جاقىن ارادا پارلامەنتتە جاڭا كوشى-قون زاڭى تالقىلاندى. تولىقتىرۋلار مەن تۇزەتۋلەر ەنگىزىلگەن بۇل حاڭنىڭ ورالمان اعايىنعا ءتيىمدى جاقتارى از ەمەس ەكەن.

بۇرىن ازاماتتىق الۋ ءۇشىن بىرنەشە جىل قاجەت بولسا، ەندى 1 جىلدا قازاقستان ازاماتى بولۋعا مۇمكىندىك بار.

بۇرىن كەلۋشىلەردىڭ شەتەل ازاماتى رەتىندە تولەم قابىلەتىن كورسەتەتىن 13,5 مىڭ دوللار قارجىسى بولۋى قاجەت ەدى، ەندى ول تالاپ الىنىپ تاستالىپتى.

بۇرىن سوتتالعاندىعى تۋرالى انىقتاما قاجەت ەدى. ەندى قازاقتار ءۇشىن ونداي تالاپتى دا الىپ تاستاۋ كەرەك دەگەن ۇسىنىستار بار.

بۇرىن ورالماندارعا رەسپۋبليكامىزدىڭ جەتى وڭىرىنە عانا قونىستانۋعا رۇقسات بەرىلسە،  ەندى تاڭداعان جەرىنە كوشۋىنە بولادى ەكەن. ءيا، 25 جىلدا تاعدىردىڭ تالكەگىمەن سىرتقا كەتكەن اعايىندى ەلگە جيناي الماي وتىرعانىمىز وكىنىشتى. نە كەدەرگى؟ قايتسەك بولادى؟

بولاشاعىن الىستان بولجاعان ءسۇت بەتىنە شىققاندار مەن ازداعان جاعدايى بارلار ءوز كۇشتەرىمەن نەمەسە ءبىر اشىلىپ ءبىر جابىلعان كۆوتاعا ءىلىنىپ كەلىپ بولدى. ەندىگى قالعاندارىنا «مىناداي جاعدايلار جاسالادى كوشە عوي» دەپ جالىنۋ كەرەك. ەندى جيىرما بەس جىلدا «التىن بەرەم كەل» دەسەڭ دە، ەشكىم كەلمەيدى. اسىرەسە، قىتاي ءبىر جارىم ملن. باۋىرىمىزدى جۇتىپ قويادى. ولار 2020 جىلعا دەيىن ءبىرتىلدى قىتاي ۇلتىن قالىپتاستىرۋ ساياساتىن جۇزەگە اسىرۋ ۇستىندە. سودان سەسكەنىپ، بولاشاعىن ويلاعان ارعى بەتتەگى جۇرت ءوزى جەتە الماعانىمەن، مەكتەپ جاسىنداعى بالالارىن ەرتە كەلىپ العان تۋىسقاندارىنىڭ قولىنا جىبەرىپ، قازاقستاندا وقىتىپ جاتىر.

مەن مەكتەپتى كەشەگى سۋ باسقان قىزىلاعاشتا وقىدىم (9-10 سىنىپ). اقسۋداعى اۋىلدان كەلگەن بىزگە قىزىلاعاش قالا بولىپ كورىنەتىن. جەتپىسىنشى جىلدارى ونداعى ەكىنىڭ ءبىرى ورىس ۇلتى بولاتىن. قازىر ورىس وتانىنا كەتىپ، وندا 80 پايىز ورالمان باۋىرلارىمىز تۇرادى. ولار ەشكىم جەتەكتەمەي-اق ءبىرىن-ءبىرى تارتىپ، بوس قالعان جايلى جەرگە، تاۋدىڭ ەتەگىنە، سۋارمالى توپىراققا قونىستانىپ العان. تۇسىنگەنىم، شەتتەگى اعايىندى ەلگە اكەلۋدىڭ ءبىر جولى – ولاردىڭ تۇرعان جەرىنە بارىپ كليماتىن، الەۋمەتتىك جاعدايىن زەرتتەپ، تۇرمىس-تىرشىلىگىن كورىپ، قازاقستاننىڭ بوس اۋماعىنىڭ بىرىنە، تۋرا سونداي، ءتىپتى سودان اسىرىپ اۋىل سالىپ، جاپپاي كوشىرىپ الۋ جانە قۇجات ماسەلەسىن سول اۋىلدان شەشىپ بەرۋ قاجەت. سوندا ولار انەبىر دەپۋتاتسىماق ايتقانداي، مەملەكەتكە مىسال ەمەس، قايتا اگروسەكتوردى دامىتاتىن ادام كاپيتالىنا اينالادى. ال وسكەلەڭ ۇرپاعى قالاعا وقۋعا ءىلىنىپ، كەلىن الىپ، قىز بەرىپ وسىنداعى ەلمەن قۇداندالى-جەكجات بولىپ، بىرتىندەپ سىڭىسە باستايدى (ينكۋلتۋراتسيا). وسىعان كوپ تە قارجىنىڭ كەرەگى جوق. جەر دە جەتەدى. رەسەي، قىتاي، وزبەكستان، قاراقالپاق، تۇركىمەن ەلدەرىمەن شەكتەسەتىن وبلىس اكىمدەرى جىل سايىنعى بيۋدجەتتەرىنە ءوز اۋماقتارىندا قۇرىلاتىن ءتورت-بەس اۋىلدىڭ قاراجاتىن سالىپ قويسا بولدى. ونىڭ ار جاعىندا كاسىپكەرلەر دە ات سالىسا باستايدى. 2025 جىلعا دەيىن قيمىلداساق كەش قالامىز.

ء«ار قازاق مەنىڭ جالعىزىم» دەگەن ءسوز ءبىر اقىننىڭ عانا ەمەس، بارشا قازاقتىڭ ۇرانىنا اينالاتىن كۇن قاشان تۋار ەكەن، اعايىن!

بيجومارت قاپالبەك

Abai.kz