اقش-تىڭ رەسەيگە سالعان بۇگىنگى سانكتسياسى رف ەكونوميكاسىن السىرەتۋدەگى شەشۋشى سوققى بولۋى مۇمكىن. بىراق ول بىرنەشە ايدان كەيىن رف ىدىرايدى دەگەن ءسوز ەمەس؟! رف ىدىراۋى 8-12 جىلعا سوزىلۋى مۇمكىن. كسرو-نى ىدىراتارداعى "سۋىق سوعىس" (حولودنايا ۆوينا) 35 جىلعا سوزىلدى. بۇل جەردە ءبىز ءۇشىن بىرنەشە ماڭىزدى ماسەلە بار:

1. بۇل جاعدايدا قر ەكونوميكالىق تۇراقتىلىعىن قالاي ساقتايدى؟

2012-2014 جىلداردا رف ستاگناتسيا كەزىندە، سول ەلدىڭ ارزان ءارى ساپاسىز اۆتو ت.ب. تاۋارىن جاپپاي ساتىپ الۋدىڭ ناتيجەسىندە قر $20 ملرد استام قارجى جوعالتتى.

2013 جىلى قازاقستاندا كەدەندىك ۋسق (سۆح) $48 ملن ورىستىڭ اراعى ساقتالسا، سول جىلى رەسەيگە قر-نىڭ 48 بوتەلكە اراعى دا ەكسپورتتالمادى.

2017 جىلى رف ەت ەكسپورتتاماقشى بولعان ءبىزدىڭ كاسىپكەرلەردەن قر جوق ساراپتامانىڭ قورىتىندىسىن سۇراپ ياعني ەشقانداي ەت الۋعا رۇقسات بەرمەيتىندەرىن نەمەسە ەۆرازەس دەگەننىڭ قر ەكونوميكاسىن تۇرالاتۋعا باعىتتالعان "وداق" ەكەنىن جانە قر قارسى وسىنداي ء"ۇنسىز سانكتسيانىڭ" جالعاسا بەرەتىنىن ءبىلدىردى. وسىنداي جاعدايدا بۇگىنگە دەيىن ۇكىمەت ەل ەكونوميكاسى مەن كاسىپكەرلەردى قورعاۋدا ەشقانداي ناقتى شارا قولدانا الماي كەلەدى. ول از دەسەڭىز رف وزدەرىنىڭ زاۋىتتارى شىعاراتىن زاتتاردى قر شىعارۋعا تيىم سالۋدا؟!...

2. رف وا رەسپۋبليكالارىنىڭ كاسپي تەڭىزى ارقىلى قۇبىر سالىپ كومىرسۋتەگىن ەۋروپاعا (نابۋككو جوباسى ت.ب.) ەكسپورتتاۋىنا 25 جىلدان بەرى كەدەرگى بولۋدا;

3. 49 ءتۇرلى تۇركى حالىقتارىنىڭ 48-ءى رەسەيدىڭ بودانى بولسا، ولاردىڭ بەسەۋى تاۋەلسىزدىكتەرىن العانىمەن، ءالى 43-ءى رەسەي بودانى بولىپ قالۋدا. رف بيلىگى 2015 جىلى قۇرامىنداعى 6 تۇركى رەسپۋبليكاسىنا تۇركسوي-مەن بايلانىسۋعا تيىم سالدى;

4. سانكتسيا جاريالاعان كۇنى تەڭگەنىڭ قۇلاۋى دا كەزدەيسوق ەمەس؟! بۇل سانكتسيا رف، قر، بەلارۋسقا بىردەي اسەر ەتۋدە;

5. بۇل سانكتسيانىڭ ساياسي استارى بولۋى دا مۇمكىن. بۇل داعدارىستان "اربانى ساندىرماي..." ياعني بەيبىت جولمەن قالاي شىعىپ، تۋىسقان حالىقتارعا تاۋەلسىزدىك الۋعا قانداي كومەك بەرەتىنىمىزدى ويلاپ، ولاردى شەشۋ ءۇشىن ناقتى قادامدارعا كوشۋ كەرەك;

6. شىعىستاعى كورشىمىزدىڭ سوڭعى جارتى جىلدا قازاقستانمەن بايلانىسى بار قازاققا اتا جاۋىنداي شۇيلىگۋىندە نە گاپ بار؟!

الدە قر سىرتىنان ءحىح ع ورتاسىندا رەسەي، قىتاي، اۋعان ۇشەۋى كەلىسىپ وا مەن شىعىس تۇركىستاندى ءبولىپ العانداي ساياسات باستالدى ما؟ بۇنداي جاعدايدا ديپلوماتيا مەن ارميانىڭ ءرولى الدىڭعى قاتارعا شىعادى. ال، بىزدەگى بيلىك ەلدى قورعاۋ ەمەس، ءوز حالقىمەن سوعىسۋعا دايىندالىپ جاتقانعا كوپ ۇقسايدى. بىزدەگى پوليتسيانىڭ سانى ارميادان ەكى ەسە كوپ!

جانۇزاق اكىم

Abai.kz