- امانگەلدى اعا، اسسالاۋماعالايكۋم!
ءسىز عىلىم سالاسىندا ۇزاق جىلدارى قىزمەت ەتتىڭىز. ءبىر كەزدەرى اقش-تىڭ دا بەلسەندى عالىمدارى بىرىگىپ، پرەزيدەنت پەن پارلامەنتكە وزدەرىنىڭ ەلدى دامىتۋدىڭ عىلىمي تۇجىرىمداماسىن وتكىزگەن جانە سونىڭ ناتيجەسىنلە ەلدى ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان كەيىن ەڭ الدىڭعى دامىعان ەلدەردىڭ قاتارىنا الىپ شىقتى دەگەن دەرەكتەر بار. قازىرگى كەزەڭدە ءبىزدىڭ ەلگە جەتپەي جاتقانى سول سياقتى. نەگە قازاقتىڭ بەلسەندى عالىمدارى بىرىگىپ وسىنداي دامۋ تۇجىرمداماسىن دايىنداپ ىسكە اسىرماسقا، وعان نە بوگەت بولۋى مۇمكىن؟ بۇل ەلدىڭ دامۋىنىڭ تەك ەكونوميكالىق جاعىن ەمەس، ءبىلمدى دامىتۋ، رۋحاني جاندانۋ جاعىن قامتىسا، ەل باسقارۋدىڭ مىزعىماس پرينتسيپتەرىن بايسالدى تۇردە ىسكە اسىرسا. وسى جونىندە نە ايتار ەدىڭىز؟

- ءباسپاسوز بەتىندەگى جاريالانعان  ماتەريالدان ارتىق مالىمەتتەرىم جوق.

- حالىقتىڭ ەسىندە قالعانى، بۇرىنعى پارلامەنتتە ۇلت جاناشىرى رەتىندە ۇلتتىق مۇددە تۇرعىسىنان پىكىر ايتاتىن دەپۋتاتتار ۇشەۋ-اق بولاتىن: م.شاحانوۆ، ت.اۋباكىروۆ جانە ءسىز. قازىرگى پارلامەنتتە ۇلت جاناشىرلارىنان ەندى ەشكىم دە جوق. نەگە ۇلتتىڭ جوعىن جوقتايتىن ادام دەپۋتات بولا المايدى؟ كەلە جاتقان پارلامەنت سايلاۋىندا دەپۋتاتتار اراسىندا ۇلت جاناشىرلارى كوبىرەك بولۋى ءۇشىن قالىڭ قازاق، ياعني باسىم كوپشىلىك سايلاۋشىلار نە ىستەۋى كەرەك، ياعني قانداي ارەكەت جاساۋى قاجەت دەپ ويلايسىز.

- جاۋاپ بەرگەنمىن.

- امانگەلدى اعا، اسسالاۋماعالايكۋم!
ءسىز عىلىم سالاسىندا ۇزاق جىلدارى قىزمەت ەتتىڭىز. ءبىر كەزدەرى اقش-تىڭ دا بەلسەندى عالىمدارى بىرىگىپ، پرەزيدەنت پەن پارلامەنتكە وزدەرىنىڭ ەلدى دامىتۋدىڭ عىلىمي تۇجىرىمداماسىن وتكىزگەن جانە سونىڭ ناتيجەسىنلە ەلدى ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان كەيىن ەڭ الدىڭعى دامىعان ەلدەردىڭ قاتارىنا الىپ شىقتى دەگەن دەرەكتەر بار. قازىرگى كەزەڭدە ءبىزدىڭ ەلگە جەتپەي جاتقانى سول سياقتى. نەگە قازاقتىڭ بەلسەندى عالىمدارى بىرىگىپ وسىنداي دامۋ تۇجىرمداماسىن دايىنداپ ىسكە اسىرماسقا، وعان نە بوگەت بولۋى مۇمكىن؟ بۇل ەلدىڭ دامۋىنىڭ تەك ەكونوميكالىق جاعىن ەمەس، ءبىلمدى دامىتۋ، رۋحاني جاندانۋ جاعىن قامتىسا، ەل باسقارۋدىڭ مىزعىماس پرينتسيپتەرىن بايسالدى تۇردە ىسكە اسىرسا. وسى جونىندە نە ايتار ەدىڭىز؟

- ءباسپاسوز بەتىندەگى جاريالانعان  ماتەريالدان ارتىق مالىمەتتەرىم جوق.

- حالىقتىڭ ەسىندە قالعانى، بۇرىنعى پارلامەنتتە ۇلت جاناشىرى رەتىندە ۇلتتىق مۇددە تۇرعىسىنان پىكىر ايتاتىن دەپۋتاتتار ۇشەۋ-اق بولاتىن: م.شاحانوۆ، ت.اۋباكىروۆ جانە ءسىز. قازىرگى پارلامەنتتە ۇلت جاناشىرلارىنان ەندى ەشكىم دە جوق. نەگە ۇلتتىڭ جوعىن جوقتايتىن ادام دەپۋتات بولا المايدى؟ كەلە جاتقان پارلامەنت سايلاۋىندا دەپۋتاتتار اراسىندا ۇلت جاناشىرلارى كوبىرەك بولۋى ءۇشىن قالىڭ قازاق، ياعني باسىم كوپشىلىك سايلاۋشىلار نە ىستەۋى كەرەك، ياعني قانداي ارەكەت جاساۋى قاجەت دەپ ويلايسىز.

- جاۋاپ بەرگەنمىن.

- ايتالى مىرزا قازاقتىڭ سانىنان، پايىزىنىڭ وسكەنىنەن قورىقپاۋ كەرەك. قورقاتىن نارسەمىز ونسىزدا تولىپ جاتىر. كوررۋپتسيا قازاقتىڭ سانىنىڭ كوبەيگەنىنەن تۋىنداپ وتىرعان جوق. بىرىنشىدەن قازاقتار ءوز قۇقىعىن قورعاي المايدى. زاڭعا شورقاق. ەشكىم ونىڭ ىشىندە وكىمەت، قازاق زاڭعا جەتىك بولسىن دەپ وتىرعان جوق. قايتا بىلمەگەنى جاقسى دەگەن ويدا. ورىستار نەمەسە پريبالتتىقتىر نەگە پارا بەرمەيدى. سەبەبى ولاردان پارا الۋعا قورقادى. ال قازاقتان قورىقپايدى. سوندىقتان قازاقتىڭ سانىنان قورىقپاڭىز. ەگەر ول سان ءبىزدىڭ ءتىلىمىزدى باسىم ەتەتىن بولسا بىزدە پارا بەرمەيتىن بولامىز. ەكىنشىدەن، ءدىن جاستاردىڭ باسىن ۋلاندىرىپ بارا جاتقانىنان قورقۋ كەرەك. سەبەبى ءدىندى دۇرىس دارىپتەپ، ناسيحاتتاپ وتىرعان جوق. اۋىلدىڭ وقىماعان بالالارى دىنگە تابىنعان وسى ەكەن دەپ ءوز بولمىستارىن، تانىم بىلىمدەرىن جوعالتىپ بارادى. ساباق وقىپ، ءبىلىم الۋدىڭ ورنىنا ناماز وقىپ ۋاقىتىن كەتىرەدى. ەرتەڭ ونى كىم اسىرايدى ءدىن اسىراي ما، ءبىلىم اسىراي ما؟ قىزدارىمىز حيدجاپ كيگەن وسى ەكەن دەپ قارا جامىلىپ تۇمشالانادى.(باستارىڭا كورىنسىن - قارا جامىلۋ) ءوزىن شەكتەيدى. سالت ءداستۇردى مويىندامايدى. بولاشاق بالالارىمىز مەن قازاقتارىمىزدى قۇرتادى. تەرىس تاربيە بەرىپ، اتا-بابا داستۇرىنەن الشاقتاتىن بولدى. ءدىن اللانى قۇرمەتتەپ، وعان وسى جارىق دۇنيەگە اكەلگەنىنە رازى بولۋ، يماندى بولۋ. ءدىن سەنى، سەنىڭ وتباسىڭدى اسىرامايدى. يماندى بول، زامان تالابىنان قالما.
تاعى قورقاتىن نارسەڭىزدى تىزە بەرەر ەدىم. بىراق جەتەر. وسى تۋرالى نە ايتاسىز. ءپالساپا عىلىمىنىڭ مامانىسىز عوي.

- جاۋاپ بەرگەنمىن.

- ارمىسىز، امانگەلدى مىرزا! شەتتەگى قانداس باۋىرلارىمىزدى قان جىلاتىپ قويماي وتانىنا ورالتۋدىڭ جولى شىنىمەن قيىن با؟ بيلىك نەگە قازاقتاردىڭ توپتاسۋىنا كەدەرگى جاسايدى؟ الدە بىزگە ءبىر تۇتاس ۇلتتىق مەملەكەت قۇرۋ قاجەت ەمەس پە؟

1. Oralman atauyna katysty oi pikiriniz? Oralman atauy unamaityn bolsa ali kunge dein nege ozgertilmei keledi? 2.Kashan Kazak Kazaksha soileidi? 3.Kashan latyn aripine koshemiz?

- ءۇش سۇراق قويىلعان،  ەكەۋىنە الدىندا جاۋاپ بەرۋگە تىرىسقام. ورالمان اتى تۋرالى. ورالمان - تاريحي وتانىنان ماجبۇرلەپ كۇشتەپ كەزىندە جەر اۋدارىلعان، ەندى ەلگە ورالعان قازاقتار.

قازاقستاندا بىرنەشە ۇرپاقتارى ءومىر ءسۇرىپ، كەيىن باسقا مەملەكەتكە قونىس اۋدارىپ، ەندى قازاقستانعا قايتا ورالعىسى كەلەتىن قازاق ەمەستەر، «بىزدە نەگە ورالماندارعا تەڭەمەيسىز؟»، - دەپ ماسەلە قويىپ كەلەدى. ولار ورالمانعا بەرىلەتىن جەڭىلدىكتەردەن دامەتەدى. ءبىزدى «ۆوزۆراششەنتسى» دەڭىز دەيدى. قازاقستانعا  ورالۋشىلاردى ايىرۋ ءۇشىن جانە  قازاقتاردى ادەيى قولداۋ ءۇشىن ورالمان دەپ اتاعان.  ورالمان ۇعىمىنىڭ ساياسي - ۇلتتىق استارى بار.

- تاۋەلسىزدىك، وتارلىق دەگەن ۇعىمداردى قالاي تۇسىنەمىز؟

- عىلىمدا ىشكى وتارلىق دەگەن ۇعىم بار. ول بۇگىن قازاقتىڭ ءوز مەملەكەتتىندەگى ءتىل وتارلىعى، اقپارات وتارلىعى، الەۋمەتتىك وتارلىعى (قازاق اۋىلدارىنىڭ تاعدىرى).

سىرتقى وتارلىق قاۋپى بار: كەدەن وداعى، باسقالار.

وتارسىزدانۋ ساياساتىنىڭ كاجەتتىگى وسىدان تۋادى. ول تالاپتى قازاق ۇلتى قويۋ كەرەك.

-اسسالاۋمالەيكۋم اعا! قازىرگى قازاق قوعامىنا قاراپ تۇرساق العا جىلجۋى 1 قادام، 2 قادام ارتقا سەكىلدى. ولاي دەيتىن سەبەبىم ايتا -ايتا جاۋىر بولعان پاراقورلىق، ءتىلىمىز، ءدىنىمىز، ەكونوميكامىز قاي جاعىنان الىپ قاراساقتا وڭدى ءىس جوق سياقتى. پاراقورلىق دەگەن كۇندەگى ومىرىمىزگە ءسىڭىپ الدى. بالالارىمىزدى بەسىكتەن بەلى شىقپاي جاتىپ جاعىمپازدىققا باۋليمىز. سەكتانتتار ەركىن ءۇي- ۇيلەردى ارالاپ حالقىمىزدى ءوز قاتارىنا تارتىپ، ايرانداي ۇيىعان وتباسىلاردىڭ شاڭىراعىن ورتاسىنا تۇسىرۋدە، ولارعا قوي دەيتىن ەشكىم جوق. ءبىلىم سالامىزدا جىلىنا پالەنباي مىڭ عالىم شىقسا دا 1-ءنىڭ ويلاپ تاپقان جاڭالىعى جوق. نامىسسىز جاستارىمىز كوبەيدى. مەملەكەت اقشا شىعىنداپ شەتەلدە وقىتادى ولار قايتىپ ەلگە كەلگىسى كەلمەيدى نەمەسە ءبىز كەلسەك كەمىندە 150 مىڭ ايلىق بەرەسىڭدەر بولماسا تاعى باسقا شارتتار قويادى. ولار ءوز ەلىنىڭ مۇددەسى ءۇشىن جۇرتپەن قاتار ايلىق الىپ تۋعان ەلىنە قىزمەت جاساۋ كەرەك ەمەس پە؟ مەن بولاشاقتا وقيتىن جاستارعا رەنجىگەنىم وتكەندە جاڭالىقتاردا جينالىپ الىپ ءبارى قازاق بىراق بىرەۋى قازاقشا سويلەمەگەندىگىن كورىپ ەسىل مەملەكەت اقشاسىن دالاعا شاشىپ جاتىر ەكەنبىز دەگەن ويعا قالدىم. ءوز-ءوزىمىزدى الدارقاتىپ ءۇيتىپ جاتىرمىز، ءبۇيتىپ جاتىرمىز دەگەنىمىز بولماسا ايتارلىقتاي ەشتەڭەمىز جوق. اعا قالاي ويلايسىز ءبىز قانداي حالىقپىز، قايدا كەتىپ بارا جاتىرمىز، بۇل تۇرىمىزبەن قانداي مەملەكەت بولامىز؟

- بۇرىنعى جاۋاپتارىمدا ايتقانمىن.

- پارلامەنت مولچال. ون نە تو، چتوبى مولچال. پروستو نە ۆىزۆال پرەزيدەنتا نا زاسەدانيە. نە پوترەبوۆال وبياسنەني. نە پوترەبوۆال يزۆينيتسيا پەرەد نارودوم. داجە پروفەسسور-دەپۋتات ايتالى پرومولچال. حوتيا ون لۋچشە ي گلۋبجە درۋگيح پونيمال، چتو نا ساموم دەلە زناچات ەتي سلوۆا پرەزيدەنتا.
پۋست لادنو اگاتاەۆا ي نەحوروشەۆ موگلي نە زنات. نو ايتالى ۆەد زنال، چتو ۆ ناچالە حح ۆەكا اليحان بوكەيحانوۆ، اليمحان ەرمەكوۆ ي درۋگيە ۆەليكيە سىنى الاشوردى سپەتسيالنو ەزديلي موسكۆۋ ي دەليميتيروۆالي سوۆرەمەننىە گرانيتسى سترانى! زاكرەپيلي زا نامي. بلاگوداريا وگرومنىم زنانيام. ينتەللەكتۋ. س كارتامي ي يستوريچەسكيمي يستوچنيكامي نا رۋكاح. نو كتو وب ەتوم پومنيت؟ وسى التەكەڭىڭ ماقالاسىنا قانداي جاۋاپ ايتاسىز؟

- التەكەڭنىڭ سىنى ورىندى. بىراق ءبىر اقيقاتتى ايتپاسا بولمايدى.

الاش قايراتكەرلەرىمەن كەلىسكەن شەكارامەن بارا-بارا ورتالىق ەسەپتەسپەدى. اسكەري زونالار كوبەيدى. سوندىقتان تاۋەلسىزدىك تۇسىندا رەسسەيمەن شەكارا وپ - وڭاي شەشىلمەدى، جەتى جىل قازاقستان-رەسەي ارالاس شەكارالاس كوميسسيا جۇمىس جاسادى. نۇرسۇلتان ءابىشۇلى شەكارا تۋرالى اۋەلى ەلتسينمەن، كەيىن پۋتينمەن تالاي كەزدەستى. ناتيجەسىندە پارلامەنتكە قازاقستان-رەسەي شەكاراسى تۋرالى بەس ءجۇز بەستەن استام بەتتەن تۇراتىن تاريحي قۇجات كەلدى، وندا بەس مىڭ ءجۇز جەتپىس شاقىرىم جەردىڭ ءبىرىنشى شاقىرىمىنان سوڭعى شاقىرىمعا دەيىن تەڭىز (كاسپي), وزەن، سۋ، تاۋ، تاس، قۇم، ورمان، دالا ەكى جاقتى قالاي بولىنگەنى باياندالعان. بۇنداي شەكارانى انىقتاعان كەلىسىم بۇرىن بولعان جوق. شەكارا مەملەكەتارالىق، حالىقارالىق تۇرعىدان مويىندالدى. قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنت ءماجىلىسى مەن رەسەيدىڭ مەملەكەتتىك دۋماسى كەلىسىمدى ءبىر كۇندە راتيفيكاتسيالادى. ن. نازارباەۆ پەن ۆ. پۋتين سولاي كەلىسكەن. ءبىز ءبىراۋىزدان راتيفيكاتسيا جاسادىق، دۋمانىڭ 36 دەپۋتاتى قارسى بولدى. پۋتين ۇندەمەي قالمادى: سول كۇنى «كازاحستان تەپەر پولۋچيل نەزاۆيسيموست»، - دەپتى. سوندىقتان، «الاش» ارىستارى باستاعان ىزگىلىكتى ءىس 2005 جىل اياقتالدى، ەندى شەكارامىز باياندى بولسىن.

- اسسالاۋماعالەيكۋم اعا! ءسىزدىڭ ينتەرنەت كونفەرەنتسياعا كەلىسىم بەرگەنىڭىزدىڭ ءوزى تازا ادام ەكەنىڭىزدى اڭعارتادى دەگەن ويدامىن.ءوزىڭىز ءبىلىسىز استانادا پاتەر الۋ قيامەت-قايىم. پاتەردەن كۇدەر ۇزگەن سوڭ، قالانىڭ ماڭىنداعى اۋىلداردىڭ بىرىنەن جەر الىپ ءۇي سالايىن دەگەن ويمەن ينتەرنەتتەن جەردىڭ باعاسىن بىلسەم، پىسىقتار 50 گەكتار، 100 گەكتارلاپ جەر ساتىپ جاتىر ەكەن. باعالارى 350 000 دوللار، 500 000 دوللار دەپ جازىپ قويىپتى. عاسىرلار بويى جەرىن قورعاپ كەلگەن اتا-بابالارىمىز، وسى اتاڭا نالەتتەردىڭ اتىنا جازىپ كەتپەگەن شىعار. 1,5 ميلليارد قىتايدا ءۇيى جوق دەگەن ادام جوق. ال بىزدە نە ءۇي بەرمەيدى، نە جەر بەرمەيدى. قالاداعى قازاق جاس وتباسىلارىنىڭ، مەنىڭ ويىمشا، جارتىسىنان كوبىندە باسپانا جوق.ءۇيى جوقتىڭ، كۇيى جوق دەيدى. وسى ماسەلە نەگە شەشىلمەيدى؟ الدە حالىق بايىپ كەتەدى دەپ بيلىك قورقادى ما؟

قىتاي، تۇركىمەن، وزبەك بيلىكتەرىنە قاراعاندا ءبىزدىڭ بيلىك الەۋمەتتىك پروبلەمالاردى كوتەرۋگە تىيىم سالمايدى، كەرىسىنشە تۇرعىن ءۇي، اۋىز سۋ، جول قاتىناسى ت.ب. ماسەلەلەرىن مەملەكەتتىك باق ارقىلى وقتىن-وقتىن كوتەرىپ وتىرادى. ونىڭ ەسەسىنە ۇلتتىق مۇرات-مۇددەنى مەملەكەتتىك دەڭگەيدە كوتەرۋگە جول بەرىلە قويمايدى. سولاي بولا تۇرا، قوعامدىق باق-تا ۇلت قايراتكەرلەرىن، ۇلتشىل زيالىلاردى الدەكىمدەردىڭ سىناپ-مىنەۋىنە، ءتىپتى عايباتتاپ تابالاۋىنا ەركىندىك بەرىلەدى.
بۇل پىكىردى قۇپتاساڭىز، بيلىك سىزگە "ارتىق سويلەپ قويدى" دەگەن ايىپ تاعادى، تەرىسكە شىعارماق بولساڭىز، ۇلتشىلدار ءسىزدى "ساتقىن!" دەپ شۋ ەتە قالادى. ەندى نە ىستەۋ كەرەك؟ ۇلتتىق پروبلەمالاردى شەشۋدىڭ جولى بار ما؟

- الەۋمەتتىك ماسەلەر  استارىندا ۇلتتىڭ  ماسەلەسى جاتىر. «اق جولدىڭ» «جاڭا ۇلتتىق ساياسات تۇجىرىمداماسىندا» ۇلت پروبلەمالاردىڭ شەشۋ جولدارى ايتىلعان.

- ۇلت قايراتكەرى، الەمگە ايگىلى اقيىق اقىن، ۇلت مۇددەسىنىڭ جوقتاۋشىسى مۇقتار شاقانوۆقا ۇيىمداسقان تۇردە حاسەن قوجاحمەتوۆ باستاعان ىرىتكىشىلدەر ليستوۆكا تاراتۋدا. 25 بەتتىك كىتاپ-گازەتتى شىعارۋ، ءار ۇيگە تاراتۋ وراسان اقشا... بۇنىڭ ارتىندا كىمدەر تۇرعانىن، قوجاحمەتتىڭ كىمدەرگە قولجاۋلىق بولعانىن انىقتاپ، زاڭ الدىندا دا، ار الدىندا دا جازالاۋ كەرەك. ماقانبەت.

- ۇلتتىق مۇرات جولىندا كەشىرىلمەيتىن كىنا جوق. مۇحتار شاحانوۆ پەن قاسەن   قوجا احمەت ءتىل تابىسىپ جاتسا قازاق ۇتار ەدى، كەلىسپەسە ۇتىلاتىنى انىق.

- ابەكە! بىلتىر بىتكەن مەملەكەتتىك باعدارلاما بويىنشا بۇكىل مەملەكەتتىك ورگاندار مەملەكەتتىك تىلگە تولىق كوشۋ كەرەك ەدى. ون جىل مەرزىم ءبىتتى. ەندى قايتادان ون جىلعا سوزعىلاپ ءۇشىنشى رەت مەملەكەتتىك باعدارلامانى قابىلداۋ ۇيات ەمەس پە؟ پرەزيدەنت قول قويعان جارلىقتى ورىنداماعان، ۇكىمەت قابىلداعان قاۋلىنى ىسكە اسىرماعان مەملەكەتتىك لاۋازىمدى ادامدار نەگە جازالانبايدى؟ وسىلاي قازاق تىلىنە كەلگەندە ەشبىر قۇجات كۇشىنە ەنبەي اياق استى بولا بەرگەنى قۇقىقتىق تۇرعىدان العاندا مەملەكەتكە قارسى جاسالعان ارەكەت ەمەس پە؟ جيىرما جىل وتكەن سوڭ ۇيالماي، قىزارماي ءۇشىنشى رەت مەملەكەتتىك باعدارلامانى قابىلدايمىز دەگەنى جانە دە قايتادان ونجىلدىق مەرزىمگە بۇل كەزەك كۇتتىرمەيتىن ماسەلەنى سوزعىشتاۋى - ءسىزدىڭ پىكىرىڭىزشە دۇرىس پا؟ قازىردەن انىق - بۇل ءۇشىنشى باعدارلاما دا الداعى ەكى باعدارلامانىڭ كۇنىن كەشەرى... ولاي بولسا، قازاق ءتىلى ءولدى دەگەنى عوي بۇل!
ايتايىن دەگەنىم قاراپايىم نارسە. پرەزيدەنت جارلىعى دا ۇكىمەت قاۋلىسى دا ورىندالۋ كەرەك. مەيلى، ءۇشىنشى، ءتورتىنشى باعدارلامالار قابىلدانا بەرسىن. بىراق الداعىلاردىڭ ماقساتتارىن ولار قايتالاماۋ كەرەك. ياعني قازىر كەم دەگەندە ءبىر-ەكى جىلدا بۇكىل مەملەكەتتىك ورگاندان ءوز مىندەتتەرىن اتقارۋ كەرەك، ناقتى ايتساق - ەكىنشى باعدارلامانى تاپجىلتپاي ورىنداۋ، ءبىتىرۋ كەرەك. كەيىنگى باعدارمالار - ساپا كوتەرۋ ماسەلەلەرىنە، شەشەندىكتى دامىتۋ جانە تەرمينولوگيانى ىلگەرىلەتۋ سياقتى ىستەرگە ارنالۋ كەرەك.
اعا، قالاي ويلايسىز؟

- 2011-2020  جىلدارعا ارنالعان تىلدەردى قولدانۋ باعدارلاماسى ءالى قابىلدانعان جوق.

مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ مارتەبەسى تەك باعدارلاماعا  عانا بايلانىستى ەمەس، سۇرانىس پەن نامىس تا قامشىلايدى. قازاق ءتىل نەگىزىندە كەڭەس زامانىندا بولىنگەن. سول ءتىل الالىعى جالعاسىپ كەلەدى، ءۇش تىلگە دە ءبولىنۋى مۇمكىن. ءتىل، ۇلت ساياساتىندا، بىرىنشىدەن، قازاقتىڭ نامىسىن قامشىلاماي، ەكىنشىدەن، بيلىككە بەيبىت جولمەن قىسىم جاساماي دا بولمايدى.

- 21 عاسىر باسىنداعى قالالىق جاس جىگىتتىڭ باس يدەياسى باستى ماسەلەسى قانداي دەپ ويلايسىز؟  ودان قانداي وزگەرىس جاڭالىق  كۇتەسىز؟ ونىڭ ساناسىندا نە باسىم... ونى نە مازالايدى؟ جالپى 20-نشى عاسىر مەن 21-ءنشى عاسىرلار باسىنداعى ازاماتتار اراسىندا قانداي دا ءبىر پارالەلدەر بار ما؟ جانە قاشان جاڭا مىقتى بيىك ادەبي تۋىندى تۋادى جانە ونىڭ اۆتورى كىم بولماك (اتى-ءجونى ەمەس، جالپى ول قانداي ادام، ماماندىعى كىم، باقىتتى ما، باقىتسىز با، اۋىلدان با، قالادان با، جۇمىسسىز با، باي ما، كەدەي مە، اش پا، توق پا) جانە سول تۋىندىنىڭ تاقىرىبى بولجامدى تۇردە قانداي بولماق؟
سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى، ايىرتاۋ اۋدانى، قاراقامىس اۋىلى تۇرعىنى تالاپكەر ۋاليەۆ

- تالاپكەر  ءىنىم! سۇراقتارىڭا الدىندا جاۋاپتارىمدى تولىقتاي بولماسا دا جاۋاپ بەردىم. ال ەندى ادەبي تۋىندىلار تۋرالى ناقتى ايتۋ قيىن.

- ال قازاقستاندا تاعى ءبىر ادام تاڭعالارلىق "فوبيا" بار. ءبىزدىڭ بيلىك قازاقتاردان قورقادى. قازاقتاردىڭ كوبەيۋىنەن قورقادى، قازاق ءتىلىنىڭ دامۋىنان قورقادى، ۇلتتىق سانانىڭ جاڭعىرۋىنان قورقادى. ءبىزدىڭ بيلىك "كازاحوفوبيا" اۋرۋىمەن اۋىرادى. ءوزىنىڭ جەرگىلىكتى ءتول حالقىنىڭ دامۋىنان قورقاتىن مەملەكەت ەشبىر الەمدە جوق. جانە ەشبىر تاريحتا بولماعان.
- قازاحوفوبيا دەگەن اۋرۋ قازاقتىڭ ءوز ىشىندە، قازاقستاندا بار:

1. ورالمانداردى  شەتتەتۋ;

2. نيگيليستەردىڭ قازاق ءتىلىن  شەتتەتۋى، قاراپايىم قازاقتى مەنسىنبەدى;

3.قازاقتى ۇلت رەتىندە سيلاپ وسپەگەن دياسپورا وكىلدەرى;

4.ونىڭ جالعاسى «يسلاموفوبيا». بۇل رەسەيدىڭ سانامىزعا ءسىڭىرىپ جاتىرعان يدەولوگياسى.

ونىڭ سەبەپتەرىن تالداۋعا مۇمكىندىك از، ول ۇلكەن عىلىمي ماسەلە.

ال ءىرى مەملەكەتتەرگە «رۋسسوفوبيا» «كيتايافوبيا» سياقتى فوبيالار كوپ.

وسىمەن سۇراقتارعا جاۋاپ اياقتالدى. سۇراق قويعانداردىڭ ويىنان شىقتىم دەپ ايتا المايمىن، ول مۇمكىندە ەمەس. ماقتاعاندارعا ەمەس، سىناعاندارعا راحمەت ايتامىن، كوپتەگەن پىكىرلەر مەنى ويلاندىرار. سونىمەن بىرگە مەنىڭ دە سۇراق قويعاندارعا ايتاتىن نازىم بار.

قازاقتاردىڭ كەي ءبىرى بالامدى بىرەۋ قازاقشا سويلەتسە ەكەن، مۇسىلماندىققا يكەمدەسە ەكەن، جەمقورلىقپەن كۇرەسسە ەكەن، ۇرپاقتى تاربيەلەپ بەرسە ەكەن دەپ، سالماقتى وزىنەن باسقاعا اۋدارعىسى كەلەدى.

«ەگەردە ەستى كىسىلەردىڭ قاتارىندا بولعىڭ كەلسە، كۇنىندە ءبىر مارتەبە، بولماسا جۇماسىندا ءبىر، ەڭ بولماسا ايىندا ءبىر وزىڭنەن ءوزىڭ ەسەپ ال!»، - دەگەن ابايدىڭ وزدەرىڭىز بىلەتىن ءسوزى ويعا ورالادى وسىندايدا.

سوڭى