قۇداشام اۋىلىندا مەكتەپتە جاقسى وقىدى. قۇدا مەن قۇداعي «وسىدان بىردەڭە شىعادى» دەپ بولاشاعىنان ۇلكەن ۇمىتپەن قارايتىن. سونىمەن ۋاقىت زىرلاپ ءوتىپ، قۇداشام مەكتەپ ءبىتىردى. الماتى شەت تىلدەر ينستيتۋتىنا وقۋعا ءتۇستى. اۋىل-ايماعى، تۋعان-تۋىسى ءماز بولىپ، اتا-اناسى شەكسىز قۋانىشقا بولەندى. سودان نە كەرەك، اركىم ءوز كۇيبەڭ تىرشىلىگىمەن جۇرگەندە قۇداشانىڭ وقۋ بىتىرەتىن مەزگىلى دە جەتىپتى. بىراق، قۇدا مەن قۇداعيدىڭ ءجۇزى سىنىق. بايقايمىن، انەل جونىندە اڭگىمە قوزعاعاندا تومەنشىكتەپ، كىبىرتىكتەپ، اڭگىمەنى باسقا جاققا بۇرىپ جىبەرەتىن بولدى. «الماتىدا جۇمىسقا قالعان شىعار» دەپ العاشقىدا ءمان بەرمەدىك. سونداي كۇندەردىڭ بىرىندە  «پالەنشەنىڭ قىزى شەتەلگە بايعا ءتيىپتى» دەگەن كۇبىر-سىبىر وسەك شىعا باستادى. سويتسەك،   انەلىمىز فرانتسيانىڭ ءبىر زاڭگىسىنە ءتيىپ الىپتى. قۇدا مەن قۇداعيدىڭ ەل-جۇرتقا قارار بەتى جوق، قايعىسىن ىشىنە جۇتىپ، وسىدان ون سەگىز جىل بۇرىن بىرىنەن سوڭ ءبىرى دۇنيەدەن ءوتتى. ول كەزدە بىرەۋگە بىرەۋدىڭ قارايتىن زامانى ما ەدى. ءبىر ءۇزىم نان ءۇشىن بەت-بەتىمىزبەن قاڭعىپ كەتكەن كەز ەدى... 
وتكەن جىلى الماتىعا ءبىر تۋىستىڭ تويىنا بارعانىمدا باياعى انەلدى كەزدەستىردىم. كەزىندە قۇدا-قۇداعيدى تابالاعانداي بولمايىق دەپ كىمگە، قايدا تيگەنىن سۇراۋعا باتا الماي، انىق-قانىعىن بىلە الماي قالعان بولاتىنبىز. قازىر قىرىققا جاقىنداعان ساليقالى ايەل. اشىق-جارقىن، مەنىمەن اڭگىمەلەسىپ جاتىر. "ماحابباتتا شەكارا جوق، ماحابباتتا ۇلت جوق. ەكى جاس ءبىرىن-ءبىرى سۇيسە بولدى دەگەن نادانداردىڭ سوزىنە ەرىپ، بىرگە وقيتىن ءبىر توپتان قازاقتىڭ ءۇش قىزى فرانتسيادان كەلگەن ءۇش افريكالىققا ءتيىپ الدىق. اتا-انامىزعا باقىتسىزدىق اكەلەتىنىمىزگە، قۇداي الدىندا كۇناھار بولىپ باقىتقا جەتۋ توپاستىق ەكەنىنە ميىمىز جەتپەدى. قۇدا-قۇداعي بوپ قۇيرىق-باۋىر جەپ، نەمەرە-شوبەرە ءسۇيىپ، توي تويلاپ، مەن - ساعان، سەن - ماعان بولىپ، كيىت كيىپ، ءبىر-بىرىنە شاپان جاۋىپ، ارقا-جارقا بولىپ ساعىنىسىپ كۇتەتىن باقىتتى كۇندەرىنەن ايىرعان ەكەنمىن. باسقا قىزداردىڭ بالالارىن «نەمەرە» دەپ ءولىپ-ءوشىپ جاتادى دا، مەنىڭ زاڭگىدەن تۋعان قاپ-قارا بالالارىمدى «جيەن» دەپ ايتۋعا تۋىستارىم جيىركەنەتىن ەدى. اكە-شەشەم مەنەن ۇلكەن ءۇمىت كۇتكەن ەدى. اسىرەسە، اكەم «وسى قىز مەنىڭ اتىمدى شىعارادى» دەپ ەركەلەتىپ، ءجۇزى بال-بۇل جانىپ وتىراتىنى ەسىمە تۇسكەندە جۇرەگىم قارسى ايىرىلىپ، كوزىمنەن جاس پارلايدى. ءيا، اتىن شىعاردىم اكەمنىڭ - تەك اعايىن-تۋىس، جۇرتقا تابا قىلىپ. اتا-انانىڭ ىقىلاسىمەن تيمەگەن باي، بۇگىن بە، ەرتەڭ بە، ءبارىبىر بايانسىز بولادى ەكەن. وسىعان كوزىم جەتتى. قايران اكەم، مەنىڭ كەسىرىمنەن قان جۇتىپ، قايعىسى ءىشىن جەپ، ەرتە كەتتى. ايتپەسە قايتىس بولاتىنداي قارتايعان جوق قوي", - دەپ جىلاپ جىبەردى. جۇباتا المادىم دا.

سونىمەن وقۋ بىتكەن سوڭ ۇشەۋى دە ءۇش زاڭگىمەن فرانتسيادا ەكى جىلداي تۇرىپ، سوڭىنان ولاردىڭ تۋعان وتانى گۆينەيا-بيسساۋعا كوشىپتى. انەلدەردىڭ شىققان كۇيەۋلەرى گۆينەيا-بيسساۋداعى ءبىر تايپانىڭ وكىلدەرى ەكەن. ولاردىڭ سالتى بويىنشا بالاسى ەكىنشى رەت ۇيلەنگىسى كەلىپ، جاستاۋ قىز الاتىن بولسا، ايەلىن ءوز اكەسىنە قاتىندىققا بەرەدى ەكەن. باسقا اكەلەردىڭ 2-3-تەن جاس قاتىندارى بار ەكەن. سونىمەن كۇيەۋى جاس قىز الاتىن بولىپ، انەلدى اكەسىنە سىيلاپتى. انەل ءبىر تۇندە قاشىپ ۇلگەرىپتى. كەلگەنىنە ءبىر جىلعا جۋىق بولسا دا، قۇجاتسىز، بازاردا جۇمىس ىستەپ، ەكى بالاسىن اسىراپ وتىر ەكەن. "انا سورلى ەكى قىزعا نە بولعانىن بىلمەيمىن». كەلەرگە قاراجاتى جوق. بوتاداي بوزداپ جىلاپ قالعان ەدى" دەپ كۇرسىندى ول.

بۇلارعا كەشىرىممەن قاراۋعا بولمايدى، سول كەرەك، «نە ەكسەڭ سونى وراسىڭ» دەگەن ىپ-ىراس ەكەن. 

توعايباي نۇرمۇراتۇلى.
استانا قالاسى. 

اباي.kz