الماتىنىڭ  ىرگەسىندە ورنالاسقان ايعانىم اۋىلىندا جول مەن سۋ، مەكتەپ پەن ەمحانا جوق، - دەپ حابارلايدى "الماتى" ارناسىنىڭ تىلشىلەرى.

ايعانىم اۋلى الماتى وبلىسىنىڭ تالعار اۋدانىنا قارايدى. جازدا شاڭ، قىس-كوكتەمدە باتپاق. ايعانىمدىقتاردىڭ جانايقايىنا باس اۋىرتىپ وتىرعان اكىمدىك جوق كورىنەدى. اۋىل تۇرعىندارى سويدەيدى.

جۇرە سويلەپ، سىلبىر قيمىلدايتىن اكىمدىكتەگىلەرگە اشىنعان ايعانىمدىقتار الماتى وبلىسى اكىمى اماندىق باتالوۆتان اراشا سۇراپ وتىر.

«وسىنشاما قيىنشىلىق كوردىك 8 جىلدىڭ ىشىندە. بالالاردا اۋىرا بەرەدى كەشكە دەيىن. نە سكوري جوق. نە مەدپۋنكتىمىز جوق. نە دۇرىس اكىمىمىز دە جوق،  حالىقتىڭ الدىنان دۇرىس ءوتىپ كەتەتىن. نەگىزى، بۇل اۋىلعا كەلگەندە، تۋعان بالا قازىر مەكتەپتى ءبىتىرىپ كەتىپ تە جاتىر. سول كۇيى اۋىلىنىڭ مەكتەبىن كورمەگەن. مىنە، بۇل ءححى عاسىرداعى باي، داۋلەتتى قازاقستاننىڭ كورىنىسى»،- دەيدى ايعانىم اۋىلىنىڭ تۇرعىنى بولات سابينوۆ.

(ەسكەرتۋ: بەينە جازبادا بەيادەپ سوزدەر ايتىلعان)

تالعار اۋدانى اكىمدىگىنىڭ قۇرعاق ۋادەسىنەن جالىققان جۇرت ءوز كۇشتەرىمەن شاعىل جول جاساتىپ جاتىر ەكەن.

الگى شاعىلدىڭ ءبىر ماشينەسى 35 مىڭ تەڭگە تۇرادى. بىلتىر بيۋدجەتتەن تەندەر جاريالانىپ، اۋىلعا اۋىز سۋ تارتۋ ماسەلەسى شەشىلەدى دەگەندە، مەردىگەر كومپانيا جۇمىستى جارتى جولدا قالدىرعان. سۋ جۇرگىزۋ ءۇشىن قازىلعان جەرلەر قازىر  جەر استىنىڭ ساسىق سۋىنا تولىپ، بالالار مەن سيىر ءتۇسىپ كەتەتىن اپانعا اينالعان.

«اي ابىلاي» مەن «ايعانىم» اتتى ەكى شاعىن اۋداندا 2 مىڭنان استام ءۇي، 10 مىڭعا جۋىق ەل تۇرادى. ۇلكەن اۋىلدا اۋرۋحانا، مەكتەپ دەگەن اتىمەن جوق. 700-دەي بالا مەكتەپكە بارسا، ونىڭ 350-ءى ەركىن اۋىلىنا، قالعانى وتەگەن، قىزىل تۋ سىندى كولىكپەن عانا جەتەتىن ەلدى-مەكەندەرگە بارىپ وقۋعا ءماجبۇر.

"نەگىزىنەن، وقۋشىلاردى مەكتەپكە تەگىن تاسيتىن اۆتوبۋس بار. ونىسى ەسكى، وتە شاعىن. كوپ بۇزىلادى، بالا سىيمايدى، قايتا-قايتا قاتىناۋعا ءماجبۇر. اۆتوبۋس سىنسا، ەل بالالارىن تاكسيگە سالادى. اقىسى 100 تەڭگە بولاتىن. قازىر 150 تەڭگە قىلىپ الدى. تاكسيدى دە تۇسىنۋگە بولادى، جامان جول قويسىن با، ماشينانىڭ تۇگىن قالدىرمايدى" دەيدى اۋىل تۇرعىندارى.

«مىنە، بالا-شاعانىڭ ءتۇرى. ادام سياقتى جىبەرەمىز، مال سياقتى كەلەدى. كيىمنەن كيىم جوق. اكىم بىزگە كەلمەيدى. ەشقانداي جينالىس وتكىزبەيدى دە. ۇيالامىز ءبىز. ءوز جەرىمىزدە وتىرىپ، وسىلاي تۇرىپ جاتقانىمىزعا ۇيالامىز. حالىق اشىنىپ، ۋجە ىزاسى كەلگەننەن ەشتەڭە ايتادا المايدى»، - دەيدى ايعانىم اۋىلىنىڭ تۇرعىنى اسەل قۇسايىنوۆا.

اۋىل تۇرعىندارىن تىعىرىققا تىرەگەن تاعى ءبىر ماسەلە - اۋىز سۋ.

بۇل اۋىلدا جەر استى سۋى جەردىڭ بەتكى قىرتىسىنا وتە جاقىن ورنالاسقان. كوكتەم مەن كۇزدە سۋ كوتەرىلگەندە قازعان قۇدىقتىڭ سۋى لايلانىپ كەتەدى. اكىم مەن ونىڭ قاراماعىنداعىلاردان كۇدەرى ۇزىلگەن جۇرت ءوز بەتىمەن قۇدىق قازدىرتىپ العان. ول دا اقشا تۇرادى. شىعىنى 100-150 مىڭعا بارادى.

ءوز بەتىمەن قازىلعان قۇدىقتىڭ سانيتارلىق نورمالارى ساقتالماعاندىقتان، مۇندا بالا-شاعا ينفەكتسيالىق اۋرۋلارعا ءجيى شالدىعادى.

ايعانىمدىقتاردىڭ جانايقايىنا اكىم نە دەيدى؟

اكىمنىڭ ايتۋىنشا،  الىپ بارا جاتقان ەشتەڭە جوق، بارلىعى باقىلاۋدا. وكرۋگتىڭ اۋىز سۋىن تارتۋعا 544 ميلليون تەڭگە قاراستىرىلعان. ونىڭ قالعان 130 ميلليون تەڭگەسى بەرىلسە، بىلتىر شالا قالعان جۇمىستار بيىل ءبىتۋى ءتيىس ەكەن.

«بىلاي قاراي اۋداندىق جكحا قاراۋ كەرەك. ول ءوزىنىڭ وكىلىن قويعان ۋاقىتىسىندا ەنەرگوسبىت-قا اقشاسىن تولەپ تۇرۋ ءۇشىن. بالانسقا وتپەگەندىكتەن سونداي تاريف بولىپ تۇر. مەكتەپكە 1.7 گر جەر تەلىمى بولىنگەن. مەملەكەتتىك اكتىسى الىنعان. ءبىز ەندى ءبىلىم بولىمىنە دە، وبلىسقا دا بارىنە تاپسىرىس بەردىك»، - دەدى تالعار اۋدانى قاينار اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ اكىمى، جاندوس ياسينوۆ.

نۇرزات توقاجان

Abai.kz