بۇگىن قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ توراعاسى ورال مۇحامەدجانوۆتىڭ جەتەكشىلىگىمەن پالاتانىڭ جالپى وتىرىسى بولىپ ءوتتى. وندا مۇرات ابەنوۆ ۇكىمەت باسشىسى كارىم ماسىموۆكە دەپۋتاتتىق ساۋال جولداپ بىلاي دەدى:

- قازاقستاندا انا تىلىمىزدەگى كاسىبي، دەرەكتى، امبەباپ، عىلىمي تۇرعىدان ءمىنسىز، قامتىلۋى مەن تۇراقتى تولىعۋى تالاپتارعا جاۋاپ بەرەتىن تولىققاندى ۆەب-ەنتسيكلوپەديا جوق! ەلدىگىمىز بەن ەگەمەندىگىمىزگە سىن ەمەس پە بۇل جاي؟ نەگە قازاقتىلدى تۇتىنۋشىلار وزگە ەلدەردىڭ ۆەب-رەسۋرتارىنا تاۋەلدى بولۋى كەرەك؟ اقپاراتتىق تاۋەلسىزدىك جالپى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگىمىزدىڭ قۇرامداس بولىگى ەمەس پە ەدى؟ باسقا ەلدىڭ اقپاراتى اينالىپ كەلگەندە سول ەلدەردىڭ ساياساتى ەمەس پە؟

دەپۋتات: «بۇگىنگى زامان - اقپارات پەن ينتەرنەت زامانى. بۇنى ءوزىڭىز دە جاقسى بىلەسىز، شارشاماي ايتىپ تا، ناسيحاتتاپ تا ءجۇرسىز. وسى تۇرعىدا ۇكىمەتتىڭ اتقارعان جۇمىسى دا از ەمەس.

بۇگىن قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ توراعاسى ورال مۇحامەدجانوۆتىڭ جەتەكشىلىگىمەن پالاتانىڭ جالپى وتىرىسى بولىپ ءوتتى. وندا مۇرات ابەنوۆ ۇكىمەت باسشىسى كارىم ماسىموۆكە دەپۋتاتتىق ساۋال جولداپ بىلاي دەدى:

- قازاقستاندا انا تىلىمىزدەگى كاسىبي، دەرەكتى، امبەباپ، عىلىمي تۇرعىدان ءمىنسىز، قامتىلۋى مەن تۇراقتى تولىعۋى تالاپتارعا جاۋاپ بەرەتىن تولىققاندى ۆەب-ەنتسيكلوپەديا جوق! ەلدىگىمىز بەن ەگەمەندىگىمىزگە سىن ەمەس پە بۇل جاي؟ نەگە قازاقتىلدى تۇتىنۋشىلار وزگە ەلدەردىڭ ۆەب-رەسۋرتارىنا تاۋەلدى بولۋى كەرەك؟ اقپاراتتىق تاۋەلسىزدىك جالپى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگىمىزدىڭ قۇرامداس بولىگى ەمەس پە ەدى؟ باسقا ەلدىڭ اقپاراتى اينالىپ كەلگەندە سول ەلدەردىڭ ساياساتى ەمەس پە؟

دەپۋتات: «بۇگىنگى زامان - اقپارات پەن ينتەرنەت زامانى. بۇنى ءوزىڭىز دە جاقسى بىلەسىز، شارشاماي ايتىپ تا، ناسيحاتتاپ تا ءجۇرسىز. وسى تۇرعىدا ۇكىمەتتىڭ اتقارعان جۇمىسى دا از ەمەس.

الايدا مەنى تولعاندىرىپ وتىرعان ماسەلەلەردىڭ ءبىرى - قازاق، ياعني مەملەكەتتىك تىلدەگى ينتەرنەت-رەسۋرستاردىڭ جايى. سوڭعى جىلدارى انا تىلىمىزدەگى ۆەب-سايتتاردىڭ سانى دا، ساپاسى دا ەسەلەپ ارتىپ كەلەدى. قازاقتىلدى قولدانۋشىلاردىڭ دا سانى كۇن ساناپ ارتىپ وتىر. بۇگىنگى مەكتەپتەر مەن جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ينتەرنەتكە تولىق قوسىلۋى قازاق تىلىندەگى ينتەرنەت رەسۋرستارعا ۇلكەن سۇرانىس تۋعىزىپ وتىر. ال سول مەكتەپ وقۋشىلارى مەن ستۋدەنت جاستار وزدەرىنە قاجەتتى اقپاراتتاردى ىزدەۋ ءۇشىن كوپتەگەن جاعدايدا ءورىستىلدى ۆەب-سايتتاردى اقتارۋعا، ونداعى اقپاراتتاردى اۋدارۋعا ءماجبۇر ەكەنى دە ەشكىمگە جۇمباق ەمەس.

بۇگىنگى كۇنى، ءسوزسىز، ەلىمىزدىڭ باسپا ءوندىرىسى ۇلكەن جەتىستىكتەرگە جەتىپ جاتىر. «مادەني مۇرا» سياقتى كەشەندى باعدارلامالاردىڭ ارقاسىندا جۇزدەگەن تىڭ ەڭبەكتەر، تانىمدىق ادەبيەتتەر مەن ەنتسيكلوپەديالار جارىق كوردى. دەگەنمەن كىتاپتار مەن كوپ تومدى قاعاز ەنتسيكلوپەديالاردىڭ زامانى كەلمەسكە كەتكەنىن كورىپ وتىرمىز. قازىر بۇكىل الەمدە ەنتسيكلوپەديالىق رەسۋرستار مەن سوزدىكتەر ۆيرتۋالدى الەمگە كوشۋدە. ءوزىم دە قاراپايىم ينتەرنەت-تۇتىنۋشى رەتىندە بىرنەشە ۆيرتۋالدى ەنتسيكلوپەديانى زەرتتەي كەلە ولاردىڭ ءداستۇرلى قاعاز ەنتسيكلوپەديادان ەش كەم ەمەستىگىنە، ءتىپتى كەيبىر جاعدايدا ولاردان الدەقايدا ارتىق ەكەنىنە كوز جەتكىزىپ ءجۇرمىن. ءتىپتى ينتەرنەت-رەسۋرستاردىڭ مۇمكىندىكتەرى كىتاپتاردان دا جوعارى: ءاربىر ماقالاعا كوپتەگەن سۋرەتتەردى، اۋديو، ۆيدەوماتەريالداردى تىركەۋگە، قاراۋعا، تىڭداۋعا بولادى.

ءبىر عانا مىسال كەلتىرەيىن. بۇگىنگى كۇنى بەلگىلى ءبىر عىلىم سالاسى نە بولماسا تاريحي دەرەكتى ىزدەۋ ءۇشىن ەكىنىڭ ءبىرى «ۆيكيپەديا» سايتىنا كىرەدى. ونىڭ وسى سالاداعى كوشباسشى ەكەنى داۋسىز. نەگىزى بۇكىلالەمدىك «ۆيكيپەديا» ەنتسيكلوپەدياسىندا 278 تىلدەگى 17 493 205 ماقالا بار ەكەن. ونىڭ ىشىندە

اعىلشىن تىلىندە - 3 512 175 ماقالا،

نەمىس تىلىندە - 1 165 908,

فرانتسۋز تىلىندە - 1 048 143,

پولياك تىلىندە - 760 795,

يتاليان تىلىندە - 758 005.

ورىس تىلىندەگى ماقالالاردىڭ سانى 640 191-دەن اسىپ ارتىلادى. ال قازاق تىلىندە قانشا دەرەكتى ماقالا بار دەپ ويلايسىز؟ جەتى مىڭعا دا جەتپەيدى!

تۇركى تىلدەس حالىقتاردىڭ ىشىندە «ۆيكيپەديادا» قازاق ءتىلى 5 ورىندا عانا! ۇيات ەمەس پە؟

مىسالى، تۇرىك تىلىندە - 153 184 ماقالا،

ءازىربايجان تىلىندە - 47 408,

تاتار تىلىندە - 8 001,

وزبەك تىلىندە - 7 514,

قازاق تىلىندە - 6 759,

تۇركىمەن تىلىندە - 4262,

قىرعىز تىلىندە - 1 312,

باشقۇرت تىلىندە - 1024,

قاراقالپاق تىلىندە - 427.

تاعى ءبىر دەرەك كەلتىرەيىن. ءوزىمىز قاتارلى كەڭەس وداعىنىڭ ىشىنەن شىققان ەلدەر دە ءبىزدى باسىپ وزعان ەكەن. مىسالى،

بەلورۋس  تىلىندە - 25 838 ماقالا،

ۋكراين تىلىندە - 250 593,

ليتۆا تىلىندە - 123 717,

ەستون تىلىندە - 80 727,

لاتىش تىلىندە - 31 539,

تاجىك تىلىندە - 9 139.

سوندا ءبىز وسى ەلدەردەن كەمبىز بە؟

شىنىن ايتۋ كەرەك، قازاقستاندا انا تىلىمىزدەگى كاسىبي، دەرەكتى، امبەباپ، عىلىمي تۇرعىدان ءمىنسىز، قامتىلۋ مەن تۇراقتى تولىعۋ تالاپتارىنا جاۋاپ بەرەتىن تولىققاندى ۆەب-ەنتسيكلوپەديا جوق! ەلدىگىمىز بەن ەگەمەندىگىمىزگە سىن ەمەس پە بۇل جاي؟ نەگە قازاقتىلدى تۇتىنۋشىلار وزگە ەلدەردىڭ ۆەب-رەسۋرتارىنا تاۋەلدى بولۋى كەرەك؟ اقپاراتتىق تاۋەلسىزدىك جالپى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگىمىزدىڭ قۇرامداس بولىگى ەمەس پە ەدى؟ باسقا ەلدىڭ اقپاراتى اينالىپ كەلگەندە سول ەلدەردىڭ ساياساتى ەمەس پە؟

وسىعان وراي، ءبىز ۇكىمەتكە مىناداي ۇسىنىس جاساعىمىز كەلەدى.

1. اقپارات جانە بايلانىس، مادەنيەت، ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىكتەرىنە انا تىلىمىزدەگى ۆەب-رەسۋرستاردى دامىتۋ، ولاردىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ تۇرعىسىندا، ونىڭ ىشىندە وقۋشىلار مەن ستۋدەنت جاستارعا باعىتتالعان عىلىمي-تانىمدىق، امبەباپ ۆەب-ەنتسيكلوپەديانى جاساۋدى تاپسىرساڭىز.

2. سونىمەن قاتار اتالعان مينيسترلىكتەردىڭ قاراماعىنداعى عىلىمي مەكەمەلەر مەن ۇيىمدارعا «ۆيكيپەديا» سياقتى كوپشىلىك بىلەتىن، قارايتىن سايتتارداعى قازاق تىلىندەگى اقپاراتتاردى، ماقالالاردى ارتتىرۋدى مىندەتتەسەڭىز. ولاردىڭ بارلىعى دا مەملەكەتتىك قاراجات الىپ كىتاپتاردى، ەنتسيكلوپەديالاردى، عىلىمي ماقالالار مەن ەسەپتەردى شىعارىپ وتىر ەمەس پە؟ ەندى سونى كوپشىلىككە جەتكىزۋ اسا ۇلكەن قيىندىق تۋعىزباس بولار!

قۇرمەتتى كارىم قاجىمقانۇلى! جوعارىدا اتالعان شارالار ەرتەڭنەن باستاپ جۇيەلى تۇردە اتقارىلا باستالسا، مەملەكەتتىك تىلدەگى عىلىمي-كوپشىلىك، تانىمدىق ۆەب-سايتتاردىڭ سانى ارتا تۇسسە نۇر ۇستىنە نۇر جاۋار ەدى. بۇنداي شارالارعا كەتەتىن شىعىندار دا كىتاپ شىعارۋدان كوپ ەمەس بولار. ەگەر وسىنى قولعا الساڭىز بۇل ۇكىمەتتىڭ ەل جاستارىنا، ميلليونداعان وقۋشىلارعا قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنىڭ جيىرما جىلدىعىنا جاساعان تاماشا تارتۋ، بازارلىعىڭىز بولار ەدى!

قۇرمەتپەن،

ءماجىلىس دەپۋتاتتارى: م.ابەنوۆ، ش. وتەمىسوۆ، ە. ءاپسالياموۆ، ە.الزاقوۆ، ب. تىلەۋحان، ا. سولوۆەۆا، ب. سىزدىقوۆا، ق. سادۋاقاسوۆ، م.احماديەۆ».

(ساۋلە دوسجانوۆا، ت.74-63-01. (SauleD@parlam.kz' سۋرەتتى تۇسىرگەن ج.قۇسپانوۆ.اقپاراتتى قر پارلامەنتى ءماجىلىسى اپپاراتىنىڭ  باسپاسوز قىزمەتى تاراتىپ وتىر.)