ەلىمىز تاۋەلسىزدىگىن العاننان بەرگى شيرەك عاسىرلىق ۋاقىتتا ازاماتتارىمىزدى، اسىرەسە جاستارىمىزدى ەلىن، جەرىن، وتانىن شىن سۇيەتىن ناعىز پاتريوت ەتىپ تاربيەلەۋگە ايرىقشا نازار ءبولىنىپ كەلەدى. قازىر تىلىمىزدە «جاڭا قازاقستاننىڭ پاتريوتتارى» دەگەن تىركەس تە قالىپتاستى. ءبىزدىڭ مەملەكەتتىك  يدەولوگيامىز جاستارىمىزدى جاڭا قازاقستاننىڭ ناعىز پاتريوتتارى ەتىپ قالىپتاستىرۋعا باعىتتالۋدا. ارينە، وتان سۇيگىش، پاتريوتتىق سەزىم – بۇگىنگى عانا ۇرانىمىز ەمەس، بىزگە باعزىدان جەتكەن قاسيەت. اتا-بابالارىمىز تۋعان جەرىمىز  قازاق  ساحاراسىن عاسىرلار بويى جاۋدان قورعاپ، بۇگىنگى ۇرپاققا جەتكىزدى. سول بابالارىمىزدىڭ تۋعان جەرىن، اتا مەكەنىن، حالقىن باسىن بايگەگە تىگىپ، قاسىق قانى قالعانشا دۇشپاندارىمەن ايقاسىپ ءوتۋىن،  تالاي ارىسىمىزدىڭ وسى جولدا جانىن پيدا ەتكەنىن وتانسۇيگىشتىك ەمەس دەپ ەشكىم دە ايتا المايدى.

ال بۇگىنگى تاڭدا پاتريوت دەگەن ۇعىمنىڭ ولشەمى، شارتى (كريتەرياسى) سان الۋان.  سولاردىڭ ءبىر پاراسى ەلىمىز تاۋەلسىزدىگىن  الىپ، شاڭىراعىن كوتەرگەن ەلەڭ-الاڭ شاقتان اتا جۇرتقا جەتۋگە اسىققان شەتەلدەگى قانداستارىمىزدىڭ ۇلتتىق رۋحى دەپ ويلايمىن. ولاردىڭ كوپشىلىگىنىڭ كىندىك قانى تامعان تۋعان جەرلەرى بۇگىنگى تاڭدا وزگە مەملەكەتتىڭ تەرريتورياسى بولسا دا بايىرعى قازاق دالاسىنىڭ ءبىر پۇشپاعى ەكەنى دە تاريحي شىندىق.  ول جەردە بەرگىسى جەتى اتاسىنىڭ باسى، بابالار زيراتى جاتىر. سول بابالارىنىڭ توپىراعىن، تۋعان جەرىن، اعايىن تۋىستارىن،  ءتىپتى، ءومىر بويى ۇرپاعىم ءۇشىن دەپ تىرنەكتەپ جيناعان مال داۋلەتىن، جىلى ورنىن، قورا-قوپسىسىن قيىپ تاستاپ، لاۋازىمدى قىزمەتتەرىن تاركى ەتىپ، اتا جۇرتىم، قارا شاڭىراعىم،  ۇرپاعىمدى وسى شاڭىراققا جەتكىزسەم، ۇيىرىنە، ۇلتىنا قوسسام دەپ  كەلۋدەن ارتىق قانداي پاتريوتتىق سەزىم بولماق.

لاۋازىمدى قىزمەت دەگەننەن شىعادى، موڭعوليادان قونىس اۋدارعان اعايىنداردىڭ ىشىندە موڭعوليا ۇكىمەتى پرەمر ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى، پارلامەنت ءماجىلىسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى، ايماقتىق قۇرىلتاي باسشىسى سياقتى جوعارعى ءمانساپتتارىن تاستاپ كەلگەندەر دە بولدى. ەل ءۇشىن اسا قاجەتتى، قات ماماندىق يەلەرى تالاي-تالاي ازاماتتاردىڭ ءوزى اتاجۇرتقا كەلگەندە قوي جايدى، كوشەنىڭ قارىن تازالاپ، اعاش ەكتى. بىراق مەن قويشى بولىپ قالدىم دەپ نامىستانعان جوق. قازاق ەلىنىڭ ءوزىن تانۋىن سابىرلىلىقپەن كۇتتى. مىنە، وتانسۇيگىشتىكتىڭ، پاتريوتتىقتىڭ مۇنان ارتىق جارقىن ۇلگىسى بولماسا كەرەك.

تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى ساتىنەن باستاپ الىس، جاقىن شەتەلدەردەگى اعايىندى باۋىرىنا تارتىپ، «اعايىنعا اق تىلەك» حاتىن جولداعان ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ وزگە ەلدە وگەيلىك كورىپ جۇرگەن قانداستارىمىزدىڭ وتانسۇيگىشتىك قاسيەتىنىڭ ەرەكشە بولاتىنىن قاپىسىز اڭعارعانى ءسوزسىز. قانداستارىمىز ەلباسىنىڭ سول سەنىمىن اقتادى. قازاق ەلى تاۋەلسىزدىك الدى دەگەندە جەرگىلىكتى حالىقتان ارتىق قۋانىپ، بوركىن اسپانعا اتقاندار دا، اقسارباستارىن ايتىپ سويىپ، اق تىلەكتەرىن بىلدىرگەندەر دە  شەتەلدەگى قازاقتار بولدى. قاسيەت دارىعان قارا شاڭىراعىم قايتا كوتەرىلدى، ەندى قۇلاماسىن دەپ اللادان مەدەت تىلەدى. قانداستارىمىزدىڭ بۇل پەيىلىن تەك قازاق حالقى ەمەس، وزگە حالىقتار دا سەزىنىپ، وتانسۇيگىشتىك قاسيەتتىڭ جارقىن ۇلگىسى ەكەندىگىن مويىندادى. ويتسە، الىستاعى اعايىنداردىڭ وتانىنا اعىلا باستاۋىنىڭ نەگىزگى سەبەبى وتانسۇيگىشتىك قاسيەتىندە ەكەنىندە داۋ جوق. ارينە، قانداستارىمىزدىڭ اتاجۇرتقا لەك-لەگىمەن ورالۋىندا وزگە سەبەپ جوق دەپ ايتا المايمىز. ماسەلەن وزدەرىنىڭ ۇرپاقتارىنىڭ بولاشاعىن دا ويلادى. بىراق ۇرپاعىمىز ازعىنداپ باسقا ۇلتتارعا ءسىڭىسىپ كەتپەسە ەكەن دەگەن وي ارمانننىڭ دا ءبىر ۇشى قازاق قاشاندا قازاقتىعىنان ايىرىلماسىن، ۇلتىمىزدىڭ سانى وسە بەرسىن دەگەن وتانسۇيگىشتىك ويعا كەلىپ تىرەلەدى.

سوندىقتان الىستان كەلگەن اعايىندارىمىزدى، اسىرەسە ۇلى كوشتى العاش باستاپ كەلگەن قانداستارىمىزدىڭ ەرلىگىن لايىقتى باعالاپ، قۇرمەت كورسەتۋىمىز، راحمەت ايتۋىمىز كەرەك دەپ ويلايمىن. سول اعايىندار نارىقتىق ەكونوميكانىڭ ويپىل-تويپىل وتپەلى كەزەڭىندە كەلە سالىسىمەن ەل يگىلىگى جولىنداعى كەلەلى ىستەرگە بەل شەشە كىرىسىپ، وزدەرىنىڭ لايىقتى ۇلەسىن قوستى. ميلليونداعان قازاق تۇراتىن وزبەكستان، قحر سياقتى  ەلدەردەن كەلگەن مول توپتى ايتپاعاندا سول كەزدە نەبارى 140 مىڭنان استام عانا قازاق تۇراتىن موڭعوليادان قونىس اۋدارعان از اعايىننىڭ ءوزى قوعامنىڭ ءار سالاسىندا ەڭبەك ەتىپ، تەر توكتى. ولاردىڭ كوپشىلىگى ارنايى ورتا، جوعارى ءبىلىمدى ءتۇرلى ماماندىق يەلەرى بولدى. ستاتيستيكالىق مالىمەتتەرگە جۇگىنسەك  موڭعوليادان كەلگەن 18-50 جاس اراسىنداعى ورالمانداردىڭ 50 پايىزى جوعارى، 30 پايىزى ارنايى ورتا مامان ەكەن. كوشتىڭ العاشقى لەگىندە كەلگەن وسى اعايىنداردىڭ  اراسىندا  كەڭەستەر وداعىنىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىندا ءبىلىم العان، عىلىمنىڭ ءار سالاسىندا جاڭالىقتار اشقان، موڭعوليانىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىندا، عىلىمي ورتالىقتاردا جەمىستى ەڭبەك ەتكەن دوكتور، پروفەسسورلار، باسشىلىق قىزمەتتە مينيستر، پارلامەنت مۇشەسى، باس ءۋالي  ءبىرىنشى ورىنباسارى لاۋازىمىنا دەيىن كوتەرىلگەندەر، ءتىپتى، ۇشقىشتاردان باستاپ،  سول كەزدەگى كەڭەستەر وداعىنداعى اتوم ينجەنەرلەرىن دايىندايتىن دۋبنا قالاسىنداعى ۋنيۆەرسيتەتتى بىتىرگەن يادرولىق فيزيكا ينجەنەرىنە دەيىن بولدى. وسىنداي اتاق دارەجە لاۋازىم يەسى بولا تۇرا جىلى ورىن، جۇمساق كرەسلولارىن تاستاپ، اتا جۇرتىم، قارا شاڭىراعىم دەپ كەلگەندەردى وتانىنىڭ پاتريوتتارى ەمەس دەپ كىم ايتا الادى.

موڭعوليادان كەلگەن قانداستارىمىزدىڭ كوپشىلىگى اسىرەسە دارىگەرلەر، مۇعالىمدەر، تەحنيكالىق ماماندىق يەلەرى بولاتىن. مۇعالىم ازاماتتارىمىزدىڭ بىرقانشاسى مەكتەپ ديرەكتورىنا، وقۋ ءىسىنىڭ مەڭگەرۋشىسىنە تاعايىندالىپ،  جاس ۇرپاق تاربيەلەۋگە ەڭبەك سىڭىرسە، انا ءتىلىمىزدى بايىرعى تازا قالپىندا ساقتاعان وسى ەلدەن كەلگەن اعايىندارىمىزدىڭ جۇزدەگەن زيالى ازاماتتارى ەلىمىزدىڭ وبلىستىق، رەسپۋبليكالىق تەلەارنالارىندا، گازەتتەردە ءتىلشى بولىپ قىزمەت اتقارىپ، حالىققا كەڭىنەن تانىمال بولدى.

ال ونەر، مادەنيەت، سپورت سالاسىندا اتا جۇرتىنا بىردەن تانىمال بولىپ كەتكەن اقىن-جازۋشى، تاريحشى، ءانشى، ءبيشى، ارتىستەردىڭ (ورتالارىندا ءوزى جاساعان ەلىنىڭ حالىق ءارىسى، حالىق جازۋشىسى، الەم چەمپيونى اتاعىن العاندارى دا بار) ورنى تىپتەن بولەك.  ەلباسىنىڭ ءوزى ونەرىنە ءتانتى بولىپ، قامقورلىق كورسەتكەن شەتتەن كەلگەن تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، اكادەميك زاردىحان قيناياتۇلى، جازۋشى جاقسىلىق ءساميتۇلى، ءانشى  مايرا مۇحامەدقىزى،  قابىلاش ابىكەيۇلى، قابىكەي احمەرۇلى، مەرۋەش باشايقىزى ءبيشى شۇعىلا ساپارعاليقىزى، بوكسشى قانات يسلامۇلى سياقتى ونەرسپورت شەبەرلەرى  ءوز الدىنا  ءبىر توبە.

ال شاعىن جانە ورتا بيزەنەس، ءوندىرىس شارۋاشىلىق قۇرىپ ەل ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا زور ۇلەس قوسىپ جۇرگەندەرى قانشاما. شەت ەلدەردەن  ءىرى ءوندىرىس تەحنيكالارىن، عىلىم مەن تەحنيكانىڭ سوڭعى جەتىستىكتەرىن  ەنگىزىپ كەلىپ ەل يگىلىگى جولىندا ايانباي ەڭبەك ەتۋدە، ەڭ بەرگىسى كوپ جەردە شاعىن بيزنەسپەن اينالىسۋشى اعايىندار شارۋاشىلىق ءتۇرلى-ءتۇستى ماتەريالدارمەن اۋىل ءۇيدى مەبەلمەن، ءتىپتى، بالا شاعانى جىلى بايپاقپەن قامتاماسىز ەتىپ وتىرعانى ءومىر شىندىعى.

بۇگىنگى كۇنى ەلباسىنىڭ ءوزى «اعايىنعا اق تىلەك» دەپ جار سالعان سول 1990 جىلداردىڭ باسىندا كەلگەن ورالمان قانداستارىمىزدىڭ كوش قومىندا كەلگەن قارا دومالاقتار مەن اتا جۇرتقا جەتكەن سوڭ ومىرگە كەلگەن العاشقى ۇرپاقتارى تاۋەلسىزدىكپەن بىرگە جاساسىپ، جاسى جيىرمادان اسقان اپتال ازامات بولىپ، ەرجەتتى. تۇرعىلىقتى حالىقپەن بىتە قايناسىپ، قازاقستاننىڭ ناعىز ازاماتىنا اينالدى. ولاردىڭ الدى مەملەكەتتىك جوعارى لاۋازىمدى قىزمەتتەر اتقارىپ ءجۇر.

تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا اتاجۇرتىنا ورالعان  ءبىرجارىم ميلليون قانداسىمىزدىڭ  اتاجۇرتقا كەلگەننەن كەيىنگى ۇرپاقتارىن قوسا ەسەپتەسەك جالپى سانى ەكى ميلليوننان اسپاسا كەمىمەيتىنىن دەموگرافتار دا دالەلدەپ وتىر.

ويتسە، ورالمان اعايىنداردىڭ وتباسىنان شىققان ۇلتتىق رۋحتى «قازاقستان پاتريوتتارىنىڭ» تاعى ءبىر لەگىنىڭ ءوسىپ جەتىلگەنى ءبىزدىڭ كوز قۋانىشىمىز كوڭىل مارقايتار ماقتانىشىمىز.

تاعى ءبىر ايتا كەتەتىن جاي بەلگىلى سەبەپتەرمەن بىرەر جىلعا سايابىر تارتىپ، ىركىلىپ قالعان كوشى-قون ساياساتىنىڭ قايتا جاندانىپ، «كوشى-قون تۋرالى» زاڭعا وزگەرىستەر مەن  تولىقتىرۋلار ەنگىزىلدى. بۇرىنعى زاڭداعى شەتتەن كەلگەن قانداستارىمىز  قازاقستان ازاماتتىعىنا  ءتورت جىلدان سوڭ عانا قابىلداناتىن بۇرىنعى باپ وزگەرتىلىپ، نەبارى التى ايدىڭ ىشىندە ازاماتتىققا قول جەتكىزەتىن بولدى. زاڭدا كورسەتىلگەن جەتى وبلىسقا كەلگەن اعايىندارعا باسپانا، جۇمىس، قىزمەتتەن باستاپ بارلىق قولداۋ، كومەك كورسەتىلەتىن بولدى. سوتتالماعانى تۋرالى انىقتاما سياقتى ارتىق قۇجاتتار تالاپ ەتىلمەيدى.  بۇل زاڭ – شەتتەگى اعايىندارىمىزدىڭ اتاجۇرتقا كەلەسى ءبىر لەگىنىڭ اعىلۋىنا جول اشارى ءسوزسىز.

ەندىگى  تىلەيتىنىمىز ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ سالعان سارا جول «نۇرلى كوشتىڭ» قايتا قارقىن الۋىنا مۇرىندىق بولاتىن «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كوشى-قون تۋرالى» جاڭا زاڭنىڭ مۇلتىكسىز جۇزەگە اسۋى مەن  شەت ەلدەردە   تۇراتىن  قازاق  دياسپوراسى  تۇرالى  زاڭنىڭ  نۇسقاسى (مەن ۇسىنعان) تەزىرەك بەكىتىلىپ، قارا شاڭىراعىن اڭساعان شەتتەگى قايمانا قانداستارىمىزدىڭ اتا جۇرتىنا ورالۋىنا تاعى ءبىر زور مۇمكىندىك تۋاتىن كۇننىڭ الىس بولماۋى. تىلەگىمىز  ەلباسىمىزدىڭ قۇلاعىنا  جەتىپ،  بارشامىزدى  قۋانتار  كۇن جاقىن  ەكەنىنە  سەنەمىن.

ۇزبەن قۇرمانبايۇلى، «تاريحي اتاجۇرت» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ اتقارۋشى ديرەكتورى

Abai.kz