مەن ءوزىم... ب شاھارىندا ساۋدا كاسىبىمەن كۇنەلتكەن ءبىر ادام ەدىم. كاسىبىم بەرەكەلەنىپ بىرازىراق سوما جاسادىم; مىرزا، جاقسى جىگىت اتاندىم. ءبىر ۋاقىتتا ەلدىڭ اقساقال، قاراساقال، قاجىسى، مولداسى كەلىپ: «مىرزا، بۇرىنعى بولىسىمىز جامان. ەل بۇزىلىپ بارادى، سەن ءوزىڭ ءادىل جۇرەتىن ادام ەدىڭ، بولىستىققا سايلانساڭ ەلگە ءبىر تۇزۋشىلىك بولار ما ەكەن. شىعىن شىعارتپايمىز، راسحود قالدىرمايسىز، شىعىن بولسا، ورتادان ءوزىمىز تولەيمىز»، دەپ ۇيىمنەن شىقپاي جاتىپ الىستى. مەن بۇرىن تاجىربيە كورمەگەن جاس ادام بولعان سوڭ، ىزدەسەڭ تابىلمايتۇعىن باقتى قۇداي ايداپ ەسىگىمە اكەپ بەردى عوي دەپ ەلىگىپ، باسقا اعايىن-تۋعان جاقىندارىمدى جيناپ كەڭەس قىلا باستادىم. سول ارادا: «بالەنشە بولىس بولماق تۇگىل اتىنىڭ باسىن ءتۇزۋ الىپ جۇرسە جارار»، دەپ شاقپا تىلدەر شىعا باستادى. مۇنى ەستىپ بۇرىنعىدان ارتىق قىزۋلىققا كىردىم. پالەنشە بولىستىققا سايلانادى دەگەن ءسوز دا ەل اراسىنا جايىلىپ كەتتى. «ەردى نامىس، قوياندى قامىس ولتىرەدى» دەگەندەي نامىستانامىن دەپ ءتاۋىر عانا شىعىنعا دا باتىپ قالدىم. ابدەن شىعا الماستاي بولعان كەزىمدە  باياعى ۇيىمنەن شىقپاي جاتىپ العان قاجىلار، اقساقالدارىمنىڭ ءتۇرى بۇرىنعىداي بولمادى. ءبىر كۇن بىرەۋ كەلىپ: «ءوزدى-ءوزىمىز بۇرىنعى بولىس اعايىنىمىزبەن اراز ەدىك; ارازدىقپەن كىسى نە ايتپايدى، ەندى سوزىنەن شىعا الماي تۇرمىز، ءھام بالەنشە سوما ۇسىنىپ جاتىر، سەن قالاي قىلاسىڭ؟» دەيدى.

مەن ءوزىم... ب شاھارىندا ساۋدا كاسىبىمەن كۇنەلتكەن ءبىر ادام ەدىم. كاسىبىم بەرەكەلەنىپ بىرازىراق سوما جاسادىم; مىرزا، جاقسى جىگىت اتاندىم. ءبىر ۋاقىتتا ەلدىڭ اقساقال، قاراساقال، قاجىسى، مولداسى كەلىپ: «مىرزا، بۇرىنعى بولىسىمىز جامان. ەل بۇزىلىپ بارادى، سەن ءوزىڭ ءادىل جۇرەتىن ادام ەدىڭ، بولىستىققا سايلانساڭ ەلگە ءبىر تۇزۋشىلىك بولار ما ەكەن. شىعىن شىعارتپايمىز، راسحود قالدىرمايسىز، شىعىن بولسا، ورتادان ءوزىمىز تولەيمىز»، دەپ ۇيىمنەن شىقپاي جاتىپ الىستى. مەن بۇرىن تاجىربيە كورمەگەن جاس ادام بولعان سوڭ، ىزدەسەڭ تابىلمايتۇعىن باقتى قۇداي ايداپ ەسىگىمە اكەپ بەردى عوي دەپ ەلىگىپ، باسقا اعايىن-تۋعان جاقىندارىمدى جيناپ كەڭەس قىلا باستادىم. سول ارادا: «بالەنشە بولىس بولماق تۇگىل اتىنىڭ باسىن ءتۇزۋ الىپ جۇرسە جارار»، دەپ شاقپا تىلدەر شىعا باستادى. مۇنى ەستىپ بۇرىنعىدان ارتىق قىزۋلىققا كىردىم. پالەنشە بولىستىققا سايلانادى دەگەن ءسوز دا ەل اراسىنا جايىلىپ كەتتى. «ەردى نامىس، قوياندى قامىس ولتىرەدى» دەگەندەي نامىستانامىن دەپ ءتاۋىر عانا شىعىنعا دا باتىپ قالدىم. ابدەن شىعا الماستاي بولعان كەزىمدە  باياعى ۇيىمنەن شىقپاي جاتىپ العان قاجىلار، اقساقالدارىمنىڭ ءتۇرى بۇرىنعىداي بولمادى. ءبىر كۇن بىرەۋ كەلىپ: «ءوزدى-ءوزىمىز بۇرىنعى بولىس اعايىنىمىزبەن اراز ەدىك; ارازدىقپەن كىسى نە ايتپايدى، ەندى سوزىنەن شىعا الماي تۇرمىز، ءھام بالەنشە سوما ۇسىنىپ جاتىر، سەن قالاي قىلاسىڭ؟» دەيدى. جازعان قۇلدا شارشاۋ بار ما، «قوي، قاجەكە، ول پالەنشەگە ول پالەندەي اقشا بەرسە، مەن پالەندەي ارتىق بەرەيىن»، دەگەن سوڭ نان دەپ، قۇران ۇستاپ ۋادە قىلدى. ءبىر زاماندا باياعى قاجىلار، اقساقالدارىمنىڭ بىرەۋى تاعى كەلىپ: «مىناۋ جىگىت مەنىڭ ءىنىم ەدى، كوپتەن وكپەلەسىپ جۇرەتۇعىن ەدىك. مۇنى بىردەمەمەن ريزا قىلماساڭ ءجونى كەلەتۇعىن ەمەس»، دەدى. ءسوز جوق، ريزا قىلايىن دەدىم، ءھام ريزا قىلدىم.

ءبىر كۇنى باياعى قاجىلار، اقساقالدارىم تاعى كەلىپ: «ءبىزدىڭ اۋىلنايىمىز ەكى پارتيا ەدى، ءبىر جاعى ءبولىنىپ كەتەمىز دەپ جاتىر، سەن قالاي دا ۇلىقتارعا تانىسسىڭ عوي، سولاردى ۇلىققا ايتىپ بىردەڭە قىلشى»، دەستى. قايتەيىن، ءويتىپ، ءبۇيتىپ ءبىراز راسحودپەن ونى دا ءبىتىردىم. وسىلاي ءتاۋىر شىعىنمەن تاس جيناپ بولىس بولدىم. ىشىمنەن: «بولىس بولسام اقساقالدار،  قاجىلارمەن اقىلداسىپ ەلگە ادىلدىكپەن ۇكىم قىلىپ، ارام ورىنعا شاشىلعان اقشانىڭ كۇناسىن ءبىراز جەڭىلدەتەرمىن»، دەدىم. ءىس ولاي بولىپ شىقپادى، شىقپاعاننىڭ ءمانىسى: بولىستىعىم قولىما تيگەن سوڭ، حالىقتىڭ جاي-جاپسارى قالاي ەكەن بىلەيىن دەپ ەلگە شىقتىم. بايقاسام، باياعى جاقسى بولىس ىزدەپ ەل تۇزەلسىن دەپ جۇرگەن قاجىلار، اقساقالدارىمنىڭ ويى وندايداعىداي كورىنبەيدى. بالكي قارا بۇقارانى ءبىرىن-ءبىرى ۇرىستىرىپ، جانجالداستىرىپ، پارا جيىپ، پۇل تۇسىرمەكتە. قايداعى قىرىق جىلعى داۋدى داۋلاپ بەرەكەسىز جۇمىس قىلماقتا. اڭشىنىڭ يتىندەي بولىستىڭ سوڭىنان ەرىپ ءجۇرىپ ەت جەپ، قىمىز ىشپەك. وزدەرى قويعان بولىستى ءجوندى-جونسىزگە ايبار قىلىپ ارام-حالال دەمەي اۋزىنا نە تۇسسە دە جەپ جۇتىپ قويماق تالابىندا جۇرگەن، دەگ جۇرت بۇزاتۇعىن بۇزۋشىلار ەكەن. سۋرەتى بولسا دا پيعىلى نە دەپ ايتۋعا بولار ەمەس.

«ايقاپ» جۋرنالى