وتكەن جولى عانا ەلباسىنىڭ ءوز قولىنان "ەڭبەك ەرى" دەگەن اتاقتى العان احاڭ، احمەتجان ەسىموۆ جاڭا قىزمەتكە تاعايىندالدى.

پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسى بويىنشا احاڭ ەندى "سامۇرۇق-قازىنا" ۇلتتىق ءال-اۋقات قورىن باسقارادى.

ۇكىمەت باسشىسى باقىتجان ساعىنتاەۆ بار، پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنەن ادىلبەك جاقسىبەكوۆ بار، پرەمەردىڭ جاپ-جاڭا ورىنباسارى ومكەڭ، ياعني ومىرزاق شوكەەۆ، احاڭدى جاڭا جۇمىس ورنىنا اپارىپ، كومانداسىمەن تانىستىردى.

تانىستىرىپ جاتىپ ءسوز العان باقىتجان ساعىنتاەۆ مىرزا، احاڭنىڭ ەتكەن ەڭبەگىن ايتىپ، مەملەكەتتىك كۇردەلى مىندەتتەردى ورىنداۋداعى جوعارى كاسىپقويلىعى مەن جاۋاپكەرشىلىگى جايلى جىلى سويلەدى.

"قوردىڭ الدىندا مەملەكەت باسشىسىنىڭ قويعان وتە ماڭىزدى، ونىڭ ىشىندە ترانسفورماتسيالاۋ باعدارلاماسىن ودان ءارى ىسكە اسىرۋ بويىنشا مىندەتتەرى تۇر", — دەدى باقىتجان ساعىنتاەۆ.

ءسويتىپ، الپىستىڭ جەتەۋىنە كەلگەن (67 جاس) احاڭ، اقىرى "سامۇرۇق-قازىنادان" ءبىر-اق، شىقتى. باسقاسى باسقا، باق-تا ءدال وسى احمەتجان ەسىموۆتىڭ ەنگىدى قىزمەتتىك كارەراسى قالاي قاراي اۋاتىنى جايلى تالقى قىزۋ بولدى.

احمەتجان سماعۇلۇلى 1950 جىلى 15 جەلتوقساندا تۋعان. ەلباسىنىڭ جەرلەسى، ءتىپتى. الماتى وبلىسى، بۇرىنعى قاسكەلەڭ اۋدانىنىڭ تۋماسى. سوندىقتان بولار، احاڭ استانا جاقتاعى اق جاعالىلاردىڭ جاسىرىن جارىسىندا، جاناما ايقاسىندا "تياجەلوۆەس" سانالاتىن.

1. ەسىموۆتىڭ تاعدىرى قالاي شەشىلدى؟

ونىڭ ۇستىنە ساياسي ومىربايانى ورلەۋ ۇستىندە كەلە جاتقانىن كورسەتەتىن بۇل ادام ەكسپو-دان كەيىن "ەڭبەك ەرى" اتاندى. اۋى مەن باۋى بىتپەگەن ەكسپو-نى وتكەرىسىمەن ەنتىگىن باسا قويمايتىنى ەكىباستان بەلگىلى ەدى.

دەگەنمەن، ساياسي ورتادا ەسىموۆتىڭ ەندىگى كرەسلوسى - سەناتتاعى بوس تۇرعان ءبىر ورىن دەگەن بولجامدار ايتىلدى. سەبەبى، سەناتتىڭ قازىرگى ءتۇر-سيپاتى ساياساتتاعى پەنسيونەرلەردىڭ پانسيوناتى ىسپەتتى.

ءتىپتى، احاڭ "الماتىعا قايتىپ كەلىپ، باۋكەڭنىڭ، باۋىرجان قادىرعاليۇلىنىڭ قىزمەتى جوعارىلايدى ەكەن" دەگەن سىبىستار تارادى.

وتكەن بەيسەنبىدە الماتى اكتيۆى كەشتەتىپ، اپىل-عۇپىل جيىن وتكىزگەندە شىققان اڭگىمە ەدى بۇل. ەشتەڭە وزگەرگەن جوق. باۋكەڭ، باۋىرجان بايبەك ءوز قىزمەتىندە قالدى. ايتسە دە، سەگىز كۇننەن بەرى تىم-تىرىس جاتقان اسقار يسابەكۇلى مىرزاحمەتوۆ تە، بايبەكپەن روكيروۆكا جاساۋى بەك مۇمكىن دەگەن الىپ-قاشپا اڭگىمەلەر ايتىلىپ ءجۇر. مۇندا دا باۋىرجان بايبەك ءپا-گە بارۋى مۇمكىن دەگەن بولجام ايتىلدى.  بۇل بولجام عانا. ويتكەنى، استانانىڭ اۋا-رايىن بولجاپ بىلە المايمىز.

احاڭا قايتا ورالايىق. ول داعدارىس مەنەدجەرى دەگەن اتتى - كىشى ەرمەگياەۆتىڭ شاشىپ-توككەنىن جيىپ، ىستەمەگەنىن ىستەپ، ەكسپو-نى ۋاقىتىندا وتكىزگەنى ءۇشىن الدى. سول ءۇشىن ماقتاۋ، ماراپاتتى كوپ ەستىدى. ەلباسىنىڭ ءوزى ەرەكشە رازى بولىپ، العىسىن ايتقانى تاعى بار.

بىزدە قالاي. بىزدە ەلباسىنىڭ ريزاشىلىعىنا بولەنگەن ادام ەندىگىدە قىزمەت بابىمەن ءوسۋى كەرەك. سول جۇرىسكە سالساق، ەسىموۆتىڭ تاسى ورگە دومالايتىنى تۇسىنىكتى ەدى.

ەسىڭىزدە مە، ەلباسى 2015-تەگى ءبىر جيىندا ەلۋدەگى شوكەەۆكە، جاپ-جاس جىگىتسىڭ ءالى دەپ ەدى عوي. استانانىڭ جاس كاتەگورياسىن باعالاۋ شكالاسىمەن ولشەسەك، احاڭ ءالى تىڭ.

ەندى "جاڭا كوماندا" جايلى ايتار بولساق، احاڭ ءوز كومانداسىمەن جۇرەتىن ادام. الماتىدان استاناعا اۋىسقان كەزدە دە چەمودانىن جيىپ كەتكەن بولاتىن. سوڭعى ءبىر-ەكى ايدىڭ شەنىندە احاڭنىڭ جارناماسى كۇشەيدى. الماتىدان ارنايى اپارعان كۋيانوۆ دەيتىن كۇشەنشەك دوسى كۇشەنىپ جاتىپ جارناماسىن جاسادى.

2. از-كەم دەرەك. احاڭنىڭ كۇنى بۇگىنگە دەيىن ءجۇرىپ وتكەن قىزمەتتىك جولى:

ول - 1992 جىلدان - الماتى وبلىستىق اكىمشىلىگىنىڭ باسشىسى. 1994 جىلدان - قر پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى. 1996 جىلى - قر مەملەكەتتىك حاتشىسى، قر پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى - مەملەكەتتىك قارجى سالىمدار كوميتەتىنىڭ توراعاسى. 1998 جىلى - قر پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ جەتەكشىسى. قر بەنيليۋكس مەملەكەتتەرىندەگى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشى. 2001 جىلى - قر اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى. 2002 جىلى - قر پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى - اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى. 2004 جىلى - قر پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى. 2006 جىلدىڭ قاڭتار ايىنان - قر اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى. 2008 جىلدان 2015-كە دەيىن  الماتى قالاسىنىڭ اكىمى. سوسىن ەكسپو-عا كەلىپ توقتادى.

ءبىز، "Abai.kz" پورتالى، 2017 جىلدىڭ 26-قازانى كۇنى احاڭنىڭ ەندىگى قىزمەتى جايلى بولجام ايتتىق. ءسويتىپ، احمەتجان اعا سالىپ ۇرىپ  "سامۇرۇق-قازىنادان" ءبىر-اق شىعۋى مۇمكىن دەدىك. راس ەكەن. بۇل دا ىقتيمال بولجامداردىڭ ءبىرى ەدى. ەگەر ەسىموۆتىڭ ءبىر كەزدەرى مەملەكەتتىك قارجى سالىمدارى جونىندەگى كوميتەتتى باسقارعانىن ەسكەرسەك، "سامۇرىق-قازىنانىڭ" كىلتىن قولىنا الۋعا ىڭعايى كەلەتىن.

احاڭ پرەمەرلىككە كەلىپ قالۋى مۇمكىن دەگەن بولجام ايتىلدى. بۇل دا قىزىق بولجام ەدى. بىراق، پرەزيدەنت بۇل قىزمەتكە بيلىكتەگى ءۇشىنشى بۋىن وكىلدەرىن قويعىسى كەلەتىنىن ىمداپ جۇرگەن.

3. قازاقستاننىڭ ۇكىمەت باسشىلارىنىڭ جاسى 40-54 ارالىعىندا

دەيتۇرعانمەن، مىنا قىزىققا قاراڭىز، 1991 جىلدان بەرى ۇكىمەتتى تىزگىندەگەن جىگىتتەر 40 پەن 54-ءتىڭ اراسىندا بولعان. مىسالى، سورتىنا قاراماي ۇكىمەتتى باسقارعان سەرگەي تەرەششەنكو (1991 جىلى) سول كەزدە 40 جاستا بولدى.

1994-تە سەرەجادان تىزگىندى العان اكەجان قاجىگەلدين 42 جاستا ەدى.

1997 جىلى تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ ءۇشىنشى پرەمەرى بولعان مارقۇم نۇرلان بالعىمباەۆ 52 جاستا بولدى.

ونان سوڭ قاسەكەڭ كەلدى. 1999 جىلى توقاەۆ 46-عا تولعان.

2002 جىلى بۇل قىزمەت يمەكەڭە بۇيىردى. يمانعالي تاسماعامبەتوۆ 46 جاستا ەدى.

قازىر شىعىستا جۇرگەن دانيال احمەتوۆ 2003 جىلى يمەكەڭدى اۋىستىردى.  دانيال 49 جاستا-تۇعىن.

2007 جىلى ۇكىمەت ۇيىنە كارىم ءماسىموۆ كەلدى. 42 جاستا بولاتىن. وسى وتىرعاندا باقانداي بەس جىل وتىردى.

2012 جىلدىڭ كۇزىندە سەرىك احمەتوۆ كەلىپ، كوپتىڭ كوڭىلى اۋدى. سەكەڭ سول جىلى 54-كە تولعان. ەكى جىلدان كەيىن-اق، "ەكسترەننىي زامەنا" جاسالدى.

قايتادان كارىم ماسىموۆپەن قاۋىشتىق. بۇل كەزدە ءماسىموۆتىڭ جاسى 49-دا بولاتىن. ءسويتىپ، تاعى 2 جىل وتىردى. 51 جاسىنا شىققاندا كرەسلوسىن اۋىستىردى.

2016 جىلى باقىتجان ءابدىرۇلى كەلدى قىزمەتكە. سول جىلى 53 جاسقا تولعان باكەڭ ءالى باستىق.

وسى رەتپەن كەلەتىن بولساق، احمەتجان اعا ۇكىمەتتەگى تەمپكە تىم كارى بولدى. بولجاعانىمىزداي-اق، احاڭ قىزمەتسىز قالمادى.

4. اسقار مىرزاحمەتوۆتىڭ ەندىگى قىزمەتى قانداي بولماق؟

ەندىگى ماسەلە اسقار مىرزاحمەتوۆتە. اسەكەڭ الپىس ەكىنىڭ جىگىتى. قازىر 55-تە. ۇكىمەتتەگى ورىنىن، اۋىلشارۋاشىلىق مينيسترلىگىندەگى كرەسلوسىن ومكەڭە بوساتىپ بەرگەلى سەگىز كۇن ءوتتى. ءالى تاعايىنداۋ بولعان جوق.

شولۋىمىزدى ارمەن قاراي، اسەكەڭ جايلى جالعايىق. اۋەلى اسقار مىرزاحمەتوۆ ءوز قىزمەتىندە مەملەكەتتىك تىلگە باسىمدىق بەرەتىنى بۇرىننان بەلگىلى. ونى اسەكەڭنىڭ ەسەپ بەرۋ جيىنىنان كوردىك. مىسالى، وتكەن جىلى الماتىعا كەپ، اۋىلشارۋاشىلىعى جايلى ەسەپ بەرگەندە، "قازاقستانداعى اڭشىلاردىڭ سانى شىڭعىس حاننىڭ اسكەرىمەن شامالاس" دەگەنى كوپتىڭ ەسىندە قالدى. بۇل تۇرعىدان كەلگەندە ەسەپ بەرۋ جيىنىن ءدال وسى فورماتتا وتكىزگەن بىردەن-بىرەۋ عانا.

اسقار يسابەكۇلى، بىلتىرعى جەر داۋى كەزىندە از ۋاقىت كوميسسيانى باسقاردى.

جەرگە قاتىستى جەكە ۇستانىمىن جاسىرماي ايتىپ، بىلاي دەپ ەدى: "جەردى ءوزىمىزدىڭ ازاماتتارعا مەنشىككە بەرۋ كەرەك. وندا دا زاڭدىق، قۇقىقتىق مەحانيزمدەرى وتە كۇشتى بولۋى ءارى ونىڭ ورىندالۋى قاتاڭ باقىلانۋى ءتيىس". بۇل اسقار مىرزاحمەتوۆتىڭ ءبىزدىڭ ارحيۆىمىزدە ساقتاۋلى ءوز ءسوزى.

اسەكەڭ دە ءمىنسىز دەۋگە كەلمەيدى. دەيتۇرعانمەن، ساياسات دالىزىندەگىلەردىڭ ىشىندە سۋدان اق، سۇتتەن تازاسى بار دەگەنگە سەنۋدىڭ ءوزى ۋتوپيا. سالىستىرمالى تۇردە وسى.

سونىمەن، نۇكتە قويايىق. اسەكەڭدى پارلامەنتتەگى پانسيوناتقا جىبەرۋگە ءالى ەرتە. سونىمەن، مىرزاحمەتوۆتىڭ ەندىگى ميسسياسى قانداي بولماق؟ ال سەناتتا قاڭىراپ تۇرعان ءبىر بوس ورىن كىمگە بۇيىرادى؟

الداعى اپتادا استانادا اۋا-رايى قۇبىلۋى ابدەن مۇمكىن.

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz