يگور كرۋتوي راسىمەن "كرۋتوي" بولىپ شىقتى. ونى مويىنداماسقا شارا قالمادى. الەم الدىنداعى قازاقستاننىڭ بەدەلىن ءبىراز كوتەرىپ تاستاعانى ءۇشىن راحمەت ايتايىق وعان. "استانا-ارەنا" ستاديونىندا وتىز مىڭ كورەرمەننىڭ الدىندا، وتىزىنشى قاڭتار كۇنى، ازيادانىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا ءانۇراننىڭ ورنىنا ءوزى شىعارعان شاتپاعىن ورىنداتىپ بەتىمىزدىڭ وتىن شىعاردى دەمەسەڭ، ءبارى تاماشا ءوتتى.

بىراق... كورىپ، سەزىپ، تۇيگەنىمىزدى ايتپاساق ىشكە سيار ەمەس. بىرىنشىدەن كرۋتوي استاناعا «اداسىپ» كەلگەن پەندە ەمەس. استانا قالاسى اكىمىنىڭ «سىرلاسى»، «سىيلاسى» ءھام «قيماسى» دەسەدى بىلەتىندەر. ماسكەۋدەن ارنايى شاقىرىلىپ، اشىلۋ ءراسىمىنىڭ قويىلىمىنا جان-تانىمەن قىزمەت جاساعان كومپوزيتور يگورعا ءتيىسىپ ولە الماي ءجۇرمىز بە، ەندەشە؟ ول كەلمەگەن كۇندە دە سىرتقا «عاشىق» بيلىك باسىنداعى بايشىكەشتەر قازاقتىڭ تاريحىنان مۇلدە ماقرۇم بىرەۋگە «قۇدا» تۇسسە قايتەر ەدىك. سوندىقتان بۇعان تاۋبە دەگەنىمىز دۇرىس.

يگور كرۋتوي راسىمەن "كرۋتوي" بولىپ شىقتى. ونى مويىنداماسقا شارا قالمادى. الەم الدىنداعى قازاقستاننىڭ بەدەلىن ءبىراز كوتەرىپ تاستاعانى ءۇشىن راحمەت ايتايىق وعان. "استانا-ارەنا" ستاديونىندا وتىز مىڭ كورەرمەننىڭ الدىندا، وتىزىنشى قاڭتار كۇنى، ازيادانىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا ءانۇراننىڭ ورنىنا ءوزى شىعارعان شاتپاعىن ورىنداتىپ بەتىمىزدىڭ وتىن شىعاردى دەمەسەڭ، ءبارى تاماشا ءوتتى.

بىراق... كورىپ، سەزىپ، تۇيگەنىمىزدى ايتپاساق ىشكە سيار ەمەس. بىرىنشىدەن كرۋتوي استاناعا «اداسىپ» كەلگەن پەندە ەمەس. استانا قالاسى اكىمىنىڭ «سىرلاسى»، «سىيلاسى» ءھام «قيماسى» دەسەدى بىلەتىندەر. ماسكەۋدەن ارنايى شاقىرىلىپ، اشىلۋ ءراسىمىنىڭ قويىلىمىنا جان-تانىمەن قىزمەت جاساعان كومپوزيتور يگورعا ءتيىسىپ ولە الماي ءجۇرمىز بە، ەندەشە؟ ول كەلمەگەن كۇندە دە سىرتقا «عاشىق» بيلىك باسىنداعى بايشىكەشتەر قازاقتىڭ تاريحىنان مۇلدە ماقرۇم بىرەۋگە «قۇدا» تۇسسە قايتەر ەدىك. سوندىقتان بۇعان تاۋبە دەگەنىمىز دۇرىس.

يگور كرۋتويدىڭ پروديۋسەرلىك ورتالىعىنىڭ فانتازياسىنىڭ ۇشقىرلىعىنا حالىق كۋا بولىپ «تاڭداي قاقتى». ولار نە ىستەمەدى. تىنىق تۇندە قار جاۋعىزدى، سارى ايازدا سەبەلەتىپ نوسەر توككىزدى، ياپىرماي، ەستەن كەتپەس تەلەگەي تەڭىز مۇحيتتى ايتساڭشى بارىنەن، كوز الدىڭدا تولقىپ جاتقان. ودان باسىمىز اينالا بەرگەندە ساحناعا ءار قيلى سۋرەتتەرمەن كوركەمدەلگەن ەجەلگى تۇرىكتەر سيمۆولدارى كەلە باستادى. تاريح قويناۋىنان ساۋ ەتىپ شىعا كەلگەندەي اسەرگە بولەگەنى كەرەمەت شىقتى. تەگىمىزدى جابايىلاندىرىپ كورسەتىپ جۇرگەن قاسقالارعا ۇلگى بولارلىق قادامىنا گۇل ءبىتسىن دەدىك قازاقىلىقپەن جىلى شىراي تانىتىپ. تاپقىرلىعىنا، «ءوز بيدايىمىزدى وزىمىزگە قۋىرىپ» بەرسە دە، العىرلىعىنا ءتانتى بولدىق.

ارينە مۇنىڭ ءبارى ايتۋعا وڭاي بولعانمەن تىنىمسىز ىزدەنىسپەن، كۇش جىگەرمەن كەلگەنىن جوققا شىعارعانىمىز جاراماس. الايدا كوگىلدىر ەكرانعا تەلمىرگەن ميليوندارمەن، ستاديوندا جۇرگەن وتىز مىڭ حالىقتىڭ كوڭىلىندە اشىلۋداعى قۇيقىلجىعان اۋەندەر مەن جەلىگىڭدى كوتەرىپ جەلپىندىرەر، ەسىنەپ كەتسەڭ ەسىڭدى الار كرۋتويدىڭ اندەرى قالعانىن نەسىن جاسىرامىز. ورىسشانى بىلاي قويىپ، اعىلشىنشانى "ىرەپ" سويىپ، قازاقشانىڭ "توبەسىن" ويىپ ءان جازۋعا كوشكەن رەسەي كومپوزيتورىنىڭ ءالى الىسقا شاباتىنى كۇمانسىز.

ءجا، وسىمەن قويا قويساق تا بولار ەدى. بىراق ۇيىمداستارۋشىلاردىڭ بىلمەستىگى مە، جوق الدە ءبارى ءبىر-اق قولدان شىقسىن دەدى مە ازيادانى ۇيىمداستىرۋ كوميتەتى ازيادا-2010 ءانۇرانىن (ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك ءانى مەن ءسوزى يگور كرۋتويدىكى) روزا رىمباەۆا مەن باتىرحان شۇكەنوۆكە شىرقاتتى. قۋانىشتىڭ قازانىندا قايناپ، باقىتتان جۇزدەرى گۇل -گۇل جايناپ جۇرگەن مىڭداردىڭ تىم بولماسا بىرەۋى " راسىمەن ەرتەگىلەر ەلىندە ءجۇرمىز-اۋ، ايتپەسە ەسكەندىر حاسانعاليەۆتىڭ جۇلدە العان ءانى، گيمن بولىپ شىرقالۋى كەرەك ەدى" دەپ ويلامادى دەگەنىمىز ءبىرتۇرلى بولار. بىراق شاتتىقتىڭ شارابىنا "ماس بولعاندار" اراسىنان بۇلارىڭ جارامادى دەگەن ءبىر جاننىڭ كەزدەسپەگەنى راس. كەزدەسە قالعان كۇندەدە ولاردى ءدال سول ءتۇنى تىڭدار قۇلاق - كەتكەن ەدى جىراق.

دەگەنمەن، يگور بالاعىنىڭ ءبيتى بار "بالە" بولىپ شىقتى. ازيادانىڭ اشىلۋ سالتاناتىن قازاقتاردىڭ ەسىندە ماڭگىلىككە قالدىرعىسى كەلسە كەرەك، استانانىڭ اسپانىن دىرىلدەتىپ، دالا ءتوسىن  دۇبىرلەتىپ، قالا كوشەلەرىن گۇرىلدەتىپ وتكىزدى. اقىسىن تولەسەڭ بوقىسىن شىعاراتىن ازاماتتىڭ ءوز ىسىنە ىجداعاتپەن قارايتىنى كىم-كىمگە دە ۇلگى بولسا، قانەكەي. تمد ايماعىنداعى ءتىلىنىڭ «كىناراتى» بار قازاقيادا وزىنە تابىنۋشىلاردىڭ كوپ ەكەنىن كورىپ «ءبىر كونتسەرت وتكىزەتىن-اق جەر ەكەن» دەپ كوكىرەگىنە ءتۇيىپ كەتكەنىن ءىشىمىز سەزەدى.

كەشە عانا «ازيادا-2010» ءان ۇرانىنا بايقاۋ جاريالانعاندا جۇزدەن اسا ءاننىڭ اراسىنان قارا ءۇزىپ كەلگەن ەسكەندىر حاسانعاليەۆتىڭ ءانى جەمە-جەمگە كەلگەندە ۇمىت قالعانى قىزىق. ول ءانۇران اشىلۋ سالتاناتىندا شىرقالمادى، وندا كونكۋرستى نە ءۇشىن وتكىزگەنىمىز تۇسىنىكسىز؟ الدە گيمندى قازاقشا شىرقاۋ الەمدىك "ستاندارتقا" ساي كەلمەي قالدى ما ەكەن؟ ەقىۇ-دا سامميتىندە «ورىسشا سۇراق قويىڭدار، قازاقشا سويلەۋ حالىقارالىق تالاپقا ساي كەلمەيدى» دەپ وزەۋرەگەندەردىڭ ءسوزى ەسىمىزگە ءتۇسىپ جاتقاسىن ايتامىز دا. الدە ءبىز بىلمەيتىن باسقا ءبىر قۇپيا «نوسى» بار ما؟ ويتكەنى قازىر قوعامدا بىزگە تۇسىنىكسىز نارسەلەر وتە كوبەيىپ بارادى ەمەس پە؟

وسىنى بىلمەك نيەتپەن قانشا قوڭىراۋ شالساق تا "2011 جىلعى 7-قىسقى ازيا ويىندارىن ۇيىمداستىرۋ كوميتەتىنىڭ اتقارۋشى ديرەكتسياسى" اق-تىڭ پرەزيدەنتى ءاناتولى قوجەكەنۇلى قۇلنازاروۆپەن تەلەفون ارقىلى تىلدەسۋدىڭ ءساتى تۇسپەدى. ال يگور كرۋتويدىڭ نومەرىنە قول جەتكىزۋ قاراپايىم جۋرناليستكە ارمانعا اينالىپ تۇر. كەلەشەكتە حابارلاسىپ جاتساق ول كىسىلەردىڭ ءۋاجىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنا جاتارمىز.

ال 7-ءشى قىسقى ازيا ويىندارىنىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا شىرقالار گيمننىڭ ناقتى يەسى ەسكەندىر اعانى استانادان شارشاپ-شالدىعىپ الماتىعا جەتكەن جەرىندە ارەڭ «ۇستادىق». اشىلۋ سالتاناتىندا قازاقتىڭ ماڭداي الدى ۇلدارى ءاسانالى ءاشىموۆ، ءامين تۇياقوۆ، ساۋرانباەۆ، ەسكەندىر حاسانعاليەۆتەرگە جۇكتەلگەن ميسسيادا ۇلكەن بولعانى كوڭىل قۋانتادى. ولارعا رەسپۋبليكامىزدىڭ كوك تۋىن كوتەرىپ شىعۋ قۇرمەتى تيگەنى بەلگىلى. جولدان شارشاپ كەلگەن اعادان سۋىرتپاقتاپ بىلگەنىمىزدى الدارىڭىزعا جايىپ سالماقپىز.

"ازيادا ۇيىمداستىرۋ كوميتەتىنىڭ انۇرانعا جاريالاعان كونكۋرسىنا 107 ءان قاتىسىپ، سونىڭ ىشىنەن 10 ءاندى تاڭداپ الىپ حالىقتىڭ داۋىسىنا جىبەرگەن" دەدى اعامىز. سول جولى حالىقتىڭ قولداۋىمەن باس جۇلدە العانىم راس. الايدا اشىلۋ سالتاناتىندا ءانۇرانىمنىڭ ايتىلماعانىنا تۇسىنبەي قالدىم. جاسىراتىن نەسى بار، ايتەۋىر ءبىر جەرىندە شىرقاپ قالاتىنداي كورىندى دە تۇردى ماعان. ءبىر بىلەتىنىم سپورتتىق ويىنداردىڭ باسى مەن اياعى ءبىر گيمنمەن باستالىپ، سول گيمنمەن اياقتالۋى ءتيىس. حالىقتىڭ ءوزى مويىنداپ، تازا جەڭىپ العان دۇنيە بولعاسىن ءىشىڭ اۋىرادى ەكەن ءبىرتۇرلى. ماعان تىم بولماسا ەسكەرتكەن دە جوق. ايتا سالسا ايتەۋىر الاڭسىز وتىراسىڭ عوي. وسىعان قايرانمىن.

ال ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ نە ىستەپ نە قويىپ جۇرگەندەرىنەن راسىمدى ايتسام حابارىم جوق. سوڭعى ءۇمىتىم ازيادانىڭ جابىلارىندا ورىندالىپ قالار دەگەن وي».

اعامىز وسىلاي دەدى قىنجىلىپ. ءبىر قىزىعى ۇيىمداستىرۋشىلار كەرەك ەتپەگەن ءانۇراندى قازاقستان ۇلتتىق ارناسى ۇنەمى ناسيحاتتاپ، «قازاق» جانە «شالقار» راديولارى كۇندە بەرىپ جاتقانى بارىمىزگە بەلگىلى.

ازيادانى ءوزىنىڭ ء"ان كەشىنە" اينالدىرىپ جىبەرگەن كرۋتويدىڭ "كرۋگىنا" كىرىپ كەتكەن اعالاردىڭ نە ويلاعانى ازىرگە ءبىر اللاعا ايان. ءارتۇرلى جورامالدار ايتىلۋدا. سونىڭ ءبىرى شىندىققا شامالى جاناساتىنداي. ول كرۋتويدىڭ «ەڭبەگىن» ەسكەرىپ، تانىمالدىعىن جوعارى باعالاپ، وعان ەسسىز تابىنعان جاستاردىڭ «تىلەگىن» قاناعاتتاندىرىپ اۋىلداعى «اۋزى ساسىق» حاسانعاليەۆتىڭ «ءبىرتۇرلى» ءانۇرانىن «قيىپ» تاستاعان دەگەنگە سايادى. سەنبەسكە شاراڭ جوق. «جەل تۇرماسا ءشوپتىڭ باسى قيمىلدامايدى». ەندى بىزگە ازيادانى ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ قانداي سىلتاۋ ايتاتىنىن كۇتۋدەن باسقا جول قالمادى.

www.masa.kz سايتى