بۇگىن قازاقستان حالىقارالىق دەڭگەيدەگى مارتەبەسى بار بالالاردى قورعاۋ كۇنىن اتاپ ءوتىپ جاتىر. بيىل عانا ەمەس، بۇل كۇن جىل دا اتالىپ وتىلەدى. ءجون-اق، ارينە. قۋانسا، بالا قۋانسىن.

ەلىمىزدە 5 ميلليون (!) بالا بار ەكەن، ونىڭ 33 مىڭى اتا-اناسىز جەتىمدەر كورىنەدى. وسى بالالارىمىز قۋانسىن، شاتتانسىن، «ءماز-ءمايرام، قاتىق-ايران بولسىن» دەپ جەرگىلىكتى بيلىك بارىنشا مەرەكەلىك كوڭىل كۇيگە لايىق شارالار جاساۋدا. مىسالى، تاپ قازىر استاناداعى ءۇش ۇلكەن الاڭدا: استانالىق ساياباقتا، قارجى مينيسترلىگىنىڭ الدىنداعى ساياباقتا، وقۋشىلار سارايىنىڭ قاسىنداعى ساياباقتا  بالاقايلاردىڭ سالتاناتتى شەرۋى ءوتىپ جاتىر. شەرۋدەن كەيىن استانالىق جەتكىنشەكتەرگە جەتكەنىنشە بالمۇزداقتار مەن ءتاتتى سۋسىندار تاراتىلادى. بالمۇزداق جەپ ءجۇرىپ بالاقايلار «زدراستۆۋيتە، لەتو» («سالەمەتسىڭ بە، جاز») دەگەن ساۋىقتىق باعدارلاماعا قاتىسىپ، فلەش-موب جاسايدى، سۋرەتتەر سالادى، ەسترادا انشىلەرىنىڭ كونتسەرتىن تاماشالايدى.

الماتى دا استانادان كەم قالىپ جاتقان جوق. الماتىلىق اتا-انا بۇگىن «بوتا-تايلاعىن» جەتەلەپ ساياباقتاردا ءجۇر. ساياباقتاردا ولاردى سايقىمازاقتار، انيماتورلار، الىپ قۋىرشاقتار، جونگلەرلەر قارسى الىپ، قۇراق ۇشىپ قىزمەت كورسەتۋدە.

ءوزىنىڭ بادەندى ءمۇسىنىن ءوزى قىزىقتاپ، بەينەباياندارعا ءتۇسىپ جۇرگەن ماقپال يسابەكوۆا مەن تار بالاق شالبار كيىپ ءان سالاتىن اليشەر كاريموۆ بالالارعا ارناپ ونەر كورسەتپەك. مەرەكەگە قاتىسۋشى بالاقايلاردى "لەتنيايا موزايكا",  "تسۆەتوچنىە» كەپكي سۆويمي رۋكامي", "ۆوزدۋشنىە زمەي" اتتى شەبەرلىك-سىنىپتارى كۇتىپ تۇر.  "چۋدو-دەرەۆو" دەيتىن ايىرباس-جارمەڭكەسى دە بۇگىن وتەدى. بۇل جارمەڭكەدە بالالار ءوزارا كىتاپ نەمەسە قۋىرشاق ايىرباستاۋلارىنا بولادى. بۇگىن، سونداي-اق، الماتىلىق بالاقايلاردىڭ  ۇلت اسپاپتار مۇراجايىندا شىعارماشىلىق كورمەلەر وتكىزىپ، جامبىل اتىنداعى جاسوسپىرىمدەرگە ارنالعان كىتاپحاناعا كىرۋگە مۇمكىندىكتەرى بار.

وسى رەتتە ءبىز  ساۋىقشىل قازاقستاننىڭ حالىقارالىق بالالاردى قورعاۋ كۇنىن اتاپ وتۋگە كەشە-اق كىرىسىپ كەتكەنىن ايتىپ وتكەنىمىز ءجون شىعار. كەشە بۇگىنگى سالتاناتتى شەرۋگە دايىندىق ەلىمىزدەگى بارلىق ۇلكەندى-كىشى قالالاردا قىزۋ ءجۇرىپ جاتتى.

ال، كەشە، ياعني، 31-مامىر – اشتىق جانە قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنى ەدى. الايدا، مەكتەپتەر مەن بالاباقشالار دا، بارىن بالا-شاعاسىنىڭ اۋزىنا توساتىن اتا-انالار دا، اشتىق پەن قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە العان جوق. ويتكەنى، بيلىككە، بيلىكتى بيلەپ-توستەپ وتىرعان اۋلەتكە جاس ۇرپاقتىڭ رەسەيگە بودان، قۇل بولعان زار-زاماننىڭ اششى شىندىعىن بىلگەنى، ءبىلىپ الىپ وتانشىل، ۇلتشىل ازامات بولىپ قالىپتاسۋى كەرەك ەمەس سياقتى. ءۇش جاستاعى بالاسىنىڭ تەگىن (دنك-سىن) اقش-قا اپارىپ تەكسەرتىپ، ودان بيلل گەيتس سياقتى بيزنەستىڭ دانىشپانى شىعا ما، جوق پا دەپ تەكسەرتىپ جۇرگىن باس پەداگوگىمىز ساعاديەۆ دەيتىن «سار بالاعا» قازاقستانداعى بار بالانىڭ  بەسىكتەن بەلى شىقپاي جاتىپ، وتكەن-كەتكەندى ءبىلىپ وسكەنى، ءتىپتى، كەرەك ەمەس ەكەنى بەسەنەدەن بەلگىلى.

ءيا، وتكەن كۇندەردىڭ زوبالاڭى قايتىپ كەلمەسىن. قازاق بالاسىنىڭ قارىنى اشىپ، وزەگى تالماسىن. قۋعىن-سۇرگىن كورىپ، ايداۋدا، اباقتىدا ازاپ تارتپاسىن. ءتاڭىرىم قازاقتىڭ كۇنىن ەندى ەشكىمگە قاراتپاسىن. بىراق، ءبىز، ۇلكەندەر، اعا جانە ورتا بۋىن باستاپ، كەيىنگى ۇرپاق، جاس جەتكىنشەكتەر سول ءبىر زۇلمات زامان قايتىپ كەلمەس ءۇشىن قايعىرا دا ءبىلۋىمىز كەرەك قوي. ول ءۇشىن كەشە تايلى-تۇياعىمىز قالماي الاش ارىستارىنىڭ ۇلتتىق كۇرەس جولىنداعى ۇلى مۇراتتارىن ۇلىقتاپ، اشتىقتان باۋداي تۇسكەن اتا-بابالارىمىزدى ەسكە الۋىمىز كەرەك ەدى. سول سۇمدىقتاردىڭ قاي تاراپتان جاسالعانىن، نە ءۇشىن بولعانىن اشىق ايتۋىمىز كەرەك ەدى. وكىنىشكە قاراي، شەرۋشىل، ساۋىقشىل قازاقستان بيلىگى وزىنەن-ءوزى قىمتانىپ، جاسقانىپ 31-مامىردى ەلەۋسىز وتكىزىپ جىبەرۋگە تىرىستى.

ايتسە دە،  قايتا ويانعان قازاق رۋحى بۇل كۇنى ءبىر سەرپىلىپ قالدى. ەلدىكتىڭ، ورلىكتىڭ رۋحىن ايگىلەدى. كەشە. كەشە مەكتەپتەر مەن بالاباقشالار سالتاناتتى شەرۋلەرگە دايىندالىپ، قىزىلتاناۋ بولىپ، سۇرلىگىپ جاتقاندا سونوۋ المان ەلىنەن (گەرمانيادان) الماتىعا ارنايى كەلگەن ءومىرحان التىن باۋىرىمىز اتا-اناسى، اتا-اجەسى، تۋعان-تۋىسى قىتايدىڭ كونتسلاگەرلەرىندە تۇتقىندا قالعان بالالارعا سىي-سياپات جاساپ، كوڭىلدەرىن اۋلادى. ءبىر ءومىرحاننىڭ ءوزى ەلۋدەن استام بالاعا ىشىنە اقشا سالىنعان كونۆەرت تاراتتى. دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ بىلتىرعى 5-ءشى قۇرىلتايىندا قىتايدىڭ قازىرگى تەرريتورياسىندا ءومىر ءسۇرىپ جاتقان قازاقتاردىڭ باسىنداعى قيىن ءحالدى اقتارىپ سالعان باتىستىڭ ازات ويلى ءجۋرناليستى ءومىرحان التىن مەن «اتاجۇرت جاستارى» قوزعالىسى جان تەبىرەنتەرلىك ءىس جاسادى. «اتاجۇرت» جاستارى مەن ءومىرحاننىڭ  قوناعى بولعان بالدىرعاندار: «قازاقستانىم»، «وتانىم»، «اتا جۇرتىم»، «مەنىڭ مەملەكەتىم»، «تاۋەلسىز ەلىم» دەپ سويلەدى. ولەڭدەر وقىدى، قولدارىن جۇرەك تۇستارىنا قويىپ قازاقستاننىڭ ءانۇرانىن شىرقادى. ول بالاقايلاردىڭ سوزىندە دە، كوزىندە دە شىندىق تۇردى. ءبىز ولاردىڭ جاۋدىرگەن جانارلارىنان ەرتەڭگى وتانشىل، ەلىمشىل، ۇلتشىل ازاماتتاردى كورىپ قۋاندىق. تەگىندە، پاتريوتتىق تاربيە دەگەنىمىز وسىلاي بەرىلسە كەرەك. بيلل گەيتس، مىنە، وسىلاردىڭ اراسىنان شىقسا كەرەك. ال، ءبىلىم ءمينيسترىنىڭ بالاسىنان...ونى بىلمەدىك، تەك تىلەگىمىز: تاۋداي ازامات بولىپ ءوسسىن!

Abai.kz