(ج.ا. تاشەنەۆتىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويىنا بايلانىستى وتكەن مادەني شارالار تۋرالى)

2015 جىلدىڭ 11 ماۋسىم كۇنى قاراعاندى وبلىسى، نۇرا اۋدانى، يزەندى اۋىلىندا مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى جۇمابەك احمەتۇلى تاشەنەۆتىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويىنا بايلانىستى 5 اۋىلدىڭ جاستارى اراسىندا فۋتبولدان تۋرنير وتكىزىلىپ، قايراتكەر تۇلعانىڭ رۋحىنا قۇران باعىشتالىپ، اس بەرىلدى. بۇل مادەني شارانىڭ ۇيىمداستىرۋشىسى جانە قارجىلاي دەمۋشىسى ج.ا. تاشەنەۆكە ارناپ شىعارىلعان ء«داۋىر دارابوزى» ولەڭىنىڭ اۆتورى، «وتقانجار» جشس ديرەكتورى قانات جارياسۇلى وتارباەۆ ازاماتتىق تانىتتى.

بۇل قاراعاندى وبلىسىنىڭ نۇرا اۋدانىندا 1935 جىلى جۇمابەك احمەتۇلى تاشەنەۆ 20 جاستا اۋداندىق رەفەرەنت (حاتشى) قىزمەتىن اتقارۋىمەن ەڭبەك جولىن باستاعان جەر ەدى. سوندىقتان، قازاقتىڭ وسى ب3ر تاماشا ولكەسىندە مادەني شارانىڭ وتكىزىلىپ اس بەرىلۋى وتە ورىندى بولدى.

مادەني شارا 2015 جىلدىڭ 11 ماۋسىم كۇنى يزەندى اۋىلىنىڭ «مادەنيەت ۇيىندە» باستالدى. وعان حالىقارالىق «الاش» سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، اقىن سەرىك تۇرعىمبەكۇلى، جازۋشى، تاشەنەۆتانۋشى مەيرام بايعازين، مەملەكەت تاريحى ينستيتۋتىنىڭ اعا عىلىمي قىزمەتكەرى، تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى قانات ەڭسەنوۆ، قر ۇلتتىق مۇراجايىنىڭ «قازاقستان تاريحى» ءبولىمىنىڭ باستىعى جانار بەيسوۆا جانە جۇمابەك احمەتۇلىنىڭ كەلىنى فاتيما سىدىققىزى قاتىسىپ، ءسوز سويلەدى. سونداي-اق، مادەني شاراعا ارنايى اۋداننان كەلىپ قاتىسقان «نۇرا» گازەتىنىڭ ءتىلشىسى تازاگۇل حانىم بولدى.

مادەني شارادا بايانداما جاساعانداردان كەيىن، قاراعاندى وبلىسىنان كەلگەن ديدار قاميەۆ باستاعان جاس ايتىسكەر اقىندار ارناۋلار ايتىپ، تەرمەلەر ورىندادى. جاستار پاتريوتتىق رۋحتاعى ولەڭدەر وقىدى. سوڭىندا جۇمابەك احمەتۇلىنىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويىنا ارناپ شىعارىلعان ء«داۋىر دارابوزى» ولەڭ مارشى ء(سوزى: قانات جارياسۇلى وتارباۆتىكى، ءانى: امانگەلدى بازاربايۇلى شاھارباەۆتىكى) ورىندالدى. وسى مارشتى امانگەلدى بازارباەۆتىڭ ءوزى ورىندادى. بارلىعىن حالىق ىستىق ىقىلاسىمەن قابىلداپ، ەل جاستارى جىگەرلەنە ءتۇستى.

تۇستەن كەيىن اۋىل جاستارىنىڭ ورتاسىندا فۋتبولدان جارىس ۇيىمداستىرىلىپ، كەشكە دەيىنگى ارالىقتا جالعاستى. تۇستە  يزەندى اۋىلىنداعى «اق بوساعا» اسحاناسىندا جۇمابەك احمەتۇلىنا ارناپ ارنايى اۋىلدىق يمامنىڭ قاتىسۋمەن قۇران باعىشتالىپ، اس بەرىلدى. بۇل وتە ساۋاپتى ءىس دەپ ايتۋعا بولادى. سەبەبى، تۇلعانىڭ حالقىنا قالتىقسىز قىزمەت ەتىپ، كوزى تىرىسىندە اتى اڭىزعا اينالعانى، ەلىنە سىڭىرگەن ەڭبەگى ەرەن ەدى.

 ايتۋلى ازاماتتىڭ ءومىر بەلەستەرىنە قاتىستى مالىمەتتەردى جالپى جۇرتشىلىق نازارىنا بايانداي كەتسەك. ول عۇمىربايان تومەندەگىدەي:

1915 جىل 20 ناۋرىز - اقمولا ۋەزىندەگى اقمولا بولىسىنىڭ «تاناكول»  اۋىلىندا قاراپايىم شارۋانىڭ وتباسىندا جۇمابەك احمەتۇلى تاشەنەۆ دۇنيەگە كەلدى.

1924-1929 جىلدارى - اكەسىمەن بىرگە باباتاي، الەكساندروۆكا، مارتىنوۆكا سەلولارىنىڭ، ۇجىمشارلارىنىڭ مالدارىن باقتى.

1929-1932 جىلدار - باباتاي كولحوزشى-شارۋا مەكتەبىندە جانە اقمولادا مەكتەپتە وقىدى.

1933-1934 جىلدار - اقمولادا قۇرىلىس تەحنيكۋمىندا ەكى جىل ءبىلىم الدى.

1934 جىل - اقمولا اۋداندىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ حاتشىسى.

1934-1935 جىلدار - كراسنوارمەيسكي اۋداندىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ

(العاشقىدا سولتۇستىك قازاقستان، كەيىن كوكشەتاۋ وبلىسىنىڭ اۋدانى - اۆت.) حاتشىسى.

1935-1936 جىلدار - نۇرا اۋداندىق جوسپارلاۋ ءبولىمىنىڭ باستىعى

1936-1938 جىلدار - ۆيشنەۆ اۋدانىندا اۋداندىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ حاتشىسى.

1938 جىل - قاراعاندى وبلىستىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ رەفەرەنتى.

1938-1939 جىلدار - سولتۇستىك قازاقستان وبلىستىق قوعامدىق تاماقتاندىرۋ ءبولىمىنىڭ باستىعى.

1939-1942 جىلدار - سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ بەينەتقور اۋدانى جەر ءبولىمىنىڭ باستىعى.

1940 جىل - كوكپ مۇشەلىگىنە قابىلداندى.

1942-1943 جىلدار - سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ پولۋدەن اۋدانى

جەر ءبولىمىنىڭ باستىعى.

1943-1944 جىلدار - سولتۇستىك قازاقستان وبلىستىق جەر ءبولىمى باستىعىنىڭ ورىنباسارى.

1940 جىل - باتەس ىدىرىسقىزىنا ۇيلەنەدى.

1942 جىل - تۇڭعىشى سايان ومىرگە كەلدى.

1944 جىل - ەكىنشى بالاسى سايات دۇنيەگە كەلدى.

1946 جىل - ءۇشىنشى ۇلى بولات دۇنيەگە كەلدى.

1949 جىل - ءتورتىنشى ۇلى مۇرات دۇنيەگە كەلدى.

1951 جىل - كەنجە بالاسى، اللا ومىرگە كەلدى.

1944-1947 جىلدار - وبلىستىق پارتيا كوميتەتى حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى، وبلىستىق اتقارۋ كوميتەتى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى

1944-1947 جىلدار - سولتۇستىك قازاقستان وبلىستىق پارتيا كوميتەتىنىڭ مال شارۋاشىلىعى ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، وبلىستىق پارتيا كوميتەتى حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى.

1947-1948 جىلدار - سولتۇستىك قازاقستان وبلىستىق اتقارۋ كوميتەتى

 توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى

1948-1952 جىلدار - وبلىستىق اتقارۋ كوميتەتى توراعاسى.

1952-1955 جىلدار - كوكپ ورتالىق كوميتەتى جانىنداعى جوعارى پارتيا مەكتەبىن سىرتتاي وقىپ ءبىتىردى. 

1949-1962 جىلدار - قازاقستان كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ مۇشەسى.

1952-1955 جىلدار - اقتوبە وبلىستىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى.

1956 جىل - الماتىدا ءۇندىستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى                 س. رادحاكريشنانى قارسى الدى.

1957 جىل - كسرو دەلەگاتسياسى قۇرامىندا موڭعول حالىق رەسپۋبليكاسىنا باردى.

1959 جىل - كسرو ۇكىمەت-پارتيا دەلەگاتسياسىنىڭ قۇرامىندا قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قۇرىلعانىنا 10 جىل تولۋ مەرەكەسىنە باردى.

1951-1955 جىلدار - قازاق كسر جوعارعى كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتى.

1955-1960 جىلدار - قازاق كسر جوعارعى كەڭەسى تورالقاسىنىڭ توراعاسى.

1958-1962 جىلدارى - كوكپ ورتالىق كوميتەتىنىڭ مۇشەلىگىنە كانديدات.

1959-1963 جىلدار - كسرو جوعارعى كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتى.

1960-1961 جىل - قازاق كسر مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ توراعاسى.

1962 جىل - ماسكەۋدە ەكونوميكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى دارەجەسىن قورعادى.

1974 جىل - ماسكەۋدە ەكونوميكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى دارەجەسىن قورعادى. بىراق ماسكەۋ بيلىگى دوكتورلىق دارەجەسىن بەكىتپەدى.

1961-1975 جىلدار - شىمكەنت وبلىستىق اتقارۋ كوميتەتى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى

1975-1978 جىلدار - دەنساۋلىعىنا بايلانىستى ۇيىندە وتىردى.

1978-1986 جىلدار - رەسپۋبليكالىق «قاراكول» عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى.

1986 جىل 18 قاراشا - شىمكەنت قالاسىندا قايتىس بولدى جانە وسى قالادا جەرلەندى.

نۇرا اۋدانى، يزەندى اۋىلىندا ميني فۋتبولدان وتكىزىلگەن تۋرنير.

ورتادا مادەني شارانى جانە استى ۇيىمداستىرۋشى قانات جارياسۇلى وتارباەۆ جانە استانادان كەلگەن قوناقتار

يزەندى اۋىلىنداعى «اق بوساعا» اسحاناسىندا جۇمابەك احمەتۇلىنىڭ رۋحىنا قۇران باعىشتالىپ، اس بەرىلگەن ءسات.

جالپى، قازاق حالقى وسى ءبىر ايتۋلى تۇلعاعا ارناپ  قانداي مادەني شارا وتكىزىپ، ۇيىمداستىرسا دا ەش ارتىقتىعى جوق. ويتكەنى، 71 جىلدىق عۇمىرىندا الاش ارىستارىنىڭ جالعاسىنداي بولعان ازامات حالقىنىڭ مۇڭ-مۇقتاجىن شىن ءتۇسىنىپ، قولىنان كەلگەن كومەگىنىڭ ءبارىن جاسادى. ەڭ ۇلكەن ەرلىگى: تىڭ ولكەسىندەگى 5 وبلىستى 1960 جىلى رەسەيگە قوسقىزباي ەلى مەن جەرىن امان الىپ قالدى.

قورىتىندىلاي كەلگەندە، «قازاقستان – 2050» ستراتەگياسىندا كورسەتىلگەن «جاڭا قازاقستاندىق ءپاتريوتيزمدى قالىپتاستىرۋ» ءۇشىن، ەلدىڭ رۋحىن كوتەرىپ، تاريحي ساناسىن نىعايتۋ ءۇشىن، وسىنداي يگى شارالار وتكىزىلىپ، تاريحي تۇلعالار رۋحىنا تاعزىم ەتىلۋى قاجەت.

قاناتالىبەكۇلى  ەڭسەنوۆ،

قر بعم عك مەملەكەت تاريحى

ينستيتۋتىنىڭ اعا عىلىمي قىزمەتكەرى،

تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى

Abai.kz