باياعىدا شەت ەل ومiرiنەن كورiپ جاتاتىن حابارلاردان بiر جاي جادىعا قاتتى توقىلىپ قالعانىنا ءالi تاڭبىز. بالەن ەلدە جاستار ءوز پارتياسىن قۇرۋعا ۇمتىلىپتى، بiراق وعان ءومiردiڭ وتكiنشiلiگiن ءۋاج عىپ توسىپ، ەرتەڭ ولاردىڭ دا قارتاياتىنىن دالەلدەسە كەرەك. ۇسىنىس تىندى ما، ارى قاراي نە بولعانىن كiم بiلiپتi. كەڭەس وداعى كەزiندە جاستارعا كوڭiل ءبولiنiپ جاتاتىنداي كورiنەتiن. كومسومول قۇرىلىمى سول جاستاردىڭ مۇددەسiن قورعاپ، جاقسى iستەردiڭ ۇيىتقىسى بوپ، ومiرشەڭ شارالاردى ۇزدiكسiز ۇيىمداستىراتىنداي اسەر بەرەتiن. ال، قازiر كەيبiر كوزi قاراقتى كiسiلەر بiر شەنەۋنiك تۋرالى ايتقاندا: «كومسومولدىڭ قىزمەتكەرiن ەسكە سالادى» دەپ، جيرەنiش بiلدiرەتiنiن قايتەرسiڭ.

بۇگiنگi جاستار سول كومسومولدىڭ نە ەكەنiن بiلە مە ەكەن؟ جالپى بۇگiنگi جاستار كiم ءوزi? وتىزعا كەلiپ تە جاستىق سەزiمنەن ءالi ارىلماعان جەكە ادامدار تۋراسىندا اڭگiمە وزiنشە بولەك. «مەن جاستارعا سەنەمiن» دەپ، كەزiندە جار سالعان قازاق اقىنىنىڭ ءۇنi ءومiر تولقىنىندا جوعالىپ بارىپ، قايتا جارق ەتiپ كورiندi. بiراق، وعان سەلت ەتەتiن جاستار بايقالمايدى. وتكەن عاسىردىڭ 70-شi جىلدارىندا جاستار ونەرگە، پوەزياعا قۇمار بولاتىن. جاتاقحانالاردا قادىر مەن تۇمانبايدىڭ ولەڭ كiتاپتارى جاتاتىن. قازiر ونىڭ بiرi دە جوق. ادام بولمىسىندا توقىراۋ بەلگiسi كوپ. نە iستەسەك ەكەن؟ «مەن جاستارعا سەنەمiن» دەپ، جۇلقىنىپ تۇراتىنداي قازاق ونەر يەسi بۇل كوكجيەكتەن كورiنەتiن ءتۇرi جوق. اۋىزدى قۋ شوپپەن ءسۇرتۋدiڭ ەسكi ادەتiنە ۇيعارساڭىز — مەيلiڭiز. قاراڭعى تۇيىققا قامالىپ قاپ، شعاتىن جول تاپپاي الاقتاعان جاعداي تۋماسا دا بۇگiنگi جاستار كەشەگiدەي ەمەس. ولاردىڭ باسىن بiرiكتiرiپ، جاقسى iسكە ۇيىتقى بولاتىن كۇش تابىلماي وتىر. وسى جونiندە بiر ۋاق وي بولiسكەن تەرiس ەمەس.

بiزدە «ەگدەلەر ماسەلەسi» ەمەس، «جاستار ماسەلەسi» بار. اسiرەسە، تاۋەلسiزدiك العاننان بەرi جاعىمىز بiر تالماي «جاستار بۇزىلدى، جاستار ءۇيتتi-ءبۇيتتi» دەگەندi جيi ايتامىز. سەبەبi, تۇسiنiكتi, سالدارىنا ءۇڭiلiپ كورەيiكشi.

«كەڭەس» اتتى كازارمادان بوساعان اعا ۇرپاق وزiندiك ءداستۇر مەن قوعامدىق نورمالاردى جاس بۋىنعا تابىستاردا قاتتى قاتەلەسكەن سىندى. مۇمكiن بۇلايشا جازا باسۋعا سول قايشىلىقتى جۇيەنiڭ دە ۇلەسi ۇلكەن اسەر ەتكەن شىعار. باتىستىڭ «ءانi مەن سانiنەن» قانشا قاقپايلاپ ۇستاعانمەن تورداعى توتى قۇسىڭىز تەمiر قۇرساۋدان قۇتىلعان ساتتە-اق، باسقاشا سايراپ شىعا كەلدi. ناشاقورىڭىز دا، جەزوكشەڭiز دە، جۇمىسسىزىڭىز دا ت.ب. جاستار. كوبiسi «بۇعاۋدان بوساعانمەن» نە iستەرiن، قايدا بارارىن بiلمەي، اڭىرىپ تۇرىپ قالدى. كوزدi جۇمىپ، تۇسپالداپ تارتتى سوسىن. قايدا بارسا دا قيىن، وتە قيىن ەدi. قالاعا بارسا وقۋ وڭاي ەمەس، جۇمىس تابۋ ودان دا قيىن دەگەندەي...

عالىمداردىڭ ايتۋىنشا، ساياساتتانۋ iلiمiندە بوس كەڭiستiك — «ۆاكۋم» بولمايتىن كورiنەدi. بۇنىڭ تەورەمادان تۇلدىر، انىق اكسيوماعا اينالعان نارسە ەكەنiنە بەرتiنگi كەزدە كوز جەتە ءتۇستi. ول حالىق ءۇشiن دە، جەكە ادام ءۇشiن دە جاڭالىق ەمەس. ارينە، جاڭالىق iزدەگەن ادام رۋحاني قۇندىلىقتار توڭiرەگiن ماڭايلاسا كەرەك. عاسىر باسىنداعى الىپتارىمىز نەگە اندا دا، مىندا دا باسىن سوعىپ، بالتىرى سىزدادى؟ وتىرا قالىپ ماتەماتيكا پانiنەن وقۋلىق جازدى، سىرى اشىلماي شاڭ باسقان تاريحتى ءتۇزدi, ودان قالسا ولەڭiن شىعارىپ، ادەبيەتكە ۇلەسiن قوسۋعا تىرىستى. وسىنىڭ ءبارi بەكەر ەرiككەندiك دەيسiز بە؟ الگi ءۇزiلiپ-جۇلىنىپ تۇرعان بوس كەڭiستiكتi ءال-قادەرiنشە تولتىرۋعا تىرىسقاندىق ەدi. سويتكەن ۇلت زيالىلارىنىڭ بۇل iسiن كوپ كورگەن جۇيە تۇگەلدەي اتىپ-اسىپ ارمانىنا جەتكەن. ۇلت جەتiم قالدى. ۇراندايتىن ەشكiم جوق.

زادى، ەل مەن «ەليتا» بiر-بiرiمەن توننىڭ iشكi باۋىنداي قابىسىپ بiرiكپەي، ۇلت بولىپ ۇيۋ مۇمكiن ەمەس ەكەن. سول «ەليتالىق» شوعىر شاشىراپ كەتكەندiكتەن بە، بۇگiنگi تۋالداردىڭ يىق تiرەستiرەتiن جەرi. جۋان بiلەكتiلەردiڭ ءجون بiلiسiپ، ارتىنداعى ەلiنە باعىت بەرەتiن وسى — ورتا.

بۇگiندە سيىرمەن كوكپار تارتىپ، قامپيعان قالتاسىن قايدا قويارىن بiلمەي، ۇرىنارعا باسقا قارا تاپپاعانداي رۋحاني دۇنيەنi ەرمەك ەتiپ جۇرگەندەر جەتەرلiك. كەرiسiنشە، بۇل زيالى قاۋىمنىڭ قاي-قايسىسىن بولسىن قيناپ جۇرگەن ار مەن اقشا ماسەلەسiن العا كولدەنەڭiنەن تارتادى. قازiر وسى ەكi نارسەنiڭ دە جاس زيالىنىڭ جاۋى بولىپ العانى راس. ارىپ-اشىعان ارى بiر قىسسا، نانىن تاۋىپ جەۋi جانە جانىنا باتادى. اردىڭ ارىقتاپ، ناندى ولشەممەن عانا ولمەستiكپەن تالعاجۋ قىلعىزعان وزەۋسiرەگەن ءومiردiڭ، اسiرەسە، قالام ۇستاعان قاۋىمدى قوماعايلانا قارماعالى قاشان. مۇندايدا قول ۇشىن بەرiپ، قولتىقتان دەمەيتiن قايىرىمدىلىقتى بەتi قاتقىلداۋ، بەدەرi بولەك مىنا قوعامىمىزدان بايقاي قويۋ نەعايبىل. وعان كۇننەن-كۇنگە كۇردەلەنiپ، كەرi كەتكەن تiرشiلiك كەپiل. ايتەۋiر، «جۋاننىڭ جiڭiشكەرiپ، جiڭiشكەنiڭ ۇزiلگەن» شاعىنا جەتە قويعان جوقپىز. سوعان شۇكiرشiلiك ەتەسiڭ. ساناعا جانكەشتiلiكپەن سارى جامباستاپ جايعاسقان «لايىم سودان ساقتاسىن» دەگەن وي ۇيالاپ جاتىر.

قالاي دەسەك تە، قازiرگi ەكونوميكا الەمi مەن رۋحاني دامۋ بiر-بiرiمەن قابىسپايتىن جانە بiر-بiرiن قايتالامايتىن نارسەلەر. جوعارىداعى جايسىز جاعداياتتاردىڭ تiنiن تەسiپ شىققان دەرت سونىڭ ازiرشە سىپايى كورiنiسi.

جاس زيالىمىز جاڭا تۇرپاتتاعى «ەليتا» شوعىرىن تۇزۋدە كوپ كەدەرگiگە كەزiگە قويماس. ناقتى كەدەرگi — iستە. ەلدi ارتىنان ەرتە بiلۋدە. ويتكەنi, عاسىر باسىنداعىداي قازiر ونەردە، عىلىمدا، ادەبيەتتە قۇرىق-شۇرىق بوس كەڭiستiك جوقتىڭ قاسى دەۋگە بولادى. وسىنداي مۇمكiندiكتi دەر ۋاعىندا ۇستانا بiلiپ، ۇپاي جيناۋعا تىرىسۋ كەرەك. بiزگە ەشقاندايدا بۇلiك (بۋنت) كەرەك ەمەس. ءبارiن ۋاقىت ءوزi رەتتەيدi. مiندەت سول، عاسىر باسىنداعى الىپتارىمىزدىڭ iسiن جالعاپ، ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى جانداندىرۋ.

ايتپەسە، ءبارi بۇگiنگi كۇندەگiدەي جالعاسىپ كەلگەن بوس كەڭiستiك تە، باسقاسى دا ءالدiنiڭ ەرمەگi, تالانتتىڭ جورگەگi بولىپ قالا بەرمەك.

بولاتبەك تولەپبەرگەن

Abai.kz