قازاقتىڭ وزىندەي بولىپ كەتكەن قوڭىر دومبىرامەن  كۇي شىعارىپ، ونى تەبىرەنتە ورىنداۋ تەك ءبىزدىڭ حالىققا عانا ءتان قاسيەت ەكەنى ءسوزسىز. وسىنداي ونەردى جالعاپ جۇرگەن جاس كۇيشى، كومپوزيتور عالامات بەيسەقوجاەۆپەن بولعان سۇحباتىمىزدى ۇسىنىپ وتىرمىز.   

-         عالامات، قازاق حالقى ونەردى وتە جوعارى باعالايتىنىن بىلەسىڭ. ونىڭ ىشىندە ۇلتتىق ونەرگە دەگەن حالىقتىڭ ىقىلاسى ەرەكشە. ەلىمىزگە ەندى عانا تانىمال بولىپ كەلە جاتقان جاس كۇيشىسىڭ، سەن جايلى ءالى بىلمەيتىن جۇرت بار. سوندىقتان الدىمەن ءوزىڭ تۋرالى ايتىپ بەرەسەڭ؟ 

-         مەن وسى اسەم قالا الماتىدا دۇنيەگە كەلگەنمىن. التى جاسىمنان باستاپ دومبىرا ۇيىرمەسىنە بارىپ كۇي تارتۋدى سول جەردەن ۇيرەندىم. 5-ءشى سىنىپتان باستاپ احمەت جۇبانوۆ اتىنداعى دارىندى بالالارعا ارنالعان مۋزىكا مەكتەبىنە وقۋعا ءتۇستىم. جالپى العاشقى كۇيلەرىمدى 11 جاسىمدا شىعارا باستادىم.  قازىر 15 جاستامىن.

-         جاقىندا الماتى قالاسىندا، قۇرمانعازى اتىنداعى قازاق ۇلتتىق كونسەرۆاتورياسىندا، اعاڭىز ءنۇرسات بەيسەقوجاەۆپەن بىرگە «نۇرلى جول» اتتى شىعارماشىلىق كەش وتكىزگەندەرىڭدى بىلەمىز.  جالپى وسى كەش جايلى ايتىپ بەرسەڭ؟ نە سەبەپتى كونتسەرتتىڭ اتىن «نۇرلى جول» دەپ اتادىڭدار؟

-         ءيا، ءبىز بۇل شىعارماشىلىق كەشىمىزدى  وتكىزۋ ءۇشىن ءبىر ايدان استام دايىندالدىق. بۇل كەشتى وتكىزۋگە بىردەن-ءبىر سەبەپكەر بولعان ءبىزدىڭ اكەمىز. كەش بارىسىندا «قۇرمانعازى اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق  حالىق اسپاپتار وركەستىرىمەن» بىرلەسكەن جانە اعام ءنۇرسات  ەكەۋمىزدىڭ  بىرنەشە جەكە تۋىندىلارىمىز ورىندالدى.  سونىمەن قاتار وزدەرىڭىزگە بەلگىلى بىلتىر ەلىمىز تاۋەلسىزدىكتىڭ 25 جىلدىق مەرەيتويىن اتاپ ءوتتى.  وسى ورايدا ءبىز دە ءوز ەلىمىزدىڭ   مادەني دامۋىنا قوسقان كىشكەنتاي ۇلەسىمىز بولسىن دەپ،  اتالعان كەشتى وتكىزۋدى ءجون كوردىك. ال بۇل كەشتىڭ «نۇرلى جول» دەپ اتالۋ سەبەبى: اعام ءنۇرسات بەيسەقوجاەۆتىڭ «نۇرلى جول» اتتى كۇي-پوەماسى بار. بۇل شىعارما، وسى تاۋەلسىزدىك العان جىلدارداعى ەلباسىمىزدىڭ جاساعان جۇمىستارى مەن ەلىمىزدىڭ باستان كەشكەن شيرەك عاسىرلىق تاريحىن كۇي ارقىلى سۋرەتتەيدى. قازىر ەلىمىزدەگى جاستارعا جاسالىپ جاتقان قولداۋدى ەرەكشە اتاپ وتپەسكە بولماس، سول سەبەپتى دە شىعارماشىلىق كەشتى وسىلاي اتادىق.

-          جاقىن ارادا قازاق راديوسىنان ەلباسىمىزعا ارناعان كۇيىڭدى ەستىدىم. كۇيدىڭ شىعۋ تاريحىن ايتىپ بەرسەڭ؟

-         مادەنيەتتىڭ قولداۋشىسى بولىپ كەلە جاتقان ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ەلىمىزدىڭ تالانتتى دا العىر جاستارىنا قامقورلىق جاساپ كەلەدى. ادام ءومىر بويىنا ۇيرەنىپ، ءاردايىم ءبىلىمىن جەتىلدىرىپ، رۋحاني جاعىنان كەمەلدەنىپ وتىرادى. ەلباسىنىڭ عۇمىرى بارشامىزعا عيبرات. 2016 جىلى ەلباسىنا ارناپ «اتادان مۇرا» كۇيىن شىعاردىم.

-         كەش بارىسىندا قانداي كۇيلەر، قانداي شىعارمالار ورىندالدى؟ جالپى كۇي قورجىنىڭىزدا نەشە تۋىندى بار؟

-         شىعارماشىلىق كەشىمىزدە وزدەرىنىڭ تاماشا تۋىندىلارىمەن قولداۋ كورسەتكەن «قۇرمانعازى اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق  حالىق اسپاپتار وركەستىرىنە» جانە جالپى كەشتىڭ وتۋىنە اتسالىسقان بارلىق ونەر سۇيگەن جاندارعا العىس ايتقىم كەلەدى.  بۇل كەشىمىزدە وركەستردىڭ ورىنداۋىنان بولەك، اعام ءنۇرسات بەيسەقوجاەۆتىڭ 15-كە جۋىق كۇيى ورىندالسا، مەنىڭ كۇي قورجىنىمداعى «جازعىتۇرى»، «اباي تولعاۋى»، «قوسقاراۋ»، «ناۋرىز»، «جەڭىس»، «قورداي» سىندى 7-8 كۇي تىڭدارماندارعا تارتۋ ەتىلدى. بۇل تەك وسى كەشتە ورىندالعان كۇيلەر عانا. ودان بولەك جالپى 20-دان استام كۇيلەرىم بار.

-         بىزگە بەلگىلىسى كۇيدىڭ دە تۇرلەرى بولادى. مىسالعا، شەرتپە كۇي، توكپە كۇي سىندى. سەنىڭ  جالپى جانىڭا جاقىنى كۇيدىڭ قاي ءتۇرى؟

-         مەن قازاق ونەرىنە عاشىقپىن،  دومبىرانى جاقسى كورەم، ونىڭ ىشىندە كۇيدى ەرەكشە جۇرەكپەن قابىلدايمىن. كۇي – ول مەن ءۇشىن ەرەكشە ءبىر الەم. ونىڭ قانداي ءتۇرى بولماسىن بار بولمىسىڭمەن  سەزىنە ءبىلۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. ال ءسىز جوعارىدا اتاپ وتكەن شەرتپە كۇي دە، توكپە كۇي دە مەنىڭ جانىما قاتتى جاقىن.

-         اقىندار شابىتتى تۇننەن ىزدەپ، ايدى ارالاپ جاتادى. سۋرەتشىلەردىكى ءتىپتى بولەك. ال كۇيشىلەرگە قانداي شابىت كەرەك؟

-         ارينە، بىزگە دە اقىنداردان كەم تۇسپەيتىن شابىت كەرەك. الايدا ول قاي كەزدە، قاي جەردە كەلەرى بەيمالىم. كەيدە ءتىپتى كولىكتە كەتىپ بارا جاتىپ تا قۇلاعىڭا اۋەنى كەلىپ قالۋى مۇمكىن. كەيدە  ۇزاق ۋاقىت ەشنارسە ويلاي الماي قالاتىن دا ساتتەر بولادى. بۇنىڭ بارلىعى ەڭ اۋەلى ادام بويىنداعى دارىنىنا، قابىلەتىنە دە بايلانىستى بولىپ جاتادى. ءبىزدىڭ ارعى اتالارىمىز وتە ونەرلى كىسىلەر بولعان. كەيدە شابىتتان بولەك وسى اتا-بابالارىمىزدىڭ قانى ارقىلى كەلگەن دارىندى ەڭبەك ارقىلى ۇشتاپ سونىڭ ارقاسىندا تۋىپ جاتاتىن كۇيلەر دە بار.

-         عالامات، الداعى ۋاقىتتاعى  شىعارماشىلىق جوسپارلارىڭ جايلى ايتا وتىرساڭ...

-         الداعى ۋاقىتتا ەلوردامىز استانا قالاسىندا ۇلكەن شىعارماشىلىق كەش وتكىزسەك دەگەن ويىمىز، جوسپارىمىز بار. ارينە، بۇل الداعى ۋاقىتتىڭ ەنشىسىندەگى دۇنيە. ال نەگىزگى جوسپارىمىز وسى حالقىمىزدىڭ اسىل مۇراسى بولعان  كۇي ونەرىن الەمدىك دەڭگەيدە تانىتۋ.

-         جارىسقا قاتىساتىن سپورتشىنىڭ جاتتىعۋ زالىنا بارىپ دايىندالاتىنى سياقتى  كۇيشىگە قانداي تالاپتار قويىلۋى كەرەك دەپ ويلايسىڭ؟

-         كۇيشىگە ەڭ باستىسى  قاجىرلى ەڭبەكپەن قوسا  كۇيدى تۇسىنە الاتىن قابىلەت كەرەك. شىعارعان نەمەسە ورىنداپ وتىرعان كۇيگە كۇيشى ءوزىنىڭ جانىن سالۋى كەرەك. مەنىڭ شىعارعان ءاربىر كۇيلەرىمدە وزگەشە ءبىر الەم، وزگەشە  ءبىر ءومىر بار دەپ تۇسىنەمىن.  سەبەبى ونىڭ ارقايسىنىڭ جەكە شىعۋ تاريحى بولادى.

 سۇحباتتاسقان  سايلاۋحان ابىلاي

Abai.kz