بۇگىنگى ءسوز تاعى دا سايلاۋ تۋرالى بولماق. بۇل جولى 2018 جىلى رەسەيدە وتەتىن پرەزيدەنت سايلاۋى جايلى ايتامىز. ۋ-شۋى كوپ سولتۇستىكتەگى كورشى ەلدىڭ جاستارى پۋتين بيلىگىمەن ناۆالنىي ارقىلى كۇرەسىپ جاتقانى بەلگىلى. مىڭداعان داۋىس ميتينگتە ەستىلدى...

2018 جىلعى سايلاۋدا كرەملدەگى كۇشتى كرەسلوعا كىمدەردىڭ ۇمىتكەر بولاتىنى ءالى تولىق بەلگىلى ەمەس. پرەزيدەنت پۋتين ءوز كانديداتۋراسىن ءالى جاريالاعان جوق. ميلليون ورىستى ميتينگكە شىعارعان ناۆالنىيدىڭ قۇقى زاڭ جۇزىندە شەكتەلدى. ول سايلاۋعا جىبەرىلمەيدى.

ساياسي ينتريگا جوق. دەگەنمەن شوۋ بولارى انىق. سەبەبى، ايگىلى تەلەجۇرگىزۋشى – كسەنيا سوبچاك پرەزيدەنت بولۋعا بەلىن بەكەم بۋىپتى. بۇگىن وسىلار جونىندە ءسوز قوزعايمىز.

سوبچاك - پرەزيدەنتتىكتەن ۇمىتكەر

ەسكى وداقتان ەسىگىن بولەكتەگەن قىرعىز ەلى 15-قازان كۇنى ءوز تاڭداۋلارىن جاسادى. قوڭسى وتىرعان قىرعىزداعى سايلاۋدىڭ ينتريگاسى باسىم، كانديداتتاردىڭ ءوزارا تارتىسى جالىندى بولدى. سول جالىننىڭ ۇشقىنى قازاقستان مەن قىرعىزستانىڭ رەسمي قارىم-قاتىناسىنا دا ءتيىپ، اراداعى شەكارا ماسەلەسى ۋشىقتى. ءجا، سايلاۋ ءوتتى. ايىر قالپاقتى اعايىن اتامباەۆتىڭ اگەتاتسيا جاساعان ۇمىتكەرىن تاڭدادى. ەلدىڭ 54 پايىزىنىڭ شەشىمى سول بولدى. ءبىتتى.

ەندىگى كەزەك تۇپ-تۋرا 4 ايدان كەيىن رەسەيدە وتەتىن سايلاۋدا. باستى فاۆوريت – ۆلاديمير پۋتين. ساياسي ۇيىمداردىڭ بولجامىنا قاراعاندا رەسەي حالقىنىڭ 64 پايىزى وسى كانديداتتى قولدايدى-مىس. دەگەنمەن، ۆۆپ سايلاۋعا قاتىساتىنىن ءالى ايتقان جوق. ول قاتىسادى، البەتتە.

بۇل جولى پرەزيدەنتتىك دوداعا تەلەجۇرگىزۋشى كسەنيا سوبچاك قاتىساتىن بولدى. جاقىندا ول بەينە ۇندەۋ جاساپ، ءوزىنىڭ سايلاۋعا قاتىساتىنىن، پرەزيدەنتتىك كرەسلودان ءۇمىتتى ەكەنىن جانە ءوزىن وپپوزيتسيا وكىلى سانايتىنىن اشىق ايتتى.

«مەن - كسەنيا سوبچاكپىن، جاسىم 35-تە. مەن ءومىر بويى رەسەيدە تۇرىپ، جۇمىس جاساپ كەلەمىن جانە ەلىمنىڭ كەلەشەگى مەن ءۇشىن وتە ماڭىزدى. مەن 18 جاسقا تولعاندا پۋتين رەسەي پرەزيدەنتى بولدى. سول جىلى تۋعان بالالار بيىل داۋىس بەرۋگە بارادى. بۇلاي جالعاسا بەرسە، مەنىڭ ۇلىم سايلاۋعا بارىپ داۋىس بەرەتىن جىلى دا كانديداتتار سول باياعى زيۋگانوۆ، جيرينوۆسكي مەن پۋتين بولۋى ابدەن مۇمكىن عوي...»، - دەيدى سوبچاك.

داۋ-دامايدىڭ ورتاسىندا جۇرەتىن كسەنيا سوبچاك جاقىندا ۆلاديمير پۋتينمەن كەزدەسىپتى. كەزدەسىپتى دە، ءوزىنىڭ ۇمىتكەر بولىپ، سايلاۋعا قاتىساتىنىن ايتىپتى.

«مەنىڭ ۇققانىم، ول (پرەزيدەنت ءپۋتيندى ايتىپ وتىر – رەد.) مەنىڭ بۇل شەشىمىمە قۋانا قويعان جوق»،- دەيدى سوبچاك. ۇمىتكەرلىككە ءۇمىتتى سوبچاكتىڭ ايتۋىنشا، پۋتين تىكەلەي جاۋاپ بەرمەگەن. تەك ءار ادامنىڭ شەشىم قابىلداۋعا قۇقىلى ەكەنىن جانە سول شەشىمى ءۇشىن جاۋاپ بەرەتىنىن ەسكەرتكەن.

سونىمەن سوبچاك - ۇمىتكەرلىكتەن ۇمىتكەر. ول دوداعا "دوپۋسك" الۋ ءۇشىن الدىمەن 300 مىڭ ادامنىڭ قولىن جيناۋى ءتيىس.

رەسەيدىڭ قازىرگى ساياساتى مەن ساياسي ەليتاسىنىڭ ەسكىرگەنىن ايتقان سوبچاك «ەدينايا روسسيادان» تارتىپ، بيلىكتىڭ كولەڭكەسىنە شوعىرلانعان بارلىق ساياسي توپتارعا، پسەۆدو ۇمىتكەرلەرگە قارسى تۇراتىنىن ايتتى.

ءتىپتى، قاماۋداعى وپپوزيتسيونەر ءام ءپۋتينىڭ نەگىزگى قارسىلاسى الەكسەي ناۆالنىيدى قولدايتىنىن جانە ونىڭ قاماۋدان بوساتىلىپ، سايلاۋعا جىبەرىلۋىن قالايتىنىن اشىق ايتقان.

«الەكسەي مەنىڭ بۇل شەشىمىمە پىكىر ايتا الاتىن بولسا، ول مەنى قولدايتىنىنا تولىق سەنىمدىمىن. «ەدينايا روسسيادان» باسقا كەز كەلگەن كانديداتقا داۋىس بەرۋ – الەكسەيدىڭ يدەياسى. ەگەر الەكسەيدى تىركەمەيتىن بولسا، ونىڭ ءۇنى ەستىلۋى ءتيىس»، - دەيدى كسەنيا حانىم.

كسەنيا كەرەك جاعدايدا، ناۆالنىيدى قاماۋدان بوساتىپ، سايلاۋعا جىبەرەتىن بولسا، ءوز كانديداتۋراسىن الىپ، الەكسەيدى قولدايتىنىن دا بىلدىرگەن.

«بيلىكتىڭ بيىكتەگى بولمەلەرىندە نە دەپ جاتقاندارىن بىلمەيمىن، بىلەتىنىم – مەن ءبىزدىڭ ساياسي لاندشافتى ۇزاق باقىلاپ كەلەمىن. مەنىڭ قازىرگى بيلىككە قوياتىن جالعىز دياگنوزىم – سىزدەردىڭ ساياساتتارىڭىز – ەزىلگەن ناجىستەي مۇڭكىپ تۇر، مىرزالار! ءىش پىستىرارلىق جانە انايى...». بۇل - كسەنيا سوبچاكتىڭ سايلاۋعا بارار جولدا جاساعان العاشقى سوزدىك ينتەرۆەنتسياسى.

نەگىزگى وپپونەنت - ناۆالنىي

سولتۇستىكتەگى سايلاۋدىڭ جالعىز ينتريگاسى – الەكسەي ناۆالنىي ەدى. ول بىرنەشە مارتە زاڭسىز، زاڭسىز دەيمىز-اۋ، رۇقسات ەتىلمەگەن ميتينگ وتكىزگەنى ءۇشىن قامالعان. سوتتى بولعان. قازىر دە قاماۋدا. مەملەكەتتىك بيلىكتى ميتينگ ارقىلى اۋىستىرۋدى قالاعان ناۆالنىيدىڭ بۇل ارەكەتىنە كرەمل قىسىمى مۇمكىندىك بەرەر ەمەس.

دەگەنمەن، ناۆالنىيدىڭ جاقتاستارى ونداعان مىڭ جاس پۋتين مەن مەدۆەدەۆ تاندەمىنەن مەزى بولىپ، ميتينگكە شىعۋىن توقتاتار ەمەس.

ورمانداي ورىستىڭ پۋتين دەيتىن پاتشاسىنا دەس بەرمەيتىن دەنى دۇرىس وپپونەنت جوقتىڭ قاسى. بولعان. مارقۇم بوريس نەمتسوۆ ەدى. كرەملدىڭ اۋلاسىندا اتىپ كەتتى. ءبىر بولسا، بوريس نەمتسوۆتىڭ ساياسي الەۋەتى پۋتيندىك كلانمەن ايقاسۋعا جەتەر مە ەدى. ساياساتكەرلەر كرەملدىڭ قوجايىنىنا "سەن" دەپ سويلەيتىن سول ەدى دەيدى.

«مەن ءومىردى سۇيەمىن، بىراق ءپۋتيندى جاقسى بىلەمىن...»

بوريسكە جاسالعان قاستاندىققا تىكەلەي ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ قاتىسى بار دەگەن كۇمان كوپ بولعان. 2015 جىلدىڭ اقپانىندا اتىپ ءولتىردى. كرەملدىڭ قاقپاسىنىڭ الدىندى بولدى بۇل سۇمدىق.

پۋتين كومانداسىنىڭ ساياسي بىلىق-شىلىقتارى تۋرالى اشىق پىكىرلەر ايتىپ، «انتي-داعدارىستىق» مارش وتكىزبەك بولعان ەدى. نەمتسوۆتىڭ ۇيىمداستىرعان مارشى اقىرى ءوتتى.

«مەن ءومىردى سۇيەمىن، بىراق ءپۋتيندى جاقسى بىلەمىن...» بۇل - نەمتسوۆتىڭ ءسوزى.  ءيا، پۋتين قىرىمدى اننەكتسيالاپ، حالىقارالىق كەلىسىمدەردىڭ بارلىعىن بۇزدى دەگەندى دە نەمتسوۆ ايتتى. وسى رەتتە: "ۋكرايناداعى سوعىستى پۋتين اشتى" دەپ اشىق ايىپتاعان نەمتسوۆتىڭ سوڭعى ءسوزى ويىمىزعا ورالادى. «وندا مەنى پۋتين ولتىرەدى...». بۇل - قىزىل الاڭدا بوريس نەمتسوۆقا 4 بىردەي وق قاتار تيەردەن 3 ساعات بۇرىن ايتىلعان ءسوز. ونى ايتقان مارقۇم بوريس نەمتسوۆ ەدى.

وسىدان كەيىن ۆلاديمير پۋتينگە تىكە قارسى شىعار جۇرەكتى جان تابىلمادى. جاڭاعى ناۆالنىي دا پۋتيننەن گورى مەدۆەدەۆتىڭ مەنشىگىندەگى دۇنيەلەردى ەسەپتەپ، پرەمەردىڭ قىتىعىنا ءتيىپ ءجۇردى. «ون ۆام نە ديمون» دەگەن لوزۋنگ رەسەي، رەسەي تۇگىلى پوست كەڭەستىك ەلدەردە حيتكە اينالدى.

ءپۋتيننىڭ ەڭ سەنىمدى سەرىگى ءام «ورىنباسارى» دميتري مەدۆەدەۆتىڭ مەنشىگىندەگى ميلليوندار مەن ميللياردتاردى جۇرتقا اشكەرەلەگەن دە وسى ناۆالنىي ەدى. العاشقى ميتينگ وسىدان باستالدى. ءسوزدىڭ اشىعىندا، قازىر رەسەيدە ناۆالنىيدىڭ جاقتاستارى از ەمەس. ناۆالنىيدىڭ وزىنە رۇقسات جوق. جانە ول رۇقساتتى پۋتين كومانداسى ناۆالنىيعا سىيلاي قويۋى دا ەكىتالاي. ال رەۆوليۋتسيالىق جولمەن، بيلىكتى باسىپ الۋ ىقتيمالدىلىعى ازىرگە تومەن.

سونىمەن، قازىرگى تاڭدا كرەملدەگى كرەسلوعا قونجيعىسى كەلەتىن ىقتيمال كانديداتتاردىڭ ءتىزىمىن بار دەۋگە بولادى. تولىق ەكشەلەنىپ بولعان جوق. دەسە دە 15 ادامدىق تىزىمدە ءىلىپ الىپ، مىنە دەيتىن ەشكىم جوق. ىلعي اۋدسايدەرلەر كومانداسى. جۇرتقا ءجۇزى تانىستاردىڭ ىشىندە كسەنيا سوبچاك پەن ۆلاديمير جيرينوۆسكي بار. ءيا، ۆلاديمير جيرينوۆسكي. ايگىلى ليبەرال-دەموكرات ءام پسەۆدو بۋنتار.

بۇل جولى دا پرەزيدەنت بولماققا بەكىنگەن جيرينوۆسكيدىڭ جولى بەلگىلى. سايلاۋ دوداسى كەزىندە ءپۋتيندى جەكپە-جەككە شاقىرادى. اۋزىنا كەلگەن، انىعىندا تەكسەرىلگەن، ماقۇلدانعان ءماتىنىن مانەرلەپ وقىپ، اياق-قولىن وڭدى-سولدى سەرمەيدى. پۋتين دەباتقا شىقپايدى. جيرينوۆسكي ەكىنشى يا بولماسا ءۇشىنشى پوزيتسيانى يەمدەنەدى. سوندىقتان جيرينوۆسكيدى امبيتسيالى كانديداتتاردىڭ قاتارىنا قوسۋ مۇمكىن ەمەس.

دەگەنمەن، جيرينوۆسكيدىڭ بولجامدارى ءدوپ كەلەتىنىن ەسكەرسەك جانە سوڭعى جىلدارداعى بۇكىلالەمدىك ساياسي پروتسەسستەردىڭ اۋانىنا ۇڭىلسەك، جيرينوسۆكيدىڭ دە پرەزيدەنت بولىپ قالۋ ىقتيمالدىلىعى جوق ەمەس. ال ەندى، ول پرەزيدەنت بولسا، ورتالىق ازيامەن جۇرگىزەتىن ساياساتى بەلگىلى. ەسەر دە ەسەرىك  ەسكى وتانداسىمىز وا-نى رەسەيگە قوسامىن دەپ كوكىگەنى بار.

وسىنداي كوكىمە ءسوزدىڭ ەگەسى جيرينوۆسكي دە رف-نىڭ پرەزيدەنتى بولۋى مۇمكىن. ءتىپتى، اناۋ كسەنيا سوبچاك تا بولۋى مۇمكىن. «ءدال وسى كسەنيا سوبچاك رەسەيدىڭ تۇڭعىش ايەل پرەزيدەنتى بولۋى مۇمكىن!». بۇل - رەسەي شوۋ بيزنەسىنىڭ ەڭ ايگىلى ءام ەڭ توپاس ءانشىسى ولگا بۋزوۆانىڭ پىكىرى.

ءسوز سوڭىندا. «كومسومول شىندىعى» گازەتىنىڭ حابارلاۋىنشا، ءپۋتيننىڭ قولىنان «قۇرمەت» وردەنىن الىپ تۇرىپ اعىنان جارىلعان ۆاسيلي ليۆانوۆ دەيتىن قايراتكەر سايلاۋ تۋرالى پىكىرىن ءبىلدىرىپتى. ءسويتىپ، «ءسىز سايلاۋعا قاتىسىڭىز. مىندەتتى تۇردە قاتىسىڭىزشى. بىلەسىز بە، ۆلاديمير ۆلاديميروۆيچ، ءبىر كەزدە كوزىڭىزدى جۇمىپ، اسپانعا قاراڭىزشى. سوندا ءسىز اسپاننان: «ءتىپتى بۇل تۋرالى ويلانۋشى بولما، قاتىس دوداعا» دەگەن داۋسىن ەستيسىز. بۇل - ءبىزدىڭ ۇلى وتاننىڭ داۋىسى، بۇل ءبىزدىڭ داۋىسىمىز!» دەپتى.

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz