اللا ادامدى بالشىقتان جاساپ، دەمىمەن جان بەردى... رۋح.

سۇراق: قانداي بالشىق؟ ساز بالشىق پا، ءجاي بالشىق پا؟..

دەرەك جوق. بىلەتىنىمىز، ءتۇبى – توپىراق.

بالكىم، ءسىز «سەن دە ءبىر الگى ەرىككەن سارتقا ۇقساپ...» دەرسىز؟.. ەركىڭىز ءبىلسىن!..

دەگەنمەن، بۇل – ماڭىزدى ماسەلە. سەبەبى، جاقىندا عالىمدار ادام اعزاسىنىڭ قۇرامىندا توپىراق ەلەمەنتتەرىنىڭ باسىم ەكەنىن انىقتادى.

تالاي جىل تالاسىپ ءجۇرىپ «مايمىل اتامىزدان» زورعا قۇتىلدىق... اۋەلى قۇداي – سوسىن ء«تاڭىر بەرگەن» تاۋەلسىزدىكتىڭ ارقاسى!..

ء«تۇبىمىز ءبىر، بارلىق ادامزات ادام اتا مەن حاۋا انادان تارادى» دەيمىز... ءتىپتى بىرەۋلەر ء«تىلىمىز دە تامىرلاس، دەمەك، ءدىلىمىز دە جات ەمەس» دەگەن ۋاعىز ايتادى.

جارايدى، ءجون-اق دەلىك!.. تەك وندا قۇران كارىمدە ايتىلاتىن ء«بىز سىزدەردى ۇلتتار مەن ۇلىستارعا ءبولىپ جاراتتىق» دەيتىن قۇداي ءسوزىن قايتەمىز؟.. قيىن سۇراق. كەيدە ءتىپتى كوڭىلگە ء«بىر اتا مەن انادان تاراساق، قانشا ۇلت، سونشا ءناسىل قايدان شىقتى؟ ءتۇرىمىز، ءتىلىمىز، ءدىنىمىز بەن ءدىلىمىز نەگە سان ءتۇرلى؟» دەگەن وي كەلەدى.

قاسيەتتى قۇران وزىنە دەيىنگى دىندەر مەن كيەلى كىتاپتاردىڭ ەشقايسىسىن جوققا شىعارمايدى جانە مۇحاممەد پايعامباردى ەڭ سوڭعى پايعامبار دەپ جاريالايدى. نەگە؟ نەگە سوڭعى؟..

سۇراق كوپ... جاۋاپ جوق. بىراق، ءبىر بىلەرىمىز – اللا دەيسىز بە، ءتاڭىر دەيسىز بە، جاراتۋشى دەيسىز بە – ءبىر ۇلى كۇشتىڭ بارى انىق. اقيقات.

ء«بارىن ءوزىم ىستەيمىن، ادامدار ءبىر-بىرىنەن كورەدى» دەگەندەي، تاعى ءبىر شىندىق – ەسەپسىز نارسە جوق. ءبارىنىڭ سۇراۋى بولادى. بۇل دۇنيەنىڭ قارىزىن و دۇنيەگە ەشكىم اكەتپەيدى. ءفانيدىڭ كۇناسى باقيدا وتەلمەيدى. اركىم ءوزى ءۇشىن جاۋاپ بەرەدى. سەن جاۋاپ بەرمەسەڭ – ۇرپاعىڭ كوتەرەدى. تاعى ايتامىز: بۇل دۇنيەدە ەسەپسىز ەشتەڭە جوق.

مىناداي ءبىر ءتامسىل بار ەدى...

شىعىس ەلدەرىنىڭ بىرىندە حالقىن قان قاقساتىپ، جاقىنداعىنى جالماپ، الىستاعىنى ارباپ، ويىنا كەلگەنىن ىستەگەن ءبىر تەكسىز حان بولىپتى. جالعاندى جالپاعىنان باسىپ، ءۇرىپ ءىشىپ، شايقاپ توكسە دە جاراتقان وعان مۇراگەر بەرمەپتى.

حان ءبىر كۇنى ءتۇس كورەدى. تۇسىندە ءوزىنىڭ قىڭىرلىعىمەن اتى شىققان اقىنمەن قولتىقتاسىپ الىپ، الدەنەنى سوعىپ كەلەدى. كوڭىلى – توق، ءوزى – شات. ءتىپتى، مۇلدە اۋزىن جاپپايدى!..

وسىلاي قۇشاقتاسقان كۇيى جول ايىرىعىنا جەتە بەرگەندە، الدىنان ءبىر قارت ايەل شىعىپ، قولىنداعى كەسەگە ەكى وجاۋ اعارعان قۇيىپ، وزىنە ۇسىندى. ارتىق تا ەمەس، كەم دە ەمەس، تۋرا – ەكى وجاۋ.

ايران ءتارىزدى... ءوزى تاعى ورتا كەسە.

جاسىراتىن نەسى بار، «بۇل مەنىڭ جۇمىرىما جۇق بولا ما؟!» دەپ، ىشتەي جاقتىرماي قالدى.

«تىم بولماسا تولتىرسا قايتەدى» دەگەن ويمەن ايەلگە قاراپ ەدى... قۇداي-اۋ، ءوزىنىڭ اناسى سياقتى!.. مارقۇم شەشەسى...

كەسەنى كوتەرىپ، ىشە باستاعان... ازىرقانعان ايرانى جۇتقان سايىن مولايىپ، ەكى ەزۋىنەن اعىپ، ومىراۋىنا توگىلدى. كەۋدەسى – ايعىز-ايعىز. زورعا ءبىتىردى... ءتىپتى انىق ەسىندە جوق. ءوزى – ءماز. اۋزى جابىلمايدى. پاتشا ەمەس، سايقىمازاق سەكىلدى!.. شوشىپ ويانعان... ءتۇسى ەكەن.

ەرتەڭىنە كورگەن ءتۇسىن ۋازىرىنە ايتىپ ەدى: «تاقسىر-اۋ، ءتۇس تۇلكىنىڭ بوعى ەمەس پە؟!» - دەپ، كوڭىلىن باستى.

سوسىن اقىنعا ايتقان; اڭعىرت اقىن: «الديار، وندا تاۋباعا كەلىڭىز!.. ەشتەن كەش جاقسى... ەكى-اق جىل ءومىرىڭىز قالىپتى!..» - دەپ قايداعىنى شىعارسىن. ۇزاماي باسىنان ايرىلدى.

ودان بەرى دە ءبىراز ۋاقىت ءوتتى. كەلەر جاز جەر-جاھانعا جار سالىپ، عاجايىپ جيىن وتكىزبەكشى. بۇكىل ەلگە ساۋىن ايتقان. قول استىنداعى قاۋىم شىقپا جانىم شىقپا دەپ زورعا جۇرسە دە، جازعان قۇلدا جازىق جوق، امالسىز كونگەن. ەندى سودان ءبىر قۇتىلسا...     

 ...الگى ءتۇس سوندا دا ويىنان كەتپەيدى!.. جانىن اۋىرتىپ، جۇرەگىن سىزداتادى. مازا بەرمەيدى.

«نەگە ەكى وجاۋ؟ نەگە اناسى؟.. نەگە؟! جانە قالاي تاۋىسا المادى؟.. ءتىپتى، ەكى ەزۋىنەن اققان ايران، كەۋدەسىنە توگىلدى. بۇل بولسا ءماز، اۋزىن جاپپايدى... قانداي ءسوز، قانداي كۇلكى؟!»...

تۇسىنبەيدى... ايتپاقشى، توي تارقار-تارقاماستا اقىن ايتقان ەكى جىل بولادى. كىم بىلەدى، مۇمكىن، سول كەزدە شەشىمى دە تابىلار؟!

تۇرماعانبەت كەنجەباەۆ – اقىن، قازاقستان جازۋشىلار جانە جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى           

Abai.kz