«تازا قىتاي» تاپقان كەلىنشەك

جاقىندا مەن تالدىقورعان قالاسىندا تۇراتىن دوسىما بارعان ەدىم، كورشىسى حاۋ-ين دەگەن حانزۋدىڭ ايەلى جانار قازاقتىڭ قىزى ەكەن. وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى سارىاعاش اۋدانىندا تۋعان. حانزۋعا ءتيىپ، وتباسى قۇرعانىنا 10 جىل بولىپتى. وزدەرىنىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، 1998 جىلى الماتىنىڭ بازارىندا قاڭتاردىڭ قاقاعان سۋىعىندا تانىسىپتى. 1998 جىلى 21 ناۋرىز كۇنى سارىاعاش اۋدانىندا تويىن وتكىزىپتى. جانار حاۋ-ءيننىڭ شانحاي قالاسىندا قىتاي ايەلى، قىزىمەن تۇراتىنىن كەيىن ەستىپتى. جانار دا اجىراسقان. بۇرىنعى كۇيەۋىنەن نۇرجان ەسىمدى ۇلى بار ەكەن. قىتاي مەملەكەتى شەتەلگە كەتكەن ءوز ازا-ماتتارىنا قوماقتى قارجىمەن كومەكتەسەدى ەكەن. سونداي قارجىنىڭ ارقاسىندا ەكى قاباتتى داڭعاراداي ءۇي تۇرعىزىپتى، تۇرمىسىن جاقسارتىپتى.  ەڭ قىزىعى، حاۋ-ءيننىڭ جاناردان جۋن-گو دەگەن ۇلى بار ەكەن. جۋن-گونى قىتاي تىلىنەن تىكەلەي قازاقشا اۋدارساڭ "تازا قىتاي" دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى.

ءبىزدىڭ شەتەلدە جۇرگەن قانداستارىمىز "تازا قازاق" دەگەن اتتى ۇلدارىنا قويا الا ما؟ ارينە، جوق. باسقا مەملەكەت بۇعان رۇقسات ەتپەيدى دە،  مىنا حانزۋدىڭ ساقتىعىن كوردىڭ بە؟ "ۇلىم قازاقتارعا ءسىڭىپ  كەتپەسىن" دەپ ادەيى وسى اتتى قويعان. جۋن-گو مەن نۇرجان ورىس مەكتەبىندە وقيدى. نۇرجان جەتىنشى، جۋن-گو ەكىنشى سىنىپتا ءجۇر. قىتايشا،  ورىسشا، اعىلشىنشا سۋداي سويلەگەنىمەن، ولار قازاقشاعا ماقۇرىم. مىنە، تۇرعان مەملەكەتىمىزدىڭ قىزىن الىپ، جەرىن، ۇلتىن سىيلاماۋ،  اياقاستى قىلۋ دەگەن وسى ەمەس پە؟

«تازا قىتاي» تاپقان كەلىنشەك

جاقىندا مەن تالدىقورعان قالاسىندا تۇراتىن دوسىما بارعان ەدىم، كورشىسى حاۋ-ين دەگەن حانزۋدىڭ ايەلى جانار قازاقتىڭ قىزى ەكەن. وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى سارىاعاش اۋدانىندا تۋعان. حانزۋعا ءتيىپ، وتباسى قۇرعانىنا 10 جىل بولىپتى. وزدەرىنىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، 1998 جىلى الماتىنىڭ بازارىندا قاڭتاردىڭ قاقاعان سۋىعىندا تانىسىپتى. 1998 جىلى 21 ناۋرىز كۇنى سارىاعاش اۋدانىندا تويىن وتكىزىپتى. جانار حاۋ-ءيننىڭ شانحاي قالاسىندا قىتاي ايەلى، قىزىمەن تۇراتىنىن كەيىن ەستىپتى. جانار دا اجىراسقان. بۇرىنعى كۇيەۋىنەن نۇرجان ەسىمدى ۇلى بار ەكەن. قىتاي مەملەكەتى شەتەلگە كەتكەن ءوز ازا-ماتتارىنا قوماقتى قارجىمەن كومەكتەسەدى ەكەن. سونداي قارجىنىڭ ارقاسىندا ەكى قاباتتى داڭعاراداي ءۇي تۇرعىزىپتى، تۇرمىسىن جاقسارتىپتى.  ەڭ قىزىعى، حاۋ-ءيننىڭ جاناردان جۋن-گو دەگەن ۇلى بار ەكەن. جۋن-گونى قىتاي تىلىنەن تىكەلەي قازاقشا اۋدارساڭ "تازا قىتاي" دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى.

ءبىزدىڭ شەتەلدە جۇرگەن قانداستارىمىز "تازا قازاق" دەگەن اتتى ۇلدارىنا قويا الا ما؟ ارينە، جوق. باسقا مەملەكەت بۇعان رۇقسات ەتپەيدى دە،  مىنا حانزۋدىڭ ساقتىعىن كوردىڭ بە؟ "ۇلىم قازاقتارعا ءسىڭىپ  كەتپەسىن" دەپ ادەيى وسى اتتى قويعان. جۋن-گو مەن نۇرجان ورىس مەكتەبىندە وقيدى. نۇرجان جەتىنشى، جۋن-گو ەكىنشى سىنىپتا ءجۇر. قىتايشا،  ورىسشا، اعىلشىنشا سۋداي سويلەگەنىمەن، ولار قازاقشاعا ماقۇرىم. مىنە، تۇرعان مەملەكەتىمىزدىڭ قىزىن الىپ، جەرىن، ۇلتىن سىيلاماۋ،  اياقاستى قىلۋ دەگەن وسى ەمەس پە؟

باسقا مەملەكەتتە سول جەردىڭ ۇلتتىق تىلىندە سويلەمەسەڭ، نان تاۋىپ جەي الماي اشتان ولەسىڭ. ال بىزدە مۇلدەم باسقاشا. وسىنداي  ەركىنسىپ كەتكەندەرگە توسقاۋىل قوياتىن زاڭ دا جوق. كەلىمسەكتەر نەگە قازاق ءتىلىن مويىندامايدى؟  حاۋ-ءيننىڭ ەندىگى ءبىر ارمانى - قازاقستان ازاماتتىعىن الۋ. ونى الۋعا ءوتىنىش بەرىپ قويىپتى. ويتكەنى، ايەلى جاناردىڭ تۋعان جەرى سارىاعاش اۋدانى. ەڭ باستىسى نەكەدە. باسقا ۇلتقا "ۇيلەنبەسىن" دەگەن زاڭ جوق. قازاقستاندا دەموكراتيا، ەركىندىك، ءسوز بوستاندىعى بار دەپ ماقتانامىز. باياعىدا، كەڭەستەر زامانىندا ء"جۇز ۇلت مەكەندەگەن قازاقستان" دەپ كەۋدە قاقساق، قازىر ەگەمەندىك العان قازاق ەلى ء"جۇز وتىز سەگىز ۇلت بولدىق" دەپ ءماز بولامىز. وڭتۇستىكتەگى كورشىمىز وزبەكتەر بولسا، ورىس مەكتەپتەرىن جاۋىپ، وزبەك مەكتەپتەرگە اۋىستىرىپ، بالالار باقشاسىنان جوعارى وقۋ ورىندارىنا دەيىن تازالاپ جاتىر. ال بىزدە «تازا قىتاي» اتتى سابيلەر پايدا بولا باستادى...

بۇرىنعى بۋدۋندار

شارتاراپقا ات شاپتىرعان تۇركى بالاسى قاعاناتقا ءبولىپ، قونىس تەپكەن ورتالىق ازيا ءحى عاسىردىڭ  اياعىندا كەرەگەسى سوگىلىپ، تۋ-تالاقاي بولىسكە ءتۇستى.  سودان سوڭ-اق، ورتالىق ازيانى  سولتۇستىكتەن كەلگەن رەسەي قىرىپ-جويىپ، تۇتاستاي وزىنە قاراتىپ الدى. وڭتۇستىكتە ءۇندىستاندى جاۋلاعان اعىلشىنداردىڭ تەرمەزگە جەتكەنشە توقتاتاتىن تەگەۋرىندى  كۇش بولمادى.  پارسى جۇرتىنا اعىلشىننىڭ ءتىسى باتپادى، دەگەنىن ىستەتە المادى.

جارتىلاي وتارعا اينالعان قىتاي دا قۇر جاتپاي، پەتەربۋرگ كەلىسىمى بويىنشا، شىعىس تۇركىستاندى قارپىپ قالدى. وعان - قۇلجا، ءۇرىمشى، التاي تاۋلارى جاتادى. 751 جىلى ايگىلى اتلاح شايقاسىندا تۇركى-اراب بىرىككەن كۇشىنەن كۇيرەي جەڭىلگەن قارا قىتايدىڭ، بىرنەشە جۇزدەگەن جىلدار بويى ورتالىق ازياعا قايتا بەتتەۋگە جۇرەگى داۋالاماپ ەدى. قىتايعا 5650 شاقىرىم قورعان سالدىرعان سول بابالاردىڭ قاجىماس باتىرلىعىنىڭ ايعاعى.

تاريحتا تالاي تەپەرىش كورگەن تۇركىنىڭ ۇرپاعى - قازاقتار شوكەلەپ جىعىلسا دا، تىرسەگى قيىلماعان. ەڭسەسىن تىكتەگەن بۇگىنگى قازاق جەرى - اتىراۋ مەن التايدىڭ اراسى، باياعى ۇلكەن تۇرىك قاعاناتىنىڭ ءبىر بولىگى - ات ساۋىرىنان قان كەشكەن بابالاردىڭ اماناتى. سوندىقتان جان-جاقتان قاۋمالاعان اقش، رەسەي مەن قىتايدان شەگىنەرگە جول جوق. 1990 جىلدارى الەۋمەتتىك اۋىرتپالىقتاردى باستان وتكىزگەن قىتاي، ەندى گەوستراتەگيالىق دامۋ جولىن تاڭداپ الدى.

اجداھانىڭ امالى

اۋەلى شەكاراسىن كەڭىتىپ، ەتەك-جەڭىن جاپتى. اعىلشىنداردان 1997 جىلى گونكونگتى قايتارىپ الدى، 1998 جىلى الىندى قوسىپ الدى.  داۋلى تەرريتوريالار ماسەلەسى بويىنشا، رەسەي 1992 جىلى امۋر مەن ۋسسۋري ايماعىنداعى 600-گە جۋىق كىشىگىرىم ارالدى جانە 10 شارشى شاقىرىم جەردى قىتايعا بەرۋ تۋرالى كەلىسىمشارتقا قول قويدى. 1995 جىلى گريمفيلدەگى شەكارانى انىقتاۋدا رەسەي 1,5 گەكتار جەرىنەن ايىرىلىپ قالدى. تەك باياعى گوميندانشىلاردىڭ اقسۇيەك ۇرپاعى قونىس تەپكەن تايۆان ارالى عانا بوي بەرمەي قويدى. بىراق بولاشاقتا ونى ءبارىبىر قىتاي  جۇتىپ جىبەرەدى.

ۇيقىسىنان ويانعان ايداھاردىڭ ارانى ۇلكەن. كورشىلەرىنە ەندى بۇرىنعىداي ىسىلداپ ەمەس، ىسقىرىپ جاقىنداي تۇسپەك. 2002 جىلى شانحايدا باسىلىپ شىققان 8-سىنىپ وقۋلىعى بويىنشا، قازاقستاننىڭ 510 مىڭ شارشى شاقىرىم اۋماعىن قىتايدىڭ جەرى دەپ وقىتۋدىڭ ار جاعىندا نە تۇر؟

ءدىني ەكسترەميزم، لاڭكەستىك  جانە ۇلتشىلدىقتىڭ ورىستەۋ قاۋپىن العا تارتقان قىتاي  1996 جىلى "شانحاي بەستىگىن" قۇرۋ جونىندە ۇسىنىس جاسادى. 2001  جىلى ماۋسىمدا شانحاي ىنتىماقتىعى ۇيىمى قۇرىلدى. ۇيىمنىڭ باستى ماقساتى ءوزارا سەنىم، دوستىق، بەيبىتشىلىك، تاتۋ كوپشىلىك قاتىناستاردى قولداۋ، ايماقتارداعى قاۋىپسىزدىكتى ساقتاۋ بولىپ تابىلادى. شىۇ ارقىلى قىتاي ءوزىنىڭ بىرتۇتاستىعىن، تايۆان ونىڭ قۇرامى ەكەنىن تولىق مويىنداتتى.

قىتايدىڭ اقش پەن رەسەيدەن ايىرما¬شىلىعى - ەڭبەك ميگراتسياسى، ساۋدا-ساتتىق، جىلجىمايتىن مۇلىك، مەيرامحانا ەكسپانسياسى ارقىلى كەز كەلگەن ەلدىڭ نارىعىن جاۋلاپ الادى جانە تىزە بۇكتىرۋگە شاماسى جەتەدى.  قىتاي كاپيتالى كىشكەنتاي  قىرعىزستاندا 500-دەن اسا جوبانى قارجىلاندىرىپ وتىر. 2010 جىلى قىتايدىڭ تۇتىنىمى 120 ميلليون توننا مۇنايدى قۇرادى.  سالىستىرمالى تۇردە ايتساق، وتكەن جىلى ەلىمىز 81 ملن توننا مۇناي ءوندىردى. قازاقستانداعى "اقتوبەمۇنايگاز", «پەترو-قازاقستان» مۇناي كومپانيالارىنىڭ اكتسيا پاكەتتەرى قىتاي ۇلتتىق مۇناي كومپانياسىنىڭ ۋىسىندا ەكەنىن ەسكەرسەك، گەوساياسي ويىندا ۇتىلىپ قالماۋعا قامدانعان ءجون.  ويتكەنى قازاقستان نەعۇرلىم مول مۇناي وندىرگەن سايىن، قىتايدىڭ قورەگى دە سوعۇرلىم قىزا بەرمەك. قازىردىڭ وزىندە اقش پەن ەۋروپانىڭ نارىعىن قىتايدىڭ ارزان تاۋارلارى جاۋلاپ الدى.

حۋاتسياونىڭ قۋاتى

الەمنىڭ 500-دەن استام ترانسۇلتتىق كومپانياسى قىتايدا جۇمىس ىستەيدى. سوندىقتان، جاھاندانۋدىڭ اقش، ەۋروپا سەكىلدى كوشباسشىلارى قىتايلانۋدان قاراداي قورقادى. جاھاندانۋ ءۇردىسى ادەيى، قىتايلانۋعا قارسى باعىتتالىپ وتىرعان سىڭايلى.  الەمنىڭ 174 ەلىندە 60-100 ميلليون ارالىعىندا قىتايدىڭ حۋاتسياوسى ءورىپ ءجۇر. «حۋاتسياو» دەگەنىمىز - جۇڭعو مۇددەسىنە ادال قىزمەت ەتەتىن، جوعارى ءبىلىمدى وتانشىل قىتاي كاسىپكەرى. الگى حۋاتسياولار جۇمىس ىستەگەن جەرىندە ۇيلەنىپ، سول ەلدىڭ ازاماتتىعىن الۋعا تىرىسادى. ودان سوڭ، بىرتىندەپ، ءىرى قالالار ماڭىندا قىتاي كۆارتالدارى پايدا بولادى. اقش-تا، ەۋروپانىڭ كەز كەلگەن مەملەكەتىندە قىتاي كۆارتالدارى بار. ساناق بويىنشا، اقش-تا 25 ملن، ەۋروپادا 30 ملن-عا جۋىق حانزۋ بار ەكەن.  نيۋ-يوركتىڭ ورتاسىنان چايناتاۋن تۇرعىزعان قىتايعا اقش قارسىلىق ءبىلدىرىپ «ءتايت» دەي المادى.  اۋزىن ايعا بىلەگەن قىتاي جالپى ىشكى ءونىم كولەمى جاعىنان بىلتىر ۇلىبريتانيانى، 2020 جىلى جاپونيانى قۋىپ جەتىپ، اقش-پەن ۇزەڭگى قاعىستىرماق.

كومپارتيادا 70 ميلليوننان استام مۇشەسى بار ورتالىقتانعان قىتايدىڭ ەكونوميكانى باسقارۋدىڭ جوسپارلى-ورتالىقتىق جانە نارىقتىق جۇيەسى قاتار دامىپ كەلەدى. ويدا-جوقتا سوعاتىن تايفۋننىڭ تاسقىنىن موڭعوليانىڭ 2-اق ميلليون حالقىن، قيىر شىعىستىڭ ايماعى بوگەي الار ما  ەكەن؟  ەجەلدەن قۇرت-قۇمىرسقا، باقا-شاياندى، قۇس-جىلاندى كەرەك ەتكەن حانزۋىمىز ءسىبىردىڭ قاقاعان 60 س-سۋىعىن، ساحارانىڭ اپتاپ 60 س + ىستىعىنا دا تەز بەيىمدەلگىش، وزگەنىڭ اسسيميلياتسياسىنا تۇسپەيتىن جانى ءسىرى حالىق. قايدا بارسا دا، ءوسىپ-ءونىپ، سانى كوبەيىپ شىعا كەلەدى.

رەسەيدىڭ تايگاسىندا ورىستىڭ كەمپىرلەرىمەن وتاسىپ ۇلگەرگەن قىتايدىڭ قاراسى 800 مىڭعا جەتىپتى-مىس. رەسمي دەرەكتەر 30 مىڭ، بەيرەسمي مالىمەتتەر 300 مىڭنان استام قىتاي ازاماتىنىڭ قازاقستاندا دا تاستاي باتىپ، سۋداي سىڭگەنىن العا تارتادى. جۋىردا ينتەرنەت سايتتارىندا الداعى 20 جىلدا قازاقستاندا 20 ميلليون حانزۋ مەكەندەيتىن بولادى دەگەن قورقىنىشتى مالىمەت جاريالاندى.

ەرتە باستان قامدانىپ، دەموگرافيالىق احۋالدى تۇزەپ، مەملەكەتتىك يدەولوگيانى نىعايتپاساق، بابالار ايتىپ كەتكەن "قارا قىتاي تاپتاسا، اقىرزامان بولادى", "قارا قىتاي قاپتاسا، سارى ورىس تۋعانىنىڭداي بولىپ كەتەدى" دەگەنى انىق بولۋى ىقتيمال.  ب.د.د. ءىىى-ءىى عاسىردا 100 ميلليون حانزۋ جۇرتىنا قورعان سالعىزعان 1 ميلليون عۇن بابالارىمىزدىڭ داڭقتى رۋحىمەن 1ميلليارد  365 ميلليون الاپات سۋ تاسقىنداي  قارا قىتايعا قارسى تۇرۋىمىز  مۇمكىن  ەمەس. قىتاي ءوز ەكونوميكاسىن بارىنشا دامىتۋعا بەت الدى، ەگەر حالىقتىڭ سۇرانىسىن قاناعاتتاندىرا المايتىن بولسا، ەلدە بۇلىكشىلىك باستالىپ، وزدەرى بيلىكتەن ايىرىلىپ قالۋى مۇمكىن ەكەنىن قىتايداعى اكىم-قارالار وتە جاقسى تۇسىنەدى.

ۋىستاعى رەسۋرس

بىراق قىتايدى قينايتىنى ەكونوميكانى دامىتۋ ءۇشىن قاجەت تابيعي شيكىزات كوزدەرىنىڭ جەتكىلىكسىزدىگى. قازىردىڭ وزىندە قىتاي قالالارىنىڭ ۇشتەن ەكىسى سۋ تاپشىلىعىن كورىپ وتىر. ۇلكەن قالالاردىڭ ماڭايى تاقىر دالالارعا اينالۋدا. ەگەر بۇعان قىتايدى اۋىزسۋمەن ءبىرشاما قامتاماسىز ەتىپ وتىرعان گيمالاي مۇزداقتارىنىڭ سوڭعى كەزدەرى كۇرت ەري باستاعانىن قوسساق، جاقىن ارادا قىتاي تازا سۋدان كوپ قيىندىق كورەتىن بولادى.

مۇنىڭ سوڭى ەلدە ەكولوگيا¬لىق اپاتقا اكەلىپ ۇرىندىراتىنى انىق. سوندىقتان دا قىتايدىڭ جانارى ءدال قازىر الەمنىڭ قاي-قاي بۇرىشىنا دا ءجىتى تىگۋلى. قانداي بولسىن، تابيعي رەسۋرستاردىڭ شەتى شىقسا، تارپا باس سالۋعا دايىن وتىر. سونداي-اق، جاقىندا قىتايدىڭ تەك تۇششى سۋعا ەمەس، مۇنايعا دا سۇرانىسى كۇرت وسە تۇسپەك. ويتكەنى ەلدەگى شاعىن ەلەكتر ستانسالارىن قامتاماسىز ەتىپ وتىرعان تومەن ساپالى جەرگىلىكتى كومىر كەندەرىنىڭ ءوزى دە تاۋسىلۋعا تاياۋ. مۇنداي ساتتە قىتاي سەكىلدى سۇرانىسى شاش ەتەكتەن الىپ يمپەريانىڭ تابەتىن قاناعاتتاندىرۋ وتە قيىنعا تۇسپەك. راس، ءدال بۇگىندە الەم ەلدەرى مۇنايدان تاپشىلىق كورە قويمايدى. الايدا ونىڭ باعاسى بۇرىنعىداي تيىنعا باعالانا قويمايتىنى دا شىندىق.

وسىنى ەسكەرە وتىرىپ، مۇنايدىڭ قالعانىن مولىنان قارپىپ قالۋ، مۇمكىندىگى بولسا، قور جيناۋ - قاي-قاي مەملەكەتتىڭ ۇيرەنشىكتى داعدىسىنا اينالماق.

ۇلىڭدى ۇيگە جي

كوشى-قون ماسەلەسىمەن اينالىساتىن مەملەكەتتىك ورگاننىڭ اقپاراتىنا سۇيەنسەك، سوڭعى بەس جىلدا ارىز بەرگەن 30 مىڭنان استام وتباسى، بارلىعى 150 مىڭعا جۋىق قانداسىمىز شەتەلدەردەن كەلىپ، كۆوتا الا الماي قينالىپ ءجۇر. شەت جۇرتتا قالعان قانداستارىمىزدى تۇگەندەي الماي جاتىپ، ميلليونداپ گاستاربايتەرلەردى شاقىرعانىمىزعا جول بولسىن؟ "بۇيتكەن ءبىزدىڭ بۇل ىسكە قابىرعاسىن ءبىر-بىرلەپ سوكسەڭ دە قاباق شىتپاس ەرلەرىمىز" قايدا؟ ونسىزدا ورمانداي كوپ ورىستى ەلگە شاقىرىپ، ۇلتتىق جوباسىمەن ىقىلاسقا بولەنگەن رەسەيدەن نەگە ۇلگى الماسقا؟

تەز ارادا قىتايدا قالعان 2 ميلليونعا جۋىق قانداستارىمىزدىڭ سوڭعى كوشىن قازاقستانعا كوشىرۋ كەرەك. ايتپەسە، ايداھاردىڭ ارانى ەندى بەس جىلدا سوڭعى تۇياق قالدىرمايىن دەپ تۇر. قىتاي ءوز ىشىندە دە، سىرتتا دا گەگەموندىق ساياسات ۇستانۋعا باياعىدان-اق بەت بۇرعان. قىتايداعى قازاق مەكتەپتەرى 2005 جىلدان باستاپ، تۇگەلدەي قىتاي مەكتەپتەرىنە اينالىپ، قازاق ءتىلى ءبىر ءپان رەتىندا عانا جۇرەتىن بولعان. ەندى 15-20 جىلدا جاس قالعان قازاق قىتايلانىپ ءبىتۋى مۇمكىن. بۇرىن قىتايداعى قازاقتاردىڭ تاعدىرىنا مەملەكەتتىك دەڭگەيدە بولىسىپ تۇرۋدىڭ مۇمكىندىگى بار ەدى.  الايدا، سورىمىزعا، ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ باسشىلارى كەزىندە قىتاي تاراپىنان قيتۇرقىلىقپەن ۇسىنىلعان قۇجاتقا قول قويىپ جىبەرگەن. سول قۇجات بويىنشا، قىتاي مەملەكەتى ءوز قاراماعىنداعى قازاق ۇلتىنىڭ وكىلدەرىن ء"پىسىرىپ جەيمىن"  دەسە دە، ولاردىڭ ىشكى ساياساتىنا قازاقستان ارالاسا المايدى. ال قىتايدىڭ ىستىق قويىنى كۇيىپ تۇر.

P.S. بىردە كوشەدە ساداقا  سۇراپ جۇرەتىن دولى سىعان ايەلدىڭ تولقۇجاتىنا ۇلتى دەگەن جەرىندە "كازاشكا" دەگەن جازۋدى كورىپ، جاعامدى ۇستادىم. ءتىپتى ونى ايتاسىز، ورالماندار سەكىلدى كۆوتاعا ىلىگىپ، اقشا العاندارىن كورگەندە ەسىمنەن تانىپ قالا جازدادىم.  و زاماندا بۇ زامان دولى سىعان ايەل مەن قازاق ايەلىنىڭ اراسىندا جەر مەن كوكتەي ايىرماشىلىق بار ەمەس پە؟ سونى كورمەگەنى مە؟

جۇمامۇرات ءشامشى، تاريحشى-زەرتتەۋشى

«جاس قازاق» گازەتى