كرەملدىڭ كەزەكتى پروپوگانداسى تۋرالى ءسوز قوزعايمىز. ماسكەۋدەگى ء"مايىتحانانىڭ" (لەنيننىڭ مازارىنا اينالعان كرەملدى ايتىپ وتىرمىز) گريگوري ميرونوۆ دەيتىن ساياساتكەرسىماعى قازاقستاندى تىلدەپ، ونىڭ تەرريتوريالىق تۇتاستىعىن، ۇلتارالىق تاتۋلىقتى بۇزۋدى كوزدەيتىن پىكىرىن ايتىپتى. ونى جاريالاعان "نوۆوروسسيا" (جاڭارەسەي) سايتى.

ماقالا وسى جەردە جاريالانعان:

http://kolokolrussia.ru/novosti/esli-kazahstan-ne-stanet-federaciey-to-ego-mojet-jdat-sudba-ukrain

https://www.novorosinform.org/opinions/2295

گريگوري ميرونوۆ تاريح عىلىمىنىڭ دوكتورى ەكەن-ءمىس. مىنە، سول ميرونوۆ ءاي جوق، ءشاي جوق، بىلاي دەيدى: "قازاقستانداعى ورىستار وزدەرىنىڭ ەتنيكالىق جەرلەرىندە تۇرىپ جاتقانىن استانا مويىنداعىسى كەلمەيدى. ول جەرلەردى بولشەۆيكتەر قازاقتارعا سىيعا تارتقان جەرلەر. دەيتۇرعانمەن، ورىستار وندا جەرگىلىكتى جانە اۆتوريتەتتى ۇلت".

ەڭ سوراقىسى سول، استانا ارىپتەس كورەتىن كرەملدىڭ ايتاعىنداعى الا كۇشىك "قازاقستان رەسەيدىڭ فەدەراتسياسى بولماسا، ۋكراينانىڭ كەبىن كيەدى" دەگەندى اشىق ايتتى.

وسى تاقىلەتتەس ەڭ نەگىزگى دەگەن ويلارى تومەندەگىدەي ءوربىپتى:

"قازاقستان قازاقىلانۋ جولىنا ءتۇستى. بۇل قازاقستاندى مونوەتنوستىق مەملەكەت ەتۋگە باعىتتالعان. بۇدان ءارى جالعاساتىن بولسا، جاعداي قيىنداي تۇسەدى. بۇنىڭ بارلىعى ون جىلدان كەيىن قازاقتى دومينانتتى ۇلت رەتىندە شىعارۋ ءۇشىن جاسالىپ جاتىر.

سونداي-اق، قازاقستان اۋماعىندا ءبىر-بىرىمەن جاۋلاسىپ جۇرگەن ەكى توپ بار. ءبىرى ورىستار ءام ءورىستىلدى از ۇلتتار. ولار قازاق ءتىلىن ۇيرەنگىسى دە كەلمەيدى. ەكىنشىسى - قازاقتار. ايتپاقشى، "شالا قازاقتار" بار. ولار - ءورىستىلدى نەمەسە ورىستانىپ كەتكەن قازاقتار. وسىلاردىڭ جاۋلاستىعىنان وت تۇتانىپ كەتۋى مۇمكىن. سوندىقتان، فەدەراليزاتسيا عانا قازاقستاندى قۇتقارادى", - دەپتى بىلگىشىمىز.

گريگوريدىڭ سالا-قۇلاش سوزدەرىن قازاقشاعا قوتارىپ جاتۋدى ار سانادىق. گەوساياسي ساۋاتسىز ءام اگرەسسيۆتى پوزيتسيادا جازىلعان بۇل ماقالانىڭ مازمۇنى وسى، قىسقاشا.

كرەملدىڭ شالا-ساۋاتتى ساياساتكەرسىماقتارى مەن توسەكتەگى تەورەتيكتەرى وسىعان دەيىن دە قازاقستاننىڭ تەرريتورياسىنا شۇيلىگىپ، ەلدىڭ تىنىشتىعىن بۇزۋعا، ىرىتكى سالۋعا تىرىسقان. ءبىز ولاردىڭ ارقايسىسى تۋرالى جازدىق. قازاقستاننىڭ قۇزىرلى ورگاندارىنا كوزدەرىن شۇقىعانداي ەتىپ، كورسەتىپ بەردىك.

ءبىر وكىنىشتىسى سول، قر اقپارات مينيسترلىگى، قر سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى، قر ىشكى ىستەر مينيسترلىگى، قر ۇقك جانە باسقا قۇزىرلى ورگاندار وسى تەكتەس شوۆينيستىك ءام باسقىنشىلىق پيعىلداعى اقپاراتتاردى قازاقستاننىڭ اقپارات كەڭىستىگىنە ەركىن جىبەرىپ وتىر.

قازاقستان مەن رەسەي شەكارالاسىپ قانا وتىرعان جوق. مەملەكەتارالىق ىنتىماقتاستىققا نەگىز بولاتىن ەكونوميكالىق ساياسات ۇستانىپ وتىر. قوس بىردەي وداققا مۇشەلىك ەتتىك. ساۋدا-ساتتىق ورناتتىق. مەيلى، رەسەي كوپ پايدا كورىپ وتىرسا دا، كورشى اقىسىن قۇداي اقىسىنا تەلىپ، تىنىش وتىرمىز. تىنىشتىعىمىز ماڭىزدى بىزگە.

اقش پەن باتىس ەلدەرى پۋتيندىك رەسەيدى سانكتسياسىنىڭ توپەسىنە العاندا، باۋىرلاس دەگەن بەللورۋسيانىڭ ءوزى پۋتين مەن ونىڭ كابمينىنە جوتاسىمەن قارادى.  قازاقستان شە؟ كەرىسىنشە. ەندەشە بۇل ادىلەتتى مە؟

كرەملدىڭ اۋزى لاس ارانداتۋشىلارىنا قازاقستان اۋماعىندا تىيىم سالىناتىن ۋاقىت جەتتى ەمەس پە؟ اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىك قايدا قالدى؟ ارانداتۋشىلار مەن بۇلىكشىلەردىڭ پروۆوكاتسياسى اشىقتان-اشىق اقپارات كەڭىستىگىندە تارالا بەرە مە؟

رەسەيگە بۇيرەگى بۇرىپ تۇراتىن  "ترويا اتتارى" بار

دوسىم ساتپاەۆ، ساياساتكەر:

- مۇنى كەزەكتى پروۆوكاتسيا دەپ قابىلداۋعا بولار ەدى. بىراق، ءبىزدىڭ بيلىكتىڭ ترانزيتىنە ازىردەن ازىرلەنىپ جاتقان رەسەي ەليتاسى باستاعان كوپ جۇرت وسىلاي ويلاۋى مۇمكىن. ۆ.ۆ.پۋتينگە ءبىزدىڭ مەملەكەتتىلىگىمىز تۋرالى سۇراق قويۋدىڭ دا سىرى وسىندا جاتىر.

كرەمل استانانىڭ كوپۆەكتورلى ساياساتىن تەك قانا پوستكەڭەستىك ساياساتتىڭ پاتريارحىنىڭ قازاقستاندى ۇقكد مەن ەاەو-عا مۇشە ەتكەندىگى ءۇشىن كەشىرىپ، ءتوزىپ كەلەدى.

بيلىك ترانزيتىنەن كەيىن بۇل ەكى وداق تا ءبىز ءۇشىن  سولتۇستىكتەگى كورشىلەرىمىزبەن ارامىزدى سۋىتىپ، قۇرامىنان شىعۋى كوپ قيىندىق تۋعىزاتىن ەكى قاقپان سەكىلدى بولادى.

مارقۇم يسلام كاريموۆ مۇنى جاقسى تۇسىنگەن بولار، وزبەكستاننىڭ ۇقكد-عا قوسىلۋىن تەجەپ، ەاەو-قا قوسىلۋدان باس تارتتى. وزبەكستاننىڭ قازىرگى باسشىسى دا وسى ساياساتتى ۇستانىپ وتىر.

نە دەسەك تە، وا  ەلدەرىمەن سالىستىرعاندا، قازاقستان مەن رەسەي قارىم-قاتىناسىندا مانەۆرعا الاڭ از. كەي ماسەلەدە گەوساياسات ءرول وينايدى.

ونىڭ ۇستىنە قازاقستانداعى ورىس اقپاراتىنىڭ ىقپالىن ەسكەرسەك، رەسپۋبليكامىزدىڭ ىشىندە-اق، رەسەيگە بۇيرەگى بۇرىپ تۇراتىن  "ترويا اتتارى" بار.

بىراق، ولارعا كەڭەستىك جانە پوستكەڭەستىك ءداۋىردىڭ اياقتالعانىن تۇسىنەتىن ۋاقىت كەلدى. قازاقستاندا تاۋەلسىزدىكتىڭ جاڭا ۇرپاعى، جاڭا بۋىنى ءوسىپ جەتىلدى. ولار ءوزىنىڭ تامىرىن مەملەكەتىنەن، تىلىنەن جانە تاريحىنان ىزدەيدى.

ال مۇنى قاۋىپ كورىپ وتىرعانداردىڭ نيەتى دۇرىس ەمەس. ولار بۇل پروتسەسستى توقتاتىپ، رەتى كەلسە كەرى قايتارعىسى كەلەتىنى انىق.

جانە بيلىك ءترانزيتىن دەر كەزىندە جاساپ، تۇراقتىلىقتى ساقتاۋ، ەلدى دامۋعا باعىتتاۋ ءبىزدىڭ باستى ماقساتىمىز. ال ءبىزدىڭ ىشىمىزدەگى جانە سىرتىمىزداعى جاۋلارىمىز بەن، قارا نيەتتىلەرگە سۋۆەرەنيتەتتى بۇزۋعا جول بەرىلمەۋى كەرەك.

كرەملدىڭ بۇل يدەولوگياسى سالافيزمنەن دە قاۋىپتى

دوس كوشىم، ساياساتكەر:

- وكىنىشكە وراي، شىنىن دا رەسەيدەگى بولسىن، باسقا ەلدەردەگى ورىس ازاماتتارىندا وسىنداي پيعىل، تۇسىنىك، نيەت بار. ونى جوققا شىعارا المايمىز. ءتىپتى، قازاقستاننىڭ ءوزى ىشىندە دە بىرنەشە توپ بار، تىرناعىن ىشىگە بۇگىپ وتىرعان.

بۇل ءبىر عانا ادامنىڭ پىكىرى ەمەس. ۇلكەن ءبىر قاۋىمنىڭ، توپتىڭ يدەولوگياسى. كرەملدىڭ اينالاسىندا توپتاسقان بۇلار كەڭەستىك ءداۋىردى، سۇيەگى قۋراپ كەتكەن كسرو-نى قايتا قۇرعىسى كەلەتىن توپتىڭ قاساقانا جاساپ وتىرعان ارەكەتى دەپ تۇسىنەمىن. بۇل رەۆانزيشم. بۇل جالعىز ميرونوۆتىڭ ءسوزى ەمەس. وسىعان دەيىن دە تالاي رەت ايتىلىپ ءجۇر.

مەنىڭشە، مۇنى مەملەكەت باسشىلارى دا ءتۇسىنىپ وتىر. تەك مۇنىمەن كۇرەستىڭ ناقتى جولىن تابا الماي وتىر.

نەگە ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك قىزمەتى وسىنداي باسقىنشىلىق پيعىلداعى اقپاراتتاردىڭ جولىن قيىپ، قازاقستاندا تارالۋىنا توسقاۋىل قويماي وتىر؟ بۇل ماعان دا تۇسىنىكسىز. بۇل قازاقستاننىڭ اقپاراتتىق قورعانىسى السىرەپ تۇرعانىن كورسەتەدى.

قازىر ءبىزدىڭ مەملەكەت تەك سالافيزممەن كۇرەسىپ جاتىر. دۇرىس. بىراق، شىنداپ كەلگەندە ورىستىڭ وسىنداي شوۆنيستىك يدەولوگياسى سالافيزمنەن دە قاۋىپتى.  سالافيزمنىڭ سوڭى - تەررور. ال مىنا يدەولوگيانىڭ سوڭى - قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىلىگىنە نۇقسان كەلتىرۋمەن تىنادى. ەگەر مەملەكەت دەرەۋ ءبىر شارا قولدانباسا - ميرونوۆ سەكىلدىلەردىڭ كوكسەگەنى كەلۋى ابدەن مۇمكىن.

سوسىن تاعى ءبىر ماسەلە بار. ميرونوۆتىڭ دا، باسقالارىنىڭ دا ايتاتىنى - قازاقتار ءوز ىشىندە ىردۋ-دىردۋ دەگەن اقپارات. بۇل ولاردىڭ قازاقتاردى ەكىنشى سورتتاعى ۇلت رەتىندە قابىلدايتىنىنىڭ كورىنىسى. ولار قازاقتار ءوز بەتىمەن مەملەكەت بولا المايدى دەپ تۇسىنەدى.

سوندىقتان دا قازاقتىڭ تىلىنە، دىنىنە، مادەنيەتىنە، ءسوزى ت.ب. ءتىل تيگىزىپ، اشىق مازاققا اينالدىرۋدا. جاڭىلماسام، كەرەكۋدى كەزىندە جەرگىلىكتى گازەت "كۋكارەكۋ" دەپ جازدى. وسى سەكىلدى مىسالدار كوپ-اق.

جانە قازاقتار سەكىلدى، قازاقستانداعى وزگە دياسپورالاردىڭ ىشىندە دە تالاس-تارتىس كوپ. مىسالى، جەتىسۋ كازاكتارىنىڭ ىشىندە زاحاروۆپەن شيحوتوۆ، ماشكانتسەۆ دەگەندەر ءبىر-ءبىرىن سوتقا سۇيرەپ الەك بولدى. نەمەسە ۇيعىرلار دا ءوز ىشىندە بىرنەشە توپقا ءبولىنىپ، سوتتاسىپ ءجۇردى. بىراق، ءبىز بۇل تۋرالى جازبايمىز، ايتپايمىز. سەبەبى، بىزدە مادەنيەت بار.

تاعى ءبىر ايتا كەتەتىن ماسەلە، قازاقستاندا ۇلتارالىق ارازدىقتى قوزدىرۋعا قاتىستى باپ بار. سول باپ بويىنشا وزگە ءبىر ۇلتقا ءتىل تيگىزسەڭ جازالاۋعا بولادى.

ال ەندى ۇلتتىڭ نەمەسە ەتنوستىڭ ءوز ىشىندە ءوز ۇلتىڭدى قورلاپ، ءتىل تيگىزەتىن بولساڭ جازالانبايسىڭ. سەبەبى، باپ جوق ونداي. سوندىقتان دا، "شالا-قازاقتار" مەن ۇلتشىلدار توبى دەپ ميرونوۆ ايتىپ وتىرعان جىككە ءبولۋ پروتسەسسى ۇلتتىڭ ءوز ىشىندە دە بار.

سوندىقتان، قايتالاپ ايتامىن. قازاقستاننىڭ قۇزىرلى ورگاندارى بۇل ماسەلەنى ءوز قولدارىنا الۋى كەرەك. سەبەبى، نەعۇرلىم ءبىزدىڭ بيلىك ۇندەمەي وتىراتىن بولسا، سوعۇرلىم ىندەپ اسقىنا بەرەدى.

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz