رۋحاني جاڭعىرۋ ەلدىڭ ۇلتتىق-رۋحاني تامىرىنان ءنار الۋى ءتيىس
ەلباسىمىزدىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» اتتى ماقالاسىن شيرەك عاسىردى ارتقا تاستاعان تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ جاھاندانۋ داۋىرىندەگى رۋحاني كەڭىستىگىمىزدىڭ جاڭا باستاۋى دەپ باعالاۋىمىز كەرەك. ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ بۇل ماقالاسى ەل دامۋىنىڭ جارقىن ۇلگىسى مەن ناقتى قادامدارىن كورسەتەتىن كەلەلى وي، ساليقالى پىكىر، باتىل شەشىمدەرگە قۇرىلعان ماڭىزدى قۇجات.
بۇل ماقالادا سانانى جاڭعىرتۋ، ۇلتتىق بولمىستان، ۇلتتىق كودتان ايىرىلىپ قالماي، ونى الەمدىك قۇندىلىقتارمەن ۇيلەستىرىپ، قازاقستاننىڭ يگىلىگىنە جاراتۋ جولىنداعى ماقسات-مۇددەلەر تۋرالى وزەكتى ماسەلە كوتەرىلىپ وتىر. وندا ەل پرەزيدەنتى قازاقستان ءۇشىن قايتا تۇلەۋدىڭ ايىرىقشا ماڭىزدى ەكى ۇدەرىسى – ساياسي رەفورما مەن ەكونوميكالىق جاڭعىرۋدى قولعا الا وتىرىپ، ءبىرتۇتاس ۇلت بولۋ ءۇشىن بولاشاققا قالاي قادام باساتىنىن جانە بۇقارالىق سانانى قالاي وزگەرتەتىنى جونىندە الىستى بولجايتىن كوزقاراستارىمەن بولىسەدى.
مەملەكەت باسشىسى اتالمىش جاڭعىرۋدىڭ نەگىزگى قىزمەتى مەن ەرەكشەلىكتەرىنە وي جۇگىرتىپ، بۇل جاڭعىرۋدىڭ ماڭىزدىلىعىنا توقتالادى: «جاڭعىرۋ اتاۋلى بۇرىنعىداي تاريحي تاجىريبە مەن ۇلتتىق داستۇرلەرگە شەكەدەن قاراماۋعا ءتيىس. كەرىسىنشە، زامانا سىنىنان سۇرىنبەي وتكەن وزىق داستۇرلەردى تابىستى جاڭعىرۋدىڭ ماڭىزدى العىشارتتارىنا اينالدىرا ءبىلۋ قاجەت. ەگەر جاڭعىرۋ ەلدىڭ ۇلتتىق-رۋحاني تامىرىنان ءنار الا الماسا، ول اداسۋعا باستايدى. سونىمەن بىرگە، رۋحاني جاڭعىرۋ ۇلتتىق سانانىڭ ءتۇرلى پوليۋستەرىن قيىننان قيىستىرىپ، جاراستىرا الاتىن قۇدىرەتىمەن ماڭىزدى». ساياسي، ەكونوميكالىق رەفورمالاردا ەگەمەندى ەلىمىز بىرقاتار جاقسى ناتيجەلەرگە قول جەتكىزگەنى بارشاعا ءمالىم. ول ادامي قۇندىلىقتار، رۋحاني قازىنا، جاستاردى تاربيەلەۋ، ولاردىڭ بويىنا پاتريوتتىق رۋحتى سىڭىرە ءبىلۋ جۇمىسىندا رۋحاني سالاعا باسىمدىق بەرۋدىڭ قاجەتتىلىگىن العا قويىپ وتىر. بۇل دەگەنىمىز – ۇلتىمىزدىڭ بارلىق ۇلتتىق سالت-داستۇرلەرىن، مەملەكەتتىك ءتىلىمىز بەن ادەبيەتىمىزدى، مادەنيەتىمىزدى، ۇلتتىق رۋحىمىزدى جاڭعىرتۋ دەگەن اسىل ۇعىمعا كەلىپ سايادى. ەلباسىمىزدىڭ رۋحاني جاڭعىرۋعا، رۋحانياتقا، ءبىلىم، عىلىمعا ماڭىز بەرۋى – ۇلكەن كورەگەندىك پەن ۇلتتىڭ العا ىلگەرلەۋىن جىلدام قارقىنمەن جىلجىتاتىن قوزعاۋشى كۇش. بۇل – تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ باقىتتى بولاشاعى مەن الاڭسىز كەلەشەگى ءۇشىن جاسالىپ جاتقان جۇمىس. ويتكەنى، رۋحاني بايلىقتىڭ كەمەل بولعانى بۇل جەكە ازاماتتارىمىز ءۇشىن دە، ءاربىر جەكە تۇلعادان قۇرالعان قوعام، تۋعان ەلىمىز ءۇشىن دە وتە ماڭىزدى ۇدەرىس.
ن.ءا.نازارباەۆ بۇل رەتتە، تۇتاس قوعامنىڭ جانە ءاربىر قازاقستاندىقتىڭ ساناسىن جاڭعىرتۋدىڭ بىرنەشە باعىتىنا جەكە-جەكە توقتالادى. «سانانى جاڭعىرتۋدىڭ» مازمۇنىن نەگىزدەي وتىرىپ، پرەزيدەنت جاڭعىرۋدىڭ التى باعىتىن بەلگىلەيدى:
1. باسەكەگە قابىلەتتىلىك;
2. پراگماتيزم;
3. ۇلتتىق بىرەگەيلىكتى ساقتاۋ;
4. ءبىلىمنىڭ سالتانات قۇرۋى;
5. قازاقستاننىڭ رەۆوليۋتسيالىق ەمەس، ەۆوليۋتسيالىق دامۋى;
6. سانانىڭ اشىقتىعى.
اتالمىش باعىتتاردىڭ ءبارى بارىنشا وزەكتەندىرىلگەن جانە ۋاقىتتىڭ تالاپتارىنا ناقتى جاۋاپ بەرەدى. «ماڭگىلىك ەل» بولۋىمىز ءۇشىن بىزگە اۋاداي قاجەتتى قاسيەتتەر مەن قۇندىلىقتاردىڭ قاينارى توعىسىپ، اقىل-پاراساتى تولىسقان، عالامدىق عىلىمدى يگەرگەن ادامدار كوپ بولسا، ەلىمىز وركەنيەتتى، باسەكەگە قابىلەتتى بولاتىنى اقيقات. «بولاشاقتا ۇلتتىڭ تابىستى بولۋى ونىڭ تابيعي بايلىعىمەن ەمەس، ادامدارىنىڭ باسەكەلىك قابىلەتىمەن ايقىندالادى… سوندىقتان، ءاربىر قازاقستاندىق، سول ارقىلى تۇتاس ۇلت ءححى عاسىرعا لايىقتى قاسيەتتەرگە يە بولۋى كەرەك. مىسالى، كومپيۋتەرلىك ساۋاتتىلىق، شەت تىلدەرىن ءبىلۋ، مادەني اشىقتىق سياقتى فاكتورلار اركىمنىڭ العا باسۋىنا ءسوزسىز قاجەتتى العىشارتتاردىڭ ساناتىندا. سول سەبەپتى، «تسيفرلى قازاقستان»، «ءۇش تىلدە ءبىلىم بەرۋ»، «مادەني جانە كونفەسسياارالىق كەلىسىم» سياقتى باعدارلامالار – ۇلتىمىزدى، ياعني بارشا قازاقستاندىقتاردى ءححى عاسىردىڭ تالاپتارىنا دايارلاۋدىڭ قامى»، – دەپ اشىپ كورسەتەدى. باسەكەگە قابىلەتتىلىك ساياسات پەن ەكونوميكادا، ءبىلىم، عىلىمدا، تەحنولوگيادا، ياعني بارلىق سالادا بولۋى ءتيىس. لاتىن الىپبيىنە كوشۋ – ماڭگىلىك ەلدىڭ رۋحاني جاڭعىرۋىنىڭ باسى بولسا، «تۋعان جەر» باعدارلاماسى جاڭا عاسىرداعى الەمدىك، وڭىرلىك، ىشكى-سىرتقى تاۋەكەلدەرگە قارسى تۇرا الاتىن وتانشىلدىق تاربيەنىڭ، ۇلتجاندىلىقتىڭ كەپىلى بولماق.
نۇرگۇل جۇماليەۆا
Abai.kz