بۇگىن اقمولا وبلىسىندا باس ءمۇفتي ەرجان قاجى مالعاجىۇلىنىڭ توراعالىعىمەن ءوتىپ جاتقان قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسى عۇلامالار كەڭەسىنىڭ VIII وتىرىسىندا قۇرامىندا ەتيلدىك ءسپيرتى بار ءدارى-دارمەكتەردى قولدانۋعا قاتىستى ءپاتۋا شىعارىلدى.

«كەز كەلگەن  ءناجىس حارام بولعانىمەن، حارام نارسەنىڭ ءبارى ءناجىس ەمەس. سوندىقتان سپيرت ادامدى ماس قىلۋ تۇرعىسىنان حارام بولعانىمەن، ءناجىس سانالمايدى. قۇراندا ۇكىمى حارام رەتىندە بەكىتىلگەن «حامر» ءسوزى جۇزىمنەن جاسالعان شاراپقا قاتىستى قولدانىلادى»، – دەلىنگەن ءپاتۋادا.

يمام اعزام ءمازھابىندا شاراپ حارام ءارى ءناجىس. سوندىقتان ول تيگەن جەرلەرىن ءناجىس قىلادى. بىراق سپيرت تيگەن جەرلەرىن ءناجىس ەتپەيدى. سونداي-اق قۇرامىندا ءسپيرتى بار ءيىس سۋلار مەن سپيرت ارالاسقان سۇيىق زاتتار دەنەگە، كيىمگە تيسە، ونى ءناجىس قىلمايدى. جۋ دا مىندەتتى ەمەس. ويتكەنى، تەز ۇشىپ، كەۋىپ كەتەدى.

قمدب عۇلامالار كەڭەسى شىعارعان ءپاتۋا ماتىنىندە: «ىشكە قولدانۋعا كەلەر بولساق، قازىرگى تاڭدا ءدارى قۇرامىنداعى كەيبىر زاتتاردى ەرىتۋ، ءدارىنىڭ قۇرامى وزگەرىسكە ۇشىراماۋى جانە ۇزاق مەرزىمگە ساقتالۋى ءۇشىن ءدارى-دارمەككە بەلگىلى مولشەردە ەتيلدىك سپيرت قوسىلادى. ونداعى نەگىزگى ماقسات – ناۋقاستى ماس قىلۋ ەمەس»، – دەلىنگەن.

عالىمدار: «شاريعي ۇكىمى ءناجىس، حارام نارسەلەر باسقا نارسەگە ارالاسىپ، بولمىسى مەن سيپاتىن جوعالتسا، ياعني ءيىسى، رەڭى، ءدامى دە قالماسا تازا بولادى»، – دەگەن. ايگىلى يمام، مۋللا نۋرۋددين ءالي يبن سۇلتان،  يمام ۇبايدۋللا يبن ماسعۇدتىڭ ء«ان-نۋقايا» اتتى ەڭبەگىنە جازعان «فاتحۋ-ءبابيل-عينايا» اتتى شارحىندا بىلاي دەيدى: ء«ناجىستىڭ كۇلى، ياعني قۇرامى وزگەرگەن ناجىستەردىڭ ۇكىمى – تازا... ماسەلەن، شاريعاتتا ۇرىقتىڭ (سپەرمانىڭ) ۇكىمى – ءناجىس. ۋاقىت وتە كەلە جاتىرعا تۇسكەن ۇرىق ۇيىعان قانعا اينالادى. ونىڭ ۇكىمى دە ءناجىس. كەيىن الگى ۇيىعان قان ءبىر شاينام ەتكە اينالادى. وعان تازا دەگەن ۇكىم بەرىلەدى. سونىمەن قاتار شاريعاتتا ءجۇزىم سۋسىنىنىڭ ۇكىمى – تازا. ەگەر اشىتىلىپ شاراپقا اينالسا، ۇكىمى ءناجىس بولادى. ول تاعى دا ءبىر وزگەرىسكە ۇشىراپ، سىركە سۋىنا اينالسا، ۇكىمى تازا بولادى. وسىلايشا ءبىز قانداي-دا ءبىر زاتتىڭ نەگىزىنىڭ باسقا ءبىر زاتقا اينالۋى ارقىلى باستاپقى بولمىسى مەن سيپاتىن جوعالتاتىنىن بىلەمىز. ويتكەنى ونىڭ تابيعاتى مەن سيپاتى وزگەرىسكە ۇشىرادى» ء(فاتحۋ-ءبابيل-عينايا، 1 توم، 267-بەت).

قورىتا كەلگەندە، ادامدى ماس ەتەتىن ءسپيرتتى ىشۋگە تىيىم سالىنادى. ياعني، ىشىمدىك رەتىندە قولدانۋ – حارام. الايدا ءدارىنىڭ قۇرامىنا حيميالىق قوسپالاردىڭ ارالاسۋى ارقىلى سپيرت ءوزىنىڭ بولمىسى مەن سيپاتىن جوعالتسا تازا بولىپ ەسەپتەلەدى.

سونىمەن ەتيلدىك ءسپيرتى بار ءدارى-دارمەكتەردى قولدانۋعا قاتىستى قمدب شىعارعان شاريعي ۇكىم تومەندىگىدەي:

1. ءسپيرتتى ىشىمدىك رەتىندە قولدانۋعا شاريعي تۇرعىدان تىيىم سالىنادى. الايدا ءناجىس ەمەس.
2. قۇرامىندا سپيرت بولعان ءدارىنى دەنەنىڭ سىرتقى بولىگىنە قولدانۋعا بولادى.
3. ەگەر سپيرت قانداي-دا ءبىر ءدارىنىڭ قۇرامىندا بولىپ، بولمىسى مەن سيپاتىن جوعالتسا، ءدارىنى ىشۋگە بولادى.
4. ال ەگەر سالا ماماندارى سپيرت قانداي دا ءبىر ءدارىنىڭ قۇرامىندا بولىپ، بولمىسى مەن سيپاتىن جوعالتپاعان دەپ تۇجىرىمداسا، تومەندەگى شارتتاردى ەسكەرە وتىرىپ ىشۋگە رۇقسات:

ا) اسا ءزارۋ جاعدايدا قۇرامىندا ءسپيرتى بار ءدارىنىڭ ورنىن باساتىن بالاما تازا ءدارى تابىلماسا;

ءا) قۇرامىندا سپيرت قوسىندىسى بار ءدارى ناۋقاستىڭ وڭالۋىنا سەپتىگىن تيگىزسە;

ب) جوعارى بىلىكتى ءارى سەنىمدى دارىگەردىڭ نۇسقاۋىمەن پايدالانۋعا بولادى.

ايتا كەتسەك، ءدىني باسقارمانىڭ عۇلامالار كەڭەسىنە نايب ءمۇفتي سەرىكباي قاجى وراز، اپپارات جەتەكشىسى عىلىمبەك ماجيەۆ، ۋاعىز-ناسيحات ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ەرشات وڭعاروۆ، الماتى قالاسىنىڭ باس يمامى نۇربەك ەسماعانبەت، ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ باس يمامى سمايىل سەيىتبەكوۆ، يمامداردىڭ ءبىلىمىن جەتىلدىرۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى كەنجەالى مىرزاباەۆ، تەولوگ-عالىمدار، عىلىم دوكتورلارى – ءشامشيدين كەرىم، مۇحيتدين يساۇلى، الاۋ ءادىلباي، مۇقان يساحان، بەلگىلى ءدىنتانۋشىلار – ءابساتتار سمانوۆ، ەرسىن امىرە، باۋىرجان ءاليۇلى قاتىسۋدا.

Abai.kz