قالاسى بويىنشا 17 اۆتوپارك بولسا، ونىڭ ارقايسىسىنداعى اۆتوبۋس ساندارى ءارتۇرلى»، – دەي كەلىپ، سول كۇندەرى قالا كوشەلەرىنىڭ دەر كەزىندە تازالانباۋىنىڭ قوعامدىق كولىكتەر قوزعالىسىنا كەرى اسەر تيگىزگەندىگىن دە تىلگە تيەك ەتكەن  م.يساحوۆ الداعى بەيسەنبى، جۇمادان باستاپ قوعامدىق كولىكتەردىڭ قوزعالى­سىنىڭ رەتكە كەلتىرىلەتىندىگىنە ۋادە بەرىپتى   ءTengrىnews.kz  تىلشىسىنە بەرگەن سۇحباتىندا.   

باسقارما  باسشىسىنىڭ قالا جۇرتىنان كەشىرىم سۇراۋىنىڭ ءوزى   اكىم تاپسىرماسى ورىندالا باستاعاندىعىنىڭ ءبىر مىسالى بولسا كەرەك.   وسىندايدا جاۋاپتى سالا باسشىلارى جۇمىستارىن جاقسى جۇرگىزۋ ءۇشىن قالا باسشىسى ۇدايى  ولاردى سىناپ وتىرۋى كەرەك پە  ەدى دەگەن وي تۋىندايتىنى انىق.  قالاي دەسەك تە، قوعامدىق كولىك سالاسىنداعى  ولقىلىقتاردى جونگە كەلتىرۋ قولعا الىنا باستاعان سەكىلدى. تەك تاعى دا  ءتارتىبىمىزدىڭ بەلبەۋىن بوساتىپ الماساق بولعانى. 

اكىمنىڭ سىنى  جولاۋشىلاردىڭ ويىنان ءدوپ ءتۇستى

الماتى قالاسىنىڭ اكىمى  باۋىرجان  بايبەك  قالامىز­داعى جولاۋشىلار تاسىمالى­مەن اينالىساتىن جەكەمەنشىك اۆتوپارك باسشىلارىمەن كەز­دەسىپ، ولاردىڭ جۇمىسىنداعى كەمشىلىكتەردى اتاپ كورسەتكەن ەدى.  اكىمنىڭ پارك باسشى­لا­رى­نا ايتقان بۇل سىنى كۇندە­لىكتى  كولىك جۇرگىزۋشىلەرى مەن بيلەت باقىلاۋشىلارىنىڭ  «قازان­شىنىڭ ءوز ەركى، قايدان قۇلاق شىعارسا» دەگەن  ماتەلدىڭ كەي­پىن جامىلعان ورەسكەل مىنەز­دەرىنە كوندىككەن قالا جۇرتى­نىڭ ويىنىڭ ۇستىنەن ءدوپ ءتۇستى.  اۆتوبۋس جۇرگىزۋشىلەرىنىڭ كەم­شى­لىكتەرى جونىندە جولاۋشى­لار ترانسپورتى جانە اۆتو­مو­بيل جولدارى باسقارما­سىنا قانشا  ايتىپ، شاعىم­دان­­عان­مەن، ەش ناتيجە شىعارا الما­عان ەدى.  ال اكىمنىڭ سىنى سەلت ەت­پەستەردى «سەلت ەتكىزەر» دە­گەن ءۇمىت ارقالاعان  قالا تۇر­عىندارى رەداكتسيامىزعا قو­ڭىراۋ سوعىپ، وزدەرى كۋا بول­عان   جاعدايلاردى حابار­لاۋدا.

«وڭايدى» وڭتايلاندىرىپ الدى

«جاقسىنىڭ جاقسىلىعىن ايتۋ كەرەك بولسا، قالا باسشىلىعى الماتى قالاسى­نىڭ قالا تۇرعىندا­رىنا جايلى قالا بولۋ باعىتىندا سوڭعى ءبىر ەكى جىلدىڭ ىشىندە ءبىراز شارۋالاردى قولعا الدى. سونىڭ ءبىرى – الماتىلىقتاردىڭ جۇمىسىنا، قىزمەتىنە، ستۋدەنتتەر مەن وقۋشى­لار­دىڭ ساباعىنا كەشىكپەي جەتۋلەرى ءۇشىن كەپتەلىس ءجيى ورىن الاتىن نەگىزگى كوشەلەرگە اۆتوبۋستار ءۇشىن اق جولاق بەلگىسىن جاسادى.

تەك قوعامدىق كولىكتەرگە ارنالعان بۇل جول جولاۋشىلار­دىڭ يگىلىگى ءۇشىن جاسال­عانمەن، قازىر ونىڭ  راحاتىن الدى-ارتىن­داعى كولىكتەردىڭ جول ءجۇرۋ ۋاقىتىن ەسەپكە الىپ، سول بويىنشا جۇرەتىن جۇرگىزۋشىلەر كورىپ جاتىر. ولارعا «اق جولاقتى  ءبىر-ءبى­رىڭىز­­دىڭ ۋاقىتىڭىزدى كۇتۋ ءۇشىن ەمەس، سىز­دەردىڭ ۋاقتىلى ءجۇرىپ، ەل-جۇرتتى باراتىن جەرىنە تەز جەتكىزۋ ءۇشىن جاساپ بەرگەن جوق پا؟» دەپ كورىڭىزشى، «اق جولاق   مەنىڭ جوس­پارىمدى ورىنداپ بەرمەيدى، ۇناماسا، تاك­سي­مەن جۇرىڭىزدەر، ال مەن ءوز ۋاقىتىم بويىنشا جۇرەم» دەپ بەتىڭىزدەن الا تۇسەدى.  جۇرگىزۋشىلەردىڭ بۇل مىنەزىنە جولاۋشىلار دا ابدەن كوندىگىپ العان. ەندى قايتسىن، ايتقانمەن ءسوز تىڭدايتىن جۇرگىزۋشى جوق.  مۇنداي الدى-ارتىن كۇتىپ، ءار ايالدامادا «جاتىپ» الاتىن ادەتتەرىنەن   اكىم ءوزى سىنعا العان  № 25, 65, 95  باعىتتاعى اۆتوبۋس­تاردان باسقا №31, 67, 85, 106 باعىتتاعى اۆتوبۋستار ءالى كۇنگە ارىلعان جوق. «دالا ديسپەتچەرلەرى»  دە ء(ار ايالدامادا تۇرىپ، اۆ­تو­بۋستاردىڭ ۋاقىتتارىن بەلگىلەپ تۇراتىن­داردى ايتامىز) قىزمەتتەرىن توقتاتقان جوق. ولار ءار اۆتوبۋس، تروللەيبۋستاردىڭ ارالىق ۋاقىتتارىن  ءبىر-بىرىنە حابارلاعان­دارى ءۇشىن جۇرگىزۋشىلەردەن الاتىن «ەڭ­بەك­­اقىلارى» بار. ءبىز «دالا ديسپەتچەرى» اتاپ وتىرعان ۋاقىت بەلگىلەيتىن قىز-جىگىتتەر ءار قوعامدىق كولىكتەن 200 تەڭگە الىپ وتىرادى ەكەن. ال مۋنيتسيپالدى اۆتوبۋس­تار كۇنىنە اۆتوپارككە 15 مىڭ تەڭگەدەن، ال جەكەمەنشىك اۆتوبۋستار 21 مىڭ تەڭگەدەن  جوسپار تاپسى­رۋ­لارى ءتيىستى ەكەن. وسى  ءسوز راس بولسا، اۆتو­پارك باسشىلارىنىڭ قارجى تاپشى­لىعى جونىندە اڭگىمە ايتۋلارى ورىنسىز سەكىلدى. سوندىقتان بولار، قازىر مۋني­تسي­پالدى اۆتوبۋستاردا  جەكەمەنشىك اۆتوبۋس­تارداعى «وڭاي» تەرمينالدارىن جۇرگىزۋ­شىلەر مەن بيلەت باقىلاۋشىلار وزدەرىنە ىڭعايلاپ، وڭتايلاندىرىپ الىپ جاتقانى.  بارلىق كولىكتەرگە «وڭاي» تەرمينالى ورنا­لاستى­رىلعانمەن، جۇرگىزۋ­شىلەر جولۋشى­لار­دىڭ قولىنا كۇنى، ۋاقىتى كورسەتىلمەگەن «وڭاي» دەگەن جازۋى بار   بيلەتتەر بەرەدى. ال  قولدا­رىنداعى «وڭاي» تەرمينالدارىن تەك تەك­سەرۋ­شىلەردى كورگەن كەزدە عانا  قوساتىن­دىقتارىن ءبىز دە ءوز كوزىمىزبەن كورىپ ءجۇرمىز.  «وڭاي» تەرمينالى بار اۆتوبۋستار قولما-قول بيلەت بەرەتىن تەرمينالدار ار­قىلى ءبىر باعىتتا ەڭ كەمى 20 بيلەت ساتۋلارى ءتيىستى ەكەن. ونداي بيلەت ساتپاق تۇگىلى، شى­عىپ بارا جاتقان جولاۋ­شىلاردىڭ قولىن­داعى بيلەتتەردى قايتارىپ الىپ، ونى جاڭا­دان كىرگەن جولاۋشىلارعا بەرىپ جاتادى. وعان دا جولاۋشىلار ۇيرەنىپ العان سىڭاي­لى. شىعىپ بارا جاتىپ، قول­دا­رىنداعى سەكسەن تەڭگەگە العان بيلەتتەرىن بيلەت باقىلاۋ­شىلاردىڭ قولدارىنا ۇستا­تىپ كەتە بارادى. سوندا  كىمدى-كىم ال­داپ ءجۇر؟ جو­لاۋ­­شىلار بيلەت ساتۋشى­لارعا جاناشىر بول­عان شى­عار، ال ول قايىرىم­دىلى­عى­مىزدان نە پاي­دا؟ قوعامدىق ءتار­تىپتى تالاپ ەتۋدىڭ ورنىنا ءوزىمىز سول ءتار­تىپتى بۇزىپ، جەمقورلىققا جول اشىپ جاتقان جوقپىز با؟  وزىمىزدەن تالاپ بولماعان سوڭ، اركىم ويىنا كەلگەنىن ىستەيدى  دە. اباي كوشەسىنە اق جولاق بەلگىسى قويىل­عان كەزدە پاترۋل­دىك پوليتسيا  جول ءتارتىبىن  ءجيى قاداعالاي­تىن سەكىلدى ەدى. قازىر ولار دا بوي كورسەتە بەرمەيدى.  ال تولە بي كوشەسىنە اق جولاق بەلگىسى قويىلدى دەگەن اتى بولما­سا، ونى سول جولمەن جۇرەتىن قوعام­دىق كو­لىك يەلەرى دە، جولاۋشىلار دا تولىق سەزى­نە قويعان جوق. تولە بي كوشەسىنىڭ ەكى قاپ­تالىن جەكەمەن­شىك كولىك يەلەرى يەمدە­نىپ العاندىقتان، اق جولاق اۆتوبۋستارعا تيمەي جاتىر.  ءبىزدىڭ ءبىر جامان قاسيەتىمىز، جاقسى باستامالاردى قولعا الىپ الامىز دا، ونى اياعىنا جەتكىز­بەي، ورتا جولدا قالدىرىپ قويا­­مىز. تەك اكىم، بولماسا، جوعارىدان بى­رەۋ كەلىپ تەك­سەرىپ، «سول جاقسى نارسە بار ەدى عوي، سونىڭ ناتيجەسى قانداي بولىپ جاتىر؟» دەپ سۇرا­عاندا بارىپ، ونى ەسىمىزگە ءتۇسىرىپ، قايتا قولعا العان بولىپ جاتامىز. سون­دىق­تان، الماتى قالالىق جولاۋشىلار ترانسپورتى جانە اۆتوموبيل جولدارى باسقارماسى، جەكەمەنشىك اۆتوپارك باسشى­لارى  قالا باسشىلىعى ۇسىنعان   جاقسى باستامالاردى  اياقسىز قالدىرماي، قوعام­دىق كولىك قىز­مەتىن تارتىپكە كەلتىرسە دەگى­مىز كەلەدى. اكىم ايتپاقشى، الماتىداعى كولىك تاسىمالى الماتىنىڭ مادەنيەتىنە ساي بولۋى كەرەك قوي.

جۇرگىزۋشىلەر مەن بيلەت باقىلاۋشىلارى ارنايى فورما كيىپ،

بەيدجيك تاقسا

مۇنداي ۇسىنىستى قالا تۇرعىن­دارى ءجيى ايتادى. مۋنيتسيپالدى اۆتوبۋستاردىڭ جۇرگىزۋشىلەرىنىڭ ارنايى كيىم ۇلگىسىن كورگەندە وسىن­داي كيىمدى  جەكەمەنشىك  اۆتوپارك جۇرگىزۋشىلەرى دە كيىپ، وڭىرلەرىنە  اتى-جوندەرى، قاي اۆتوپاركتىڭ كولىك جۇرگىزۋشىسى ەكەندىگى جازىلعان بەيدجيك تاقسا، جاراسىمدى بولار ەدى.

بولماسا، ءبىزدىڭ كەيبىر اۆتوبۋستاردا جۇرگەن بيلەت باقىلاۋشىلاردىڭ كيىمدەرى،  كوپشىلىكتىڭ ورتاسىندا وزدەرىن ۇستاۋلارى مەن قىزمەت كورسەتۋ مادەنيەتتەرى سىن كو­تەر­مەيدى. ال ءبىر قولايسىز جاعدايلار ورىن  السا، ءتارتىپ بۇزىپ، جولاۋشىعا ەرسى قىلىق  كورسەتكەن جۇرگىزۋشىنىڭ، نە بولماسا، بيلەت باقىلاۋشىسىنىڭ اتى-ءجونىن انىقتاۋ قيىن. «ولار اتى-جوندەرىن ايتپايدى» دەيدى  قوعامدىق كولىكتەردەگى كەلەڭسىز جاعداي­لاردان شارشاعان وقىرماندارىمىزدىڭ ءبىرى كۇلپاش دۇيسەنبەكوۆا.  كۇلپاش اپايى­مىزدىڭ بۇل ۇسىنىسىن ءبىز دە قولدا­عىمىز كەلەدى. شىنىندا، كەيدە كولىكتەر ءبىر-بىرىمەن جارىسىپ،  باعىتتارىنداعى اۆتوبۋستاردىڭ ءار ايالدامادا  الدى-ارتىن­دا كەلە جاتقاندارىن كۇتىپ، ايالدامالاردا  ۋاقىت وتكىزۋ ءۇشىن «جاتىپ» الاتىن كولىك­تەر­دى، اقشا العانمەن، بيلەت بەرمەيتىن، بەرگەن بيلەتىن قايتىپ الاتىن بيلەت باقى­لاۋشىلارىن بايقاعان كەزدە ولاردى تار­تىپكە شاقىرۋ شىندىعىندا دا قيىن. اتى-ءجونىن بىلمەگەن سوڭ كىنالى ادامدى انىقتاۋ مەن ولاردى دەر كەزىندە تارتىپكە شاقىرۋ دا  قيىنعا تۇسەدى. قالا اكىمى ايت­قان­داي، ال­ماتىداعى جولاۋشىلار تاسى­مال­داپ جۇرگەن كەيبىر اۆتوبۋستاردىڭ تازالىعى دا، تەحنيكالىق جاعدايلارى دا سىن كوتەرمەيدى. قوعامدىق ورتادا، اسىرەسە، قوعامدىق كولىكتە شىلىم شەگۋگە بولماي­تىن­دىعىن، ول ءۇشىن ايىپپۇل تولەيتىندىك­تەرىن دە اۆتوبۋس جۇر­گىزۋشىلەرى ۇمىتقان. شىلىمدارىن سورعا­نىمەن قويماي، ۇيىندە وتىرعانداي،  وزى­نەن وزىپ كەتكەن  اۆتوبۋستىڭ جۇرگىزۋ­شى­سىن بۇر­قىراتىپ بوق­تاپ  قويىپ، جايبا­راقات وتىرا بەرەدى. ال­دا­عى ۋاقىتتا قوعام­دىق كولىك قىز­مەتىندەگى وسى ولقىلىقتار رەتكە كەل­تىرىلىپ، الماتى جۇرتى الماتىلىق مادە­نيەتىنە ساي قوعام­دىق كولىك قىزمەتىن پايدالانسا ەكەن دەي­مىز. جولاۋشىنىڭ سىنىنان قورىتىندى شى­عارماسا دا  قالا باسشىسىنىڭ قاتاڭ سىنى شىمبايلارىنا باتىپ، ءبىر ناتيجە شىعارار دەگەن ءۇمىتىمىز بار. ەندى  بىرەر ايدان سوڭ الماتىدا ۇلكەن سپورتتىق جا­رىس وتەدى. جان-جاقتان سول ۋنيۆەرسيادا ويىندارىن تاماشالاۋعا كەلگەن قوناق­تا­رى­مىز ءبىزدىڭ قوعامدىق كولىكتەگى ءتارتىبىمىز بەن مادەنيەتىمىزدى سىناپ كەتپەسە  جارادى. قالا باسشىسىنىڭ دا اۆتوپارك باسشى­لا­رىنا قويىپ وتىر­عانى  تالابى وسى  بولىپ  تۇر.

…قازىر مۋني­تسي­پالدى اۆتوبۋستاردا  جەكەمەنشىك اۆتوبۋس­تارداعى «وڭاي» تەرمينالدارىن جۇرگىزۋ­شىلەر مەن بيلەت باقىلاۋشىلار وزدەرىنە ىڭعايلاپ، وڭتايلاندىرىپ الىپ جاتقانى.  بارلىق كولىكتەرگە «وڭاي» تەرمينالى ورنا­لاستى­رىلعانمەن، جۇرگىزۋ­شىلەر جولۋشى­لار­دىڭ قولىنا كۇنى، ۋاقىتى كورسەتىلمەگەن «وڭاي» دەگەن جازۋى بار بيلەتتەر بەرەدى.