قارت ادامداردى كۇتۋ، ولارعا جاقسى جاعداي جاساۋ دەگەندى اۋىزعا العاندا ءبىز «قولىن جىلى سۋعا مالىپ ۇيدە وتىرسا بولدى عوي، ودان ارتىق نە كەرەك" دەپ ويلايمىز. كەيدە ءتىپتى كەسىرلىكپەن «اسارىن اسادى، جاسارىن جاسادى، وتىرسىن ەندى ۇيىندە، بالالارىنىڭ تىلەۋىن تىلەپ» دەپ ءبىر-اق كەسەمىز. ال بەلى ۇيىپ، اياعى سال بولىپ، باسى قاڭعىرىپ، ءتۇرلى ويلاردىڭ تۇتقىنى بولىپ قالماس ءۇشىن ءبىر مەزگىل ولاردى قولتىعىنان الىپ، تازا اۋاعا شىعارىپ اڭگىمەلەسۋ، جاقسى كورەتىن ءان-كۇيىن بىرگە تىڭداسىپ، اڭگىمەلەرىنە، اقىلدارىنا قۇلاق ءتۇرۋ دەگەندى ەسكە المايمىز. ءوستىپ كوڭىل ءبولىپ وتىرساق، ولاردىڭ جاستارى دا ۇزارا ءتۇسىپ، دەنساۋلىقتارى دا جاقسارىپ، بالا-شاعاسىنىڭ، اعايىننىڭ، ەلدىڭ اماندىعىن تىلەگەن باتالارى دا ارتا تۇسەر ەدى.

پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى تۇرسىنبەك ومىرزاقوۆتى كەيدە تاڭەرتەڭگى مەزگىلدە 90-عا كەلىپ قالعان اناسىن قولتىقتاپ، جاياۋ قىدىرتىپ جۇرگەنىن كورىپ ءتانتى بولاسىڭ. «قولى تيمەيتىن ادام» ىزدەسەڭ ناق وسى كىسىنى الدىمەن اتاۋعا بولار ەدى. ول ماجىلىستەگى زاڭ جوبالارىن تالقىلاۋعا ەكونوميكا عىلىمىنىڭ دوكتورى بولعاندىقتان بەلسەنە قاتىسادى، بىلىكتى ۇسىنىستارىن جاساپ، ويلى پىكىرلەرىن قوسادى، ونىڭ ۇستىنە حالىقتىڭ ءتۇرلى مۇقتاجىن كوتەرەتىن دەپۋتاتتىق ساۋالداردى دا كوپ جاسايتىن دەپۋتاتتىڭ ءبىرى وسى. قالا بەردى، قازىر ايەلىنىڭ باسقارۋىنداعى جەكە بيزنەسىنە دە باقىلاۋ جاساپ وتىرادى. وسىنداي، تولىپ جاتقان ماڭىزدى جۇمىستارىنا قاراماي توكەڭ 90-داعى اناسىن قولتىعىنان الىپ، قىدىرتۋدان جالىقپايدى...

مىنە، وسى دەپۋتات ءماجىلىستىڭ سوڭعى وتىرىسىندا دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە الەۋمەتتىك دامۋ ءمينيسترى تامارا دۇيسەنوۆاعا دەپۋتاتتىق ساۋال جولدادى. ساۋالى قارت ادامداردىڭ ۋاقىتىن كوڭىلدى، بەلسەندى وتكىزۋ ماسەلەلەرىن شەشۋگە بايلانىستى بولدى. ءبىزدىڭ حالقىمىزدىڭ 10 پايىزى زەينەت جاسىنداعى ادامدار ەكەن. ال ەندى وسىلاردىڭ قۇقىن قورعاپ، جاعدايىن جاساۋ تۋرالى بىردە-ءبىر زاڭ جوق كورىنەدى. راس، بىزدەگى «زەينەتاقى تۋرالى»، «ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرلەرى مەن ولارعا تەڭەستىرىلگەندەرگە جەڭىلدىكتەر بەرۋ تۋرالى» جانە ت.ب. زاڭدار مەن اكتىلەردە ولاردىڭ قۇقى ءبىرشاما ءۇستىرت شالىنىپ كەتەدى. قالا بەردى، پرەزيدەنت تالاپ ەتكەندە، رەسپۋبليكالىق ارداگەرلەر القاسى قوزعاعاندا، «دۇنيەجۇزىلىك قارتتار كۇنىندە» ءبىر رەتتىك، جارىم رەتتىك كومەكتەر بەرىلىپ، سىيلىقتار جاسالىپ، كونتسەرتتەر قويىلىپ جاتادى. الايدا تۇراقتى بولماعاندىقتان بۇلار قارتتاردى ءۇزىلىسسىز قولداۋ دەپ ايتۋعا بولمايدى. سوندىقتان دەپۋتات باسقا دا دامىعان ەلدەردەگى سياقتى قارتتار تۋرلى ارناۋلى زاڭ ازىرلەنىپ، ولاردىڭ دەمالىسىن، بوي جازىپ قىدىرۋىن، كوڭىل كوتەرۋىن، ت.ب. ۇيىمداستىراتىن ارنايى نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق قۇجات قابىلداۋدى ۇسىندى. شىن مانىندە، بۇگىن قارتتىقتى ويلاماي شاپقىلاپ جۇرگەندەردىڭ ءبارى ەرتەڭ قارتايىپ، وسىنداي زاڭعا مۇقتاج بولارىن بۇگىن ات ۇستىندە جۇرگەندە ويلاعانى دۇرىس-اۋ. دانا قازاق ءۇش داۋاسىزدىڭ ءبىرى – كارىلىك ەكەنىن قاتتى ەسكەرتتى ەمەس پە؟ ەندەشە ءوزىمىزدى قارتايمايتىنداي كورمەيىك، كارىلىكتى قولدايتىن، قۇپتايتىن، بەلسەندى دەمالىستارىن ۇيىمداستىراتىن ارنايى زاڭ قابىلدايىق دەگىڭ كەلەدى.

مۇندايدى وركەنيەتتى ەلدەردىڭ ءبارى الدەقاشان قابىلداعان. ماسەلەن، فرانتسيا، گەرمانيا، يزرايل جانە ت.ب. ەلدەردە مۇنداي قۇقىلىق قۇجاتتار باياعىدان بەرى بار. وندا كارى ادامداردىڭ مەديتسينالىق كومەككە اسا ءزارۋ ەكەندىگى دە ەسكەرىلگەن. سوندىقتان گەرونتولوگيا (قارتتىق تۋرالى ءىلىم) مەن گەرياتريا (قارت ادامداردى ەمدەۋ) عىلىمدارىن دامىتۋ دا قاراستىرىلعان. ءبىزدىڭ ماقتاپ جۇرەتىن «سالاماتتى قازاقستان» باعدارلاماسىندا بۇلار ءۇستىرت قانا شالىنعان. ەمحانالاردىڭ بارىندە گەرونتولوگ بولۋ كەرەك دەلىنگەنىمەن ولار دا جەتپەي جاتادى.

ءوزىنىڭ ساۋالىندا دەپۋتات مازمۇندى قارتتىققا ەڭ باستى قاجەتتىلىكتەرىنىڭ ءبىرى – ءوزارا، نەمەسە سوزدەرىنە قۇلاق تۇرەتىن جاستارمەن اڭگىمەلەسۋ دەيدى. سوندىقتان قارتتار كلۋبى قۇرىلىپ، ءبىر مەزگىل وعان بارىپ تۇرسا، اقساقالدارىمىز بەن اپالارىمىز ءبىر جاساپ قالار ەدى-اۋ دەيدى ول. مىسال ءۇشىن قارتتار كلۋبى ۇيىمداستىرىلعان جەرلەردى، ولاردىڭ كوركەمونەرپازدار ۇجىمدارىن اتاپ، وعان قاتىسىپ جۇرگەندەردىڭ ءجۇزى جارقىن ەكەنى بىردەن بايقالاتىنىن دا ايتىپ كەتىپتى.

كارىسىن سىيلاۋدا ءوز ونەگەسىمەن دە ۇلگى كورسەتىپ جۇرگەن دەپۋتات وسىلاي دەيدى. ال ەندى ءمينيسترىمىز بۇعان نە دەر ەكەن؟

سەرىك ەلەۋ،

ساراپشى.

Abai.kz